«Жіп сурет» технологиясы

Сурет салу өнері – жер бетіндегі өнердің ең көне түрі. Өнер тарихына үңіліп қарасақ...

Алғашқы қоғам даму кезіндегі суретшілер әр түрлі бұйымдар мен жануарларды, тіпті адамдар бейнесін аса шеберлікпен тас бетіне немесе сүйекке қашап, ою арқылы айқын сызықтармен түсіре білген. Бейнелеу өнерінің бір түрі ретінде Қазақстан аумағында пайда болып, қазіргі кезге дейін сақталған петроглифтер бұған дәлел.

Қазақ халқының көне қолөнерінің даму тарихы Андронов мәдениетінен басталғанын Доспай тауларынан тасқа түсірілген суреттер және Ұлытаудан табылған керамика шынылары дәлел бола алады. Ертедегі тіршіліктің табиғатынан сыр шертетін суреттер әлемнің түкпір-түкпірінен табылып отыр.

Осылай тараған көне өнердің бір түрі –жіппен сурет салу. «Жіп сурет техникасын халық арасында «жіп графикасы» немесе «жіп дизайны»деп те атайды.

«Жіп сурет» техникасымен жұмыс жасау сәндік - қолданбалы өнер түріне жатады. Бұл өнер көне заманнан бері қарапайым еңбек құрал жабдықтарын пайдаланып, шикізаттардан әр түрлі дайын бұйымдар жасайтын қолөнер өндірісі екендігі белгілі.

Сәндік-қолданбалы өнер туындылары деп эстетикалық сапаларға ие, өзінің әдемілігімен адам көзін қуантатын заттармен, суреттерді, көркем туындыларды айтамыз. Сонымен бірге сәндік өнерді меңгеру нәтижесінде оқушылардың бойында өзінің ұлттық мәдени тарихына үңілуге, этнографиялық ерекшелігін білуге ынталандырып, ұлттық өнерге деген қызығушылығы артып, жалпы өнерге деген құрмет сезімі пайда болады.

«Жіп сурет» өнерінің тарихына үңілсек, бұл өнердің түрі алғаш рет XVI шы – ғасырда тұманды Альбионда, яғни Ағылшын елінде пайда болған. Ағылшын тоқымашылары тақтайшаларға белгілі бір жүйемен шегелер қағып, сол шегелерге жіптерді керіп, орап байлаған. Нәтижесінде шілтерленген әдемі сурет өрнектері шыққан. Сол суреттерін үй ішін безендіруге пайдаланған. Тарихта бұл суреттер тоқымашылардың матаға салатын өрнектерінің эскизі деген де болжам бар.

«Жіп сурет» әдісімен қазіргі кезде декоративті паннолар, открыткалар, әдемі түрлі суреттер салып, сувенир қаптар, кітап арасына салатын белгілерді (закладка) безендіреді. Бұл әдіспен жұмыстану кезінде, өрнектер тез орындалып, ойдан шығармашылық бағытта түрлі сурет ойлап шығару қасиеті дамиды. Әр түрлі, әр түсті жіп түрлерімен ізденіс жұмыс түрлерін орындап жеңіл тапсырмадан күрделі тапсырмаға ауысып отыруға болады.

Үйрену жолдарының негізі болып жіппен схема арқылы ;

а) бұрыш; в) доғал; б) шеңбер; г) сопақша денелерін тігу

«Жіп сурет» техникасымен тігуге қажетті құрал- жабдықтар: Жұмысты тігіп үйрену барысында жұмыстың фоны ретінде түрлі – түсті қатты картон, былғары, барқыт қағазы, керілген бір түсті мата, CD дискілерін, пластика тақтайшаларын пайдалануға болады;

Жіптің түрлері: шарғы жіп, ирис, мулина, гарус, жүн жіп, алтын, күміс түсті люрекс жіптерін пайдалануға болады. Сонымен бірге қайшы, желімді лента, пенопласт тақтайшасы керек болады. Сызғыш түрлері, бұрыш, шеңбер трафареттері, лекал түрлері, шаблондар;

«Жіп сурет» техникасын салу, тігу жолдарын меңгере отырып көптеген нәтижелерге жетуге болады. Оқушының жігерлік сапасы, яғни жұмысты аяғына дейін жеткізу және өз

қолымен тігілген суреттерге қарай отырып сүйсіну сезіміне бөлену, логикалық ойлау, көзбен өлшеу қасиеті, бейненің конструктивті бөлігін көре білуіне т.с.с қасиеттерінің дамуына зор әсер етеді.

Схема салу жолдарын және түстерді сауатты меңгерсе, тіпті көркемдік біліктілігі жоқ адамның өзі көлемді композиция салып, тіге алады.

Болашақта осындай композициялармен үй ішін, мектеп дәліздерін немесе офистерге арналған безендіру жұмыстарына пайдалануға болады. Бұл туындылар адамдарға жақсы көңіл күй, әдемі сезімдер силайды.

Эскиздік жұмыстар