Коммуникация түсінігі және оның маңызы.

Сабақтың тақырыбы: Коммуникация түсінігі және оның маңызы.

Жаңа сабақ тақырып мақсаты: Білім алушыларға коммуникация түсінігін ұғындыру, қазіргі таңдағы маркетингтік коммуникацияның қыр-сырын таныстыра отырып, нарықтық экономикадағы жарнаманың ролі, тәртібі мен маңыздылығын түсіндіру және болашақ маманға жарнама артықшылықтарын дәлелдеу.

Білімділік: Білім алушыларға коммуникация ұғымына түсінік беру және жарнама мазмұнын түсіндіру. Бір сөзбен айтқанда өз заманында бәсекеге төтеп бере алатын білікті де жан-жақты маман дайындау.

Дамытушылық: Білім алушының ой өрісін дамытатын ойындар, ребустар, сөзжұмбақтар т.б. арқылы заманға сай білім деңгейін жоғарлатуға көмектесу, үйрету.

Тәрбиелік: Білім алушыларды еңбек сүйгіштікке, адалдыққа, шыншылдыққа, ұқыптылыққа, жауапкершілікке, іскерлікке, үлкен-кішіні сыйлауға, тазалыққа, ынталы болуға тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, слайд арқылы түсіндіру, логикалық түрде тест,

Сабақтың түрі: Теориялық сабақ

Көрнекілігі: интерактивті тақта, карточкалармен жұмыс істеу

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру:

- білім алушылармен сәлемдесу; (1м.)

- білім алушыларға бірыңғай бейдж тағу;

- топты 2 топшаға бөлу:1) (12 білім алушы); 2) (12 білім алушы);

- аудиторияның тазалығын қадағалау;

- білім алушыларды журнал бойынша түгендеу. (5м.)

2. Үй тапсырмасын тексеру: қайталау сұрақтары, өзі таңдаған өндіріске SWOT талдау жүргізу. (20 м.)

1. SWOT талдау мақсаты

2. SWOT талдау ережелері

3. Маркетингтік бақылаудың негізгі типтері

3. Өткен тақырып пен жаңа тақырып байланысы. (2м.)

4. Жаңа сабақ түсіндіру (40):

Жаңа тақырып жоспары:

1) Коммуникация ұғымына түсінік.

2) Маркетингтік коммуникация түсінігі

3) Жарнама

1. Коммуникация – бұл (латын тілінен аударғанда communikare – байланыстыру,біріктіру деген сөзінен ) ақпарат алу, өңдеу жеткізу және сақтау процестерінің жиынтығы болып табылады.

Коммуникация адам өмірінде мағызды орынға ие, яғни біз коммуникацияны кез-келген жерден кездестіреміз және қолданамыз. Бізді қоршаған орта тіліміз, дініміз, мәдениетіміз, ақпарат алуымыз коммуникацияның ажырамас бөлігі.

Коммуникация термині ғылыми әдебиетте ХХ ғасырдың бас кезінде пайда болды. Кең мағынада коммуникация түрлі ақпаратты туғызуға,жөнелтуге және қабылдауға мүмкіндік беретін өзара алмасу процесі және байланыс тәсілі ретінде қалыптасады

Коммуникацияның даму тарихы 4 коммуникациялық революциядан өтті:

1. Сөздің пайда болуы

2. Жазу сызуды үйрену

3. Баспа станогының жасалуы

4. Электрондық БАҚ құралдарының пайда болуы

Коммуникацияның түрлері:

• Әлеуметтік коммуникациялар

• Мәдени коммуникациялар

• Саяси коммуникациялар

• Маркетингтік коммуникациялар

Коммуникация уақытқа тығыз байланысты.Осыған байланысты коммуникацияның 3 түрі бар:

1. Материалдық коммуникацилар

• Көліктік

• Энергетикалық

• Халықаралық көші қондық

2. Генетикалық коммуникация

• Тектік немесе түріне

3. Психикалық коммуникация

• Өзара қарым-қатынас

Коммуникацияның атқаратын қызметтері төмендегідей болып келеді:

1. Ақпараттық қызмет

2. Әлеуметтік қызмет

3. Экспрессивті қызмет

4. Прагматикалық қызмет

2. Маркетингтік коммуникация – тұтынушыларға ықпал ету мақсатында тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге сұранысты қалыптастыру мен ынталандыруға бағытталған шаралар жүйесі.

