Материалдар / Желтоқсан — алауын жаққан жүректер

Желтоқсан — алауын жаққан жүректер

Материал туралы қысқаша түсінік

тарих пәнінің мұғалімдеріне және тарих пәніне байланысты оқушылардың ізденіс туралы шығармашылық жұмысы

Мырзабекова Самал Мураткановна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

12 Сәуір 2018

1070

0 рет жүктелген

Дүние жүзі тарихы Баяндамалар, реферат 10 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Ғылыми жобаТақырыбы: Желтоқсан — алауын жаққан жүректер10-сынып оқушысы Еженхан ТалантТарих пәнінің мұғалімі:Мырзабекова Самал Мураткановна

КіріспеҚазақ халқының ертеден ешкімге тәуелсіз, жеке, дара мемлекет болып өмір сүруді қалайтыны, сол егемендік жолында қаншама батырларымыз бен ұлы тұлғаларымыз жандарын пида еткенін соңғы тамшы қанына дейін «елім, жерім» деп тұратыны тарих қойнауынан мәлім, оның дәлелі қазақ халқы басынан 300-ден астам ұлт-азаттық көтерілістер мен толқуларды өткізді. Ұлт-азаттық көтерілістердің басты мақсаты тәуелсіз, егеменді мемлекет құру. Ата-бабамыз ертеден қоныстанған кең-дархан даламызда бұрынырақтарда да қуатты мемлекет Қазақ хандығын құрғаны белгілі. Алайда, сол Қазақ хандығын қорғап қалу үшін халқымыз өзі аса қастерлейтін егемендігінен айырылды, Ресейдің отаршылдық тұзағына түсті. Ұзақ жылдар бойы өз атамекенін қанымен қорғап келген халыққа «Тәуелсіздік» сөзінің ұғымы ерекше. Үш ғасырға жуық Ресей құрамында болған қазақ елі отаршылдық езгінің небір сұрқия саясатының құрбаны болды, ғасырлар бойы ата-бабаларымыз мұра қылып қалдырған шұрайлы жерінен айырылды. Ұлттық ерекшелігімізді айқындайтын салт-дәстүр, әдет-ғұрпымыздан тілімізден айырыла бастадық. Осы қордаланған мәселенің мұз құрсауын еріткен оқиға – Желтоқсан.Желтоқсан оқиғасы әлі күнге дейін тарихта аз зерттеліп өз бағасын ала алмай келеді. Менің тақырыпты таңдаудағы мақсатым желтоқсан оқиғасының тарихын жан-жақты зерттеп, аудан көлеміндегі қатысқан азаматтардың өмір деректерін зерттей отырып, олардың тәуелсіздік жолындағы қосқан үлесін айқындау және тарихқа енгізу. Желтоқсан оқиғасының маңызы ТМД елдері көлемінде де бар, Кеңестер үкіметінің Одағында болған, кейіннен бөлініп шыққан барлық мемлекеттердің егемендігінің бастауы, тәуелсіздік рухын оянуына түрткі болған тарихи маңызы зор оқиға. Бірақ әлі күнге дейін Желтоқсан оқиғасына әлемдік деңгейде, тіпті ТМД елдері арасында дұрыс бағаланбай келеді. Ол жөнінде Мұхтар Шаханов «Бірнеше жылдан бері желтоқсан тақырыбына халықаралық конференция өткізу туралы ұсынымыз аяққа басылуда. Осы немқұрайлықты тудырған тағы бір себеп – біз тек материалдық байлықты ғана пір тұтып, рухани құндылықтарды көзге ілмеуге тырысамыз. Ал, бабаларымыздың ұлы арманы – рух егемендігіне жету болатын.» дейді.¹Материалдық байлыққа ұрпағымыз ақша арқылы қол жеткізуі мүмкін, ал рухани байлық білім арқылы келетінін ескерсек, болашақ ұрпаққа тарихи оқиғаларды зерттеп, өз дәрежесінде баға беріп жеткізу бүгінгі күннің еншісінде. Осы тақырыпты жаза отырып, мен де тарихқа өз үлесімді қоссам деймін. 1. Мұхтар Шаханов «Желтоқсан эпопеясы» Деректі роман Алматы 2006 3 бет 2.1. Қазақстан КСРО құрамында. 