Жaлпы мeктeп бaғдapлaмacындaғы биoлoгияны oқытy пpoцeciндe кeйc тexнoлoгиялapдың мүмкiндiктepiн зepттey

Жaлпы мeктeп бaғдapлaмacындaғы биoлoгияны oқытy
пpoцeciндe кeйc тexнoлoгиялapдың мүмкiндiктepiн зepттey
Қазақстан Республикасы білім беру процесінде жаңартылған оқу
мазмұнында мектеп оқушыларын оқытудың белсенді формаларын енгізу
арқылы жүзеге асырылады, оның барысында олар өз бетінше функционалдық
сауатты, белсенді түрде білім алатын, сыныптастарымен коммуникативті
қарым-қатынас дағдыларын дамытуға ұмтылып және проблемаларды шешуге
шығармашылықпен қарайтын болады. Осы қабілеттерді қалыптастырудағы
және оқушыларды осы қасиеттерді дамытуда мұғалімдердің басты міндеті
оқушыларға адамгершілік пен толеранттылықтың негізгі нормаларын
қалыптастырып беру, басқа да мәдениеттер мен көзқарастарды құрметтеу,
жауапкершілігі мол және білімді жас ұрпақты тәрбиелеу болып табылады.
Осыған орай жалпы білім
беру процестерінде оқытудың иновациялық
технологиялары пайдаланыла бастады. Олардың бірі - оқушылардың танымдық
және шығармашылық белсенділігін дамытуға, білім беру сапасын көтеруге,
сабақ уақытын тиімді пайдалануға мүмкіндік беретін - иновациялық кейс
технологиялары.
Кейс технологиялары рөлдік ойындарды, жобалау әдістері мен
жағдаяттық талдауды, проблемалық сұрақтарды шешуді біріктіреді. Бұл
технологияларда мұғалімнен кейін қайталау, мұғалімнің сұрақтарына жауап
беру, мәтінді қайталау сияқты жұмыс түрлері қолданылмайды. Кейстерде
қойылатын мәселелер әдеттегі мәселелерден басқаша болады. Әдеттегі
мәселелерде бір шешім және сол шешімге әкелетін бір жол болса, кейсте
бірнеше шешім және шешімге әкелетін бірнеше балама жолдар болады. Кейс
технологиясы барысында нақты ситуациялық жағдайға талдау жасалады,
олардың сипаттамасы бір уақытта бірнеше практикалық мәселелерді ғана
көрсетпейді, сонымен қатар осы мәселені шешу кезінде қажетті білімнің белгілі
бір жиынтығын іске асырады [1].
Иновациялық білім беру бағдарламасына сәйкес биология пәні бойынша
тапсырмалар дайындау – пән мұғалімі үшін өзекті мәселе. Бұл – пән
мұғалімдерінен көп ізденісті, жаңа идеяларды, шығармашылықпен ойлауды
қажет ететін жауапкершілікті процесс.
Қазіргі кезде білім саласында еңбек етіп жүрген ұстаздар білім алушыларға сапалы білім беру мақсатында түрлі белсенді әдістерді қолдануда. Өйткені
ұстаздың мақсаты ‒ әрбір болашақ маман иесіне сапалы білім беру, оның әр
жақты дамуына мүмкіншілік жасау, білім алуға деген қызығушылығын арттыру.
Кейс стади әдісі - педагогикалық үрдісте кездесетін жағдаяттарды немесе
туындаған мәселелерді шешудің тиімді технологиясы болып табылады.
«Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры
ұстаздың қолында» - деп Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев атап көрсеткендей,жалпы
білім беретін мектептерде білім беруде ұстаздың алдында тұрған міндеттердің
зор екенін айқындайды. Кейс әдісін қолданудағы оқытудың табысты болуы модератор жұмысына байланысты. Оның негізгі мақсаты ‒ тыңдаушылар бір командада жұмыс істеуге үйреніп, дерек көздерінің тапшылығына қарамастан, тез

арада шешім қабылдау қабілетін қалыптастыру. Ашық пікірлер алмасу арқылы,
әрбір қатысушының өз қабілетін, ортақ мәселелер шешуге қолдануына жағдай
жасау. Оқытушы өзінің іс жобасын жүзеге асыру барысында сабаққа қатысушының атқаратын әрекеттерін: сарапшылық, аналитиктік және экспериментаторлық істер атқаруына мүмкіндік жасау. Кейсті жүзеге асыру әдістемесі: модератор талдауға алынатын жағдаятты түсіндіреді, соны шешуге қатысты барлық
пікірлерді жинақтайды, соларды белгілі бір реттілікке сәйкес сараптап, топтап,
сыныптап, бағалап отырады. Кейс-стадияның мақсаты:
- топ оқушыларының бірлесіп болған жағдайды талдау және практикалық
шешім шығару;
- оқушыларға болған жағдайды толық мәлімдейтін мәтін ұсынылады;
- оқушылар жағдаймен танысады, оны өз-бетінше талдайды және оны шешудің бірнеше жолын табады;
- үрдістің аяқталуы – ұсынылған алгоритмдерді бағалау және олардың ең
үздігін таңдап алу.
Неліктен кейс әдістерін биология сабағында қолдану маңызды?
Кейс әдісін қолдана отырып оқыту, оқушылардың оқуын деңгейін
жақсартады, оқушылардың оқудағы жетістіктері туралы түсініктерін арттырады
және оқу мақсаттарына жетуге мүмкіндік береді. Осы уақыт ішінде елімізде
білім беру саласында кейс технологияларды қолдану арқылы сабақтарды
жүргізу оң нәтежие берген, оның ішінде оқушылар тұжырымдамаларды терең
түсінуі, сыни тұрғыдан ойлау қабілеттері және мазмұн салалары арасында
байланыс орнату және мәселені әртүрлі көзқарастармен қарау қабілеті дами
түседі. Нақты жағдайларға негізделген оқыту арқылы оқушылардың өздері іс
бойынша сұрақтар қояды, мәселелерді шешеді, құрдастарымен қарым-қатынас
жасайды.Олар шектеулі ақпаратпен және проблемалық ситуациялармен жұмыс
істеуді, кәсіби немесе тәртіптік тұрғыдан ойлауды үйренеді.[2]
Кейс-әдіс теорияны практикамен байланыстырады және дағдыларды
дамытуға ықпал етеді, соның ішінде: қарым-қатынас, белсенді тыңдау, сыни
тұрғыдан ойлау, шешім қабылдау және метакогнитивті дағдылар, оқушылар
пәннің мазмұнынан білімді өз беттерінше қолданады, білгендері туралы ой
қорытындылайды және оларды талдауға деген көзқарасы арта түседі.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. «Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға
міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31
қазандағы № 604 бұйрығы.
2. Ядав, А.; Лундеберг, М.; ДеШривер, М.; Диркин, К.; Шиллер,
Н.А.; Maier, K. and Herreid, CF (2007).
3. Жағдайлар арқылы жаратылыстану пәндерін оқыту: Кейстерді пайдаланудың артықшылықтары мен қиындықтары туралы факультеттің қабылдауына ұлттық сауалнама. College Science Teaching журналы; 2007 жылғы қыр-

күйек/қазан; 37(1).
4. «Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта
білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы №
500 бұйрығы.
5. Ваганова О.И. Метод кейсов в профессиональном обучении: Учебнометодическое пособие/Ваганова О.И. –Н.Новгород: ВГИПУ, 2011.57с.т.с.с