Маркетингтік коммуникациялар тауарларды немесе қызметтерді жылжыту технологияларының жиынтығы.

Маркетингтік коммуникация комплексіне мыналар кіреді:

1. Жарнама

2. Жеке-сауда саттық

3. Өткізуді ынталандыру

4. Қоғаммен байланыс

3. Тұтыну тауарларын жылжытудың ең тиімді түрі – жарнама болып табылады.

Жарнама дегеніміз – қаржыландыру көзі анық көрсетілген, БАҚ арқылы жүзеге асатын, жеке көрсетілмейтін,тауар мен қызметті жылжыту нысаны.Жарнаманың қоғамдық ролі адамдардың санасы,мінез-құлқының қалыптасуына ықпалын тигізеді. Сәннің стильдің және дизайнның беталысын көрсету арқылы жарнама адамдардың эститикалық қажеттілігіне әсер етеді.

Жарнама сұраныс пен ұсыныс жасауға бәсекенің пайда болуына,жалпы экономиканың дамуына әсерін тигізеді.Бұл жарнаманың экономикалық ролін ерекшелейді.

Жарнама мақсаты-тауар туралы ақпараттандыру,тауарға тұтынушылардың сенімін арттыру.

Жарнама мәтінінің мазмұны AIDA (attention-назар, interest –қызығу, desire- тілек, action-әрекет) формуласына сәйкес жасалады.Жарнаманың сөз мәнері тақырыпқа сәйкес,қысқа және оңай айтылуы керек. Мысалы;

Слоган – саудалық қарым-қатынастың қайталанбайтындығын білдіретін қысқа мәлімет, ұран, афоризм. Соңғы 100 жылдағы “Кока-кола” фирмасының слоганының дамуын бақылау қызық. Компания “Кока-кола” арқылы тұтынушылар шөлін қандыруға сендіре алды ма? Сендіре алған болуы керек: жарнама ағыны кеңейіп көп аудандарға жетуде. 1886 жылы фармацевт Дж.Пумбертон сусынды шығарғаннан кейін оның слоганы келесідей дамып отырды:

1886 ж- “Кока-кола” ішіңіз.

1904ж – “Кока-коламен” рахаттаныңыз.

1917ж – Нағыз сапа сусыны.

1926ж- Күлкіні еріткен сусын.

1942ж- Шөлді рахатқа айналдырыңыз.

1950ж- “Кока-кола” шөл мен салқындық арасындағы жол.

1980ж- Бұл керемет.

1991 ж- Нағыз сусынмен ешнәрсе теңеспейді.

1995ж- Шөлге де сапа қажет.

2000ж – Әрқашан да “Кока-кола”

2005ж- Жер бетіндегі әдемі сусын.

2008ж- Мұндай дәм ешқашан жалықтырмайды.

2009ж- “Кока” өмір қуаты

2011ж- “Коканың” дәмін көр де күлімде.

Жарнама үндеу стилі – жарнама мәтінін көркемдеп айту тәсілі, мәнері және оны баяндау тәсілі, мәнері және оны баяндау түрі үні, сарыны. Үндеу стилін таңдау жарнама мақсаты мен мақсатты аудиторияның ерекшелігіне байланысты.

1.Натураға қарап жасау.

Мысалы: Әдеттегі екі әйелдің тауар туралы әңгімесі. Мысалы, «Астера» тіс пастасының жарнамасы

2.Фантазия.

Тауар туралы әр түрлі қиял пайда болады.

3.Көңіл-күй мен бейне.

Тауар айналысында белгілі бір әсемдік, махаббат бейнесі қалыптасады. Мысал ретінде, киноактриса Ольга Кабоның қатысуымен «Черный жемчуг» кремінің жарнамасын келтіруге болады.

4.Клиенттер мен лидерлер пікірі.

Лидерлерге атақты адамдарды жатқызуға болады. Мысалы «Рама» майы республикалық теледидарда клиенттер пікірі ретінде жарнамаланды. Олимпияданың үш дүркін жеңімпазы Александр Карелин «Чемпион» шырынын жарнамалайды.

5. Тауарларды жариялау.

Тауарды қолдану реті мен ерекшеліктері көрсетіледі. Мысалы «Колдрекс», «Панадол» және т.б дәрігерлік препараттардың әсерін көрсететін жарнамалық роликтер.

6. Әзіл-оспақты пайдалану.

Әзіл жағымды сезімдерді тудырады және жарнаманың есте сақталуына көмектеседі. Мысалы «КТК» арнасындағы «Кириешки» атты кептірілген нандар жарнамасын айтуға болады.

7.Символикалық кейіпкерлер.

Тауарды бейнелеп көрсететін кейіпкерлер жасалады. Мұндай жарнаманың тартымдылығы адам эмоциясына және есте сақтап қалуына ықпалын тигізеді.

8. Тарихи әңгіме ретіндегі жарнама жанры.

«Империал» банкі жарнамасы пайда болғаннан кейін өмірге енді. Юлий Цезарь , А.Македонский, Суворов сияқты ірі тұлғалардың өмірінде болған оқиға негізінде жасалған қызықты сценарийлер банкке миллиондаған табыс әкелді.

9.Музыка.Тауарды ән айту арқылы жарнамалау.

Coca-cola сусынының жарнамасы.

10.Ғылыми дәлелдер.

Тіс пастасының танымал сауда маркаларының жарнамасы ғылыми дәлелдеуге негізделген.

Жарнаманың түрлерін былайша жіктеуге болады;

• Тауарлар мен қызметтер жарнамасы

• Идея – ойлар жарнамасы

• Пайда алу үшін бағытталған коммерциялық жарнама

• Пайда алуды көздемейтін коммерциялық емес жарнама(қайырылымдық қоры,діни және саяси ұйымдардың жарнамасы)

Өткізуді ынталандыру – тауарлар мен қызметтерді сатуды ынталандыратын шаралардың кешені.Олар тауар орамасын ,купондарды,сыйақы беру,тауар бағасын арзандату,лотерея

сыйлықтар және тағы басқаларды қолдану арқылы жүзеге асады

Жеке сауда саттық – тауарды сату мақсатында тұтынушылар мен кездесіп әңгімелесу барысында тауарды қолдану туралы кеңес беріп,оны ауызша ұсыну.Ол коммуникация түрлерінің ең тиімдісі,бірақ оны ұйымдастыру басқалармен салыстырғанда жоғары.

Қоғаммен байланыс – бұл жүйе қоғаммен байланыстырады, фирма мен оның тауарларын жақсарту бағытын ұйымдастырады.

2. Жаңа тақырыпқа бақылау сұрақтары (карточкамен жұмыс)

1. Коммуникация ұғымына түсінік бер?

2. Коммуникация түрлерін ата

3. Коммуникация атқаратын қызметтері

4. Коммуникацияның даму тарихы

5. Маркетингтік коммуникация ұғымына түсінік бер

6. Маркетингтік коммуникация комплексіне не жатады?

7. Жарнама ұғымына түсінік бер?

8. Жеке сауда-саттық дегеніміз?

9. Өткізуді ынталандыру дегеніміз?

10. Жарнаманың қоғамдық ролі?

11. Жарнаманың экономикалық ролі?

12. Жарнама мәтіні қалай жазылуы керек?

13. Слоган дегеніміз не?

4.3. Жаңа сабақты қорытындылау мақсатында тестілеу

( білім алушылардың сабақты қаншалықты меңгергенін тексеру).

Тест

1. Вариант

1. Жарнама латын тілінен алынған қандай мағынаны білдіреді?

а) Тұтынушы

б) Нарық

.в) Айқайлау

г) Жаналық

д) Тауар

2. Жарнаманың экономикалық рөлі нені ерекшелейді?

а) Жарнама тауар сұранысының өткізу көлемінің және фирма пайдасының өзіне әсер етеді.

б) Жарнама тек өнім туралы ақпарат беріп қана қоймай оның тұтынушы санасында әлдебір бейне ретінде қалыптасуына әсер етеді.

.) Жарнама сұраныс пен ұсыныс жасауға, бәсекенің пайда болуына жалпы экономиканың дамуына әсерін тигізеді.

г) жарнама Адамның санасы көзқарасы, пікірі мен мінез-құлқының қалыптасуына әсерін тигізеді

д) Көптеген білім шеңберін қамтитын қоғамның күрделі әлеуметтік-экономикалық құбылыс.

3. Бастапқы жарнаманың даму орталығы қай мемлекет?

а) АҚШ

.б) Ұлыбритания

в) Франция

г) Испания

д) Италия

4. Жарнама дегеніміз - ……. Дұрыс жауабын табыныз?

.а) Қаржыландыру көзі анық көрсетілген БАҚ арқылы жүзеге асатын, жеке көсетілмейтін тауар мен қызметті жылжыту.

б) Көптеген білім шеңберін қамтитын қоғамның күрделі әлеуметтік-экономикалық құбылыс.

в) Тұтынушыларға ықпал ету мақсатында тауарлар мен көрсетілетін ынталандыруға бағытталған шаралар жүйесі.

г) БАҚ

д) Тауар тұралы ақпарат беруші буын

5. Жарнама аудиторияға неше тәсілмен жетеді?

а) 2

.б) 4

в) 8

г) 10

д) 12

6. Әлемнің ең ірі жарнама берушілерінің тізіміндегі ең бірінші орындағы компания?

а) Филип Моррис

б) PRG Botllers

.в) Procter & Cfmble

г) Асем-ай

д) Кант орталығы

7. . …… - бұлар өндірушілер, бөлшек көтерме саудагерлер, мемлекеттік емес ұйымдар.

.а) Делдалдар

б) Агенттер

в) Жарнама берушілер

г) Көтерме-брокерлер

д) көтерме саудагерлер

8. Слоган дегеніміз не?

а) Жарнама тарату

.б) Ұран,афоризм

в) Сұранысты басқару бернесі

2-вариант

1.Толыққұнды немесе онтайлы сұраныста қандай маркетинг қолданылады?

а) Синхромаркетинг

б) Демаркетинг

.в) Қолдаушы маркетинг

г) Ремаркетинг

д) Дамушы маркетинг

2. Көрсетілетін қызмет көлеміне байланысты жарнама агенттіктері нешеге бөлінеді?

.а) 2

б) 3

в) 9

г) 11

д) 15

4. Қазақстан Республикасында статистика агенттігінің мәлеметтері бойынша жарнама қызметінің нарығында қаңша жарнама агенттігі тіркелген?

.а) 788

б) 789

в) 798

г) 799

д) 790

5. Слоган дегеніміз не?

а) Жарнама тарату

.б) Ұран,афоризм

в) Сұранысты басқару бернесі

6. Маркетингтік коммуникацияның неше түрі бар?

а) 4

б) 6

.в) 8

г) 10

д) 14

7. Маркетингтік коммуникация түрлері нешеге бөлінеді?

а) 5

.б) 4

в) 15

г) 16

д) 18

8. Жарнама үндеуінің қай стильінде Тауар туралы әр түрлі қиял пайда болады?

а) Сыртқы жарнама

.б) Тележарнама

в) Аудиовизуалды жарнама

г) Радиожарнама

д) Ішкі жарнама

(5м.)

Үй тапсырмасы:

1. Коммуникация ұғымына түсінік.

2) Маркетингтік коммуникация түсінігі.

3 )Жарнама.

Әдебиеттер тізімі:

1. С.Р.Есімжанов. Маркетинг оқу құралы, 2004ж.

2. Ж.Т.Ходжаниязова , Нарықтық экономика негіздері оқу құралы, 2006ж.

3. Г.Жолдасова. Экономика негіздері, 2008ж.

4. Интернет-ресурс

5. Н.И.Базылева, Л.В.Воробьева. Экономикалық теория, 2000ж.

6. Ф.Котлер. Основы маркетинга, 2000ж.

6. Білім алушыларды бағалау: бағалау, мақтау айту, ерекшеліктері мен кемшіліктерін

айту. (7м.)