Ішкі энергия.Ішкі энергияның өзгеру тәсілдері

Білімді ұрпақ ел тірегі

1-тур.

Таныстыру

2-тур.

Сұрақ-жауап. 1-топ

1. Физика не туралығылым?
2. Заттың ең кішкентай бөлігі?
3. Заттың үш күйін ата.
4. 1961 жылы 12 сәуірде қандай оқиға болды?
5. Бір дененің екінші дене молекулаларымен өздігінен араласу құбылысы қалай деп аталады.
6. Су мен күнбағыс майы неге араласпайды?
7. Бірлік ауданға түсірілетін күш.
8. Табиғат туралы ғылым.
9. Ұзындықтың халықаралық бірліктер жүйесіндегі өлшемі не?
10. Геоцентрлік жүйе бойынша әлемнің центрінде не тұрады?
11. Астеройдтар қатарына жатқызылған планета.
12. Денеге басқа денелер әрекет етпеген кездегі жылдамдығын сақтау құбылысы
13. Денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама
14. Дененің уақыт өтуіне қарай басқа денелермен салыстырғанда бастапқы орнының өзгеруі
15. Қозғалыстағы дененің бастапқы орнын келесі орнымен қосатын бағытталған кесінді
16. Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруі
17. Жер бетіне және ондағы барлық денелерге не әсер етеді?
18. Дененің жылулық тепе-теңдік күйін сипаттайтын шама
19. 1969 жылы айға табан тіреген американдық ғалымдар
20. Ғылыми деректермен негізделген болжам

2-топ
1. Ток күшінің өлшем бірлігі?
2. Жылу берілуі кезінде дененің алған немесе жоғалтқан энергиясы 

3. Зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы
4. Бір температурада қайнаған су мен шикі судың қайсысы тез қайнайды?
5. Су неше градуста қайнайды?
6. Ашық ыдыстағы су неге азаяды?
7. Молекулалардың ретсіз қозғалысы
8. Дененің температурасы артқан сайын, оның ішкі энергиясы
9. Жылу берілудің түрлерін ата
10. Заттың қатты күйден сұйық күйге айналу процесі
11. Будың сұйыққа айналу құбылысы
12. Газдың көлемі тұрақты болып, оның температурасы мен қысымы өзгеретін болса, ол процесс қалай аталады?
13. Жылу процестерінің қайтымсыздығы
14. Бөлінбейтін ең аз теріс заряды бар бөлшек
15. Жұмыс қандай бірлікпен өлшенеді?
16. Мұз неше градуста ериді?, су неше градуста қатады?
17. Тізбек бөлігіндегі ток каүші қай заң арқылы өрнектеледі?
18. Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда қай шама тұрақты болады?
19. Қыздыру шамының қылы қандай элемент
20. Өткізгіштің материалын сипаттайтын шаманы қалай атайды?

3-тур.

Қызықты тәжірибелер.

1-топ

«Қызықты тәжірибелер» деп аталады.
Әр класқа өтілген материалға байланысты тәжірибе жасалады. Алдын-ала дайындалып келген екі
сынып оқушылары құралдарымен алма кезек шығып өздері бір-біріне жасырады. Қарсы топ сол
тәжірибені жауабын айтып, қандай физикалық құбылыс екенін табу керек.
І топқа арналған тәжірибелер:
1.Тәжірибе: суы бар стакан, мұз кесектері, жіп, тұз. Осы заттарды пайдаланып, мұзды стаканнан алу
керек.


2.Суы бар тәрелке, 100 теңге. Алғашында су жоқ кезде теңгені ең соңғы шеті көрінетіндей етіп
қараймыз. Осы қалыпты өзгертпей, ішіне су құямыз. Сол кезде теңге түгелімен көрінеді, неліктен?

3.Кәдімгі үрілген балалардың шарын газетпен ысқылап, бөлме төбесіне апарып жіберіп қалу керек.
Шар төбеде ұзақ уақыт тұрады. Неге?

4. Бір шарды газетпен үйкеп, ал екіншісін жүнмен үйкеп оларды бір-біріне жақындатайық. Олар бірінбірі тартады. Неліктен?

2-топ.

1. Суы бар тәрелкенің ішінен магниттің көмегімен түймені алу керек. Су ішіндегі
   темір түйреуішке, яғни су бетіне магнитті жақындатамыз, сонда түйреуіш су ішінен
   магнитке жабысады.Неге?
   
   2.Стакан, су, қағаз. Стакандағы суды қағазбен жауып тұрып төңкергенде, су ақпайды.
   Неге?

3. Суға: картоп, сіріңке, жұмыртка, өшіргіш саламыз. Сонда нені байқауға болады?

4. Тәрелке, сабын керек. Тәрелкеге су құйып, төгіп тастаймыз да, сабынды тәрелкеге
қатты басып тұрамыз. Сосын сабынды көтергенде тәрелке бірге көтеріледі, неге?

4-тур. Жұмбақтар әлемінде.

«Жұмбақтар әлемінде»
Барлық командаға бірдей жұмбақтар оқылады, әр команда жарыса жауап береді. Бір жұмбаққа 1
ұпайдан беріледі.
1-жұмбақ.
Қозғалыста сипаттар шапшаңдықты,
Тағы да бір белгісіз шама шықты.
Ол болмаса денелер қозғалмайды,
Шешеді бұл жұмбақты қандай мықты?

3- жұмбақ.
Барлық денелерге тән,
Онсыз болмайды сән.
Әр затта болады әр түрлі,
Өлшеуге болады дәл.


2- жұмбақ.
Көп болса, асықпайсың,
Мезеттен қашықтайсың.
Асықсаң аз болады,
Табасың мұны қайсың?

4- жұмбақ.
Жылдамдықты өзгертеді,
Қозғалысты тездетеді.
Қарсы шықса қозғалысқа,
Тоқтарына көз жетеді.

5-тур. Физикалық тілде сөйлейік.

Физикалық тілде сөйлейік (2 ұпай )
Қай тілде, сөз мағынасын ашу
• Метр ( грек сөзі « өлшеймін» )
• Диффузия ( латын сөзі «жайылу, таралу»)
• Электр ( грек сөзі « электрон, эбонит»)
• Гелиос (грек сөзі « күн деген мағынаны білдіреді»)
• Конвекция (латын сөзі « тасымалдау»)
• Электроскоп (грек сөзі « электрді бақылау»)
• Гипотеза (грек сөзі «болжам»)

6-тур.

Аспаптар ( 1 ұпай )
1) Аспапты білеміз бе? Нені өлшейміз?
Динамометр
Мензурка
Электроскоп
Амперметр
Вольтметр
Барометр

7-тур. «Ойлан тап»

1-топ

1.Заттың сұйық күйден газ күйіне өтуі

2.Циклдік жиілік қандай әріппен белгіленеді

3.Материяның ажырамас қасиеті?

4.Қысым айырымын өлшейтін құрал

5.Өткізгіштерді тізбектеп жалғағанда қандай шама өзара тең болады?

6.Адам ақпараттармен қандай қызмет атқарады?

7.Адам үшін ұялы телефон – ол

8.«Екінші ұстаз» атанған шығыс ғұламасы

9.Дыбыс толқындарын техникалық қабылдағыш қалай аталады

10.Өшірілген объектілерді сақтайтын папка

2-топ.

1.Массаның өлшем бірлігі

2.Тышқан қай құрылғыға жатады

3.Қазақстанда ең алғаш телевидение қай жылы пайда болды

4.Жылудан оқшауланған процесс қалай аталады?

5.Ауаның ылғалдылығын өлшейтін құрал

6.Дененің пішінінің немесе көлемінің өзгеруі

7.Дененің жылулық тепе-теңдік күйін сипаттайтын физикалық шама

8.Операциялық жүйе деген не?

9.Атом қандай бөлшектерден тұрады?

10.Ең алғаш трансформаторды кім пайдаланды?

  8-тур. «Өнертапқыштар»

Оқушылардың өз шығармашылығынан жұмыстар.

Бағалау критерийі

1.Құралдың дұрыс жасалынуы 5балл

2.Жасаған жұмысын дұрыс түсіндірсе 5балл

3.Өмірде не мақсатта қолданылатын айта алса

5балл

Жалпы балл:15балл

Сайысты қорытындылау. Мадақтаулар.