1986 жылғы саяси ахуал, оқиғаның алғышарттары. Әр қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуы басқарушы үкіметтің жүргізетін саясатына тікелей байланысты. КСРО уақытында да Қазақстанның дамуы КОКП-ның саясатына тәуелді болған еді. Социалистік партиялардың жүргізген саясатының қаталдығы мен өрескел талаптары арқасында Қазақстан тарихында 1960-1980 жылдарына «Тоқырау жылдары» деген баға берілді. Бұл жылдары бүкіл қазақ даласы әлеуметтік-экономикалық жағынан да, білім, ғылым, мәдениет саласында да зор зардап шекті.Одан бұрынырақ уақытта да патша үкіметі жүргізген реформалар халық жағдайын нашарлата түсті. Қат-қабат тарих беттерінен жүргізілген реформалардың көпшілігі қазақ елінің байлығы саналатын, бар тіршілігінің көзі – жерге байланысты болғаны белгілі. Бұл рефомаларда жерді үкіметтің меншігі етіп жариялау, Ресейдан орыс шаруалар әкеліп, оларды ең шөбі шүйгін шұрайлы жерлерге орналастыру, жерді жалға беру, алынған өнімнен салық ұстау осының барлығы ертеден ауыл шаруышылығымен айналысып келе жатқан халықтың жағдайын күрт нашарлатты. Ресейдің Қазақстанды отарлауындағы тағы бір көздегені – біздің бай жеріміздің табиғи байлықтарын иелену, Қазақстанды шикізат көзі ретінде пайдалану. Осы кездері жүргізілген саясатқа Елбасы Н.Ә.Назарбаев былай деп баға береді: «Тоталитаризм сұмдықтарын сұңқылдатып қаншама тізбектесең де, оның жойқын кесапаты мен жымысқы жылымдығының сырын ұғына алмайсың. Жиырмасыншы ғасырдың тағылымы да, өкінішке қарай, әзірге көлеңкелі күңгірт жақтарынан ғана елес бағып отырған келесі жүзжылдықтың ықтимал сабақтары да тізбектелген фактілерден гөрі байсалды байыптылыққа көбірек жүгінетін тәрізді.»Патша үкіметінің тағы бір сұрапыл саясаты «Ұжымдастыру». Ұжымдастыру барысында жекеленген шаруалардың бастары бірігіп ұжымшарлар құрылып, оларға план деп аталып нұсқаулар келді. Ал нұсқауларды орындамағандар, ұжымшарларға бірігуден бас тартқандар қатаң жазаға тартылды, сотталды. Осылайша біз өзіміздің мыңдаған қандастарымыздан айырылып қалдық.30-жылдардағы Сталинизм, оған дейінгі жағдайы мәз емес халықты одан сорақы қанады. Жазалау шаралары қаталданды: ату жазасы, жер аудару, еңбекпен түзеу лагерьлеріне қамау, КСРО-дан тыс жерлерге қудалау. Үкімет саясатына сын айтқан, халықтың ұлттық намысын қозғаушылар, жеке адам құқығын қорғаушылар «халық жауы» деген айыппен жазаланды. Олардың қатарына біздің алға басар қоғам қайраткерлеріміз де кірген еді, сауаты ашық мемлекет қайраткерлері, ғалымдар «халық жауы» жеп жала жабылып қудаланып, жазаланды. Осылайша бұл саясат еліміздің мәдени дамуына кедергі келтіріп, халқымызды қараңғылыққа, сауатсыздыққа алып келді.1979 жылы КОКП ОК-і Ю.В.Андропов басшылық еткен жауапты қызметкерліне Целиноград, Көкшетау, Қарағанды, Павлодар облыстарының аудандарының аумағына «Неміс автономиясын» құру туралы тапсырма берді. Бұл шешім ел арасында билік басындағылардың халық ойымен, құқығымен санаспау деп қабылданды. Әрі бұл тапсырма Қазақстан КСР-нің азаматтарының құқықтарын бұзу болды.Осындай біржақты, монархиялық, сұрапыл саясаттан ашынған, тоталитаризмнен шаршаған, өз егемендігін аңсап тұрған халықтың қалаулы басшысын Д.А.Қонаевтың орынына 1986 16 желтоқсанда ешкіммен келіспестен КОКП ОК Пленумында небәрі 10 минутта ішкі Ресейден әкелінген орыс, бұрын соңды Қазақстанда болмаған, Қазақстанның жағдайын білмейтін Колбинді КОКП ОК бірінші хатшысы етіп қояды. Бұл жаңалық кез-келген көкірегі ояу, ұлтжанды азаматтың намысына тиіп, жастардың, жұмысшылардың үлкен наразылығына алып келді. Республика жұртшылығының өмірлік мүдделеріне қатысты мәселелерді шешуде Орталықтың әділетсіз әрі өктем бұл қадамы қорланып қалған халық наразылығының жанартаудай атылып сыртқа шығуына түрткі болды. 2.2. 1986 жылғы желтоқсан оқиғасының барысы.1986 жылы желтоқсанның 16 жұлдызында бүкіл елді дүр сілкіндірген ғаламат оқиға болды. Бұл кеңес өкіметі тұсында бұрын – соңды кездеспеген құбылыс. «Алматыда демонстрация», «Брежнев алаңында қаптаған жұрт», «Көшеде сап түзеп бара жатқан жастар» деген лебіздер ескен желдей гулеп тарап жатты. Елеңдеген ел түсіне алмай дал болды. Бұл оқиғаны сол кездегі Қазақ Педагогикалық институтының студенті, 16 желтоқсан күні алаңға алғашқы болып барған жастардың бірі Ермухамбетова Салтанат Ешмухамбетқызы былай деп есіне алады:«Ол кезде мен ҚазПИ-дің тарих факультетінің І-курс студенті едім. 16 желтоқсан күні Абай көшесіндегі №5 жатақханадан оқуға кетіп бара жаттық, сағат 10:00-дер шамасында трамвайда бір орыс әйелінің «Наконец, ваш царь пал с престола?!», -деген сөзін және сол жерде Д.А.Қонаетың биліктен алынып оның орнына ішкі Ресейден Колбин деген бір орыс басшы келгенін естіп, оны ортаға салып талқыладық. Оқу ғимаратына келгенде, ғимаратқа кіретін жерде бір топ сурет-графикалық факультетінің студенттері жиналып тұрды.»Сондағы қазақ жастарының бірлігі, ұйымшылдығы адам таңғалдырарлық. Тіпті сонда алаңға шығуға жиналуға әрекет етпеген студентерді намысына тиіп, жинауға, алаңға баруға көндіруге тырысты. Бұл жөнінде сол кездегі ҚазПИ-дің филология факультетінің І-курс студенті Құрманбаева Рыскүлдің естелігі:«15 желтоқсан күні менің туылған күнім болатын. Сол күні кешкілік курстастарымызбен отырыс жасап, туған күн ойнағанбыз. Келесі күні сабаққа шаршаңқы, ұйқылы-ояулы келдік. Ол кезде біз ештеңеден бейхабар едік. Сөйтіп 16 желтоқсан күні таңертеңгісін сабаққа барып отырсақ, терезеден далада тұрған студенттер «Сендердің намыстарың жоқ па, не?», «Қорқақтар, перваштар», «Намыс қайда?», «Шығыңдар қане далаға?!» деп айқайлады. Кейіннен не болғанын сұрап біліп, арамыздан жастар алаңға баруға топтасты.»Жастардың алғашқы легі осылайша топтасып жоғарғы оқу орындарына барып басқа да жас студенттерді шақырды, «Жазушылар үйіне» барып, қалаулы ақын-жазушыларды іздегені жөнінде Сартолов Қанат Әбілжанұлы естеліктерінде:«Жастардың алғашқы легі болып «Жазушылар үйіне» бардық. Ол жерден О.Сүлейменовты, М.Шахановты іздедік. Терезесінен адамдардың шыққысы келгені көрінді, бірақ ғимараттан ешкімді шығармады. Сондағы О.Сүлейменовты іздегеніміз, Олжас — қазақ ақындарының ішінде саясатқа жақын дарының бірі болатын, біз оның КОКП ОК-ніің осы шешіміне баға беріп, өз ойын айтып, алаңға бара жатқан жастарға бағыт-бағдар берер деген аңғалда таза көңіл еді. Бірақ тотаритарлық жүйенің жандаралдары ол сезімді таза көңілді түсінгілері келмеді. Желтоқсанның ызғарлы сол күнінде жастар Олжас пен Мұхтар Шахановты іздеді. Егерде сол жастар үкіметтің сипаттағанындай»нашақор, маскүнем болса».өздерінің рухани ағаларын іздерме еді? Олар нағыз отанының патриоттары, Олжас пен Мұхтар өлеңдеріндегі өрліктен үлгі алған ,өз елінің болашағына алаңдаған жастар болатын. М.