Жаңа сабақ
түсіндіру.
Тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің бірінші
белгісі. Егер тікбұрышты үшбұрыштың екі катеті
екінші тікбұрышты үшбұрыштың екі катетіне тең болса, онда бұл
тікбұрышты үшбұрыштар тең болады.
Дәлелдеуі. ΔАВС және
ΔА1В1С1 катеттері АС = А1С1 және BС = B1С1 және ∠C =∠C1 = 90° болатын тікбұрышты
үшбұрыштар. Тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгісінің бірінші белгісі
дәлелденді.
Мысал. Екі
ΔАВС және
ΔDFE тікбұрышты үшбұрыштар
берілген. ΔАВС үшбұрышының
қабырғалары 6, 8 және 10 см,
ΔDFE үшбұрышының
катеттері EF = 6 см
және ED = 8 см-ге
тең. ΔDFE үшбұрышының DF гипотенузасын табу
керек.
Дәлелдеуі. ΔАВС және
ΔА1В1С1 катеттері АС = А1С1 және BС = B1С1 және ∠C =∠C1 = 90° болатын тікбұрышты
үшбұрыштар. Тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгісінің бірінші белгісі
дәлелденді.
Мысал. Екі
ΔАВС және
ΔDFE тікбұрышты үшбұрыштар
берілген. ΔАВС үшбұрышының
қабырғалары 6, 8 және 10 см,
ΔDFE үшбұрышының
катеттері EF = 6 см
және ED = 8 см-ге
тең. ΔDFE үшбұрышының DF гипотенузасын табу
керек.
Тікбұрышты үшбұрыштар
теңдігінің екінші белгісі. Егер тікбұрышты
үшбұрыштың катеті мен оған іргелес сүйір бұрышы екінші тікбұрышты
үшбұрыштың сәйкес катеті мен оған іргелес жатқан сүйір бұрышына тең
болса, онда бұл үшбұрыштар тең болады.
Мысал. ΔАВС және
ΔDFE тікбұрышты үшбұрыштар
берілген. ΔАВС үшбұрышының
қабырғалары 6; 8 және 10 см
және ∠А = 37°, ал
ΔDEF үшбұрышының DE катеті 8 см
және ∠D = 37°.
ΔDFE үшбұрышының EF катетін
және DF гитотенузасын табу
керек.
Шешуі. АВС үшбұрышының АС катеті 8 см-ге
тең, яғни АС = DE және ∠А =
∠D. Осыдан үшбұрыштар теңдігінің
екінші белгісі бойынша ΔАВС = ΔDFE. Олай болса
ΔDFE үшбұрышында EF = 6 см
және DF =
10 см.
Жауабы:
ΔDFE үшбұрышында EF = 6 см
және DF =
10 см.
Тапсырмалар
№1. Тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің бірінші
белгісі бойынша:
-
KN = ?
-
Екі үшбұрышқа ортақ
қабырғаны табыңдар.
№2.
ΔABC және A1B1C1 тікбұрышты
үшбұрыштарында ∠A =
∠A1 =
90°, AB = A1B1 =
3 см, AC = A1C1 =
4 см, BC =
5 см. B1C1-ді тап.
№3. ΔABC және A1B1C1 тікбұрышты
үшбұрыштарында ∠A =
∠A1 =
90°, B1C1 =
10 см, AC = A1C1 =
8 см. BC гипотенузасын
тап.
№4. Күнтізбелік
календарь біртіндеп алдыңғы парақпен жабылады. Берілген сурет
бойынша парақтың өлшемдерін анықта: КА = 1, ЕД = 4, СЕ =
3.
№5. Алмас еденде жатқан кілемді диагоналі бойынша қайырып
қойды. Ол суреттегі өлшемдерге сəйкес кілемнің өлшемдерін тез
есептеп тапты. Алмас кілемнің ұзындығы мен енін қалай
тапты?
|