Ғылыми жоба: Солақайдың шешіресі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫНЫҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ ТҮПҚАРАҒАН АУДАНДЫҚ БІЛІМ БӨЛІМІ

Жоба жүзеге асырған ұйымның атауы: Шахта орта мектебі

Жоба тақырыбы: «Солақайдың шежіресін зерттеу»

Жобаның орындаушысы: Шахта орта мектебінің 3-сынып оқушысы Жұмабекұлы Ерсұлтан

Жоба жетекшісі: Шахта орта мектебінің биология пән мұғалімі Елеуова Нағым Алдонгаровна

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Баланың мектепке дейінгі дайындығын анықтауға арналған психологтар мен педагогтардың зерттеуінде балалардың жеке басын дамыту, психикалық дамуын, даралық ерекшеліктерін, ішкі потенциялын анықтау мәселелерінің аспектілері жан-жақты зерттелгені еш дау тудырмайды. Әлі де зерттелмеген мәселелердің қатарына солақайлық мәселесінің де жататындығы сөзсіз мәлім. Осы уақытқа дейін өскелең ұрпақтың тәрбиесімен, денсаулығымен айналысқан мамандар солақайларды міндетті түрде оңқайлыққа үйрету қажет деп есептейді. Баланың сол қолмен жазуға, әрекет еткен жағдайдағы мезетке дейінгі оның ойында бұрын байқалмаған астеникалық белгілір көрініс бере бастайды. Атап айтқанда бала тез шаршағыш болады, жұмыс істеу қабілеті төмендеп, сол қолының шаршап, басының ауырғандығының белгілері көрініп бастайды. Осы аралықта баланың түнгі ұйқысы бұзылады, ата-анасына, тәрбиешілеріне қарсы реакция көрсетіп бастайды, тамаққа тәбеті ашпай, бойында ызақорлық оянады.Асқынып кеткен жағдайда тұтықпа, дәреті ұстай алмау жағдайлары орын алады. Солақайларды оңқайлыққа ешқандай жағымсыз әсерсіз қайта үйретуге болады. Сондықтан балаларды қайта үйрету мәселесі әр бір нақты жағдайға сәйкес, атап айтқанда олардың денсаулық жағдайларын, ағзаның бейімделе алу мүмкіндігін, физиологиялық алғы шарттарын, психалогиялық ерекшеліктерін ескере отыра жүзеге асырлуы тиіс. Кей жағдайда солақайларда қосарлана жүретін оның сыртқы белгілерін тексере отырып, қайта үйреткен жөн. Ал егерде солақайлық тұқым қуалаған жағдайда, қайта үйрету әрекетінің жүзеге асырылмағаны дұрыс. Солақайлық әдетте түзетуді қажет ететін нормадан ауытқушылық ретінде қабылданады. Сондықтан өткен ғасырдың 90 жылдарына дейін солақайларымен күресу КСРО кезінде кең етек алып келді. Алайда ол кезде ешқандай шешім бермеді.Солақай балалар мектепке барғанда да қиындықтармен тұспа тұс келіп жатады. Егер бала сол қолмен қалам ұстап ыңғайланған балаға, оң қолмен жазып үйрен деудің қажеті жоқ.Баланың бір қолының басымдылықпен анықтау мектептегі оқу жүйесіне енген кезде қиындықтарды алдын алу мен баланың табиғаттық мүмкіндіктерін игере білген жөн.

Актуальность темы исследования. Не вызывает сомнений, что в исследовании психологов и педагогов, посвященном определению готовности ребенка к школе, всесторонне изучены аспекты проблем развития личности детей, выявления психического развития, особенностей индивидуальности, внутреннего потенциала. К числу еще не изученных вопросов, несомненно, относится и проблема левшы. Специалисты, которые до сих пор занимались воспитанием, здоровьем подрастающего поколения, считают, что левшей нужно обязательно обучать правшам. У ребенка начинает проявляться астеническая симптоматика, ранее не наблюдавшаяся в его сознании до момента написания левой рукой, в ситуации действия. В частности, ребенок быстро становится уставшим, снижается работоспособность, начинают проявляться признаки усталости левой руки и боли в голове. В этот период у ребенка нарушается ночной сон, он начинает реагировать на родителей, воспитателей, просыпается раздражительность, не раскрывая аппетита к еде. В случае обострения возникают случаи невынашивания, недержания мочи. Левые могут быть переучены на правые без каких-либо негативных последствий. Поэтому вопрос перевоспитания детей должен осуществляться в соответствии с каждой конкретной ситуацией, а именно с учетом условий их здоровья, возможности организма адаптироваться, физиологических предпосылок, психалогических особенностей. В некоторых случаях следует переучивать леворуких, проверяя его внешние признаки. А если леворукость наследственная, то перевоспитание лучше не осуществлять. Левшы обычно воспринимается как отклонение от нормы, требующее коррекции. Поэтому до 90-х годов прошлого века борьба с левшыми породами велась во времена СССР. Левши, когда идут в школу, тоже сталкиваются с трудностями. Приоритетное определение одной руки ребенка при внедрении в школьную систему обучения целесообразно предупредить трудности и овладеть природными возможностями ребенка.

Relevance of the research topic. There is no doubt that the study of psychologists and teachers devoted to determining a child's readiness for school has comprehensively studied aspects of the problems of children's personality development, identifying mental development, personality characteristics, and internal potential. Among the issues that have not yet been studied is undoubtedly the problem of left-handedness. Experts who have so far been engaged in the education and health of the younger generation believe that left-handers must be taught to right-handers. The child begins to show asthenic symptoms, previously not observed in his mind until the moment of writing with the left hand, in a situation of action. In particular, the child quickly becomes tired, performance decreases, signs of fatigue of the left hand and pain in the head begin to appear. During this period, the child's night sleep is disturbed, he begins to react to parents, caregivers, irritability wakes up, without revealing his appetite for food. In case of exacerbation, there are cases of miscarriage, urinary incontinence. The left can be retrained to the right without any negative consequences. Therefore, the issue of re-education of children should be carried out in accordance with each specific situation, namely, taking into account their health conditions, the ability of the body to adapt, physiological prerequisites, and psychological characteristics. In some cases, it is necessary to retrain the left-handed, checking its external signs. And if left-handedness is hereditary, then it is better not to carry out re-education. Left-handedness is usually perceived as a deviation from the norm that requires correction. Therefore, until the 90-ies of the last century, the fight against left-handed breeds was conducted during the USSR. Left-handers also face difficulties when they go to school. Priority definition of one child's hand when introducing it to the school system, it is advisable to prevent difficulties and master the natural capabilities of the child.

Жобаның мақсаты. Солақайлықтың психалогиялық-физологиялық ерекшеліктерін теориялық негіздеу және ғылыми-әдістемелік нұсқау жасау.

Жобаның міндеттері:

• Солақай ұғымының мәнін және табиғатын ашу

• Солақай туылған тұлғалардың ерекшеліктер мен жетістіктері

• Солақайлық проблемасына байланысты ғылыми-теориялық әдебиеттерді талдау

• Солақайлықтың психалогиялық негізінің теориялық мәселелері

• Солақайлықтың физиологиялық негіздері

• Солақайлықтың оқу барысында туындайтын қиындықтары мен жетістіктері

Негізгі бөлім

Солақай ұғымының мәнін және табиғатын ашу.Бүкіл әлемдік солақайлар күні ең алғаш рет 1992 жылы 13 тамызда аталып өткен.1990 жылы бұл мерекені атап өтуді ұсынған-бртандық Солақайлар клубы болып табылады. Халықаралық солақайлар күнінің мақсаты-осы бір табиғатынан жаратылысы ерекше жандарға көңіл бөліп,қамқорлық таныту. Статистика бойынша, әлемде 10% солақай адамдар. Психолог Балабек Сақтағанның айтуынша, компьютерден бастап көлікке дейін оңқай адамдарға бейімделіп жасалғандықтан, солақайлардың өмірінде біршама қиындықтар туындайды. Мұны психолог солақайлардың бірі ретінде және адамдармен бірге жұмыс істейтін маман ретінде айтты. «Солақай адамдар кез келген ортаға тез бейімделгіш келеді.Сондықтан оңқайларға арналып жасалған заттарды тез үйреніп алады. Солақайлар көзделген мақсаты үшін еңбектен де тартынбайды. Солақай адамдардың миының оң жақ жарты шары мен сол жақ жарты шары тығыз орналасқан.Алайда солақайларда оң жақ жарты шар жақсы жұмыс істейді.»-дейді психолог Сақтаған. Сол себепті солақайлар қарым-қатынастың логикалық жағын көп ойлайды. Сөйлеу қабілеттері д жақсы дамыған. «Олар лидер болуға бейім келеді. Бұған қиындыққа қарамастан, барлық затқа тез үйреніп алатын да қабілеттерінің әсері бар. Ал мінез жағына келер болсақ, солақайлардың жаны өте нәзік, жағымсыз жайттардан көңіл-күйі тез бұзылады. Олар жан-жағындағы адамдардың қайғысын, қиындығын өз басынан өзіне қабылдап алады.Өйткені, солақайларда қиял қатты жетілген.Дүниені, қоршаған ортаны тұтастай көре алады.» 1985 жылы солақай бірінші сынып оқушыларын оң қолмен әріп жазуға қинады. Бүгінгі күні қинап оң қолмен әрекет еткізудің балалардың психикасына кері әсер ететіні дәлелденіп отыр.Зерттеуші ғалымдар әлі күнге дейін солақайлықтың финомендерін толық зерттеген жоқ. Тек ғана белгілі болғаны солақайлардың жартысына жуығы генетикалық тұрғыда боладыда, ал кейбірі жүре келе ми қыртысы қызметінің өзгеріске ұшырауы салдарынан болады екен. Айға алғаш табан тіреген адам бірінші сол аяғымен түскен, солақайлардың арасында экстрасенстер көп, солақайлардың көбі жылдың екінші жартысында дүниеге келеді, наурыз айында туылатын солақайлар саны аз кездеседі. Эскимостар солақай адамды сиқырға икемі бар деп есептейді.Мароккода солақайларды s’ga, яғни «жын» деп атау дәстүрі қалыптасқан.Ал Солтүстік Америкалықтар солақайларды жолы ашық адамдар ретінде бағалайды екен. Солақайлықтың ұрпаққа қанмен берілетіні дәлелденім отыр. Ана құрсағында жатқан шарананы дәрігерлер 10-11 аптасында солақай немесе оңқай екенін анықтайды. Мұндай азаматтар әлемдер Оңтүстік Азия, Шығыс Европа, Австралияда кездеседі.Ал Америка мен Африка құрлықтарында солақайлар саны өте аз.Зерттеу нәтижесінеқарай әйелдер қауымына қарағанда ерлер солақай келеді.Ал сіз бен біз білетін атақты солақайлар қатарына: Юлий Цезарь, Александр Македонский, Жанна д׳Арк, Наполеон, Уинстон Черчилль, Микеланджело, Леонардо да Винчи, Рафаэль, Марк Твен, Чарли Чаплин, Пол Маккартни  және Ринго Старр, Мэрлин Монро, Роберт де Ниро, Джим Кэрри, Том Круз, Анжелина Джоли, Николь Кидман, Сильвестер Сталоне, Брюс Уиллис, ағылшын королевасы Елизавета, Бетховен, Грета Гарбо сынды танымал тұлғалар бар. АҚШ-тың абыройын асқақтатқан үш президент – Рональд Рейган, Джордж Буш, Билл Клинтон да солақайлықтарымен ерекшеленген. Сонымен қатар Лондон олимпиядасында еліміздің абройын қорғаған -  Серік Сәпиев те солақай екен.

Солақай туылған тұлғалардың ерекшеліктер мен жетістіктері. Шәмші Қалдаяқов 1930 жылы 15 тамызда қазіргі Түркістан облысы Отырар ауданы Шәуілдір ауылында дүниеге келген. Кіші жүздің Жағалбайлы руынан шыққан. Әкесі Қалдаяқтың шын аты Әнәпия болған, ал анасы төренің қызы – Сақыпжамал. Әкесі дүниеге ұл келсе, оған Жәмшид патшаның атын қоямын деген екен. Бір күндері түсінде ұлының айдын көлден аққу құс болып жүзіп жүргенін көріп, жақсыға жорыпты.Шәмшінің әкесі Қалдаяқ ауыл шаруашылығына қажет құрал-саймандарды жасайтын шебер, жаңқаға жан бітірер ұста болған, қобыз бен домбырада еркін ойнаған, қиссаларды жатқа айтқан. Композитордың әкесі мен анасы ән өнерінен құралақан болмаған, олар да туған жерінде той-думанның көркі болған деседі."Ежелгі заманда Жәмшид деген патша болған деседі. Патшаның ерекше айнасы болған екен. Сол арқылы бүкіл әлемді көре алған. Кейін келе қазақтар осы есімді өз ұлдарына берген. Шәмші Қалдаяқовтың шын есімі де Жәмшид болған. Фамилиясы да Қалдаяқов емес, басқа болған. Қазақта келіндер жолдасының бауырларын атымен атамаған. Ол кісінің аяғында қал болса керек. Содан Қалдыаяқов болып кеткен", - дейді есімтанушы Бердалы Оспан.