Шахановты да белді саясаткер жазушы ретінде көргіміз келді. Жазушылар үйінен ешбір жауап ала алмаған соң, әрі қарай алаңға бет алдық.» «Алаңға кетіп бара жатқанда Партияның тағыда бір құйыртқы әрекетінің куәсі болдық: Халық пен зиялы қауымды бір-біріне қарсы қойды, Әр көшенің бұрышына халыққа танымал адамдарды шығарып, Партияны жақтап сөз сөйлетін. Алайда келе жатқан жастарды олар тоқтата алған жоқ.»-деп Ермухамбетова Салтанат Ешмухамбетқызы еске алады. Осылайша үкімет халық зиялыларын халыққа қарсы айдап салды. Ұлттық идеалогияны екі жікке бөлді.Барлығы бірлесіп «Әр халыққа-өз көсемі!», «Лениндік идеялар жасасын!», «Ешбір халыққа артықшылық берілмесін!», «Қазақстан қазақтардікі», «Ресейге қайт» деген транспораттар мен лозунгтар жазып алып, Брежнев атындағы алаңға түс ауған уақытта жетті. Кешке қарай жиналғандардың саны шамамен 2-3 мыңдай болды. 1977 жылы қабылданған КСРО Конституциясының 48, 49 баптарына сәйкес: «48 бап КСРО азаматтары мемлекеттік және қоғамдық басқару жұмыстарына және мемлекеттік және қоғамдық маңызды заңдармен шешімдерді талқылауға және қабылдауға қатысуға құқылы. Бұл құқық мемлекет басшыларын, халықтық депутаттарды сайлауға қатысуда көрініс табады» 49 бапқа сәйкес «КСРО-ның әрбір азаматы мемлекеттік органдарды жақсарту мақсатында өзінің ұсыныстарын беруге және билік басындағылардан кеткен қателіктерді сынауға құқылы.» Осы заңға сүйеніп орталық алаңға шыққан жастар бейбіт, жайбарақат еді. Өздерінің талаптарын КОКП ОК-не жеткізуге тырысты. Сондағы шыққан жастардың талаптарын Сартолов Қанат Әбілжанұлы естелікерінде: «Біз алаңға шыққандағы мақсатымыз Д.А.Қонаевтың шығып КОКП ОК-ның бұл шешімін түсіндіруін қаладық.» Алаңға шыққан жастар бірлесіп демонстрацияда бірлік пен ұйымшылдықтың анық бейнесін көрсетті. Барлық жастар тұрып бір ауыздан «Менің Қазақстаным» әнін айтқанда сондағы халықтың рухы бір серпііліп қалғандай болды./ осы әнің егеменді елінің гиміні болатынын жастар сезгендей-ақ/.Желтоқсанның ызғарлы күнінде алаңдағы жағдай ушыға бастаған уақытта»Елім-ай» әнінің айтылуы,ғасырлар бойы сыздаған жан жарасының атылып сыртқа шыққан сәті еді. Орталық аландағы жағдай бірден Мәскеудегі Бас хатшыға және басқа билік орындарына баяндалды. Өз ретінде билік алдына қатаң тарамайтындықтарын қойған бейбіт шеруге жиналушылар нанымды жауап алмайынша алаңды босатпайтындықтарын мәлімдеді. КСРО-ның 1977 жылы қабылданған Конституциясының 50 бабына сәйкес «Халық қалауын жеткізу мақсатында КСРО азаматтарына сөз еркіндігі, баспасөз, жиналыстар, митингтер, шерулер мен демонстрациялар өткізу бостандығы кепілді түрде беріледі және осы іс-әрекеттерді жүргізу барысында барлық бұқаралық баспасөз құралдарын, радио, телевидение, алаңдарды пайдалануға құқылы.» Алаңға шыққан жастарға қолданылған шаралар жоғарыда аталып өткен баптарды аяқ астына таптады. Қазіргі кезде мектептерде, қоғамдық ұйымдарда, форумдар мен жиналыстарда «Желтоқсан күніне» арналып аталып өтілетін ашық сабақтар мен кездесулердекөрсетілетін көріністер (алаңдағы жастардың алдына шығып сөйлеген прокурордың сөзі, жастардың ашына айтқан жан сөзі) сценарийстердің идеясынан туындаған көрінісі емес, шынайы сол күні болған оқиға. Ол жөнінде 16 желтоқсан күні кешкілік алаңда алдыңғы шепте тұрған Сартолов Қанат пен Ермухамбетова Салтанаттың естеліктері растайды:«Сол алаңға жиналған жастар арасында:

Естідіңдер ме?

Бұл не масқара! Неге халықпен санаспайды? Қашанғы шыдаймыз. Ең болмаса өз ішімізден неге сайламаған? Ел қамын біз ойламағанда, кім ойлайды?

Қонаевты шақырыңдар! Ақиқатын айтып, түсіндірсін барлық жайды!

Қазақстаннан адам табылмады ма? Қазақстанға басқа жерден басшы келгені несі?

Талап-тілекті айтамыз. Шықсын ортаға басшылар. – деген айқайлар естіліп жатты.»

«Бір уақытта алдымыздағы трибунаға Қазақ КСР Прокуроры шығып, «Тараңдар! Партия өзі шешеді!»,- деп жиналған топты тарқатуға тырысты.» «Партия өкілдері халықтың пікір тыңдап санаспақ түгіл, өздерінің принциптеріне жат әрекеттерге барды. Түс ауа әр топтан бір-бір адам келгендердің тізімін жазып алып, ортаға шықсын деген ұсыныс түсірді. Әлі де болса партияға сенетін аңғал халық өз қолдарымен тізімдерін жасап, бір адамды өз өкілдері ретінде үкімет адамдарына жіберді.Қайран ақкөңіл халық, тағыда алданғандарын,өздері жіберген өкілдерінің қолын қайырып алып бара жатқанын көргенде ғана аңғарды.Осылайша бейбіт шерудің , аласапыран айқасқа ұласуына себепші өздері болды.» деп еске алады Сартолов Қанат.«Аралықта ортаға үлкенірек жаста бір әйел топты жарып шығып «Сол 1937 жылы кесілген қазақ бастары, бүгін міне, қайта өсіп шықты»,-деді, сөзін айтып бітер-бітпестен оны екі қаруланған әскери қос жағынан қолтықтап алып, ары қарай ғимаратқа алып кете берді.» дейді Ермухаметова. Салтанат.Сол жиналған халықты алдына көптен бері ел үшін игі істер атқарып келе жатқан Д.А.Қонаев шығып сөйлегенде, кім біледі, мүмкін ешбір қантөгіс болмас еді, жазасыз қиылған жас тағдырлар аман қалар еді, соққы көріп, азап шеккен жастар осыншама қиналмас та еді?!Алаңда Д.А.Қонаеты көреміз деп отырған жастар, Үкімет үйінде не болып жатқанынан бейхабар еді. Оқиға басылғаннан кейін Геннадий Колбин «Орталық Комитетке келгенімен, алаңға жиналғандар алдына шығып сөйлеуден үзілді-кесілді бас тартты» деп Дінмұхамед Қонаевқа айып таққысы келгені мәлім. Алайда 1990 жылы «Бірлесу» («Единение») газетіне берген сұқбатында Дінмұхамед Қонаев болған жайды басқаша баяндайды:«Орталық Комитеттің мәжіліс залында үш сағат күтіп отыруға тура келді. Алаңдағы жастар тағдыры Мәскеу мен Геннадий Васильевич Колбиннің кабинетінде шешіліп жатты… Арада үш сағаттан кейін маған Виктор Мирошник келіп, кете беруіме болатынын айтты. Түсіне алмай: «Сонымен мен сөз сөйлемейтін болдым ба?» деп қайта сұрадым. Осы үш сағат ішінде алаңға жиналған жастарға айтар сөзімді жұптап та қойған едім. Олардың әрбірінің жандарына жылы тиетін, бірақ қатаң да шешімді сөз айтпақ болдым. Олармен коммунист және ақсақал ретінде сөйлесейін дегенмін. Бірақ Виктор Михайлович мені өзі үйге жеткізіп салатынын, үйден шықпағаным дұрыс болатынын қайталап айтты. Келгеніме тағы да рахмет айтты. Толқып тұрғанымды байқап қалып, менің бұл іске қатысуымның қажеті жоқтығын қайталап түсіндірумен болды. Сөйтіп, мен шын мәнінде үйқамаққа алынған болып шықтым…» Мұның өзі сол оқиға барысын әдейілеп ушықтырудың дәлелі.Уақыт өткен сайын жиналған халық саны өсе берді. Сондағы қақаған аязда, суық асфальтқа барлығының бір адамдай отырып, «Елім-ай» әнін айтқаны, алаңдағы атмосфераны күрделендіре түсті. Аңғал сеніммен алаңға шыққан бейкүнә қыз-жігіттер «контрреволюционерлер» болмаған. Олардың ойы халықтың құқықтары мен көкейтесті мәселелері туралы сөз жүргізу. Алайда оларды бір қолында шоқпары, бір қолында қалқаны бар қарулы, сақадай-сай әскерлер қарсы алды. Бейбіт шеруге шыққан жастардың бейбіт тілегі ағаш жаңқасындай быт – шыт болып ұшып жатыр. Үкімет үйінде жастар шеруін қуғындау үшін астыртын «Құйын-1986» дейін оперативті жоспар құрылып жатты. Ал алаңдағы жастар жайбарақат, аңғал, алаңсыз еді. Ымырт түскенде аяқ асты айғай-шу, аласапыран басталып кетті. Осы кезде алаңға сырттан қаруланған әскери адамдар баса-көктеп кіріп, алаңдағы жастарды ұрып-соға бастайды. Қарулы әскер алаңнан жаралы қыздар мен жігіттерді біртіндеп сүйретіп, жұлқылап әкете бастайды. Осы көріністі Ермухамбетова Салтанат Ешмухаметовна есіне түсіреді:«Бірнеше минуттар аясында қайдан екені белгісіз үсті-басы жабдықталған әскери адамдар арамызға кіріп, топты жарып бөліп-бөліп қоршап алаңнан күшпен шығаруға тырысты. Өрт сөндіруші көліктер келіп, суық судың қатты сарынымен алаңдағы жастарды құлатып, шайып жатты. Кейбіреуінің қолдарында дубинкалар, ұрып-соғып жатқандары қаншама. Қолында ешбір қаруы жоқ, бейбіт ниеттермен келген жастар қар атып қарсыласты» Бұл қарулы қақтығыс жайында Сартолов Қанат естелігінде: «Аласапыран басталып кеткенде, қыздар соққы алмасын деп, оларды ертіп топтын шетіне шығарып, бөлектеп қойдық та, өзіміз қаруланған адамдарға қарсылық көрсеттік.» Бет-аузы қан, ұзын шашы жайылып бетін жапқан жас қазақ қызын екі әскери солдат сүйреп келді. Қыз жұлқынып, халыққа қарап ышқына сөйлейді:-Әй, туғандар! Жігіт болсаңдар шығыңдар бері қарай Қосылыңдар біздің қатарға!Осы кезде қарулы милиционер қыздың көк желкесінен шоқпармен ұрып қалады. Қыз сылқ етіп, есінен танып түседі. Міне өмірден тағы бір қыршын жас қыздың көк желкесінен шоқпармен осылай кеткен еді. Алматы музыка училищесінің студенті Ләззат Асановаға өзін-өзі өлтірді деген өтірік жала жабылған еді. Тексере келе Ләззаттың да алаңда болғаны анықталды. Тек Ләззат қана емес Алматының барлық жоғарғы оқу орындарындағы жас қыздар қаншама зорлық-зомбылық көрді. Қаншамасы кейін ауру болып қалды.Бұл шеруді билік басындағылар халыққа радио арқылы былай деп хабарлады:«1986 жыл желтоқсан Алматы»Кеше кешкісін және бүгін күндіз Алматыда ұлтшыл элементтер араңдатып салған оқушы жастар тобы көшелерге шығып, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің жуырда болған пленумының шешіміне наразылық білдірді. Бұл жағдайды бұзақылар, арамтамақтар және қоғамға жат басқа да адамдар пайдаланып, правоға қарсы әрекеттер жасады, сондай-ақ бір азық-түлік магазинін, жекеменшік автомобильдерді өртеді, қала азаматтарына қарсы намысты қорлайтын әрекеттер жасады.» — деп алаңға шыққан жастардың адал ниеттерін жалған жала жауып, нашақорлар, ішкіштер деп айып тақты. Хабарландыруда айтылған автокөлік өртелуі туралы Сартолов Қанат былай дейді: «Алаңдағы түрлі жарақат алғандарды алған автобустар сол күні ешбір студентті алмады, тек әскерилер мен полицейлерді тасыды. Бұл жастардың ашу-ызасын тудырды. Сол себепті бір топ студент (арасында мен және менің курстастарым болған) автбусты шайқап-шайқап аударып жібердік.»Алаңнан 16-17 желтоқсан күндері ұстаған жастарды айуанша автобустарға тиеп, желтоқсанның қақаған аязында қала шетіне апарып, ұрып соғып суық қардың үстіне лақтырып кеткен еді. Қыздарды арам пиғылдарымен қала шетіне апарып аяқ-киімдерін, үстіндегілерін шешкізіп қара суықта қардың үстіне отырғызып қойғандарының өзі не деген қаныпезерлік?! Сондағы тек елімнің мүддесі, халқымның жағдайы деп ақ ниетпен алаңға шыққан жастардың көрген азабы мен қазасын кім өтейді?!17 желтоқсан күні жастардың тағы бір лебі жиналып, алаңға қозғалды. ҚазПИ-дің филология факультетінің І-курс студенті Құрманбаева Рыскүл сол жиналған топтың ортасында болып көргені:«Азаңда өз курстастарымызбен жиналып, алаңға барамыз дедік те, топтасып көше бойлап қозғалдық. Жолдан «Автодорожный институттан», «АГУ-дан» жастар келіп қосылды. Барлығымыз бір бағдармен келе жатқанда бір мезетте жан-жақтан әскери көліктер келіп, денелі, дау-дау адамдар түсіп, топты тоқтатып, барлығын машиналарға тией бастады. Ине шаншар жер болмастай етіп, тығыздап тұрып көлікке кіргізді. Мені біреу жұлқылап желкеден ұстап алып, машинаға кіргізе бергенде басыма арт жағымнан қатты дубинка тиді. Солқылдап ауырып келеді, өстіп 1-1,5 сағат жүріп, қаланың шетіне апарып тастады. Суық, киімдеріміз жыртылып қалған, беті-басымыз қан қайта қалаға қарай бет алдық.»17-18 желтоқсан күндері алаңға шыққан жастардың алаңда көрген озбырлығы, соққысы аздай жаппай жазалау басталды. Алаңда түсіріліп алынған суреттер арқылы жоғарғы оқу орындарын аралап, тінту өтті.Тінту кезінде өздерінің курстас қыздарын тыққанын оқиғаның куәгері Ермузхамбетова Салтанат айғақтайды: «Оқиға басылғаннан кейін оқу орнымызға КГБ-дан алаңда түсірілген суреттерімен адамдар келді. Олар жатаханадағы қыздардың барлығын жартылай шешіндіріп, үстілерінде соққының ізі бар ма, жоқ па деп тексерді. Өзімізбен комнатада бірге жататын Омарова Бибігүл есімді қыздың желкесінде дубинканың ізі бар еді. Соны ұстап алып кетпес үшін оны киім салатын шкафтың жоғарғы бөлігіне шығарып, тығып қойдық. Тексеруші байқамады да, біз бір жазадан аман қалдық»Ұсталынғандар қатаң жазаға тартылды. Сол жылдары Партия мүшесіне болған жастар да бұл оқиғадан тыс қалмады. Олар жасырын түрде желтоқсаншыларға көмектесіп, өздеріне берілген тапсырманы орындау

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!