Annotation

Ethno-style is a reflection of the culture and traditions of different peoples. Imagine how many different nationalities there are in the world, their interesting outfits are infinitely inspiring.

As centuries of history have shown, any human association that exists for a long time in the same space forms its social foundations. Traditions and customs, as a rule, are reflected in the National decoration. Depending on climatic conditions, territorial characteristics and other reasons, people acquire different habits and a special way of dressing.

Ethnic style in clothing has retained the ability to repeat the typical features of the national costume in the wardrobe of a modern person. To this day, the ethnic style of clothing has retained its relevance. At different times, there is a deep interest in the traditions of certain nations. Sometimes fashionistas combine the most successful elements into a nationwide image. Thanks to fantasy ideas, the style lives and develops, separating individual currents.

Баймырза Бесбаев атындағы мектеп-гимназия

7А сынып оқшылары

Амангелді Зайнаб

Сайлаубек Інжу

«Этностилдегі ұлттық киімдердің

заманауи бағытындағы ерекшеліктері»

тақырыбындағы ғылыми жұмысына

ПІКІР

Бұл ғылыми – ізденіс жұмысында оқушылар қазақтың үлттық киімдеріндегі этностилдің қазіргі таңда қалай өзгеріп жатқандығын, әрі сән ретінде заманауи тұрғыда ерекшеленуін көрсету болып табылған. Зерттеу барысында, этностилдің тарихын зерделеп, қазақ халқының ұлттық киімдерінің ерекшелігіне үлкен мән берілген. Қазіргі таңда қоғмда ұлттық нақыштағы қандай да бір элементі бар киім үлгісін киіп жүру үлкен сәнге айналған. Сол себепті, мен Інжу мен Зайнабтың зерттеу жұмыстары қазіргі таңда өзекті мәселелердің бірі болады деген ойдамын.

Бұл ғылыми жобада оқушылар көп ізденгені көрініп тұр, себебі әр елдің мәдениетіне, киім үлгісіне қызыға отырып, салыстырғанда қызықты тарихи мәліметтерді тауып, жеке-жеке зерделеп, салыстырғанынан байқалады.

Інжу мен Зайнабтың жұмысы мектепте жоғары бағаланды. Осындай жұмыстарды орындау барысында оқушылар өзінің шеберлігін, қиялының жан – жақты ұшқырлығын танытып, қабілетін, өнерін көрсете білді

Пікір жазған ғылыми жоба жетекшісі:___________ Г.Э.Элгонова

Баймырза Бесбаев атындағы

мектеп-гимназияның

ағылшын тілі пәні мұғалімі

Кіріспе

Киімдегі этникалық стиль көптеген қыздарды өзіндік және экзотикалық, соның ішінде әртүрлі вариациялармен тартады. Этникалық стильде киім жиынтықтары белгілі бір халықтың ұлттық костюмінің сәйкес ерекшеліктерін қайталайды. Этникалық стиль әртүрлі болуы мүмкін. Шын мәнінде, этникалық стильдің көптеген бағыттары бар, өйткені әртүрлі мәдениеттерге байланысты. Сондықтан ерекше және жеке бейнені жасау үшін Сіз тек нақты бағыттарды ғана емес, сонымен қатар оның жеке элементтерін де пайдалана аласыз.

Зерттеудің өзекілігі: Киімдегі этникалық стиль-бұл маңызды және күшті сән әсері, оның өзектілігі жыл сайын артып келеді. Сән, уақыт саяхаты сияқты, әрқашан этникалық мотивтер мен заманауи тенденцияларды біріктіреді. Ата-баба мұрасының жалғасы ретінде халықтық дәстүрлер бүгінгі күнге дейін қалыптасуда. Сондықтан этникалық стиль ешқашан өзектілігін жоғалтпайтын көптеген стильдердің бірі болып табылады.

Этно-стиль-әртүрлі халықтардың мәдениеті мен дәстүрлерінің көрінісі. Әлемде қанша түрлі ұлттар бар екенін елестетіп көріңіз, олардың қызықты киімдері шексіз шабыттандырады.

Ғасырлар бойғы тарих көрсеткендей, бір кеңістікте ұзақ уақыт өмір сүретін кез-келген адам бірлестігі өзінің әлеуметтік негіздерін қалыптастырады. Дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар, әдетте, ұлттық безендіруде көрініс табады. Климаттық жағдайларға, аумақтық ерекшеліктерге және басқа себептерге байланысты адамдар әртүрлі әдеттерге және киінудің ерекше тәсіліне ие болады. Киімдегі этникалық стиль қазіргі заманғы адамның гардеробындағы ұлттық костюмнің типтік ерекшеліктерін қайталау қабілетін сақтап қалды.