Шәмші Қалдаяқовтың өнер жолы

Шәмші Қалдаяқов мектепті бітірген соң Сарыағаштағы мал дәрігерлік техникумында білім алды. Оқуын бітірген соң 20 жастағы Шәмші Ақтөбеде сегіз ай еңбек етті. 1951-1954 жылдары Қиыр Шығыста әскери борышын атқарды. Шәмші Қалдаяқов артынан 300-ге жуық ән жазып қалдырды. Сырға толы, мұңға толы нәзік, ырғақты әндері қазақ даласын алақанына салып аялап, әлі де тербетіп келеді."Арыс жағасында" әні бір жылдары радиодан беруге тыйым салынған. Бұрынғы әндеріне иірімдері ұқсайды деген желеумен көркемдік кеңестен өтпей қалады. Дегенмен сол кезде "Қазақ радиосының" музыкалық редакциясында жұмыс істейтін Нұрғали Нүсіпжановқа, Ескендір Хасанғалиевқа бұл ән ұнап қалады. Саналы ғұмырында Шәмші Қалдаяқов Мұхтар Шаханов, Сабырхан Асанов, Қадыр Мырза Әли, Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан Әлімқұлов, Төлеген Айбергенов, Зәкір Шүкіров, Тұманбай Молдағалиев, Ғафу Қайырбеков сынды қазақтың дарынды ақындарымен жұмыс істеді.Сазгер әндері 60-70-жылдардагы жастардың аузында жүрді. Халық арасында әсіресе отаншылдық, елшілдік туралы "Менің Қазақстаным" туындысы айрықша болды. 1986 жылы желтоқсан көтерілісіне қатысушылар Алматы алаңы мен көшелерінде Шәмшінің осы әнін ұран етіп шырқап шықты. 2005 жылы "Менің Қазақстаным" әні Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны болып бекітілді."Ол тұс – Ақмоланы "Целиноград" атап, сол жақтағы бес облысты бір өлке етіп, оны Ресей жаққа бермекші болып жүрген кез еді. Осының алдында ғана Оңтүстік Қазақстанның нағыз қазақи үш ауданы Өзбекстанға берілген болатын. Қазақ жері осылайша бөлшектелгелі жатқанда, оның асқақтығын жырлайтын әнұран қажеттігін сезіндім. "Менің Қазақстаным" солай туды. Өлеңін Жұмекен Нәжімеденов жазды. Әнді радиоға Жамал Омарова жаздырды да, ол ән біздің өтінішіміз бойынша күніне бірнеше рет беріліп тұрды. Бұл менің қасиетті қазақ жерін бөлшектеуге білдірген қарсылығым еді", - дейді Шәмші Қалдаяқов естелігінде.

