Баяндама : «Жас ұрпақты
оқытудың жаңа
әдіс-тәсілдері арқылы сапалы
білім, саналы тәрбие
беру»
«Халықтың кемеліне келіп өркендеп өсуі үшін ең алдымен азаттық пен
білім қажет» деп қазақтын біртуар перзенті Шоқан уәлиханов
айтқандай еліміз өз тәуелсіздігін алғаннан кейін білім мен ғылым
саласына ерекше көңіл бөлуде. . Әлемдік білім кеңістігінен орын алу
үшін міндетті түрде саналы жан-жақты дамыған ұрпақты тәрбиелеуіміз
керек . «Мұғалім – мектептің жүрегі» деп халқының болашағы үшін
білімнің даңғыл жолын салған Ыбырай Алтынсарин бекерден бекер
айтпаған. Әрбір мұғалім өзін мектептің жүрегімін деп есептеп,
мектептің жанын кіргізердей дәрежеде болуы тиіс. Өз ісіне аса
ықыласпен ден қоя отырып, құзырлы мұғалім ретінде баланың жүрегіне
білім нәрін себе білуі керек. Сындарлы оқыту туралы түсінік оқушыға
нақты білім беруді мақсат тұтқан мұғалімнің өз сабақтарын оқушының
идеясы мен білім – біліктілігін дамытуға ықпал ететін міндеттерге
сай ұйымдастыруын талап етеді. Бұндай міндеттер оқушылардың оқыған
тақырып бойынша білімдерін өз деңгейінде көрсетіп, кейбір болжамдар
бойынша күмәнді ойларын білдіре алатындай, пікір – көзқарастарын
нақтылап, жаңа ұғым – түсініктерін өрістетуге орайластырылып
құрылады. Мұғалім қызметіндегі маңызды дүние – жекелеген
оқушылардың тақырыпты қабылдау ерекшеліктерін, оқушылардың
түсінігін жетілдіру немесе жақсарту мақсатында олармен жұмыс
жүргізу қажеттігін ұғынуы, сондай – ақ кейбір оқушылардың тақырыпты
өзіне оңтайлы бірегей тәсілдермен меңгеретіндігін жете түсіну .
Білімді және тәрбиелі , дүниетанымы кең , ұшқыр ойлы ұрпақ
тәрбиелеу үшіні - сындарлы оқыту теориясын сабақ үдерісінің негізгі
көзіне айналдыру қажет. Осы бағытта білім беру ұйымдарының
алдындағы мақсат - мұғалімдер тәжірибесін үнемі жетілдіру және
бағалау. Жаңа әдіс –тәсілдердің практикалық
қолданысын кеңейту, дамыту болып табылады . Ол үшін жергілікті және
облыстық білім беру ұйымдары педагог кадрлардың ізденісі
бағытындағы тәжірибе алмасу шараларының формаларын жетілдіріп
отыруы қажет. Ұстаздар қауымының республикалық және өңірлік
тәжірибе алмасуы үнемі болуы шарт.
Алдымызда тұрған міндеттеріміз мынадай :оқушының өзіндік және жеке
ойлауын қалыптастыруоқушының шығармашылық таланттарын жан –жақты
ашып көрсету оқушының сыни тұрғыдан ойлау қабілетін
дамыту сабақ үдерісінде АКТ –ны
тиімді пайдаланутарих сабағында оқушының белсенділігін арттыру
оқушылардың танымдық белсенділігін ынталандыру.оқушылардың ғылыми
білім, іскерлік дағдыларды меңгеруіне керекті оқу-танымдық
іс-әрекетті ұйымдастыру.
ақыл-ойды, ұғымталдықты, қабілетті, дарындылықты дамыту.Ұлы
данышпан Әбу Насыр әл Фараби « Әрекетіміз дұрыс болу үшін біздің
соған баратын жолымыз қандай болу керек екенін анықтап алуға
тиіспіз »деп атап көрсеткендей
,оқушы жүрегінен жол табам деген ұстаз мына қағидаттарды естен
шығармауы тиіс :
оқыту мазмұны мен әдіс икемділігінің маңыздылығы қағидаты
Оқушылардың жас ерекшеліктері мен деңгейіне сай оқу мазмұны мен
әдісін таңдау болып табылады .жаңа ақпараттық технологияларды
қолданудың мақсаттылық қағидаты.Оқытуға жеке дара қарау яғни
ғаламтор материалдарын тиімді пайдалана білу.Оқушының жаңа тың
материалдарды тауып , сұрыптауына мүмкіндік туады .
Электронды оқулықтарды тиімді пайдалану.
Білім алушының білім мазмұнын таңдау еркіндігі қағидаты
Пәндер мазмұнының Қазақстан Республикасы білім стандартының
нормативтік талаптарына сай болуы .
Этикалық қағидаттар.
Мұғалім мен оқушы арасындағы шынайылық және еркіндік , сыйластықтың
орын алуы.Әл-Фараби: « оқыту дегеніміз - үйрету, дағдыландыру,
әрекеттендіру»,- дейді. Оқыту - мұғалім мен оқушылардың белгіленген
мақсатқа жетуге бағытталған, реттелген, бірлескен іс-әрекеті,
оқушылардың танымдық іс-әрекетін арнайы ұйымдастыру. Оқыту процесі
- мұғалім мен оқушының бірлескен іс-әрекеті.
Оқыту процесі - екі жақты процесс болғандықтан, мұғалім мен
оқушылардың бірлескен іс-әрекетін, мұғалім тарапынан оқушы
іс-әрекетіне басшылық етуді, жоспарлауды, ұйымдастыруды, басқаруды
талап етеді..
Осы процесте оқушылар ғылыми білімдер алып, іс-әрекет жасауға
үйреніп, жақсы мен жаман туралы көзқарастарын қалыптастырады. Оқыту
баланы дамытады. Ол мынадай бөліктерден тұрады: мақсат, міндет,
мазмұн, нәтижелері, оны бағалау.
Нәтижелі оқытуға қол жеткізу жолында мынадай сұрақтар туындайтыны
заңды деп ойлаймын. "Нені оқыту керек?", "Қалай оқыту керек?:
"Оқыту қалай жүргізіледі, оның заңдылықтары қандай?", "Кімдерді
оқыту керек?", "Не үшін оқыту керек?" "Қайда оқыту керек?".
Тәжірибеде оқытудың көптеген түрлері қолданылуда. Мұғалімдер барлық
пайдалы оқыту түрлерінен бас тартпай, жақсыларын жаңа жүйеге
бағыттап тәжірибеге енгізеді. Топтық оқыту, өзін-өзі оқыту - оқушы
белгілі бір өздік жұмысты (оқылатын объектімен, оқулық,
приборлармен жұмыс істейді, есеп шығарады, зерттеу жұмысы) орындап,
оның нәтижелері туралы жазбаша есеп береді.
Өзара оқыту (жұптық оқыту) - оқушылар тұрақты жүпта немесе құрамы
өзгеретін жүпта жұмыс істейді де, қандай да бір мәселені бір-біріне
түсіндіріп, өз тақырыптарын қорғап, жолдасының жұмысының нәтижесін
бағалайды .
Сындарлы оқытуда .оқушы өз бетінше білім алуды ұйымдастырады, сын
тұрғысынан нақты ,мақсатты шешім қабылдауға үйренеді, оқушылар
кез-келген сұраққа өмірден мысал келтіре отырып салыстырып жауап
береді. .