Бүгінгі күнге дейін киімнің этникалық стилі өзектілігін сақтап қалды. Әр уақытта белгілі бір ұлттардың дәстүрлеріне терең қызығушылық пайда болады. Кейде сәнгерлер ең сәтті элементтерді жалпыұлттық бейнеге біріктіреді. Қиял-ғажайып идеялардың арқасында стиль жеке ағымдарды бөліп, өмір сүреді және дамиды. Ансамбльді құрудағы ең бастысы-киімдердің негізгі кесілуі, материалдың сапасы, тән әшекейлер, типтік түстер және әртүрлі аксессуарлар. Сән ағымына жататындығын белгілеу үшін сіздің бейнеңізді ұлттық сипаттағы екі-үш элементпен белгілеу жеткілікті. [1].

Ғылыми жұмыстың мақсаты: этно-стильде киім жасай отырып, ұлттық ою-өрнегін енгізу арқылы заманауи киімге өзгеріс енгізу. Яғни, ұлттық құндылықтарымыз бүгінгі заманға икемделіп жүр ме? Әр адамға ұлттық реңк беретін ерекшелік әлемдік деңгейде қаншалықты танымал боп келе жатқанын зерттеп жеткізу негізгі мақсатымыз болды.

Зepттеу жұмыcының міндeттері:

1. Этно-стильдің пайда болу тарихын зерттеу.

2. Логикалық ойлауды және өзіндік шығармашылық қызметті дамыту,

Қазақ мәдениетінің дәстүрлеріне қызығушылық пен құрметке тәрбиелеу;

Ғылыми жұмыстың жаңалығы мен дербестік дәрежесі:

Қазір жастардың талғамы ерекше. Бүгінгі ұрпақ Батыстың сән үлгісінен гөрі заманауи стильде тігілген ұлттық киімдерге әуес. Тіпті әлемге әйгілі брендтер де этностильге көз тіккен. Бояуы айшықты ұлттық киім­дерді тігу бір жағынан шығар­машылық ізденісті талап етеді. Сол себепті, киімдегі этникалық стиль-шығармашылық пен ерекше көрінуге деген ұмтылысты жүзеге асырудың тамаша мүмкіндігі.

Қазір ұлттық киім­дер­ге деген сұраныстың нәтижесінен болар, сапасы мен сәнділігі жағынан қолжетімді бағаға да табуға болады. Еуропалық брендтердің қатарына ілігетін күн де алыс емес. Өйткені этномодернизм стиліндегі дизайнерлердің туындылары бір-біріне ұқсамайды. Креативке негізделгенін байқауға болады.

Ғылыми жұмыстың болжамы:

Тарихи тұрғыдан алғанда, тиісті аумақта ұзақ уақыт бірге өмір сүрумен біріктірілген адамдар тобында киіну тәсілімен көрінетін тиісті дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар болған. Этникалық стильдегі киім жиынтығының заманауи түрін құрастырудағы ең бастысы - белгілі бір ұлттың киімдеріне, ою-өрнектеріне, реңктеріне, тән қалыптасқан стиль.

Дәстүрлі ою-өрнек сәнде брендті өзге­шелеп тұрады. Сондай-ақ ол араға уа­қыт­ салып, әлемдік трендке енеді. Сон­дықтан жаһандағы қазақтың ұлттық айден­ти­касы болашақта жақсы табыс әкелуге сеп болады

1 Негізгі бөлім

1.1. Этно-стиль тарихынан.

Киімдегі Этно-стиль немесе оны "этникалық стиль" деп те атайды, ХХ ғасырдың 60-жылдарында пайда болды. Оның пайда болу тарихы өте қызықты және бүлікшілдік пен қарама-қайшылыққа негізделген.

Бұл стильді 1911 жылы француз модельері Поль Пуаре дүниеге әкелген. Ол Парижге гастрольдік сапармен келген орыс балетінің «Шахерезаде» қойылымын көріп, содан шабыт алған деседі. Шығыстық стильде қыз-келіншектерге арналған киімдер тігеді. Кейін орыс, грек халықтары ұлттық киімдерінің элементтерін қолданып киім тігіп, сән көрсетілімдерін жасайды. Оның жолын Коко Шанель, Филипп Миллер, Ив Сен Лоран, Жан Поль Готье сияқты әйгілі кутюрьелер жалғастырды. Олар этникалық стильдегі аксессуарларды да көптеп дүниеге әкелді

Өздеріңіз білетіндей, сол кезеңде шағын киімдерге, юбкаларға, көйлектерге, шорттарға және т. б. сән тез насихатталды. алайда, осы уақытта дамып келе жатқан хиппи жастар субмәдениетіне сән үрдістері ұнамады, сондықтан осы бағыттың өкілдері қысқа киімге ұзын балахондар мен юбкаларды, тар шалбарларды – кең алладиндер мен палазцоларды қарсы қоюды шешті. Сонымен қатар, хиппилер әлемді қабылдаудың кеңдігімен ерекшеленді. Олардың қоғамы діні мен ұлтына қарамастан барлық адамдар үшін ашық болды. Бұл көптеген елдердің Ұлттық киім мотивтерінің осы субмәдениетке берік енуіне ықпал етті. Хиппилер белгілі бір бағыттармен шектелмеді," олардың сәнінде " бәрі болды. Хиппилердің арқасында бүгінде бізде киімдегі этно-стиль жақсы қалыптасқан. Жалпы, "этнос" сөзі грек тілінен аударғанда "халық" дегенді білдіреді, сондықтан біз бұл стильді Ұлттық деп атауға толық құқығымыз бар. [2].

Этно - стильдің ішінде киімде көптеген бағыттар бар, оларды тәуелсіз деп санауға болады. Өйткені, қазір өмір сүріп жатқан немесе бұрыннан бар планетада қанша халық болмасын, олардың әрқайсысының өзіндік ерекше стилі болды, бұл гардероб пен күнделікті өмірде көрініс тапты. Көбінесе баспа қабылданады-жарқын, түрлі-түсті және ерекше. Алайда, жеке киімнің формалары қазіргі тенденцияларға сәйкес келеді және бейімделеді. Бұл, ең алдымен, жапон кимоносына, Марокко туникасына, Үнді сарысына және т. б. сән көрсетілімдерінен киімдер әлемдік дизайнерлердің коллекцияларындағы халықтық мотивтер. Алдымен этникалық стильдің дамуына азиялық және шығыс мотивтері әсер етті. Бұл халықтардың киімдері ерекше, жарқын және сәнді болды. Кейінірек африкалық киімдер мен зергерлік бұйымдардың сәні пайда болды. Грек және Египет киімдері ХХ ғасырдың ортасынан бастап насихатталды. Ал, Ұлттық орыс элементтері сәнге өте баяу енеді, негізінен халықтық әйелдер орамалдарының арқасында. (2-қосымша).

Сән подиумдарында этникалық стиль 60-шы жылдары пайда бола бастады.бірақ танымалдылықтың шыңы 90-шы жылдар деп санауға болады, бұл кезде Christian Lacroix, Driesvan Noten, Джон Галлиано, Кензо, Вивьенн там, Йехли және басқалары Азия, Африка және жергілікті американдық тарихтан өз коллекцияларына шабыт ала бастады. Болашақта Солтүстік және Шығыс Еуропаның халықтық дәстүрлері тақырыбында этникалық вариациялар пайда болды. Көптеген батыс дизайнерлері үшін коллекциялардағы эклектикалық стиль олардың қолтаңбасы болды. [2]. (3-қосымша).

Мәселен, мысалы, бельгиялық дизайнер Дрисван Нотен (dries van Noten) әртүрлі мәдениеттердің: Үндістанның, Марокконың, Шығыс Еуропаның ерекшеліктерін сіңірген коллекцияларымен танымал болды. Ол өз жұмысында этниканың маңыздылығы туралы бірнеше рет айтқан: "Мен үшін этника, бұл басқа белгісіз жерлер, алыс елдер. Сәнде мұндай шабыт көзі стандартты үлгілерден, біздің әдеттерімізден және күнделікті өмірден алыстауға көмектеседі. Этника бізді таңғажайып, қонақжай әлемге батырады". [3].

Бүгін славян халықтарына тән этникалық сән қайта жандана бастады.

Славян этно-стилін, ең алдымен, бірқатар белгілермен ажыратуға болады: еденге көп қабатты юбкалар, түзу және кең блузкалар, кестелермен безендірілген, қой терісінен жасалған тондар. Киімдерде өте ашық түстер басым: жасыл, қызыл, көк және ақ. Қабаттылық - бұл орыс ұлттық костюмінің айқын белгісі. Көп жағдайда бұл сарафандар мен блузкалар, олар бисерден жасалған зергерлік бұйымдармен және жарқын кестелермен безендірілген. Әр аймақтың киім мен тұрмыстық заттарға үнемі ағып тұратын өзіндік суреттері болды.

Славян және орыс ою-өрнектерін кестелеуді, сондай-ақ ұлттық кескіндеме (хохлома, гжель) негізінде жасалған суреттерді қамтитын орыс стиліне үндеу тән.

Этно-стильдің типтік ерекшеліктерінің бірі-онда ою-өрнекті қолдану. Ою-өрнек өрнек деп аталады, оның ерекшелігі элементтердің кезектесуі және қайталануы болып табылады. Ол қолданылған затты безендіруге де, ежелгі дәуірдің кез-келген көріністерін бейнелеуге де қызмет етті. Сондай-ақ, ою-өрнек сиқырлы және символдық функцияны орындай алады, ол бейнеленген заттың сипаттамасын немесе очарование ретінде қызмет ете алады.

Сәнде ою-өрнек негізінен сәндік функцияны орындайды, кез-келген ұлттың түсіне негізделген кескін жасауға мүмкіндік береді. Ою-өрнек әр түрлі болуы мүмкін-онда не бейнеленгеніне (өсімдіктер, жануарлар және т.б.) және тақырып қай халықтың ұлтына байланысты.

Шын мәнінде, әр түрлі ою-өрнектер өте көп және оларды сауатты пайдалану этникалық стильде ерекше және қызықты бейнені жасауға мүмкіндік береді.

1.2. Қазақ халқының ұлттық киімдерінің ерекшелігі

Әрбір халықтың тұрмыс-тіршілігінде орын алатын салт-дәстүр тарихта қалады. Қазақ салтында  көнеден  келе жатқан бір дәстүрлі мәдениеті ұлттық киім. Киім белгілі бір халықтың тұрмыс салтының көрінісі.Адам баласының түрлі даму сатыларынан өткені секілді олардың ақыл- ойының өсіп, тұрмыс  мәдениетінің дамуына орай киім  үлгілері де жетіліп отырады.

Қазақтың ұлттық киімдері халқымыздың ақыл-ойы мен биік эстетикалық талғамының жемісі. Басқа ұлттық киімдерді былай қойғанда, қазақ халқы ежелден шапанды, камзолды, тақия мен бөрікті айрықша киелі киім деп санап, қадір тұтқан.

 Киім-кешек ұлт байлығы.Ұлттық киімдерімізге қарап, халқымыздың эстетикалық талғамының нәзік те бай екеніне көз жеткізуге болады.Ата-бабамыз ұрпақ тәлім- тәрбиесіне өмірінің жалғасы деп қарап, «Адамның көркі шүберек» деген. Жас шамасына дәулетіне  қарай үйлесімді,шаруасыда, сауыққа да ыңғайлы киім  киген.

Қазақ сонау көне замандардан бастап өмір сүрген ата-бабаларымыз өнердің қай түрін болмасын қасиеттеп, қадірлеп, тіптен пір тұтып, көздің қарашығындай аялап сақтаған. Содан да болса керек, ата-бабаларымыздың қай дәуірде, қай кездерде, қандай жағдайда болмасын өмір сүрген ортасының тыныс – тіршілігінен мағлұмат беретін, жерінің, табиғатының байлығын, дарқан даладай көңіл- күйінің кеңдігін танытатын, сұлулық пен сезімталдыққа деген көзқарасын бүгінгі күнге қаз қалпында жеткізетін өсиетіндей, өлмейтін мәңгілік алтын қазына асыл мұралары жетерлік. Содан кейінгі ұрпақ үшін қасиеті мен қадірі, мәні мен мағынасы, берер тәлім – тәрбиесі мен ұлағаты ерекше асыл мұра қазақтың ұлттық киімдері.

Қазақтың ұлттық костюмі жиынтығының қалыптасуының тарихи-мәдени алғышарттарға келетін болсақ, оның бастау көздері Орталық Азияны б.э.д. үш мыңжылдықтар бойы мекендеген халықтардың терең пластарында жатыр. Киімнің қарапайым түрлері б.э.д. екінші мыңжылдықта қалыптаса бастады, және көпғасырлық дамудың барысында пішу мен технология саласында да, көркемдік декоративтік безендіру саласында да айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Қазақтың ұлттық костюмі өзінің бүкіл даму тарихын біз негізгі үш кезеңге бөлу керек деп санаймыз. XV - XVI ғғ орта кезеңі ортаазиялық өңірдің туыстас халықтарының балама киімдерімен барынша ұқсас келетін киімнің түрлері мен пішіндерінің таралуымен сипатталады – туника тәрізді пішу, пішілуінде артық ештеңенің болмауы, детальдану дәрежесінің төмендігі, көпқабаттылық. Олар одан ары да базалық композициялық қағидалардың бірі болуын жалғастыра берді. Еуропалық саяхатшылар көрген қазақтың ұлттық киімі XVII -XVIII ғғ кезеңінде қалыптасты. Одан кейінгі екі ғасырда киімнің негізгі пішіндерінің эволюциясы пішімінің, әрленуінің құрылымы мен тәсілдерінің күрделі сипатқа ие заңды түрде көрініс тауып жалғаса берді. [5]

XV ғасыр мен ХІХ ғасырдың басындағ қазақтың ұлттық костюміне тән жалпы ерекшеліктерге төмендегілерді жатқызуға болады:

• статикалы, түзу, бұйым силуэтінің төменгі жағы кеңейтілген, төменге қарай ұзартылған;

• костюмнің «жоғары-ортаңғы-төменгі әлемі» қағидасы бойынша үш бөлікке бөлінуі;

• киімді тігуде пайдаланылатын материалдың еніне негізделген пішудің архаизмдік пішіндері;

• жалпы композициялық симметрия, соның ішінде детальдарда, әрленуінде, толықтыруларда;

кестелеу өрнегін қалыптастырудағы метрлік қатар қағидасының басым болуы;

үй матасын, кейінірек фабрика маталарын пайдалану, кестемен, позументпен, жүнмен әрлеу;

• костюм композициясының шешімінде бас киімнің алатын орны маңызды.

XIX ғасырдың басы– қазақша костюмнің эволюциясындағы белгілік кезең. Киім өндірістің пішімі мен тәсіліндегі түбегейлі өзгерістердің алғашқы себебі жалпы ғылыми-техникалық прогресс, Қазақстанның өндіріс жүйесі кең етек жайып келе жатқан Ресей Империясының жүйесіне тартылуы болып табылады. 1860 – 1917 жылдар кезеңінде келесі белгілердің маңыздылығы біртіндеп артты:

• жоғарғы және төменгі киімдердің пішілу пішіндердерінің күрделене түсуі;

• фабрикалық өндірістің материалы мен әрленулерін пайдалану;

• көйлектің пішімінде көлденең бөліктер санының артуы;

• тюрбанға ұқсас бас киімдердің пішімінің біртіндеп оңайлануы;

• бастапқыда дәстүрлі қазақша киімге тән емес қала киімдерінің кейбір түрлерінің араласуы.

Декорацияның элементі құрылымдық тігістер бойымен салынған тар мозаикалық жолақтар болды, кейінірек ою-өрнек. Қолданылатын матаның түсіне қатысты таңдау еркіндігіне ие бола отырып, ненецтер қызыл, сары және жасыл түстерге артықшылық береді. [5]

1.3 Қазіргі заман этностилі

Сән әлеміндегі жарқын, батыл стильдердің бірі – этностиль. Бұл әртүрлі халықтардың салт-дәстүрлері мен мәдениетінің көрінісі. Әрбір ұлттың өзіне тән ерекшеліктері мен қайталанбас өзгешеліктері бар. Ұлттық нақыштағы киім үлгілері заманауи дизайнда көрініс тауып, сән әлемінде өзіндік орын алуда.

«Үкілі кәмшат, бүрмелі көйлек...» қазақ қызының сипаттамасына айналғандай. Алайда бұл тіркестен көз алдымызға қазақ көйлек пен кәжекей киген, қос бұрымды, шашбау таққан ару келеді.  Бірақ заманауи қазақ қызының  бүгінгі стилі бұрынғыдай емес. Сән әлемі бір орында тұрмайды, күн сайын жаңа киім үлгілері шығып,  трендтер өзгеріп отырады.

Жалпы этностильдің сән әлемінде бірнеше бағыттары бар. Мысалы: Африка, Шығыс,  Египет,  жапон, үнді, грек, славян және буряттар мен моңғол халықтарының ұлттық киімдері мен акссесуарларындағы этностильдің жарқын бейнесін байқауға болады.

Қазақ халқының ұлтық киімдері мәдениетіміз бен салт-дәстүріміздің айқын көрінісі. Ол заманауи сән нарығына сай түрленіп, жаңашыл көрінске ие болатыны да қалыпты. Этностиль киімнің барлық түрінде көрініс таба алады. Бастысы дизайндағы ұлттық элементтер. Сонымен қатар, дұрыс таңдалған акссесуарлар образыңызға ұлттық бояу қосады.  Ендеше назарларыңызға өз образыңызға этностиль элементтерін қосудың бірнеше мысалдарын ұсынамыз.[2]

Әшекей бұйымдар

Ұлттық нақыштағы әшекей-бұйымдар: шашбау, білезік, шекелік, алқа, сырға бүгінде көпшіліктің сұранысына ие. Дұрыс таңдалған бұйымдар образыңызды ерекше етеді. Бастысы оларды кез келген стильмен үйлестіруге болады.

Шапан. Кәжекей

Сырт киімдердің ішінде сұранысқа ие тренч пен джекет таңдау да өзгелерді қайталаудан шаршадыңыз ба? Ендеше ұлттық шапан мен кәжекейдің заманауи үлгілерін таңдаңыз. Күнделікті образдармен де, мерекелік киімдермен де ерекше үйлесетін бұл сырт киімдер сіздің гардеробыңыздан ерекше орын алады. Бастысы өңіңізді ашатын түстерді дұрыс таңдаңыз.

Кешкі көйлек

Басқалардан  өзгеше болғыңыз келсе  мерекелік  кештерге де этностильдің элементі бар киімдер таңдаңыз. Мәселен кешкі көйлегіңізді қазақы наСән – стиль. Стиль – талғам. Талғам – таңдау. Ал таңдау – қалау. Адамның өмір сүру салты мен құндылықтары қалауына қарай өлшенеді. Демек, мәдениет пен салт-дәстүрлерді дәріптеп, ұлттық құндылықтарымызды дамыту үшін кез келген салада өзіндік ерекшелігімізді қалыптастыру қажет. Ол үшін біздің қоғамда қазақылық тренд, made in kz брендке айналуы керек. қыштағы белдік пен кестеленген  ою-өрнек ерекшелендіреді.[2]

2 Практикалық бөлім

2.1 Заманауи қазақтың ұлттық киімін модельдеу, стилдеу

Қазіргі таңда тарихқа деген қызығушылық артып келе жатыр, сондықтан да заманауи киімдердегі этникалық дәстүрлерге қызығушылық артып отыр. Қазіргі таңда сән әлемінде және костюмді модельдеуде қуатты тарихи пластарға жүгіну көкейкесті болып отыр.

Қазақстанның көптеген дизайнерлері ел тарихындағы көшпелі халықтардың этникалық костюмінің үлгілерінен шабыт алады. Соның нәтижесінде барлық уақытта көкейкесті болатын және үлкен сұранысқа ие болатын қызықты шешімдер дүниеге келеді. Ол шешімдер біздің елде ғана емес, шетелде де сұранысқа ие. Өйткені жаһандану әрбір этносқа және оның тарихына қызығушылықтың пайда болуына алып келеді.

Батыстың әйгілі бренд­те­рінің де назары кейінгі жылдары түр­кіге тән ою-өрнекке, дизайнына ауды. Мұны бүгінде Париж, Милан және басқа да жаһандық сән әлемінің аста­на­ларындағы топтамалардан байқауға болады. Олардың қатарында француздық «Balmain» және британдық «Alexander McQueen» бар. «Gucci»-дің де ерлер топтамасындағы пиджак жағалары оюмен көмкерілген. Сондай-ақ «Etro» сән үйінің 2022 жылғы «Ready to wear» көктемгі киім үлгісінің біразынан біздің ұлттық колоритті көре аласыз. Сырғалары да қазақы нақышта. Шапандары да қазіргі заманғы бұрымды бойжеткендеріміздің камзолдарына ұқсас.[4]

Бұған қоса, әлемдегі ең танымал­  крос­совка бренді «New Balance» «киіз үй» деп аталатын жеке сериясын шы­ғар­­ды. Оның жарнамалары мен қорабы то­лық түркі халықтарына тән колоритпен безендірілген. «Hermes»-те 2017 жылы «Appaloosa des Steppes» атты мо­йынорағыш топтамасын шығарып, қазақы аудиторияны еліктірді. Өйткені онда аттың бейнесі мен ою-өрнек сурет­телген. Сол жібек орамалдар ұзақ уақыт бойы осы сән үйінің қолтаңбасы болды. Швейцария тауларындағы Санкт-Мориц курортында қазақы стильдегі «Louis Vuitton» бутигі де көпті сүйсінтті. Қызығушылыққа негіз болған дүкеннің экстерьері көшпенділердің баспанасы болған қазақ киіз үйінің стилінде салынған. Бутиктің уықтары бренд символдарымен әрленген, керегесі де солай безендірілген.

«Дәстүрлі ою-өрнек сәнде брендті өзге­шелеп тұрады. Сондай-ақ ол араға уа­қыт­ салып, әлемдік трендке енеді. Сон­дықтан жаһандағы қазақтың ұлттық айден­ти­касы жақсы табыс әкелуге сеп болады»[7]

1. "prеt-a-porter", "hautе couture" санатының жинақтарын әзірлеу қағидалары. Сән қай жерде пайда болады деген сұраққа әркім де еш ойланбастан - Парижде деп жауап береді. Және жауап та айтарлықтай дәрежеде дұрыс, өйткені Францияның астанасы әлемдік сәннің атағы мен астанасы мәртебесінен түспей келе жатыр. Дәл осы қалада кутюрье деп аталатын әлемнің танымал модельерлерінің сән үйлері орналасқан. Сәннің бірнеше жарқын өкілдері "Haute couture" ассоциациясына біріккен (ағылшын тілінен аудармасы – жоғары тігіс), олардың барлығы париждік, дәлірек айтсақ әлемдік сәннің даңқы үшін жұмыс жасап жатыр, осы ретте әртүрлі ұлттардың өкілдері болып табылады. Жақын уақытқа дейін осы даңқты тізімнің қатары орыстың есімерімен толықты, аталмыш ассоциацияның мүшесі Валентин Юдашкин болды, ол Ресейдегі бірінші және жалғыз кутюрье деп айтсақ болады.

"Haute couture" мүшеліктің міндетті шарты, бріншіден, Парижде өз сән үйіңнің болуы, және екіншіден, модельдердің коллекциямен жылына екі рет күз-қыс және көктем-жаз маусымында өнер көрсетуі болып табылады. Ол маусымдық топтамалар сәнді киімнің дамуының үрдістері мен перспективасын анықтайды. Топтамға сәйкес келетін әрбір бұйым жалғыз нұсқада, толығымен қолмен немесе кутюрьенің белсенді қатысуымен орындалған нағыз өнер туындысын білдіреді. Әлбетте, бұл костюмдер қымбат тұратындығы сөзсіз және оны сатып алушылардың аясы да өте шектеулі болады, және көп жағдайларда мемлекеттік және жекеменшік музейлердің экспонаттарына айналады.

"Нaute couture" модельдері әлі де болса модел емес, келешек сән әлемінің квинтэссенциясы. Оның негізіне қойылған идеяолар жаппай өндірістің мүмкіндіктерін ескере отырып, айтарлықтай жеңілдетіледі, қайта өңделеді және тұтынушылардың басым бөлігіне қол жетімді болады. Өнеркәсіптік өндіріске бағдарланған және жаппай сатып алушыларға есептелген заманауи костюмнің даму бағыты "pret-a-porter" деп аталады, француз тілінен аударғанда «дайын көйлек» дегенді білдіреді. Айтпақшы "pret-a-porter" коллекциясының көрсетілімдері де Париж қаласында екі рет өткізіледі, және заманауи әлемдік сәннің бетбейнесін анықтайды.

Этникалық стиль, ең алдымен, көйлектер. Ұзын немесе қысқа, бірақ міндетті түрде ұшатын және бос. Олар әдетте көп қабатты және көптеген руфльдермен келеді. Сондай-ақ, шілтер, кесте және көйлектегі әр түрлі әшекейлер қолайлы.

Заманауи киімді үлттық үлгіде стильдеу.

Мен дүкеннен сатып алған көйлегімді ұлттық Ненец ою-өрнегімен қаптауды шештім. Мұндай көйлек ешкімде жоқ екеніне сенімдімін. (5-қосымша).

2.4. Ою-өрнекті таңдау.

Ненецтік ою-өрнектердің алуан түрлілігін қарастырып, зерттегеннен кейін мен ою-өрнектерді таңдадым: бұғы, балқарағай бұтақтары және Оба. (қосымша 1)

2.5. Өнімді дайындау технологиясы

1. Қажетті материалдарды, құралдар мен жабдықтарды таңдаңыз.

2. Қауіпсіздік техникасын қайталаңыз.

3. Ою-өрнекті орындау: ою-өрнекті киіздің қызыл жолағындағы шаблон бойынша сызыңыз; қиып алыңыз, киіздің ақ жолағына сызыңыз; бөліктің кеңсесінде зигзаг тігісін орындаңыз; ою-өрнек бойымен үш түсті жолақтарды сызыңыз; дымқыл үтіктеу арқылы үтіктеңіз.

4. Көйлектің түбін өңдеу: юбка матасының түбіне ою-өрнекпен жолақ салыңыз; бөліктің кесінділерін зигзаг тігісімен өңдеңіз, ою-өрнекті үтіктеңіз.

Біздің көйлегіміз дайын.

Қорытынды

Киімдегі этникалық стиль өзінің ерекшелігімен, экзотикалығымен және көптеген вариацияларымен тартады. Мұндай бағыт әрдайым сәнде, ғасырлар бойғы халықтық дәстүрлердің көрінісі.

Этно-бағыт-бұл өз канондары мен принциптері бар тұтас философия. Этника өзінің жеке ноталарымен мүлдем басқа бейнені жасауға көмектеседі. Әр түрлі декор - бұл ноталар және стильдің басқалардан басты айырмашылығы.

Этникалық стильді сүйетіндер сыртқы келбетін толығымен өзгертіп, белгілі бір адамдар жасаған дәстүрлерді ұстануы керек деп ойламаңыз. Шын мәнінде, этникалық бағыт пен заманауи сән әрқашан тамаша үйлеседі.

Біз жасаған көйлек тек сапасымен ғана емес, сонымен қатар сұлулығымен, әсемдігімен де ерекшеленеді. Бұл жұмыс қанағат әкеледі, сонымен қатар, мен бұйымдарды орындау арқылы қолдың ұсақ моторикасы жақсаратынын, еңбекқорлық, дәлдік, табандылық дамитынын және эстетикалық талғамды дамытатынын білдін.

Киімдегі Этно-стиль-бұл өз бейнесін жобалауға арналған тамаша шаблон. Этно-стиль-шығармашылық адамдарға арналған киім

Өз тамырын ұмытпау, өз халқының ғана емес, адамзаттың бүкіл мұрасының тарихы мен дәстүрлерін құрметтеу – этно-стильдің басты қағидасы.

Мен өзім үшін этникалық стильде сыртқы киімді де безендіремін деп шештім. Мен білемін, мен ұлттық Ненец ою-өрнегі бар тамаша заманауи киімге ие болатыныма сенімдімін.

3.1. Өзін-өзі бағалау

Көйлекті безендірудегі жұмыс Шығармашылық рахат әкелуі үшін мен өнімді жасаудың технологиялық дәйектілігін сақтай отырып, бәрін анық және дәл орындауға тырыстым.

Практикалық жұмыс барысында ою-өрнекті орындау кезінде қиындықтар туындады, сондықтан бөлшектердің кесектерін зигзагпен өңдеу кезінде табандылық таныту керек болды.

Біздің жұмысымызды жоғары бағалау бұйымдарды тігу, аппликацияны баптау саласындағы сенімділігімді арттыруға ықпал етті. Мен орындалған жұмысқа ризамын, өйткені біз өзіміздің шығармашылық жеке жоспарымызды жүзеге асырдық.

Біздің жұмысымызың мақсаты орындалды.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Айдынбекова Ж., Нурпейсова С., Асанова А. Конструирование одежды: Учебник.-Астана:Фолиант,2011.- 224с.

2. Ақбаева Ш.Ә. Қазақтың дәстүрлі өнерінің негізінде оқушылырдың көркемдік талғамын қалыптастыру.Алматы,2007.; 32 б.

3.Кочесова Л.В. Конструирование женской одежды:Учебник.-М.:Издательский центр "Академия", 2013.- 304с.

4. Қуатбекова Л., Келесова Ү. Тігін бұйымдарының технологиясы: Зертханалық жұмыстар.- Астана:Фолиант, 2010 - 160б.

5. «Қазақтың ұлттық киімдері.» Сымбат, Алматы: Атамұра 1995 ж-208 бет. Авторы: Сабыркүл Асанова.

6. Мауленова Г., Амандыкова Д. Материаловедение швейных изделий:Учебник.- Астана:Фолиант,2010.- 360с.

7.Төленов С. Өмірбекова М. «Ою-өрнектің жасалу жолдары.» Алматы: «Қағанат ЛТД». 1993 ж. «Қазақстан»-48 бет.

Ғылыми жұмыстың жоспары

Баймырза Бесбаев атындағы мектеп- гимназияның 7 сынып оқушылры

Амангелді Зайнаб пен Сайлаубек Інжудің ғылыми зерттеу күнделігі

Жетекшісі: Элгонова Г.Э.

Қосымшалар