Информатика

Сәлемесіздер ме!

Сабақтың тақырыбы: «Тақырып 2. Желілік компоненттер, IP-мекен-жайы, DNS, жеке виртуалды желілер»

Мақсат міндеттері: желілік компоненттердің қызметін сипаттау (желілік түйіндер, бағдарлауыш, коммутаторлар). IP –адрестің жазылуы мен қызметтерін, ұсынылуын түсіндіру.

№1 Тапсырма: қосылған файлды ашып мұқият танысып тапсырмаларды ретімен орындаңыз.

1. теориялық материалды ашып, онымен танысу қажет.

2. бақылау сұрақтарына жазбаша жауап беру керек.

Бақылау сұрақтары:

1. ІР-адрес дегеніміз не?

2.Домендік атауларды құру принципін сипаттаңдар.

3. ІР-адресі жадыда қанша орын алады?

4. ІР-адресі үшін маска дегеніміз не? Ол калай құрылады?

5. Компьютердің бірнеше ІР-адресі болуы мүмкін бе? Қандай жағдайларда болады?

6.ІРv6 хаттамаға көшу неге кажет?

№2 Тапсырма. Жинақтау.

Берілген желіінің ІР-адресі мен маскасы бойынша желі мекен- жайын аныктаңдар:

ІР-адрес: Маска:

а) 12.16.196.10 255.255.224.0

ә) 145.92.137.88 255.255.240.0

б) 217.16.246.2 255.255.252.0

в) 146.212.200.55 255.255.240.0

г) 148.8.238.3 255.255.248.0

№3 Тапсырма.

Бағалау критериилері:

Электрондық оқулық: https://www.almatykitap.kz/catalog/informatika-11-synyp-oushylaryna-arnalan-ouly-15930/ 170 бет

Электрондық оқулық: http://books.atamura.kz/oc/index.php/s/io8dcy2sWH7ySPO

Дәріс материалдары:

Жергілікті және ғаламдық желілер байланысы виртуалды жеке желі болып табылады. Ол кәсіпорын өзінің филиалдарының бірнеше аумаққа бөлінген жергілікті желілерін ғаламдық желілердің, мысалы, Интернеттің көмегімен біріктіру жолымен құрылады (сурет 1.1.1).

Интернет

ВИРТУАЛДЫ ЖЕКЕ ЖЕ/11

Желі архитектурасы

Желі топалогиясын, құрылғыларының құрамын және олардың өаара іс-арекетінің ережелерін айқыидайтыи деректерді тасымалдауды іске асыратын құрылым.

Жергілікті желіні құру ушін келесі физикалық құрылғылар қажет: кабелъ, желілік адаптер, желілік құрылғылар.

Сымды байданыс желілік кабельдермен жүзеге асатынын еске алайық. Желілік ка- бельдер коаксиальды, талшықты-оптикалық, ширатылған жұп кабельдер және т.б. болып келеді. Енді кабельдер қажетті жерлерге жүргізілген, желі құрылғыларын қосу үшім розеткалар меп тақталар орнатылған деп есептейік.

Ары қарай, компьютерлерді бірыңгай желіге біріктіруге мүмкіндік беретін құрылғыларды таңдау қажет.

Желі тораптары - компьютерлік желінің бөлігі ретінде басқа құрылғылармен қосылған құрылғы. Тораптар ретінде пайдаланушылық желі құрылғылары: компьютерлер, үялы телефондар, қалта телефондары, байланыс құралдары, сканерлер, принтерлер, медиа құрылғылар, сондай-ақ арнайы желілік құрылғылар маршрутизатор, коммутатор немесе концентратор, Wі-Ғі адаптері жөне т.б. сияқты бола алады.

Желі ішінде жүмыс істеу үшін әрбір торап желілік адаптер деп аталатын желілік интерфейс тақтасымен жабдьқталған (сурет 1.1.2). Желілік кабель адаптердің жалғағыштарына қосылады.

Сурет 1.1.2. Желілік адаптер

Желілік адаптер сымды немесе сымсыз болып бөлінеді. Көптеген заманауи компыотерлерде аналық тақшада орнатылған Еtһегпеt желілің адаптері жане Wі-Ғі бар. Егер компыотерде желілік адаптер жоқ болса, онда оны компьютердің кеңейту слотына немесе портына оңай орнатуға болады.

Сонымен қатар операцпялық жүйеге (ОЖ) желілік адаптермен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін арнайы программалық қамтамасыз ету - желілік адаптер драйверін орнату керек. Заманауи ОЖ құрылғыны өздері танып, ол үшін талап етілетін драйверді орнатады. Егер де желі автоматты түрде орнатылған драйвермен жұмыс істемесе, онда драйверді адаптерді ендірушінің ресми сайтынан орнату керек.

Әрбір желілік адаптердің МАС адресі деп аталатын бірегей коды бар. Бұл адрес желіде осы құрылғылардың жұмысын ұйымдастыру үшін пайдаланылады. Стандарттарға сөйкес Еtһегпеt желісінде бірдей МАС адресімен екі желілік адаптердің болуы мүмкін емес.

Концентратор (һub) — желілік құрылғыларды сегменттерге біріктіруге арналған. Оның жұмысының негізгі принципі порттарына келіп түскен пакеттерді басқа порттарға тарату болып табылады.

Қазіргі заманғы желілердің басым көпшілігінде коммутаторлар қолданылатынын атап өту қажет.

Сурет 1.1.3. Коммутаторлар

Коммутатор бір желі сегментінде компьютерлер арасында деректерді беруді қамтамасыз етеді (сурет 1,1.8). Коммутатордың сыртқы түрі кондентратордан ерекшеленбейді, бірақ коммутатордьщ жүмыс істеу принципі мүлдем басқа. Желідегі деректерді барлық компыотерлерге тасымалдаудың орнына коммутатор деректер пакеттерін қажет ететін бір компьютерге ғана тасымалдайды. Басқаша айтқанда, коммутатордың арқасында деректерді сұрайтын компьютер мен сол деректерді жіберетін компьютер арасында тікелей байланыс орнатылады.

Жергілікті желілерді қосу үшін пайдаланылатын басқа құрылғы - маршрутизатор. Ол желілерді жалпы желі хаттамасымен тиімдірек біріктіреді. Мысалы, үлкен хабарламаларды бөліктерге бөлуге мүмкіндік береді, осылайша жергілікті желілердің әртүрлі пакет өлшемдерімен өзара әрекеттесуін қамтамасыз етеді.

Әдеттегі жергілікті желіде маршрутизатор жергілікті желіні ғаламдьқ желімен байланыс орнатуды қамтамасыз етеді. Маршрутизатор желілік деректер пакеттерін талдайды жөне осы пакеттерге арналган компьютерді ғана емес, оларды жеткізудің оңтайлы әдісін де анықтайды.

Заманауи маршрутизаторлар модемдерімен немесе кабельдік модемдермен жабдыкталган коммутатор ретінде жұмыс істеуге арналады. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін көптеген маршругизаторлар деректерді шиф леуді қолдайды жене сырткы шабуылдардан қорғау үшін пайдаланылатын брандмауэрді (программалық-ақпараттық кешен) қамтиды. Коммутаторлар сиякты маршрутизаторларға да басқа маршрутизаторларды қосуға болады.

Интернетке қосылған барлық компъютерлер бір-бірін автоматты режімде іздеп табады, Хабарламаны жіберу процесіне адамдар мүлде қатыспайды, ол әрбір компъютердің (хост немесе торап) ІР-адрес деп аталатын мекенжайына байланысты.

ІР-адрес — компьютердің интернетте орналасқан орнын (мекенжайын) нақты анықтайтын жазба. ІР-адрес бір-бірінен нүктемен бөлінген 0-ден 255-ке дейіінгі аралықтағъг төрт санның жазбасы.

Бүл сандарда желі нөмірі мен желідегі компьютер нөмірі кодталған, Екі бөлікті ІР-адресінен бөліп алу үшін маска-үлгілері қолданылады, Маска — бұл [0; 255] аралығындагы төрт сан. Маска екілік кодта «К бірлік, содан кейін нөлдер» принципі бойынша жазылады. Мысалы, маска 255.255.255.0 екілік кодта келесі түрде жазылады:

11111111.11111111.11111111.0000000

Алдымен 24 бірлік, содан кейін нолдер жазылады. Бүл адрестің алгашқъг 24 биті — желі нөмірі (192.168.0), ал қалган 8 бит — желідегі компьютер (түйін) нөмірі(ІЗ).

Мүндай желіде 256 емес 254 түйін болуы мүмкін. Кіші мекенжайы (192.168.0.0) бүкіл желіні белгілеу үшін пайдаланылады, ал үлкені (192.168.0.13) — кеңінен тарату үшін (хабарлама осьг желінің барлык компьютерлеріне жіберіледі) қолданылады.

Тораптың мекенжайына үш бит беріледі (маскада үш нөл), бүл желіде тек 2³ = 8 мекенжай ғана болады. Олардың екеуі арнайы биттер (желі нөмірлері жөне кең таратъглатын мекенжай), желіге 6 түйінге дейін кіре алады.

Компьютерге ішкі желі маскасы ішкі желі шекарасын, яғни сол желіде кімнін бар екенін, кімнін желіден тыскары екенін аныктау үшін кажет.

Бір желі ішінде компьютерлер акпаратпен «тікелей», ал баска желіге жіберу үшін шлюзден шлюзге жіберу аркылы алмасады.

Ішкі желі шегараларын аныктау үшін компьютер жүйеде ІР-адрес пен маска арасында көбейтуді орындап, нәтнжесінде нөлденген битпен жөне нөлденген позициялар мекенжайын аладьг.

215.17.25.177 мекенжайы және 255.255.255.240 маскасьг үшін желі нөмірін аньгктайык.

ІР-адрес: 215.17.125.177 (11010111.00010001.01111101Л0110001),

Маска: 255.255,255.240 (1111Ш111111111.Ш1111111110000).

Биттік көбейтуді қолданып 11010111.00010001.01111101.10110000

аламыз.

Екілік жүйеден ондык жүйеге ауыстыруға, желі адресін (мекен- жайын) аламыз: 215.17.25.176.

Компьютер нөмірін аныктау үшін ІР-адрес жене ішкі желі маска байтын (бетпердесін) екілік жүйеге аудару кажет.

ІР-адрестегі компьютер нөмірі нөлдік маскада жазылган, Берілген мысалда 0001 екілік жүйеде көрсетілген. Екілік жүйеден ондык жүйеге ауьгстырсақ 1 санын аламыз.

ІР-адрес компьютерге емес, интерфейс — деректерді беру арнасына (желілік картаға, модемге) беріледі. Сондықтан бір компьютерде бірнеше ІР-адресі болуы мүмкін (мьгсалы, онда екі желілік карта орнатылган болса).

Интернет мекенжайларының қаркынды дамуына байланысты ІР хаттамасының жаңа (алтыншы) нұскасы әзірленді, ол ІРv6 деп белгіленеді. Онда әрбір мекенжайға қазіргідей 32 емес, 123 бит беріледі.

Үлкен шыгынды және барлық ескірген құрылғыларды ауыстыруды талап ететіндіктен ІРv6-ға толық көшу жүзеге асырылады.