Жаңа сабақ Еуразия материгінің ішкі сулары

Еуразия материгінің
ішкі сулары.
География 7 сынып.
Сейтмаганбетов Амангельды Набиевич

Сабақтың мақсаты:
• Білімділігі: оқушыларға Еуразия материгінің
•
•

өзендері,көлдері,қазіргі заманғы мұз басу, көп
жылдық тоңдар,батпақтар, жер асты сулары
жайлы білім беру.
Дамытушылығы: пәнге деген
қызығушылықтарын арттыру, ойлау
қабілеттерін жетілдіру, ішкі сулар жайлы
білімдерін әрі қарай дамыту.
Тәрбиелігі: Табиғатты қорғауға, сүюге
тәрбиелей отырып, экологиялық проблеманың
маңыздылығы жайлы ескеру.

• Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту.
• Сабақтың көрнекілігі: Еуразияның физикалық

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы,Қазақстанның
физикалық картасы, атлас, кескін карта, тірек-сызба,
интернеттен алынған суреттер.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: түсіндірмелі.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын сұрау.
III. Өткен сабақпен жаңа сабақты байланыстыру.
IV. Жаңа сабақты түсіндіру.
V. Жаңа сабақты бекіту.
VI. Қортындылау.
VII. Үйге тапсырма беру.
VIII. Бағалау.

• I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеу,
сабаққа даярлау, зейінін тұрақтандыру.
• II.Үй тапсырмасын сұрау: Үй тапсырмасын ауызша
сұраймын.
• III. Өткен сабақ пен жаңа сабақты байланыстыру:
• Өткен сабақта Еуразия материгінің климаты, климат
қалыптастырушы факторлар, климаттық белдеулер,
адамның тіршілігі мен шаруашылық әрекетіне
климаттың әсері жайлы қарастырдық. Бүгінгі өтетін
сабағымыздың тақырыбы: « Ішкі сулар ». Мақсаты:
Еуразия материгінің өзендері,көлдері,қазіргі заманғы
мұз басу, көп жылдық тоңдар,батпақтар, жер асты
сулары жайлы қарастырамыз.

•

IV. Жаңа сабақты түсіндіру:

Өзендері
Солтүстік

Мұзды мұхит
алабы
Ертіс,Обь,
Лена, Ангара

Атлант
мұхит
алабы

Дунай,
Рейн,
Висла,

Днепр

Тынық
мұхит

Үнді мұхит

Ішкі тұйық

алабы

алапқа

алабы

Амур,
Хуанхэ,
Янцзы,

Меконг

Үнді,

Еділ,Жайық,

Брахмапутра,

Әмудария,

Ганг,Тигр,

Іле,

Евфрат

Сырдария

Хуанхэ - Тынық мұхит алабының
ең ірі өзені.Суы лайлы және сары болады.
“Хуанхэ ”қытай тілінен аударғанда
“сары өзен” деген мағынаны білдіреді.
Хуанхэ өзені Сары теңізге құяды.

Еділ – Ішкі тұйық алаптың ең
ірі өзені.Өзен қыста ұзақ уақыт
бойы қатып жатады, ал көктемде
қар еріген кезде тасиды. Еділ
жылдың басқа мезгілінде жаңбыр,
жер асты суымен қоректенеді.
Өзен бойында 7 ірі бөген
салынған.

Еуразиядағы Байкал көлі - дүние жүзіндегі ең
терең көл. Оның ең терең жері 1620 метр.
Көлге 336 өзен құйып, жалғыз өзен - Ангара
ағып шығады. Мұнда Жер шарындағы тұщы
судың 20%-ы жиналған.

Картасы

Байкал көлінің
көріністері

Картасы

Каспий көлінің
көріністері

Арал теңізінің экологиясы

Қазақстанда көлемі
жағынан үшінші
орында – Балқаш
көлі. Бұл көлдің
басты ерекшелігі –
оның батыс бөлігінің
суы тұщы, шығыс
бөлігінің суы ащы.

Картасы

Балқаш көлінің көріністері

Қазіргі заманғы мұз басу: Альпі, Кавказ, Тянь - Шань,
Памир, Тибет, Гималай тауларында таралған.Памир
тауында материктегі ең ірі Федченко мұздығы орналасқан.
Оның ұзындығы 77 км.
Көп жылдық тоңдар: Мәңгі тоң қабатының қалың болуы
оның өте ертеде қалыптасқандығын дәлелдейді. Көп
жылдық тоң жол салу, тұрғын үй құрылысы жұмыстарын
қиындаттады.
Батпақтар: Еуразияда Жер шарыңдағы батпақтардың
80% -ы орналасқан. Батпақты аудандарды құрғату арқылы
шабындықтарға, егістіктерге айналдыруға болады.
Еуразия материгінде жер асты суларының да мол қоры бар.
Жер асты сулары өте таза болғандықтан ауыз суы ретінде
көбірек пайдаланылады және емдік бағытта да
пайдаланылады.

V.

Жаңа сабақты бекіту:

Кім тапқыр?
1.Ішкі тұйық алабының өзендерін ата?
2.Байкал көлінен қандай өзен ағып шығады?
3.Қалдық көл деп қандай көлдерді айтамыз және
оларды ата?
4.Хуанхэ өзені қай алапқа жатады?
5.Материкте орналасқан ең ірі мұздықты ата және ол
қай тауда орналасқан?

Мәнді сандар.

80 %

1620 м

77км
20%

336

7

Мына кескіндердің қай көл екенін
анықта:

1

2

3

4

• VI. Қортындылау:

• Кездейсоқ қателік
• 1. Байкал көлінен 336 өзен ағып шығып, Ангара өзені құяды.
• 2. Қазіргі заман мұздықтары Алтай,Анд, Орал тауларында
таралған.

• 3. Материктегі өзендер тек жер асты суларымен қоректенеді.
• 4. Дунай өзені Солтүстік Мұзды мұхит алабының өзеніне

•
•

жатады.
5. Амур өзені Сары теңізге құяды.
6. Еуразия өзендері бес ірі алапқа бөлінеді.

• Кім жылдам?
• Кескін картаға Еуразия өзендерінің алаптарын
түсір.

VII. Үйге тапсырма: Ішкі сулар

оқу, кескін картаға түсіру.
VIII. Бағалау:

Зейін қойып
тыңдағандарыңызға
рахмет!