Ғылыми жұмыс : Жалпы білім беру мектебінің бастауыш сыныптарындағы музыка сабағында А. Гедике пьесасының бейнелік әлеуетін ашу

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі

Жалпы білім беру мектебінің бастауыш
сыныптарындағы музыка сабағында
А.Гедике пьесасының (№14,
e-moll op.6 ) бейнелік əлеуетін ашу
5В010600 – «Музыкалық білім» мамандығы
бойынша
Студент: Абілқасым Аяжан
Жетекшісі: Бектасов Нурбол Мейрамбаевич
Алматы, 2021

ЖОСПАР:

1. Композитордың өмірі мен шығармашылық жолы.
2. №14, op.6 пьесасының мазмұны:
• Шығарманың формасы;
• Шығарманың гармониялық негіздері;
• Шығарманың ырғақтық-бейнелік ерекшеліктері.
3. Шығарманың бастауыш сынып оқушылары үшін
оқу-тəрбиелік маңыздылығы жəне музыка сабағы
барысында пайдалану тəсілдері.

Александр Федорович Гедике
1877 ж. 20 – ақпанда Мəскеуде
дүниеге келген. Неміс музыканттар
отбасынан шыққан. Оның əкесі
Федор Карлович Гедике (18391916) Мəскеудегі Сент – Луис
шіркеуінің органисті. Мəскеу
консерваториясында фортепиано,
орган аспаптары бойынша сабақ
берді. Анасы Жюстина – АдельАвгустина Лекампион фермерлер
отбасынан шыққан француз əйелі.

Ертеректе жетім қалып əпкесінің қолында тəрбиеленеді. 16 жасында
Ресейде туыстарына жіберіледі. Александр Гедике бала кезінде мазасыз
болды. 9 жасында ол 3-ші мəскеу гимназиясынның дайындық сыныбында
оқыған. 10 жасында Зубов балалар мектебіне түскен. 4- сыныптан кейін
гимназиядан шығып, Мəскеу консерваториясының 5- ші сыныпқа ауысып,
профессор А.И.Галлидің сыныбында оқыған. 1898 жылы А.Ф.Гедике Мəскеу
консерваториясын алтын медальмен пианист болып аяқтайды. Мəскеу
консерваториясында ол басқа сабақтармен қатар əкесі ойнайтын органды
үйренді.

Александр Фёдорович Гедике 1909 жылдан бастап фортепиано
сыныбында Мəскеу консерваториясының профессоры, 1919 жылдан
бастап камералық ансамбль кафедрасын басқарды. 1923 жылы ол
орган класына жетекшілік жұмысымен қатар өзінің алғашқы жеке
концертін Консерваторияның Үлкен залында көпшілікке ұсынды.
Оның шəкірттер арасында əйгілі органшылар: Л.И.Ройзман,
И.В.Вайсс, Г.Я. Гродберг, Н.Я.Выгодскийлер болды.

v

Композитор ретінде ІІІ Рубинштейн
сайысының жүлдесі (1900 ж.) Вена, Австрия

v
v

РСФСР халық əртісі (1946 ж.)

Концерттік жəне орындаушылық іс-шаралар
үшін Бірінші дəрежелі Сталин сыйлығы (1948
ж.)

Мəскеу Консерваториясының Үлкен залында 200-ден астам
жеке концерт берді. А.Ф.Гедике 4 операның, көптеген симфония,
фортепиано жəне орган шығармаларының, үрмелі аспаптарға
арналған
концерттер
мен
камералық
шығармалардың,
романстардың, орыс халық əндеріне жазылған туындыларының
авторы. Осылардың ішінде балаларға арналған шығармалардың
орны ерекше.

А.Гедикенің балаларға арналған
шығармалары
Фортепианоға
арналған

Органға
арналған

1. “Танец ” op 36 ,№ 21
2. “Полька” op 46, №50
3. “Мазурка” op 36, № 23
4. “Вальс” op 46, №29
5. “Маленькая пьеса” op 6, №20
6. “Инвенция” op 46, №41
7. “Колыбельная” op 36 , №38
8. “Пьеса” op 6, № 17
9. “Героическая песня” op 46 , № 30
10. “Марш” op 46 , № 47

1. “Прелюдия” op 51 , № 2
2. “Прелюдия” op 51 , № 3
3. “Менуэт” op 52, № 5
4. “Романс” op 59, № 11
5. “Прелюдия” op 59 , № 7
6. “Прелюдия” op 52, №1
7. “Прелюдия” op 52, №1

8. “Марш” op 42, № 3
9. “Киргизская песня” op 59, №3
10. “Прелюдия” op 53, №1
11. “Прелюдия” op 53, № 2
12. “Прелюдия” op 53, № 4
13.

1. “Пьеса” op 6, № 1
2. “Пьеса” op 6, № 2
3. “Пьеса” op 6, № 3
4. “Пьеса” op 6, № 4
5. “Пьеса” op 6, № 5
6. “Пьеса” op 6, № 6
7. “Пьеса” op 6, № 7
8. “Пьеса” op 6, № 8
9. “Пьеса” op 6, № 9
10. “Пьеса” op 6, № 10
11. “Пьеса” op 6, № 11
12. “Пьеса” op 6, № 12

13. “Пьеса”
14. “Пьеса”
15. “Пьеса”
16. “Пьеса”
17. “Пьеса”

op 6, № 13
op 6, № 14
op 6, № 15
op 6, № 16
op 6, № 17

Формасы: қарапайым 3бөлімді
Шығарма өлшемі: екі
үлесті 2/4 жай өлшем
Такт саны: 70
Екпін: Moderato – бір
қалыпты орташа
Үндестік (тональность):
e-moll

B

Шығарманың ладтық-гармониялық негіздері

t

t

t

S7

D7

Dt III

t

t

t=s

SII6/5

S#7

D7

t

Шығарманың ладтық-гармониялық негіздері
Шығарманың гармониялық ерекшеліктері

Т

D6

tSVI 7

D

DTIII6

D

7

Т

SII 6 D

t

Т

D

tSVI 7

DTIII6

7

DD

D

7

Т

DD

7

канон элементтері

D6

SII 6

Т

D

7

DD

T=DT III

7

Шығарманың ортаңғы бөлімнің бейнелік
структурасы
G-dur
8 такт

G-dur, e-moll, G-dur
4 такт
Имитациялық
полифонияның
КАНОН элементтері

G-dur
8 такт

Шығарманың ырғақтық–бейнелік ерекшеліктері
Қарапайым түрі
Эмоционалдық күшеюі

Динамикалық өзгеруі

Үрейлі образға
келтіру
Қатты
эмоционалдық
жəне бейнелік түрі

ҚОРЫТЫНДЫ
Ø Бастауыш сынып оқушыларға музыка сабағында
шығарманың бейнелік əлеуетін ашу барысында оны
келесі деңгейлерде қарастыру керек:
- Шығарманың формасы;
- Ладтық-гармониялық негіздері;
- Ырғақтық-бейнелік ерекшеліктері.
Ø Баларлардың қабылдау психологиясының ерекшелігіне
байланысты барлық деңгейлер визуалдық (көрнекілік)
тəсілдер арқылы жеткізілуі тиіс;
Ø Бейнелік əлеуетін ашу тəсілдері жəне көрнекілік
мысалдар қолдану арқылы кез келген музыкалық
шығарманың мазмұнын, идеясын анықтау барысында өте
тиімді болып, қойылған мақсатқа жеткізеді.