ішкі энергия. Ішкі энергияны өзгерту тәсілдері

Физика

Сабақ

Сабақтың тақырыбы

Ішкі энергия. Ішкі энергияны өзгерту тәсілдері. Жылу берілудің түрлері:Жылуөткізгіштік. Конвекция. Сәуле шығару

Мақсаты

Дененің ішкі энергиясы ұғымын беру және ішкі энергияның өзгеру жағдайларын қарастыру және жылу берілудің түрлері-жылу өткізгіштік, конвекция және сәуле шығару құбылысымен таныстыру және заттың молекулалық құрылымы негізінде оның физикалық мәнін, мағынасын білу

Жұмыс нәтижесі

Әр оқушының бойында өз ойын топ ішінде еркін жеткізу дағдысын қалыптастыру

Сілтеме

Б.М.Дүйсембаев, Г.З.Байжасарова, А.А. Медетбекова Физика. 8-сынып. Алматы «Мектеп» 2012 жыл. 19-38 беттер.

Әдіс-тәсілдер

Формативтік бағалау, өзін-өзі бағалауға ықпал ету.Жаңа әдіс – тәсілдер. Сын тұрғысынан ойлау. АКТ слайдтар

Ресурстар

Постер,оқулық, слайд,мұғалімге арналған нұсқаулық,АКТ, стикерлер, флипчарт, маркерлер

Сабақтың өтілетін уақыты

45 минут

Сабақ жоспары

1. Ұйымдастыру: топқа бөлу, мақсат қою

2. Сабақ барысы: Блум таксаномиясы бойынша

3. Рефлексия

4. Үйге тапсырма

Үйге тапсырма

ЕК § 3-6

Сабақ тақырыбы

Ішкі энергияны өзгерту тәсілдері

Жылу берілу түрлер: жылуөткізгіштік, конвекция, сәулелену

Осы сабақта қолжеткізілетін оқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)

жылу берілу түрлерін салыстыру және табиғаттағы, тұрмыстағы жәнетехникадағы жылу берілу түрлерінің қолданылуына мысалдар келтіру;

Тәжірибені жүргізуге әсер ететін факторларды анықтай отырып, жылулықпроцестердегі энергияның сақталу және айналу заңын зерттеу.

Сабақ мақсаттары

Оқушылар орындай алады:  Ішкі энергияның анықтамасын біледі. Ішкі энергияның өзгертудің тәсілдерін біледі. Жылу энергиясын берудің түрлерін сипаттайды

Барлық оқушылар орындай алады: жылу энергиясын берудің түрлерін сипаттай алады.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады: Жылу берудің түрлерін ажырата алады. Оны молекула кинетикалық теория негізінде түсіндіре алады.

Кейбір оқушылар орындай алады: Көрсетілген тәжірибелерге талдау жасай алады.

Жетістік критерийлері

жылу берілудің үш түрін сипаттау үшін бөлшектер немесе толқындар көрсетілген кестелерді қолданса;

Тілдік мақсаттар

Тілдік мақсаттарды, лексика мен тіркес мысалдарын қоса анықтаңыз

Жылу берілу кезінде әр түрлі процесстерді сипаттай алады. Температураның өзгерісін сипаттайды.

Пәнге тән лексика мен терминология:

Температура, термометр, сызықтық ұлғаю, сұйық көлемінің өзгеруі , термометр датчигі, қатты заттың ұлғаюы

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Эксперимент нәтижесі бойынша…

Ыстық денеден суық денеге....

Құндылықтарды дарыту

Көптеген әртүрлі көзқарастарды талдау және бағалау қабілеті. Топта жұмыс істей білуге, сондай-ақ рольдік ойындарды жүргізе білуге көмектесетін дағдыларды дамыту. Сынды құрметпен және байсалды қабылдай отырып, басқалардың жұмысын сынай білу қабілетін дамыту. Құндылықтарды дарыту берілген тапсырмалар көмегімен жүзеге асады.

Пәнаралық байланыстар

Сабақта пәнаралық кіріктірілу химия, информатика пәндерімен жүргізіледі. Сабақты баяндауда және сабақ барысында қазақ тілі, орыс тілі, ағылшын тілдерінде сауатты сөйлеуді қадағалау.

АКТ қолдану дағдылары

Осы сабақта оқушылар әртүрлі ақпарат көздерінен алынған мәлімтетерге сүйене отырып өз қажеттіліктерін қанағаттандыра алады

Бастапқы білім

«Диффузия – бұл жанасқан заттардың бөлшектерінің араласып бір-біріне өтуі» екенін еске түсіру (биология 7-сынып

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі

а) оқушылармен сәлемдесу, психологиялық көңіл – күйін байқауоқушылардың көңіл күйін сабаққа дайындығын «Бағдаршам» белгілері арқылы бағалау.

Жасыл түс-Мен үй тапсырмасын толық орындадым.

Сары түс- Мен үй тапсырмасын кейбір тұстарын орындай алмадым.

Қызыл түс- үй тапсырмасын орындай алмадым, маған көмек қажет.б) сабаққа керекті құрал-жабдықтарды түендеув) сабаққа қатысуын қадағалау

«Бағдаршам» белгілері

6 – 10

10-15

15-30

30-40

4

Қызығушылық ояту.

- Оқушылар алдыңыздағы, жан-жағыңыздағы, бөлмедегі заттарды қолдарыңызбен ұстап көріңіздер.

- Сұрақ: Не байқадыңыздар?- Бөлменің температурасы қандай?- Неге ол заттардың температуралары әр түрлі болып сезіледі?- Не себептен деп ойлайсыздар?

Мұғалім мәліметі:

Дененің барлық молекулаларының жылулық қозғалысының кинетикалық энергиясы мен өзара әрекеттесуінің потенциалдық энергиясының қосындысын дененің ішкі энергиясы деп атайды.

Дененің толық энергиясын емес, ішкі энергиясының өзгерісін ғана өлшеуге болады. Дене қатты, сұйық және газ тәрізді күйде ме, әлде тұтас немесе майда ұнтақталған ба – бәрібір дененің ішкі энергиясын оның температурасына байланысты.

Әрқашан дененің ішкі энергиясы болады. Ішкі энергия дененің қозғалысына да, бұл дененің басқа денелерге қатысты тұрған орныныа да тәуелді емес.

Денемен жұмыс істелмей немесе дененің өзі жұмыс істемей тұрғандағы ішкі энергияның өзгеру процесі жылу берілу деп аталады.

Анағұрлым көбірек қыздырылған дене бөлшектерінің кинетикалық энергиясы көп болғандықтан, ол азырақ қыздырылған денемен жанасқанда, азырақ қызған дене бөлшектеріне тікелей энергия береді.Жылу берілудің үш түрі бар: жылуөткізгіштік, конвекция және сәуле шығару.Ішкі энергияның дененің көбірек қыздырылған бөлігінен дененің басқа азырақ қыздырылған бөлігіне тікелей немесе аралық денелер арқылы берілу құбылысы жылуөткізгіштік деп аталады.

Ішкі энергияның дененің көбірек қыздырылған бөлігінен дененің басқа азырақ қыздырылған бөлігіне тікелей немесе аралық денелер арқылы берілу құбылысы жылуөткізгіштік деп аталады.

Ерекшелігі:

► қатты, сұйық және газдарда жүре алады;

►зат өзі орынын ауыстырмайды;

►әртүрлі заттардың жылуөткізгіштігі түрліше болады.

Қатты заттар – ең жақсы жылуөткізгіштерСұйықтар – нашар жылуөткізгіштерГаздар – өте нашар жылуөткізгіштерВакуум - оқшаулағыш, жылу өткізбейді.

Тәжірибе №1. Әртүрлі заттардың жылуөткізгіштіктігінің әртүрлілігіЖылу берілудің келесі бір түрі-конвекция.

Конвекция дегеніміз –сұйықтың немесе газдың ағысы энергияның тасымалдануы барысында жылу алмасу процесі. Конвекция латын тілінен аударғанда араласу дегенді білдіреді.

Ерекшелігі:

►сұйықтарда және газдарда болады;

► қатты денелерде және вакуумда болмайды;

►зат өзі орын алмастырады;

►заттарды төменгі жағынан қайнату керек;

Осы құбылыстың сұйықтар мен газдарда қалай жүретіндігін тәжірибе жүзінде оңай бақылауға болады.

Тәжірибе№2: Газдардағы конвекция құбылысын бақылау

Тәжірибе№3: Сұйықтардағы конвекция құбылысын бақылау100⁰С - тағы 1м³ ауаның массасы 0⁰С –тағы 1м³ ауаның массасынан 1,4 есе аз. Желдеткішті ашып, біз бөлмеге суық ауа ағынын жібереміз. Ол бөлмедегі ауаға қарағанда ауырлау, сондықтан жылы ауаны жоғары ығыстырып, желдеткішке апарады.

G-топтық жұмыс. Оқушыларды суреттер бойынша үш топқа бөлінеді.

1-топ: «Жағалаудағы самал»

2-топ: «Үйді жылыту»

3-топ: «Ауа ағыны»

Топтарға берілетін тапсырма: «Суреттегі конвекция құбылысының жүру процестерін түсіндіріңіздер.»

Мұғалім: Шамның астына қолды тосқанда нені байқайсыздар?

Шамның жарығына қолымызды тосқанды біз жылуды сеземіз. Бізге жылу сәуле арқылы беріліп тұр.

Сәуле шығару - электромагниттік толқындар көмегімен бір денеден екінші денеге энергияның берілу процесі.Ерекшелігі:

►кез-келген затта жүре алады;

►дене температурасы артқан сайын сәуле шығару қарқындылығы артады;

►вакуум арқылы да тарала алады;

►қара денелер сәулені көбірек жұтады, ал ақ денелер керісінше сәулелерді көбірек шағылдырады.

Ыстық күндері біз күн сәулесінен қорғану үшін басымызға қалпақ киеміз. Күн сәулесінен денеміздің қара түсті киіммен жабылған тұстарын өте қатты қыздыратынын еске түсірейік. Бұл сәулеллрдің денелерге біркелкі түспейтіндігін және беттің күйіне байлансыты оларды біркелкі қыздырмайтындығын білдіреді. Бұған көз жеткізу үшін мына тәжірибені ұсынамын.Тәжірибе№4: «Ақ және қара түсті денелердің энергияны жұту қасиеттерін бақылау» Бүгінгі өтілген жылу берілудің түрлерін, ішкі энергияның қалай тасымалданатындығына көз жеткізу үшін көрсетілімді тамашалайық.

Видео 5 «Жылу берілуЖұптық тапсырма: Жылу берілудің түрлерін не түсінгендігімізді пысықтау үшін үлестірмелердегі суретті тапсырмаларға жауап беріп көрейік.

Презентация

Үлестірме материалдар

65

Рефлексия.«Идеялар жәрмеңкесі»Бүгінгі сабақта біз қандай мәселелерді қарастырдық?Бүгінгі үйренгеніңіз Сіз үшін болашақта қажет деп ойлайсыз ба?Сабаққа қандай толықтырулар енгізер едіңіз?Үйге тапсырма: Физика 8 сынып, Б.М. Дүйсембаев, Г.З. Байжасарова, А.А. Медетбекова,§5,6,7,8 (26-42 бет) оқу,Топтық тапсырма:1-топ: 2-жаттығу, 4-тапсырмасы2-топ: 3-жаттығу, 4-тапсырмасы3-топ: 4-жаттығу, 4-тапсырмасы

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдаукөрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғарыоқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлапотырсыз?

Бағалау –оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздіктехникасының сақталуы 

Барынша әлсіз оқушыларға қарапайым идеяларберілуі тиіс және олар қабілеті жоғары балаларменжұп болып жұмыс жасауы тиіс.

Әрбір жұпөздерініңжауаптарынбасқа топтыңжауаптарыменсалыстырады,оқытушы соданкейін барлықжауаптардыкезекпен талдайды.

Оқушылардың физика кабинетінде ҚТ ұстануы

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?Жеткізбесе, неліктен?Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы бағСабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет