Ғылыми Жоба Мектеп Жиһаздары

Талдысай жалпы орта білім беретін мектебі

Тақырыбы:

«Мектеп жиһаздарының оқушының денсаулық жағдайына әсері»

Бағыты: ғылыми-жаратылыстану

Секция : Биология

Орындаушылар: Әлімжанова Аягөз,Сабыр Саида

Талдысай жалпы орта білім беретін мектебі, 10 сынып оқушылары

Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы, Талдысай ауылы

Жұмыс жетекшісі: Сырмаханова Лаура.Кожабеккызы.

Талдысай ЖОББМ, биология пәні мұғалімі

2021-2022 оқу жылы

Аннотация

Бұл -Ғылыми жобада «ғылыми-жаратылыстану» бағыты бойынша, мектеп жиһаздарының оқушы денсаулығына әсері туралы жазылған.

Дене бітімі емін-еркін жүріп тұратын адамның үйреншікті қалпы. Дұрыс -дене бітімі қалыпты жағдайда және жұмыс кезінде адамның күнделікті әдетпен өз денесін ұстай білуі. Дене бітімі жақсы адамның денесі жарасымды, ісі өнімді болады. Әдемі дене бітімі тек қана эстетикалық жағынан ғана емес, сондай – ақ физиологиялық жағынан да маңызды. Ол адамның бұлшық еттерінің жақсы жетіліп, адамдардың жұмысқа деген қабілеттілігін арттырып, ішкі мүшелердің жұмысын соның ішінде тыныс және қан айналым жүйесін жақсартады. Сол себепті, омыртқа жотасының түзу болуын қолға алуымыз керек. Мектеп табалдырығын аттаған мезгілден бастап, баланың тік отыруын қадалаған жөн.

Кітап пен көздің қашықтығы, орындық пен партаның арақашықтығы сияқты қарапайым ережелерді оқушының жатқа білуі шарт. Жобада қазіргі таңдағы парталардың бой өлшемдерімен сәйкестігі және Эрисман атты өнертапқыштың үстелі туралы мәліметтер мен қорытынды шешімдер жайында сөз қоғалды.

Кіріспе

Оқу ордасына алғаш қадам жасағаннан бастап оқушылардың мектеп өмірінде кейбір жағымсыз жақтар пайда болады: қозғалыс белсенділігінің күрт шектелуі, ұзақ уақыт жұмыс күйін сақтау қажеттілігімен байланысты статикалық жүктеменің жоғарлауы, мектепке дейінгі жаста үйренген отырудың дұрыс емес әдеттері, омыртқаны бүгіп, иілу және бір аяққа баса назар аудара отырып, басын иіп, иықтарын төмен түсіріп жүру.

Жиһаздың дұрыс таңдалуы оқушының физиологиялық тігінен отыруына жағдай жасалынады. Алайда, мұндай қалыпты ұзақ уақыт сақтау бұлшықеттің шаршауына әкелетінін есте сақтаған жөн. Сол себепті де, сабақ барысында оқушылардың дене күйін өзгерту бұл қауіпті төмендетуге мүмкіндік береді.

Мектептегі жиһаз оқушы бойының биіктігі мен пропорциясына сәйкес келуі және сабақ кезінде дұрыс жұмыс күйін қамтамасыз етуі керек.

Дұрыс жұмыс позасы келесідей сипатталады. Оқушы денесін және басын алға еңкейтіп отырады. Көзден дәптерге дейінгі ара қашықтық 35 см.Оқушының арқасы орындықтың артқы жағына сүйенеді. Оқушы кеудесі мен үстелдің артқы шеті арасындағы қашықтық 5 см (студент алақанының ені). Білектер үстелдің үстінде еркін жатыр, ал иық белдеуі көлденең және үстелдің шетіне параллель орналасқан. Оқушының аяқтары тізе мен жамбас буындарында оң немесе сәл доғал бұрышта бүгілуі керек.

Дәріс кезінде оқушының орындыққа дұрыс отыруы мен оның денесінің үстелге дұрыс орналасуы тірек-қимыл аппаратына жүктемені азайтады, омыртқаның нашарлауының алдын алады және жұмыс қабілеттілігін сақтауға ықпал етеді. Дұрыс жұмыс әрекеті мектеп жиһаздарының негізгі өлшемдері, яғни тиісті мәндері, оқушы денесінің пропорцияларына сәйкес келгенде ғана мүмкін болады. Сондықтан, біздің жұмысымыздың мақсаты - мектеп жиһазы мен дененің пропорциясы арасындағы сәйкессіздікті жою.

Негізгі бөлім

Мектеп партасының алғашқы үлгісі осыдан 150 жылдан аса уақыт бұрын ойлап табылған. Осы уақыт ішінде ол айтарлықтай өзгеріске ұшырамады.

