Киберқауіпсізідік дегеніміз не? Сынып сағаты

«Келісемін» Директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

_____________ О.А.Кошмаганбтов

«____» _______2024 жыл

Сынып : 7 «б»

Сынып сағатының тақырыбы: Киберқауіпсіздік дегеніміз не?

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларға киберқауіпсіздіктің маңыздылығын түсіндіру;

• Жеке ақпаратты қорғау әдістерін үйрету;

• Интернеттегі қауіпті әрекеттерді алдын ала болжау және олардан сақтану жолдарын үйрену.

Сабақтың түрі:

• Тәрбие сағаты, интерактивті әңгіме

Көрнекіліктер:

• Презентация (немесе бейнежазба) киберқауіпсіздік туралы;

• Интернеттегі қауіпсіздік ережелері бар парақшалар;

• Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі (5 минут):

• Оқушылармен амандасу, сабаққа қатысушыларды тексеру;

• Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.

2. Кіріспе (10 минут):Қауіпсіздік ережелері

«КИБЕРБУЛЛИНГ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ӘРЕКЕТТЕР АЛГОРИТМІ»

Мақсаты: Балаларға кибербуллинг жағдайында әрекет етуді және интернетте өзін қалай қорғауды үйрету.

Міндеттері:

1. Кибербуллинг ұғымымен және оның белгілерімен таныстыру.

2. Кибербуллингпен кезіндегі әрекеттер алгоритмін талқылау.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

Кибербуллинг ұғымын және ол пайда болған кездегі іс-қимылдар алгоритмін талқылау. Өзіңізді және басқаларды қорғау үшін кибербуллингке қалай әрекет ету керектігін білу маңызды.

Негізгі бөлім

Кибербуллинг түрлері түсіндірілді:

Интернеттегі жәбірлеу мен қорлау: Бұл әлеуметтік желілерде, форумдарда немесе мессенджерлерде дөрекі, жәбірлейтін немесе қорлайтын хабарламаларды әдейі жазу. Мақсат-жағымсыз реакция мен эмоционалды ыңғайсыздықты тудыру.

Жалған ақпаратты және өтірік мәліметті тарату: Бұл адамның беделін түсіру үшін жалған мәліметтерді жариялау. Қорқытудың бұл түрі жасырын болуы мүмкін, бірақ сенімділік пен әлеуметтік байланыстарды бұзады.

Фотошопинг: Бұл адамды жағымсыз немесе қорлайтын түрде көрсету үшін фотосуреттерді өзгерту. Фотосуреттер әдетте мазақ ету немесе ұят тудыру мақсатында таратылады.

Жеке ақпаратты жария ету: Жаман ниеті бар адам зиян келтіру үшін рұқсатсыз интернетте жеке деректерді (мекен-жайы, телефон нөмірі, хат-хабарлары) жариялаған кезде. Қорқытудың бұл түрі қауіпті, себебі ол жеке қауіпсіздікке қауіпті төндіреді.

Кибершабуыл: Адамды жүйелі түрде интернет арқылы бақылау, тұрақты хабарламалар, қоқан-лоқы немесе олардың әрекеттерін бақылап оған шабуыл жасау. Ол үнемі қысыммен, қорқыныш тудырумен ерекшеленеді.

Балаларға қорқыту және кибербуллинг фактілері үшін кәмелетке толмағандар әкімшілік жауапкершілігіне тартылатынын ескерту.

127-2-бап. Кәмелетке толмаған адамды жәбірлеу (буллинг, кибербуллинг)

1. Кәмелетке толмаған адамды жәбірлеу (буллинг, кибербуллинг) –

ескерту жасауға немесе он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекет – отыз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, он екі жастан он алты жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адам жасаған әрекет – ата-аналарына немесе оларды алмастыратын адамдарға ескерту жасауға немесе он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

2-бөлім. Киберқауіпсіздік деген не?

• Киберқауіпсіздік дегеніміз не? Оқушылардан сұрақ қою арқылы талқылау: "Сендер интернетті қалай қолданасыңдар?", "Интернеттегі қауіпті жағдайлар туралы естідіңдер ме?".

• Киберқауіпсіздік терминінің мағынасын түсіндіру: интернетте адамдардың жеке мәліметтері, құпия ақпараттары, сондай-ақ компьютерлік құрылғылары қауіп-қатерге ұшырауы мүмкін.

3. Негізгі бөлім (15 минут):

• Кибершабуыл түрлері: Вирус, фишинг, хакерлік шабуыл, мәліметтерді ұрлау.

  • Оқушыларға қарапайым мысалдар арқылы фишинг (зиянды сілтемелер, жалған сайттар), вирустар (зиянды бағдарламалар) туралы түсіндіру.

• Интернеттегі қауіпсіздік ережелері:

1. Күрделі құпиясөздерді пайдалану;

2. Жеке ақпаратты бөтен адамдарға бермеу;

3. Тексерілмеген сілтемелерге өтпеу;

4. Әлеуметтік желілердегі қауіпсіздік шараларын сақтау (бөтен адамдарды достар тізіміне қоспау, жеке деректерді шектеу).

• Презентация көрсету (немесе қысқа бейнежазба) интернеттегі қауіпсіздік туралы.

• Жеке деректерді қорғау: электрондық поштаның қауіпсіздігі, банк карталары туралы ақпаратты қорғау.

4. Практикалық бөлім (10 минут):

• Оқушылармен интерактивті жаттығулар:

  1. Құпиясөздерді дұрыс құрастыру бойынша тапсырма (мысалы, кемінде 8 таңбалы, әріптер, сандар және символдарды қолдану).

  2. Оқушыларға фишингтік хабарламаларды қалай анықтауға болатыны туралы жаттығулар: бірнеше хат үлгілері беріліп, қайсысы қауіпсіз, қайсысы зиян екенін ажырату.

Тапсырма:

• Оқушыларға бірнеше түрлі электронды хат үлгілері беріледі (қағазға басылып немесе презентация арқылы көрсетіледі). Мысалы:

  • 1-ші хат: Қалыпты, қауіпсіз хабарлама.

  • 2-ші хат: Фишингтік хабарлама, күмәнді сілтемелері бар.

  • 3-ші хат: Банк немесе әлеуметтік желілерден жалған хабарлама.

• Оқушылардан әр хатты мұқият қарап, қайсысы фишингтік екенін анықтауды сұраңыз.

Фишингтік хаттардың белгілері:

1. Күмәнді жіберуші: Хат жіберушінің электрондық мекенжайы күмәнді болып көрінуі мүмкін (мысалы, ресми компанияның атын пайдаланған жалған мекенжай: support@bank.com орнына support@bank-secure.com).

2. Орфографиялық қателер: Фишингтік хаттарда жиі қателіктер болады.

3. Күтпеген тіркемелер мен сілтемелер: Белгісіз, күтпеген хаттарда тіркелген файлдар немесе сілтемелер болуы мүмкін. "Мұнда басыңыз" немесе "Маңызды ақпарат" сияқты сілтемелер жиі беріледі.

4. Шұғылдық: Хатта қандай да бір төтенше жағдай немесе тез арада әрекет етуді талап ететін хабарламалар болуы мүмкін ("Есебіңізді тексеріңіз!", "Төлем жасаңыз!").

5. Жеке ақпарат сұрауы: Көп жағдайда фишинг хаттары құпиясөздер, банк деректері немесе басқа жеке мәліметтерді сұрайды.

2. Қауіпті және қауіпсіз сілтемелерді ажырату

Мақсаты: Сілтемелердің қауіпсіздігін тексеру және күмәнді сілтемелерді анықтау.

Тапсырма:

• Оқушыларға әртүрлі сілтемелерді көрсетіңіз:

  • 1-ші сілтеме: қауіпсіз сайт (мысалы, https://www.example.com).

  • 2-ші сілтеме: жалған сайт (мысалы, https://www.examp1e.com немесе https://login-example.com).

• Сілтемелерді қарап, олардың арасындағы айырмашылықты түсіндіріңіз.

Қауіпсіз сілтемені қалай тануға болады:

1. HTTPS префиксі: Қауіпсіз сайттар әдетте "https://" префиксімен басталады (құлып белгішесімен бірге).

2. Домен атауы: Ресми домен атауы болуы керек, күмәнді символдар (мысалы, "о" орнына "0" қолдану) немесе жалған домендер күмән тудыруы тиіс.

3. Күтпеген бағыттау: Сілтемеге апарып көрген кезде, ол басқа сайтқа бағыттай ма, жоқ па, соны тексеру.

5. Қорытынды (5 минут):

• Сабақты қорытындылау: интернеттегі қауіпсіздік туралы негізгі ережелерді қайталау.

• Оқушылардан кері байланыс алу: "Сіз үшін интернетте қауіпсіз болу үшін ең маңызды не?", "Қандай жаңа нәрселер үйрендіңіздер?".

• Үй тапсырмасы: Интернетте қауіпсіздік туралы қосымша ақпарат іздеу, ата-аналармен бірге интернетті қауіпсіз қолдану ережелерін талқылау.

Сабақтың күтілетін нәтижесі:

• Оқушылар интернеттегі қауіп-қатерлерді түсінеді;

• Жеке мәліметтерді қорғаудың әдістерін біледі;

• Киберқауіпсіздік ережелерін өз бетімен қолдана алады.

Рефлексия.

«Түйінді ой» стратегиясымен бүгінгі тақырып бойынша түйген ойларын айтып, қорытындылайды