Материалдар / геометриялық ұғымдар

геометриялық ұғымдар

Материал туралы қысқаша түсінік

геометриялық ұғымдар туралы түсінік

Эсенжел Салтанат

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

05 Қырқүйек 2018

3365

5 рет жүктелген

Геометрия Ғылыми жұмыстар 11 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

КІРІСПЕЗерттеу жұмысының өзектілігі: Қазіргі уақыт, жаңа заман мен қоғам, жоғары технологиялар заманы жан-жақты терең білім мен тәжірибені, іскерлік пен шеберлікті қажет етуде. Осыған орай, бүгінгі ұрпақ тек бір тілді меңгерумен ғана шектеліп қалмай, ана тіліне қоса бір, кейде тіпті бірнеше шет тілді қатар үйреніп, заман талабына жауап берерліктей деңгейде білім алуға ұмтылуда. Тілді білу ұлтаралық қарым-қатынасты, мәдениетті жақсартады. Әрбір халықтың ғасырлар бойы жасаған мәдениетін, оның озық үлгілерін таныту арқылы баланы сол ұлтқа құрметпен қарауға ғана тәрбиелеп қоймай, баланың тілге деген сүйіспеншілік сезімін оятуға әсер етеді. Тілді білу - өмірді үйрену деген сөз. Қазақ тіінде білім беретін мектептерде оқушы тілін дамытумен бірге екітілді оқыту жағдайында мақал-мәтелдердің оқыту құралы ретіндегі рөлі де аса зор екендігі белгілі. Тілді оқыту барысында мақал-мәтелдер маңызды рөл атқарып, тілді терең меңгерту мақсатында оқыту процесінде жиі қолданылады. Кез келген халықтың тілін үйрету барысында оның тарихын, салт-дәстүрін, өткені мен бүгінгісін де таныту қатар жүргізіледі. Ал, мақал-мәтелдер халықтың тарихымен де, дәстүрімен және ұлттық дүниетанымымен тікелей байланысты екендігі бізге мәлім. Мақал-мәтелдер ізгі қасиеттерге үндеу, жақсылыққа баулу, игі қасиеттерге тәрбиелеу мәнінде болатыны белгілі. Ал ол өмір шындығынан қорытылған. Өмір шындығы халықтардың бәріне ортақ болғандықтан, мақал-мәтелдердің халықтарда көбіне ұқсас, тіпті кейбірінің бірдей болып келетіндігі белгілі. Кез келген тілді оқыту барысында ойын элементтерін қолдана білу мұғалім үшін өте қажет. Грамматикалық ойындар оқушы қызығушылығын арттырады, әрі материалды жеңіл меңгеруге септігін тигізеді. Осындай ойын түрлерін ұйымдастыруда мақал-мәтелдерді кеңінен қолдануға болады. Мысалы қазақ тіліне ғана тән дыбыстарды үйретуді мынадай мақалдарды үйрету арқылы ұштастыра жүргізген тиімді. Зерттеу жұмысының мақсаты: Мақал-мәтелдерді және жаңылтпаштарды тілді оқыту барысында көбіне тіл дамыту мақсатында, нақты үйрету және тілде еркін және көркем сөйлеуге дағдыландыру.Зерттеу жұмысының міндеті: 1. Оқушының тілдік қорын байытып отыру – тілін дамыту;2. Оқушының үйреніп жатқан тілінде көркем сөйлеуіне, жазбаша жұмысты (мазмұндама, шығарма) көркем тілмен, сауатты жазуына жол ашу ;3. Үйренген мақал-мәтелі мен жаңылтпаштарды жаттату, екінші тілдегі мағынасын таныту, аударма жасау, оларды қатыстырып сөйлемдер құрастыруға ықпал ету;

Ахмет түрлеген ана тіл

Ахмет салған әдебиеттегі елшілдік ұраны.

1.1 Мақал – мәтелдер мен жаңылтпаштарды бастауыш сыныпта оқытудың әдіс-тәсілдері. Мақал-мәтелдер тілді оқыту барысында көбіне тіл дамыту мақсатында, нақты үйретіліп жатқан тілде еркін және көркем сөйлеуге дағдыландыру үшін қолданылады. Оқушының тілдік қорын байытып отыру – тіл дамытудағы негізгі мәселе. Себебі сөздік қоры бай адамның өз ойын анық жеткізу мүмкіндігі мол болады. Өз ойын жеткізуде ең керек сөзді таңдап, талғап қолдана алады. Тауып сөйлеу, ойын анық жеткізу қажетті сөзді қолданумен тікелей байланысты. Сондықтан да кез келген тілді оқыту үшін сөздік қорды байытуға ерекше назар аударылады. Тілдің байлығын, көркемдігін көрсететін бірден бір үлгі – мақал-мәтелдер. Олай болса, оқушының сөздік қорын байытудың тиімді жолының бірі – мақал-мәтелдерді меңгерту. Ал оны жүзеге асырудың тиімді әдістерінің бірі - мақал-мәтелдер сөздігін жасату. Оқушыға мақал-мәтелдердің сөздігін жасату өте пайдалы. Мұғалім оқушыны үйренген мақал-мәтелдерін жеке дәптерге жазып отыруға дағдыландыру керек. Оқушы мақал-мәтел сөздігін сабақтан тыс уақытта естіген, оқыған мақал-мәтелдермен толықтырып отыруы керек. Ол сөздікті күніне бір рет оқып отырса, ұмытпайды, жадында тұрақтандырады.

1.2 Бастауыш мектеп математикасындағы геометрия элементтері.Барлық геометриялық материалдарды мектепте оқытудың төрт кезеңі қалыптасқан. Бірінші кезең 1-4, екінші 5-6, үшінші 7-9 және төртінші кезең 10-11-ші сыныптарды қамтиды. Бұл кезеңдегі оқушылардың жас ерекшеліктері ескеріп, геометрия ғылымының даму кезеңдеріне сәйкес таңдалған «Көрнекі геометрия», «Практикалық геометрия» , «Геометрияның жүйелі курсы» курстарын оқытумен де байланыстарған маңызды. Бірінші кезеңде оқушылар геометриалық алғашқы түсініктерді жйнақтайды әрі дамытады, кейбір геометриялық терминдермен танысады; қарапайым сызу және өлшем құрамдарын пайдалана берудің қарапайым дағдыларын менгертеді. Бұл кезеңнің өзінде-ақ оқушылар анықтаманың рөлін түсінуге дайындалады, үш бұрыш бар фигураны үшбұрыш еп атап, немесе төрт бұрышы да тік төртбұрыш – тік бұрышты төрт бұрышты деп атай отырып, оқушылар фигуралардың формалары арқылы олардың қасиеттерін (кейбір қасиеттер кейін анықтама мазмұнын құрайды) таниды, мәліметтер жинақтайды. Геометриялық пайымдаулар дәлелдеуге тиісті теоремалар түрінде емес тәжірибені жалпылаудан шығарлады. Геометриялық материалдарды оқыту көрнекілік- әрекетті түрде сипатталып қала береді. Бірақ мазмұны және қолдану әдісі жағынан бұл кезеннің денгейі жоғары: оқып үйренетін геометриялық фигураның ауқымы кеңиеді,олардың қасиеттерін қарастыру жүйелірек беріледі, тәжірибелік байқаулардан қортындыны дәл тұжырымдауға үйретуге ерекше көңіл бөлінеді және де кейбір түсініктерге анықтама беріле бастайды. Бұл кезде геометрия элементтерін оқыту оқушының бинелеу шеңберлігін, геометриялық ой өрісін кеңейтуге бағытталуы керек . Ол үшін, жазықтықта да, кеңістікте де геометриялық фигуралардың маңызды қасиеттерін тәжірибеден дұрыс мағынасында тұжырымдау процессі кеңістіктік елестеуді дамытуға интелектуалды- практикалық қызмет процессі ретінде ұйымдастырулары керек.Геометриялық фигура туралы ұғымның қалыптасу кезінде оның негізгі қасиетінің- геометриялық фигура материалдық емес, астрактілі (дерексіздендірілген) бине екендігі айқындалады.Бұл кезде біз осы жастағы балада дамып қалыптасатын пішін ұғымы негізнде,олардың бақылап отырған деректердің қандай материалдан жасалғандығына байланысты емес бақылап отырған ұқсас заттардың пішіндерінің бірдей және бірдей емес екенін бөлектей алатын интуивті дамыған шеберлігіне сүйене алмаймыз. Материалды олармен сабақтас стереометриялық материалдармен байланыстыра қарастырған орынды. Оқушылардың кеңістік бинелерімен танысуы-олардың кеңістіктік елестетулермен дамыта әрі ол келешекте сызу пәнінің жүйелі курсын оқып үйренуде де қолайлы жағдайлар туындайды. Сонымен екінші кезеңдегі оқытылатын геометриялық материал мазмұнын келесі мәселелер құрауы қажет:Бұрыш. Бұрыштың түрлері. Бұрыштарды өлшеу. Шеңбер . шеңбердің ұзындығы. Дөнгелек. Дөнгелектің ауданы. Қиылысқан түзу. Бұрыштар. Параллел түзулер. Нүктеден түзуге дейінгі қашықтық. Жазықтықтағы тік бұрышты.Тең және ұқсас фигуралар туралы түсінік. Бұл кезде геометриялық материалдарды игеруде жалпы индуктивтік сипат сақталады, дегенмен алғашқы аталмас да олардың дәлелдеурерін келтіруде дедуктивтік ой қортындылары жасала бастайды. Паралелдік ұғымын ертерек енгізу басқа материалды оқып үйренуді жеңілдетеді. Бұл жағдайда тік төртбұрыштың қабырғаларының, кубтың қырларының т.б. параллельдігі айта алатын боламыз. Түзулердің белгісімен және оларды салу жолдарымен таныстыруға болады. Геометриялық фигуралардың бинелерімен таныстыру барысында ұқсастықты, осьтік симметрия және жазық фигураның бұру туралы көрнекі түсініктер қалыптастырып, көрсетілген шарттар бойынша бейнеленген фигураларды салу орындалады. Бірақ қарастырылып отырған бейнелеулердің анықтамалары мен салудың логикалық негіздеулері әрі де болса анық берілмейді.Оқушылар кейбір негізгі салу есептерін шығаруға (кесінді қақ бөлуге, түзу перпендикуляр жүргізуге, бұрышты қақ бөлуге, негізгі элементтер бойынша үшбұрыш салуға) дағдыланады. Үшбұрыштарды салуға үйретудегі негізгі мақсат- келешекте үшбұрыштар теңдігінің белгілерін оқытуға дейінгі дайындықты жүзеге асыру.Сөйтіп, бұл кезде оқушылар ойлау логикасын сезініп, дедуктивті дәлелдемелердің тәжірибеден айырмашылығын ажырата бастауы керек [4]. Геометрияны оқытудың жүйелі курсына өту алдыңғы сыныптарда игерілген негізгі факторларды жаңа көзқараспен қайталаумен және жүйелеумен байланысты болатыны түсінікті. 1-4 сыныптарда қарастырылған геометриялық фигуралар туралы көрнекілік түсініктер алып, оқытылған терминдерді дұрыс қолдана білу, анықтамалармен жұмыс істей алу дағдыларына ие болып, қарапайым талдауларды түсінетін әрі тәжірибеге қарағанда логикалық дәлелдеулердің артықшылығын мойындайтын дәрежеге жетуі қажет.Мектеп геометриясын математиканың группа ұғымымен сабақтастыратын бірден бір бөлімі- геометриялық түрлендірулерге де ерекше көңіл бөлуі керек. Түрлендіру курысының әр түрлі бөлімдерінде, әсіресе, салу есептерін орындауда қолданыс табады. Олар кейбір ұғымдардың анықтамаларына да, планиметрия және стремертия теоремаларының дәлелдемелеріне де қатысты. Сондай – ақ бұл кезде техникалық пәндерде және қолданбалы есептерді шығару үшін кейбір әдістемелік тұрғыдан қиындықтарды жеңілдету үшін стреометрияның бастама курсын енгізу қажеттігі туындайды. Бағдарлама жүктемесінің күрделігіне қарай бұл мағлұматтар ықшамтүрде қабылданып, көрнекі дәлелдер келтірумен шеттелуі мүмкін [5].

1.3 Геометриялық материалдарды оқыту әдістемесіГеометриялық материал бастауыш сыныптарда бөлек тақырып болып қарастырылмайды. Геометриялық материал арифметикалық және алгебралық материалдармен тығыз байланыста қарастырылады. Геометриялық материалдардан бастауыш сыныпта: « кеңестік туралы түсінік», «нақты фигура туралы ұғым», «геометриялық фигуралармен байланысты қарапайым ұғымдар, оларды ажырату», «геометриялық шамаларды өлшеу», «фигураларды салудың бастама білігін қалыптастыру», «әр түрлі геометриялық шамалармен таныстыру» және т.б. қарастырылады. Геометриялық фигуралардың 1-сыныпта бұрын беріліп жүргеннен гөрі біршама кеңейтіліп берілу себебі пәнішіндік мұқтаждықтан және қажеттіліктен туындайды. Өйткені олар алдағы уақытта көрнекілік ретінде жиі қолданылады, сондай-ақ дамытушылық сипаттағы жаттығулар мен тапсырмаларды орындауда тірек білім болып табылады; ал олардың ішіндегі шығармашылықпен байланыстылары, көбінесе геометриялық фигураларды бөліктерге бөлу және бөліктерден құрастыруды көздейді. Геометриялық фигуралар жайындағы түсініктер де біртіндеп тиянақталып, дами түседі. Осы уақытқа дейін геометриялық фигуралар «бір тұтас» деп түсіндіріліп келсе, енді олардың элементтерімен таныстыру жүзеге асырылады. Осыған орай үшбұрыштың және шаршының қабырғалары- кесінділер, ал бұрыштың қабырғалары-сәулелер, олардың төбелері-нүктелер болып табылатынына назар аударылады. Сонымен бірге үшбұрыштың, төртбұрыштың, (бес, алты бұрыштың) элементтері (бүрыштары , төбелері, қабырғалары) аталу сандарымен (3,4,5,6) сәйкестендіріледі. Геометриялық фигуралардан бастауыш сыныпта: сызықтар (түзу, қисық, тұйықталған және тұйықталмаған қисық сызықтар); нүкте; сәуле; бұрыштар қарастырылады [6]. Сондай –ақ, көпбұрыш; тікбұрыш, шаршы: тік, сүйір, доғал бұрыштар; текше; шеңбер; дөңгелек; параллепипед; параллель; перпендикуляр түзулер оқытылады. Тақырыптың міндеттері:1)Геометриялық фигуралар туралы түсініктері қалыптастыру.2)Сызбалық және өлшеуіш аспаптардың көмегімен және оларды пайдаланбай (көзбен өлшеу, қолдан сызу, т.с.с.) оқушыларда өлшеудің және геометриялық фигураларды салудың машықтық біліктерін қалыптастыру.3) Кеңестік ұғымдары жөніндегі білімдерін жалпылау. Геометриялық фигураларды бір-бірінен ажыратуға машықтандыратын тапсырмалар қайталау және пысықтау мақсатында кездесуі мүмкін және олардың бәрі жаңадан енгізіліп отырған түсініктермен тығыз байланысты қарастырылады. Тапсырмалар: Геометриялық материалдарды оқытуда мынадай қағидалар басшылыққа алынады:

Геометриялық материалдарды оқыту барысында оқушылардың мектепке дейінгі және күнделікті өмірден алынған білімдеріне сүйенеді.

Геометриялық фигуралар тек оқытудың мақсаты ғана емес, оқытудың құралы да, геометриялық материалдар сандарды нөмірлеу, арифметикалық амалдар, мәтінді есептер, үлес сияқты мәселелерді оқыту барысында көрнекі құрал ретінде пайдаланылады:

Геометриялық ұғымдарға (тік төртбұрыш, шаршы, және приметрден басқаларына) анықтама тек қана остенсивті түрде көрсету арқылы беріледі.

Геометриялық материалдар оқушылардың ойлау қабілетін дамыту үшін де пайдаланылады;

Геометриялық материалдар оқушыларға математика мен өмір байланысын түсінуге септігін тигізеді;

Геометриялық материалдар оқушыларда практикалық іскерліктер қалыптастырады [7].

Бастауыш сыныпта геометриялық ұғымдарды оқыту әдістемесі

Нүктені таныстыру әдістемесі

Сызықты таныстыру әдістемесі

Кесіндіні таныстыру әдістемесі

Сәулені таныстыру әдістемесі

Бұрышты таныстыру әдістемесі

Тікбұрышты бұрышпен таныстыру әдістемесі

Көпбұрышты таныстыру әдістемесі

Тіктөртбұрышты таныстыру әдістемесі

Шаршыны таныстыру әдістемесі

Шеңберді таныстыру әдістемесі

Дөңгелекті таныстыру әдістемесі

Текшемен таныстыру әдістемесі

Тікбұрышты параллепепипедті таныстыру әдістемесі

Жалпы геометриялық материалдар жайлы оқушыларда берік білім қалыптастыру үшін мынадай геометриялық мағынада тапсырмалар қарастырылады:

Геометриялық фигураларды санау материалдары ретінде пайдалана алады.

Геометриялық шамалар (ұзындық, аудан) және оларды өлшеу жайлы түсінік қалыптастырылатын есептер.

Көпбұрыштың периметрін, ауданын табуға арналған есептер.

Салу есептері.

Геометриялық фигураларды саралауға (классификациялау) арналған тапсырмалар. (Бір топ фигуралар ішінен «үшбұрыштарды теріп жаз» деген сияқты).

Фигураны бөліктерге бөлу немесе керісінше элементтері бойынша фигура құрастыру.

Әріпті пайдалана отырып геометриялық сызбаларды оқу, жазу.

Нәрселердің немесе оның қандай да бөлігінің геометриялық формасын анықтау [8].

Нүктемен танысу әдістемесі.Мақсаты: геометриялық фигуралармен таныстыру (нүкте,сәуле,бұрыш) және оларды бір бірінен ажыратуға үйрету.Түсіндірмесі:Қарындаштың немесе қаламның ұшы және олардың қағаз бетінеқалдыратын іздері-нүкте жайында түсінік беріледі. (1-сынып 13 бет).Түзу сызықпен танысудан кейін балалар нүктені түзеуге қоюды,берілген 1,2,3 нүктелер арқылы түзу сызықтар жүргізуге,оған қатысты нүктенің орнын анықтауға үйренеді. 3-сыныптың 3-тоқсанында оқушылар нүктенін латынның бас әріптерімен белгіленетінін үйренеді. Мысалы К,М,О,А,Е және т.б. Олар нүктенің қасына жазылады. Балалар нүктелерді әріптермен белгілеуге және белгіленген нүктелерді оқуға жаттығады. Сызықпен таныстыру әдістемесіМ-1,12 бет. 1-сынып оқушыларының түзеу сызық туралы түсініктері әр түрлі машықтық жаттығуларды орындау арқылы қалыптасады. Мұндайда түзу сызықты қисықпен сәйкестендіреді. Мысалы: жіпті созып қарайды, салынған суретін қарайды, қағазды сызық бойынша қияды, әрбіреуінде сызық-қисық немесе түзу қалай пайда болғанын айтып отырады. Балалар жазықтықта кез келген бағытта сызылған түзу сызықты тануы, оны қисықтан айыра білуі, сызғыш көмегімен түзу сыза білу керек. Осы мақсатта оқушылар түзу және қисық сызықтар жүргізеді. Оларды айналадағы заттардан, тақтада сызылған сызықтар ішінен табады және көрсетеді. Мысалы: нүкте арқылы түзу жүргізуге жаттығуда балалар бір нүкте арқылы бірнеше түзу немесе қисық, ал екі нүкте арқылы тек қана бір түзу бірнеше қисықты жүргізуге болатынын бақылайды. Егер нүкте қағаз бетімен қозғалатын болса сызық пайда болады. Сызық сызғыш арқылы жүргізілген болса түзу болады. Ол қисық бола алады. Түзу сызықтың бөліктерінен тұратын сызық сынық деп аталады. Сызықтардың ұзындығы болады. Қисық сызықтардың бұрыштық нүктелері болады. Сызықтар тұйық және тұйық емес болады.Тұйық сызық жазықтықта ішіне шексіз түзу, тіпті сәуле жүргізуге мүмкін емес шектелген фигураны бейнелейді. Егер сызық сызғышпен ешқандай бөлігінде сәйкес келмесе, онда оның қисық болғаны. Қисықтар тұйықталған және тұйықталмаған болады. Егер кейбір бөліктері сызғышпен сәйкес келіп, бірақ түгел сәйкес келмесе одна ол-сынық болады. Сынықтың сыну нүктесі оның төбесі деп аталады. Тұйықталған және тұйықталмаған сынықтар болады. Сынықты құрайтын кесінділер оның бөліктері болып табылады.ABCD-СЫНЫҚA, B, C, D-ТӨБЕЛЕРІAB, DC, CD, DE-БӨЛІКТЕРІ Кесіндімен таныстыру әдістемесіМақсаты: кесінді жайында түсінік беру және оларды басқа фигуралардан ажыратуды үйрету, кесінді салудың ерекшелігімен таныстыру. М-1-сынып 13 бет.Сымның қиындысын алып, басымен ұшын көрсетіп немесе тақтаны жиектеп керілген жіптін үстінен борды жүргізіп, жіпті тартып, жіберіп қалса, тақта бетіне із түседі. Оның екі ұшын нүктемен тұйықтап,бұл кесінді деп түсіндіреміз. Сәулемен таныстыру әдістемесіМ-1, 13 бет. Нүктемен түзу туралы білімді пайдаланып, оқушыларды сәуле туралы ұғымды түсіндіруге болады. Сәулемен танысу машықтық жұмысты орындау процессінде отеді:1) нүкте саламыз2)нүктеге оңға қарай түзу сызық жүргіземіз (бұл сәуле екенін айтамыз. Нүкте-сәуленің басы,сәуле оңға бағытталған).3)латын әрпімен сәуленің басын белгілейміз4)әр түрлі бағытта сәулелер салу.Сәуле деп текке аталмаған. Ол күн сәулесін немесе жарық түсіргішті еске түсіреді. Солар сияқты математикалық сәуленің басы бар да,соңы жоқ болады. Сәуле латынның екі бас әрпімен белгіленеді, оның алғашқысы сәуленің басын, ал екіншісі-сәуленің кез келген ішкі нүктесін белгілейдіі.Сәуле-MN, M-сәуле басы. Бұрышпен танысу әдістемесі.Бұрышты қағазды бүктеп шығарып алуға немесе әр түрлі құралдармен бұйымдардан көрсетуге болады. М-1, 13 бет.Мақсаты: геометриялық фигуралармен таныстыру (нүкте, сәуле, бұрыш) және оларды бір бірінен ажыратуға үйрету.1)сәулелер арасындағы жазықтық бөлігін басқа түспен бояймыз (бұрыш)2)қағаз бетіне бұрыш саламыз да оны қиып аламыз. Бұрыш үлгісі (моделі) бойынша бұрыштың төбелерімен қабырғаларын таныстыру.3)айналадағы заттардын бұрышты табу, шама бойынша бұрыштарды салыстыру. Балаларды бұрышпен бірге оның ішкі облысы жөнінде түсінік қалыптастыру үшін алғашқы кезеңдерде бұрыштардың қағаздық үлгілерімен жұмыс жасайды. (ермексазбен жұмыс жасату). Бұрыштың өлшемі оның қабырғаларының ұзындықтарына тәуелді емес, қабырғаларының бір — біріне қатысты өзара орналасуына байланысты-қабырғалары неғұрлым бжақын болса, бұрыш аз, ал қабырғаларының арасы қашық болса, бұрыш үлкен боладыБасы ортақ екі сәуле жазықтықты екі бөлікке бөледі. Осының кіші бөлігі бұрыш деп аталады. Сәулелер бұрыштың қабырғалары деп аталады, ал олардың ортақ бастаулары бұрыш төбесі деп аталады.М-3-сынып 101 бет. Бұрыш үш нүктемен бнлгіленеді: біреуі бір қабырғасында, екіншісі-төбесінде, үшіншісі-екінші қабырғасында. Бұрышты белгілеуде таңбасы пайдаланылады. Мысалы ABC-ABC бұрышы. Бас нүктесі ортақ екі сәуле жазықтықты екігебөледі. Осының кішісі бұрыш деп аталады. Сәулелердің өздері бұрыш қабырғалары, ал олардың ортақ нүктесі бұрыш төбесі деп аталады. М-2-сынып. 83-бет.Сүйір бұрыш. Егер тік бұрыштың ішінде сондай төбе мен бұрыш салатын болсақ, ол тік бұрыштан кіші болады. Мұндай бұрыштар сүйір бұрыштар деп аталады.Доғал бұрыш. Егер бұрыш тік бұрыштан үлкен, бірақ екі түзуден кіші болса доғал бұрыш деп аталады. Көпбұрышпен таныстыру әдістемесі М-2, 18-бет. Оқушылардың геометриялық фигуралар туралы түсінігі бастауыш сынып кезеңдерінде және одан кейінгі сыныптарда біртіндеп қалыптасады. Алдымен, алғашқы ондықты игеруде геометриялық фигуралар дидактикалық материал ретінде қолданылады. Соған сүйене отырып, балалар санауға, есептер шығаруға, салыстыруға,жіктеуге және т.б. үйренеді. Аралықтарында басқа фигуралар туралы түсініктер бекітіледі, мысалы үшбұрыш, шаршы.Әрі қарай көпбұрыштардың жеке түрлерін меңгеруге кіріседі. Бұл кезеңде көпбұрыштардың элементтерін жіктейді. М-1, 23,30,32,36-бет. Осылайша, 3 цифрын игеруде үшбұрышты қарастырады, үш қабырғасы, үш бұрышы, үш төбесін көрсетеді. Осындай жұмыс барысында балалар үшбұрыштың элементтерін дұрыс көрсетуге үйренеді: төбелерін (нүктелерді көрсетеді), қабырғаларын (бір кесіндіден екіншісіне жүре отырып, кесінділерді көрсетеді), бұрыштарын (бір қабырғадан екіншісіне дейін нұсқай отырып, бұрышты ішкі аймағымен бірге көрсетеді) анықтайды. Әрі қарай осылайша төртбұрыштар, бесбұрыштар және т.б. қарастырады, осы жұмысты алғашқы ондық көлеміндегі сәйкес сандарды игеруге пайдаланады. Көпбұрыштың элементтерін қарастыра отырып, оқушылар элементтің саны мен фигура атының арасындағы байланысты байқайды (үш қабырға, үш бұрыш, үш төбе-үшбұрыш, төрт қабырға, төрт бұрыш, төрт төбе-төртбұрыш, т.с.с.) Бұдан басқа оқушылар көпбұрыштарда қабырға, бұрыш, төбе саны бірдей болатынын байқайды. «Көпбұрыштар» ұғымымен байланысты жұмысты былайша жүзеге асыруға болады:

Геометриялық фигураны қарастыру. Үшбұрышты қарастырыңыз: кесінділер қанша, оларды көрсет; бұрыштары нешеу, оларды көрсет; қанша төбесі бар екенін көрсет.

Фигураның элементтерін санаймыз және оларға ат береміз.

770 ₸ - Сатып алу
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

Соңғы бір жылда:

45 000 000 ₸

Авторлар тапқан ақша

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!