Ежелгі Египетте дәріс балалар тізелеріне ағаш тіреу қойып, еденде отырып өтілді. Бұл жазу үстелінің бір түрі болған.

Грецияда әр баланың жеке орындықтары болды, бірақ жазу үстелінің орнына тақташа(дощечка) қолданылған.

Орта ғасырларда көптеген елдерде шәкірттер бір үлкен үстелдің айналасында отырған. Кейінірек қазіргі заманғы парталарға ұқсас үстел пайда болды. Бірақ бұл үстелге орындық әлі болмағандықтан, тұру керек еді.

1861 жылы Ресей империясында крепостнойлық құқық жойылғаннан кейін білім беру кезеңі бастау алды: жаппай жаңа мектептер ашылды, мұғалімдер оқыту бағдарламасын құрып, жұмыс әдістері туралы пікір алмасты. Бірақ сыныптара оқуға ыңғайлы жиһаз болмады. Балалар орындықта яки орындықтын орнына кәдімгі үстелге отырып білім алды.

Барлық елдерде жаппай білім берудің басталуымен балалар аурулары қарқынды өсуі анықтала бастады. Дәрігерлер көру қабілетінің нашарлауын, тыныс алудың тұрақсыздығын және де омыртқаның бүгілгенін байқаған. Дәл осы кезеңде мектеп бөлмесінің жаһаздары мен жабдықталуы күдікке ілікті...

Айтылып отырған мәселе аясында мектепте және үйде оқытудың қолайсыз жағдайына байланысты балалардың нашар жазатыны және нашар оқитыны туралы Доктор Фарнер 1865 жылы «Бала және мектеп үстелі» кітабында жариялады. Сондай-aқ, кітапта дәрігер жұмыс үстелі мен орындықты бір құрылымға біріктіргендігін көрсетті. Жеткізуші түріндегі мұндай жиһаздың алғашқы аналогы қайта өрлеу дәуірінде пайда болды. Алғашында ол жұмыс үстелі болған, ал кейінірек - мектеп үстеліне айналды.

Атақты орыс-швейцариялық гигиенист Фёдор Фёдорович Эрисман, өзінің 28 жасында, көздің және дене ауруларының пайда болуының оқушының үстелдегі дұрыс емес отыруына тәуелділігін зерттеп «Мектептің жақыннан көргіштіктің(миопия) пайда болуына әсері» атты еңбегін жариялады. Соңында ол жаңа жиһаз түрін ұсынды. Эрисманның мектеп партасы оқушының жазуына, оқуына, сурет салуына жақсы жағдай туғызады: оқулықтағы немесе дәптердегі мәтін тек тік бұрышта оқылатындай етіп жасалған. Ол ұзақ уақыт бойы көз ауруларын емдегендіктен, оқудың оңтайлы қашықтығын да ескерді (30-40 см). Партада отырып, еңкейю мүмкін болмаған.

Бриссельдегі жетістіктер көрмесінде Эрисманның жұмыс үстелі әлі күнге дейін ешкім ашып бере алмаған оқушының жиһазының мысалы ретінде көрсетілген.

Коротков аяқтаған Эрисман үстелі, 1900ж

Мектеп жиһаздарының негізгі өлшемдері:

1. Орындық дифференциациясы - орындықтың отырғышынан үстелдің үстіңгі бөлігіне дейінгі тік қашықтық (үстел биіктігі мен орындықтың биіктігі арасындағы айырмашылық)

2. Орындықтың биіктігі - еденнен орындықтың креслосына дейінгі арақашықтық.

3. Орындық тереңдігі - орындықтың ені.

4. Орынның арақашықтығы - орындықтың шетінен үстелдің үстіңгі бөлігіне дейінгі көлденен қашықтық (нөлге, оң яки теріс болуы мүмкін).

5. Тіреу аралық- орындықтан үстелдің үстіңгі жағына дейінгі арақашықтық.

Мектеп жиһазының негізгі ресми өлшемдері

1. Үстелдің ресми дифференциациясы денеден басылған, оқушының шынтағынан орындыққа дейінгі қашықтыққа тең, оған 5 см қосылады.Қол төмен түсіріліп, шынтақ буынында тік бұрышпен бүгіледі. Қолдың осы қалпында шынтақ үстелдің шетінен оқушыға қарап 5 см төмен тұруы керек.

2. Орындықтың тиісті биіктігі аяғымен және аяқ киіммен тізе ұзындығына тең, яғни аяқтың тізе буынында тік бұрышпен бүгілген еденнен поплитальды шұңқырға дейінгі арақашықтық.

3. Тиісті орындық тереңдігі жамбас ұзындығының 2/3 құрайды.

4. Орынның тиісті қашықтығы теріс -4 см, яғни орындықтың шеті студенттерге қараған үстелдің шетінен 4 см артқа созылады.

5. Арқаның дұрыс қашықтығы оқушының денесінің алдыңғы-артқы диаметріне плюс 5 см-ге тең. Басқаша айтқанда, кеуде мен үстелдің шеті арасында 5 см қашықтық болуы керек немесе бұл қашықтық студенттің алақанының еніне тең болуы керек.

Мектеп жиһаздарының өлшемдері негізгі өлшемдерден ± 2 см. айырмашылық болмауы тиіс. 3-4 см немесе одан көп ауытқу кезінде айтарлықтай функционалдық ауысулар, жұмыс позасының күрт бұзылуы байқалады, бұл ақыр соңында омыртқаның бұзылуына әкеледі.

Эрисман партасының негізгі принциптері:

• Парта құрылымы оқушыға оның қалыпты дамуына кедергі келтірмейтін ыңғайлы жағдайда отыруға мүмкіндік береді;

• Үстелде бекіту элементтерінің шығыңқы бөліктері, өткір бұрыштары болмауы керек. Себебі ол балаға зиян тигізуі әбден мүмкін.

• Жұмыс үстелі қарапайым және сонымен бірге берік құрылымға ие болуы керек. Сонда оны пайдалану балаға қиын болмайды.

• Мектеп партасында отырған оқушы көршісіне кедергі жасамайды, ол сабаққа жауап беру үшін, партадан шықпай-ақ, орнынан тұра алады.

• Мектеп партасының құрылымы баланың пропорцияларына сәйкес жасалса, дұрыс позаны қалыптастыруға мүмкіндік береді. Мектеп үстелі оқушының ұзақ уақыт бір қалыпта отыруына және жұмысқа қабілеттілігіне ықпал етеді.

• Үстел қақпағының еңкейуі оқушыға кітаптағы немесе дәптердегі мәтінді тік бұрышта көруге мүмкіндік береді. Бұл оқушының көру қабілетіне жақсы әсер етеді. Сонымен қатар, партаның құрылымы оқушының көзінен дәптерге немесе кітапқа дейінгі 30-40 см аралықты сақтай отырып, яғни мәтінге дейінгі ең дұрыс арақашықтықты қамтамасыз етеді.

1971 жылға дейін мектептер үшін Эрисман партасы шығарылды/1964ж./ №6-дан №12-ге дейін ( 10см аралықпен: мектепалды даярлық мектептері үшін №6, бойлары 110-119см аралығындағы балаларға; №7 бойы 120-129см аралығындағы балаларға және т.с.с). Қазіргі уақытта бұл үлгідегі парталар жоқтын қасы.

1971-1977 жылдарға сәйкес бес топты(1-кесте, өсу қарқыны 15см А, Б, В, Г, Д) жиһаздар қолданылды. Бұл парталар тек бастауыш сыныптарына арналған болатын.

1971-1977 жылғы парта, орындық және үстелдерде фабрикалық таңба болуы міндеттелді. Жылдар жиһаздарының таңбалары әріптер мен түстермен белгіленді. Үстел мен орындықтың астыңғы бетінде алымында жиһаз тобын көрсететін әріп, бөлімінде сәйкес келетін баланың бойы жазылады. Мысалы: В/145-160.

Үстелдің бүйір бетіне, жанынан жақсы көрінетіндей болып түсті белгі енгізіледі. Ол диаметрі 25мм дөңгелек немесе ені 20мм болатын жолақ болады.

Үстел мен орындықтардың таңбалары өшірілген болса, кесте бойынша немесе арнайы әзірленген формула бойынша анықталған. 1971 жылғы үстел мен орындықтың нөмірін анықтау үшін Н.Н.Карташевтің келесі формуласы қолданылды:

1-кесте. 1971-1977 жылдардағы мектеп жиһаздарының өлшемдері (см)

1985 жылы мектеп жиһаздарына қатысты жаңа стандарттар қабылданды.

( 2-кесте)

2-кесте. 1985жылғы стандарт өлшемдері

Н.Н.Карташев жылғы мектеп жиһаздарын өлшеуге арналған формулалары келесідей:

Шыққан мәндер қалдықты ескермей, натурал сан ретінде алынады.

Ал бастауыш сынып балалары үшін1973-жылғы мектепалды жиһаздар қолдана алады. (3-кесте)

3-кесте. Мектепалды сынып жиһаздарына қойылған норма

578тг - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру

Ұқсас материалдар

Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған

Сертификатталған тренер жасаған

01.01.2023

17 863

13 694

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Барлық пәндер

Барлық материалдар

Барлық сыныптар

Биология пәні бойынша барлық материалдарды көру

Іс-шаралар кестесі

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары