Бөлім: 1

Мұғалімнің Аты-жөні, тегі

Абдикаимова Гулзат Сериковна

Мерізімі:

Класс: 11 «А»

Оқушылар саны: 20

Қатыспаған оқушылар: 0

Сабақтың тақырыбы №3

Іздеген жетер мұратқа...

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту

мақсаттары

Білім беру үдерісінде баланың жеке тұлғасын интеллектуалдық

дамытып қана қоймай, ең әуелі баланың жоғары рухани-адамгершілік болмысын ашу .

Құндылық

Дұрыс әрекет

Қасиеттер

ізденімпаздық, жауапкершілік, табандылық, адалдық.

Сабақтың мақсаты

Оқушыларға ізденімпаздық жолында Дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу.

Сабақтың міндеттері

• оқушыларға «мақсат», « мұрат», «арман» ұғымдары туралы түсініктерін тереңдету;

• адалдық, жауапкершілік қасиеттерін дамыту;

• табандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың кезеңдері / Уақыт

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі (1 мин)

1. Жағымды көңіл күй (1-3 мин)

Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысуын тексереді.

Мұғалім "Тыныс алу» жаттығуын өткізеді.

Оқушылар сабаққа дайындығын көрсетеді.

Оқушылар тыныс алып, жағмды күйге келіп, терең ойлауға бейімделеді.

Оқулық, мұғалімдерге арналған әдістемелік құрал,

Ф. Шопеннің "Мечта" аудиожазбасы

https://zvooq.eu/

2. Алдын ала берілген үй тапсырмасын тексеру (әңгімелеу) (3-5 мин)

Оқулық, № 3 сабақ 12-бет «Арман» М. Шаханов

Ерте, ерте, ертеде Отырарда,
Біздің іңкәр өлкеде,
Иық бұрмай тек білімнен басқаға
Қатар өсті екі бірдей жас бала.
Қатар жүріп сан өнерге машықты,
Бірге оқыды, бірге ойнады асықты.
Екеуіне назар бұрды ел ерек,
Өйткені олар дарынды еді керемет.
"Таңдайымыз өрісті оймен татымақ",
Деп қуана езу тартты атырап,
Ал дарындар медресені тауысты
Он екіге жасы ілікпей жатып-ақ.
Сыбағасын тағдыр дара бөлгендей,
Өсе берді төске шауып, төрге өрлей,
Екеуіне қараған жұрт сүйсінді,
Отырардың болашағын көргендей
Отырарда жаны жайқын дария,
Ойы безбен бар еді бір қария.
Сол қария бір күні екі шәкіртті,
Қүрметпенен өз үйіне шақыртты;
- Балақайлар, балапандар, көк өрім,
Сендерге бір сауал қойсам деп едім,
Туған жан деп өнерімен, өртімен
Екеуіңді сөз етіп жүр ел түгел.
Мен де танып білсем деп ем, Кімсіңдер?
Қандай арман жетегінде жүрсіңдер,
Қандай бағыт ұстайсыңдар түбінде,
Сонша неге құштарсыңдар білімге?
Қане, Дойыл, сен айтшы? Дойыл айтты:
- Жалғыз арман бар менде,
Шектесетін қулықпен де, ар мен де.
Жалын иі ашса өнерімнің өрнегі
Сонау Йемен, Мысыр, Бағдад елдері
Түгел танып жыр ететін тандана,
Саудагер боп шықсам деймін, жан баба.
Тірлігімде жабырқамай, жасымай,
Ата жолын қусам деймін осылай.
Бой шалдырмай бос мақтан мен өсекке
Өмірімді құрсам деймін есепке.
Ұтыласың, жебемесе желекті ой,
Бұл өнердің табиғаты ерек қой.
Қаншама елмен сауда-саттық жасауға
Соншама елдің тілін білу керек қой
Табу үшін жұрт таппаған айланы,
Көру үшін жұрт көрмеғен пайданы,
Шығу үшін жұрт шықпаған белеске,
Жұрттан асқан білім керек емес пе?
Тілін тапсаң кім созбайды қол ұшын,
Өнер қажет, білім қажет сол үшін.
Қарт күрсінді:
- Ұлым, желік қуыпсың!
Неге мұнша желтоқсандай суықсың?
Барымызға туған дарын болар деп
Қуанып ем,
Сорымызға туыпсың.
Сор боларсың, одан не мән табарсың,
Арманыңды, бәлкім, қайта қарарсың?
Бірақ Дойыл тұрып алды паңдана:
- Арманымды өзгерте алман, жан баба!
- Ал сен қалай бағыттадың нұрыңды,
Жасырмай айт,
Жасқанбай айт сырыңды -
деп қария Дойылмен бір отырған
Ұяң шәкірт жас Әбуге бұрылды.
Әбу айтты:
- Менде де бар бір арман,
Маздап жанып, қол бұлғайтын шынардан.
Ұлы баба, бірақ менің арманым
Парыз бенен махаббаттан құралған.
Шамын жақсам ғылым менен өнердің,
Елімді зор мерекеге бөлермін.
Бұл сапарым азапты да шығар-ау,
Не де болса пешенемнен көрермін.
Мейлі мәңгі жарымайын киімге,
Мейлі түйір нан қалмасын үйімде,
Мейлі ұлының еңбек етіп арымен
Жүргендігін ұғынбасын қалың ел.
Қарлы боран қыран жолын бөгер ме?!
Өнеріммен тасып толам кемерге.
Мен өзіме риза емеспін, елімнің
Сүйеніші бола алмасам егер де.
Қарт жымиды:
- Бәрекелде, жаз жайраң!
Көл болмаса тояттайды қаз қайдан?!
Біреуіңнің арманыңнан шошып ем,
Бірің, міне, еттің лезде мәз-мейрам.
Бірің үшін күрсінумен өтермін,
Бірің үшін сүйсінумен өтермін,
Сөйте-сөйте мен де өмірден кетермін.
Беттеріңнен жарылқасын, тәңірім,
Ал жарайды, батам осы, барыңдар,
Отырарда туған ұлы дарындар!
Әжуасын әжіміне жасырып,
Жылдар ақты,
Жылдар ақты асығып,
Жалын еді-ау арманы айқын,
өр көңіл,
Екі досты екі арнаға бөлді өмір.
Дойыл солай өзгертпеді шешімін,
Дәулет оған жылдам ашты есігін.
Өнері асқан саудагердің көп өтпей
Бағдад, Мысыр түгел білді есімін.
"Есепсіздің несібесі озар ма?"
Әйелін де баулыды ол со заңға,
Қонаққа арнап асылатын етті де
Өзі салып беріп жүрді қазанға.
Тек байлыққа деген жұтаң сараңдық
Жіберді оның бар өнерін қараң ғып.
Міне осылай жазық дарын, жас тұлға
Ұшырады әбілетті тозғынға.
Саудагерді өзге түгіл өзінің
Ұрпақтары кетті ұмытып аз жылда.

Ал Әбу ше?
Кеңге жайды ол қанатын,
Әбуіміз - әрі ғалым, әрі ақын,
Әбуіміз - біздің ұлы бабамыз
Әбу-Насыр әл-Фараби болатын.
Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
Үлкен арман керек екен адамға.

Сұрақтар:

• Қарияны неліктен Дойылдың арман, мақсаты қорқытып, Әбудің мақсаты сүйсінтті?

• Не себепті екі достың өмірі екі арнаға бөлініп кетті?

• Дойылдың ғұмырын не қысқа етті?

• Әбудің ғұмыры не себепті мәңгі болды? Оны қандай адами қасиеттері мәңгілік етіп тұр?

• Сіздің өмірдегі мұраттарыңыз қандай құндылықтарға негізделген? Неліктен?

Мұғалім сұрақтардың көмегімен оқушыларды «арман», «мұрат», «мақсат» , ұғымдарын түсінуге жетелейді, сонымен қатар олардың өзара байланысын түсінуге көмектеседі.

3. Жағымды ой-пікір (дәйексөз) (3-4 мин)

«Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,

Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,

Үлкен болып қалу үшін ғаламда,

Үлкен арман керек екен адамға.»

М. Шаханов

«Арман» адам өміріне қаншалықты маңызды?

Мұғалім дәйексөзді дәптерге жазуды ұсынады.

Оқушылар

Дәйек сөздің мағынасын түсіндіреді.

Оқушылардың жауаптарын тыңдаған соң мұғалім балалардың

жауаптарына сүйене отырып, өзі қорытынды жасайды..

Презентация

Жұмыс дәптерлері.

4. Оқиғалар айту (әңгімелесу)

(8 мин)

Мұғалім «Арманда!» бейнеролигін көріп, арманға жетелейтін адалдық пен табандылық қасиеттері арқылы Дұрыс әрекет құндылығын ашады. Сонымен қатар, адамдарды жетістікке жетелейтін «мақсат» пен «мұрат» екенін баса айтады.

Сұрақтар:

• Армансыз адам болады ма?

• Сіздің ойыңызша арманға не жетелейді?

• Жетістікке жету үшін қандай қасиеттер бойыңызда бар?

Оқушылар бейнеролик көргеннен кейін, мұғалімнің сұрақтарына жауап бере отырып, ізденімпаздық пен табандылықтың жемісі үлкен жетістікке әкелетіні туралы туралы терең ойланады.

«Арманда!» бейнеролик «https://youtu.be/Dg9JS6Soymg

5. Шығармашылық жұмыс (топпен немесе жеке)

(12-15 мин)

Шығармашылық жұмыс.

1-тапсырма:

Сөздіктерден «мақсат», «мұрат», «арман» сөздерінің

анықтамасын

тауып, оқып,

олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табыңыздар.

2-тапсырма: «Мұратың қайда бастайды? тақырыбында

сыныптастарының арасында сауалнама жүргiзіңіздер. Сауалнама

нәтижесi бойынша қорытынды шығарыңыздар.

(Сауалнама

жүргiзу

барысында

немесе сауалнама

нәтижесi бойынша қорытынды жасағанда оқушылар әр адам өмірдегі өз орынын,өз ұстанымын, мақсаттары мен оларды қалай жүзеге асырып жүргенін саналылықпен ұғынып, сын

көзқараспен қарап, өз мүмкіндігін өмір талабына сәйкес

бағдарлай біліп, өзін-өзі танып, мақсатын анықтап, байқап,

бағалай алуы керек. Сонда адам барлық жерде өзіне, қарым-

қатынасына сын көзбен қарауға үйренетінін түсінуі маңызды.)

3-тапсырма: «Менің

мұратым», «Менің мұратым мені қайда бастайды? тақырыбына төмендегі қадамдарды басшылыққа

алып,өзін-өзі зерттеп, дәптерге жоспарын құру керек.

• Менің мұратым өзімнен басқа кімге пайдалы?

• Менің мұратым басқаларға, айнала қоршаған ортаға

зиянын тигізбей ме?

• Менің мұратым адамгершілік құндылықтарға құрылған ба?

4-тапсырма:

«Арманы асқақ адамдар»

тақырыбындағы дөңгелек үстелдің бағдарламасын төмендегі

қадамдарға сәйкес әзірлеу қажет:

• тақырыпқа сәйкес кейіпкерлерді табу;

• тақырыпқа сәйкес әңгімелесуге сұрақтар дайындау;

• қатысушыларға сыйлық дайындау.

Шығармашылық жұмыс талқыланғаннан кейін дәйексөзін еске түсіріп, қортындылармен байланыстыру ұсынылады.

Оқушылар практикалық тұрғыда жаттығып,

алған білім-біліктерін

қолданабілуге

машықтанадырып,

бойларындағы

құндылықтар

мен адами

қасиеттерді

іс жүзінде көрсете

алуға мүмкіндік

туғызу.

Оқушылар тапсырманы орындау барысында өз қолдарынан келетін, өздері ойлап тапқан жақсылықты жасауға дағдыланады.

Мұнда оқушылар

берілген

тапсырманы

орындай отырып,

өздерінің сабақта түсінгендерін бекітеді.

Презентация Жұмыс дәптері

6. Үй тапсырмасы (1-2 мин)

оқулықтан №4 сабақ 17-19-бет Қазақ миллионері Бауыржан Оспанов: «Қазақта кедей жоқ, жалқаулар бар» мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.

Оқушылар үй тапсырмасын жазады.