Солақайлықтың психалогиялық негізінің теориялық мәселелері. Әлеуметтік-экономикалық дамудың қазіргі кезеңінде, оқу тәрбие жұмысының жаңару заманында білім беру саласының әр сатысында көптеген мәселелер туындауда. Атап айтқанда, «құптарлық емес» құбылыстар қатарына жататын солақайлық мәселесінің бірі дебаланың мектепке даярлығы процессінде өзіндік қиындықтарының бірі болуы мүмкін деген пікірді енгізуді ұсынады.Баланың ойлау процессінің дамуы оқыту мен тәрбиелеудің негізгі міндеттерінің бірі бола отырып, осы міндеттердің дұрыс шешімін таба алмауы көптеген педагогтардың әрекетін құнсыздандырып, баланы-кейін ересек адамдарды да өмірдің қарапайым талаптарының өзі де қарсы тұра алмауына әкеледі. Алайда ойлау қабілетін дұрыс қалыптастыру үшін оның психологиялық механизмдері мен дамудың мүмкін бағдарын ескерген жөн. Психология ғылымының осы саладағы ауқымды жетістіктерді мидың жарты шарлары арасындағы ассиметрияның, яғни оның екі жарты шарларының түрлі қызметтерінің ашылуымен байланысты.физиология мен психологияда ми жарты шарларының өзара функционалды ассимитриясының ашылуы, физикадағы атом ядросының бөлінуі сияқты өзгеріспен тектес болып табылады. Мұндай жаңалықтың ашылуы АҚШ зерттеушісі, кейін нобель атындағы силықтың иегері Р.Сипердің есімімен байланыстырды. Физиология мен психологияда ми жарты шарларының өзара функционалды ассиметрияларының ашылуы ,физикадағы атом ядросының бөлінуі сияқты өтңкеріспен текткс болып табылады.Мұндай жаңалықтың ,шашылуы АҚШ зерттеушісі, кейін нобель атындағы сыйлықтың иегері Р. Сиперідің есімімен байланыстырылады .Хомская Е.Д. мидың сол жақ жарты шарының қызметі адамның ауызша, жазба сөйлеу тілін түсініп, граматикалық жағынан дұрыс жауап беруіне жағдай жасайды және де адам формальды логикамен бұрын меңгерілген ережелер негізінде сандармен математикалық формулаларды жаңіл пайдалана алады . Бірақ мидің сол жақ жарты шарының белсенділігі дыбыс интонациясы мен дауыстың модуляциясын жапыратуға мүмкіндік бермейді.Сол жақ жарты шардың арқасында әлемнің бір тұтас бейнесі қалыптасатын болса ,оң жарты шарды бөлек бөлшектерінен әлемнің үлгісін жинақтайды .Сонымен бірге мидың оң жарты шарлары санадан тыс психикалықпен байланысты.Солақайлық мәселесі педагогиканың күрделі мәселелерінің бірі- көп уақыт бойы оң жақ қолына қарағанда сол жақ қолымен белсендірек әрекет ететін балалардың жалпыға бірдей бір түрге келтіру мақсатында қайта үйрету тиіс деп есептелініп келеді.Алайда мұндай әрекеттің еш жақсыоыққа әкелмейтіні,керсінше көпшілік балаларда невротикалық реакциялардың пайда болуына жағдай туғызатынын байқауға болады.Солақайлық дербес көзқарасты талап ететін балалардың тобы,өйткені дәл осы балалар астеноневротикалық реакцияға сезімталдыққа бейім келеді.Тарихқа көз салсақ, солақайлық құптарлық құптарлық емес құбылыстардың негізінде болғандықтан , солақайларды міндетті түрде оңақайлыққа қайта үйрету қолға алына бастады .Осы уақытқа дейін өскелең ұрпақтың тәрбиесімен,денсаулығымен айналысқан мамандар солақайлардың міндетті түрде күшпен болсада оңақайлыққа үйрету қажет деп есептеді.Баланың сол қолымен жазуға ,әрекет етуге күш көрсеткен жағдайда сол мезетке дейінгі баланың бойында,байқалмаған астеникалық белгілер көрініс бере бастайды ,атап айтқандай бала тез шаршағыш болады,жұмыс істеу қабілеті төмендеп , cол қолының шаршағандығы мен басының ауырғандығының белгілері көрінеді. Кеңестік Социиалистік Республикалар Одағының денсаулық сақтау министрлігінің солақайлықты анықтау және солақай балалардың психогигиенасы атта әдістемелік нұсқауларында солақай баланы күштеп оңқайлыққа үйрету невротикалық ауытқулардың дамуына әкелетіндігі сөз етілген болатын. Тіптен нейродермит, бронхиалды астма ауруларының көрінісі күшие түседі.Сонымен бірге солақайларды оңқайлық әлемге ешқандай жағымсыз жағдайларсыз қайта үйретуге де болады. Сондықтан балаларды қайта үйрету мәселесі әрбір нақты жағдайға сәйкес, атап айтқанда олардың денсаулық жағдайларының, ағзаның бейімделе алу мүмкіншіліктерін, ішкі сенімдерін физиологиялық алғы шарттарын,психологиялық ерекшеліктеріне ескерте отырып ж.ргізілуі тиіс.Кеңестік кезеңнің тәлім-тәрбие мәселесінде бұл мәселе тез шешімін табатын.Егер бала солақай болатын болса, онда ол міндетті түрде оң қолымен жазуы тиіс деген жалпыға бірдей талап қойылатын.Балалардың денсаулықтары мен мүмкіндіктерін және физиологиялық ерекшеліктері назардан тыс қалып отыратын. Адамдарда болатын солақайлықтың болу-себебі, әлі ашылмаған ғылыми нақты бір тұжырымға келмеген мәселелердің қатарына жатады. Ғалымдардың болжауы бойынша солақайлық жылдан жылға ұлғайып бара жатқанын көрсетеді.Ресейлік ғалымдардың зерттеуі бойынша, шынымен адамзаттың көп бөлігі оң қолды, тек 5-12% ғана солақай екені анықталды. Бірақ оңқайлар мен солақайларды біржақты топтар деп атауға болмайды. Жоғары дәрежиелі солақайлар мен жоғары дәрежиелі оңқайлар болады, сонымен қатар қалының әрекет етуі бірдей белсенді болып келу ерекшелігі де анықталған, оны ғылымда амбидекстер деп атайды. Шетел ғалымдарының ойынша 1928жылы үлкендер арасында солақайлар саны 8.8% өссе,ал ер адамдарда 10.4% жеткен. 1979-88 жылдары солақайлық әйел адамдар арасында 12.4%-ке, ал ерлер арасында 13.9% жеткен, осыдан солақайлық мәселесі өмірде сирек те болса кездесіп тұратын құбылыс екендігі байқап отырмыз. Ресейлік нейрофизиолог А.А.Айропетянцтің зерттеуінде 1987 жылы 7-9 жасар балаларда 13,3% солақай ұл балалар және 10% қыз балалар болған. Ал 14 жастарында ұлдарының ішінде солақайлар 4,4% ал қыздар арасында 4,1% солақайлар кездескені айқындалған. Атақты американ оқымыстылары С.Спингер мен Г.Дейч өздерінің «Сол ми, оң ми» атты еңбектерінің бір тарауын «Сол қолдың құпиясы» деп атаған. «.... біз әлі солақайлар оң қолдарыңа несімен ерекшеленеді және солақайлық патологияға жатпайма?» деген сұраққа жауап таба алмадық дейді. Енді осы сұрақтар түрлі көзқарастар мен зерттеулерде қалай талданғанына назар аударайық.Негізінде солақай деген сөз көптеген тілдерден аударғанда «икемсіз,қолайсыз,қабілетсіз»деген мағынаны білдіреді.Ағылшын тіліндегі «Lefthanded» деген синонимі тек епсіз,икемсіз ғана емес сонымен қатар тұйық және арамза деген мағыналарды білдірсе,ал франсузша «Gauche» сол жақ ебедейсіз,шыншыл емес деген мағынаны берген,немісше «Link»-сол жақ,икемсіз деген мағынаны білдіреді.

Солақайлықтың физиологиялық негіздері Қай жастан және қай қолмен іс-әрекертті орындай бастау қажеттігі туралы нақты дәлел жоқ.Соған орай енді физиологиялық ерекшеліктеріне тоқтала кетсек:сол мен оң қолдардық миының жұмыс жасау әрекеттері әр түрлі. Солақайларды оң қолға үйрету арқылы біз олардың миының физиологиялық ерекшелігін бұзамыз.Көп жағдайда адамдардың іс-әрекеттегі жетекші қолын білу арқылы, оның миындағы басым жарты шарын айтуға болады. Мысалы: оң қолды балада сөйлеу орталығы мидың сол жақ жарты шарында орналасқан болса, ал сол қолды балада мидың оң жақ жарты шарында орналасқан болуы мүмкін. Сонымен қатар ол оң және сол жақ жарты шарларында симметриялы орналасуы мүмкін. Көбіне солақайлардың миының екі жарты шары да толық етілген болып келеді. Баланы теріс үйрету арқылы мидың да қызметін өзгертеміз.Көбіне мектепке дейінгі кезеңде ата-аналар мен тәрбиешілер баланың қай қолының етекші екеніне көп мән бере бермейді, сондықтан бала сызып, сурет салып үйрене бастағанда байқайды және оның оң қолға ауыстыруын талап етеді. Солақайлық тұқым қуалау арқылы да беріледі деген тұырымдар кездеседі. Отбасыда солақайлық әке мен анасында, атасы мен әжесінде болса, әсіресе осындай жанұялар мектепке дейінгі балаларды оңқайлыққа үйретуге тырысады. Мұндағы негізгі себеп мынадан туындайды: көбіне ата-ана өздерінің көрген қиыншылықтарын баласы көрмесе деген ойдан деп тұжырымдауға болады. Осыған орай ата-ана мен тәрбиешілердің баламен солақайлық барысында жұмыс жасау кестесін ұсынамын.

770 ₸ - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

Соңғы бір жылда:

45 000 000 ₸

Авторлар тапқан ақша

Толығырақ

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру