«Компьютердың пайдасы және зияны»

Ж амбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының

«Өмірлік қиын жағдайдағы балаларды қолдау орталығы»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Ашық сабақ

Тақырыбы:

«Компьютердың пайдасы және зияны»

Өткізген: ҚББП Мамбетова Қ.С.

Тараз 2021 ж.

Тақырыбы:

«Компьютердың пайдасы және зияны»

Мақсаты:

• Өтілген тақырып бойынша алған білімдерін тиянақтау, практика жүзінде қолдана білу, тәрбиеленушілердің бойында ақпараттық мәдеинетті қалыптастыру, информатика пәніне қызығушылығын, арттыру;

• танымдық қызығушылығын, белсенділігін арттыру;

• логикалық ойлау қабілетін шыңдау;

Құрал – жабдықтар: Компьютерлер,интероктивті тақта, мультимедимия бағдарламасы слайд шоу

Сабақтың жоспары:

1. Ұйымдастыру кезең;

2. Жаңа тақырыпты түсіндру

3. Сергіту сәтті

4. Ойланда тап

5. Үй тапсырмасы;

6. Қортынды.

1. Ұйымдастыру кезең: Құрметті балалар бүгін өткізгелі отырған «Компьютердың пайдасы және зияны» атты ашық сабағымызға қош келдіңіздер! Қазіргі заман компьютерлік сауаттылықты талап етеді. Сондықтанда іргетасымызды осы бастан берік қалағанымыз дұрыс болар. «Білім – марапатқа жету үшін емес парастқа жету үшін керек» деген керемет сөзін есімізге берік ұстанып, сабағымызды бастайық. Бастамас бұрын техникалық қауыпсыздік ережесін еске алайық.

1. Мұғалімнің рұқсатынсыз кабинетке кіруге, шығуға болмайды.

2. Су киіммен, суы бар ыдыспен компьютегрге отыруға болмайды.

3. Темір құралдармен компьютерді шұқлауға болмайды.

4. Мониторды, монитор экранын қолымен ұстауға болмайды.

5. Компьютердің артындағы порттаған, жалғастыратын кабельдерге,

ұштарына тиісуге болмайды.

6. Мұғалімнің рұқсатынсыз компьютерді қосуға, өшіруге болмайды.

7. Тәрбиеленушілер бір – біріне кедергі жасауға болмайды.

8. Жұмыс кезінде экраннан 60-70 см қашықтықта отыру керек .

9. Найзағай кезінде компьютерді қосуға болмайды.

10. Компьютер бұзылған жағдайда мұғалімге ескерту керек.

11. Дискетаны, CD- дискіні,флешканы жылытқыш құралдарға

және магнитті заттарға жақындатуға тыйым салынады.

12. Компьютермен жұмыс істеп отырғанда ары – бері жүруге болмайды.

13. Ұқыпты болу, тәртіпті болу, абайлап отыру керек.

14. Мұғалімнің нұсқаларын мүлтіксіз орындау керек.

15. Сабақ соңында жұмыс орнын ретке келтіріп кету керек.

2. Жаңа тақырыпты түсіндру

Компьютердің пайдасы

Компьютер – ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі ақпараттық құрылғы, ал ақпараттық процестер дегеніміз ақпаратты алу, есту, көру,

өңдеу, тарту болып табылады. Осы компьютердің пайдасы өте көп.

Мысал келтіретін болсақ: әр пәнен жазылатын рефераттардың көрнекі әрі

таза, әдемі жазылуын мұғалімдер талап етеді. Қолмен жай сиямен және компьютерде терілген жұмыстарды салыстырайықшы. Екеуінің айырмашылығы жер мен көктей. Осы жазылған рефераттың бірнеше көшірмесі керек дейік. Оны ашып принтермен көшірмесін жасаған әлде қайда аз уақыт жұмсалады. Сөзімді қорытындылап келіп «Компьютер – уақыт талабы» біз уақытымызды ұтымды пайдаланамыз. Ақпарат ғасыры аталып жүрген. ХХІ ғасырда бар шаруаны мойнына алған бесаспап бұл құралдың жақсы жақтарымен бірге қазірдің өзінде тигізіп отырған залалдары да аз емес. Таяқтың екі ұшы болатыны сияқты, компьютердің зиянды жақтары қазірдің өзінде бой көрсетіп, оның салдарының адамзат үшін оңай болмайтындығын анық аңғартқан сыңайы бар. Бірақ, таяқ басымызға қашан тигенше мән бермейтін бейқамдығымызбен бесаспап құралдың залалдарына бүгінде назар аударып жатқан ешкім жоқ.

Компьютердің мониторы мен жүзіңіздің арақашықтығы кемінде 50 см болуы қажет.

Компьютер тұрған бөлменің ауасы жиі тазартылуы керек. Оған қоса күн сайын бөлмеде ылғалды тазалық жұмыстарын (влажная уборка) жүргізгеніңіз тіптен жақсы болады.

К омпьютермен жұмыс істеп болғаннан кейін қолыңызды салқын сумен жуыңыз. Міндетті түрде үзіліс қажет. Ересек адамдар үшін әрбір екі сағат сайын 15 минут, ал балалар үшін әрбір жарты сағат сайын 15 минут үзіліс жасау керек. Оқуға тиісті құжаттарды принтерден басып шығарып алып оқыңыз. Көзіңіздің саулығына үлкен пайдасы тиеді. Қазіргі кезде өркениетке өзін жақынмын деп санайтын кез - келген қоғам мүшесі ең әуелі шет тілін немесе компьютер үйренуге талпынады. Неліктен? Өйткені шет тілі мен компьютердің тетігін тапсаңыз, көптеген тірліктеріңіз оңайласты дей беріңіз, ғаламторға шығасыз, материал жинайсыз, бос уақытыңызды өткізесіз, ойын ойнайсыз дегендей…Қазір жаңа заман біз бәріміз компьютерді толықтай білуміз тиіс. Компьютер бізге зиян деп жатамыз, онымен жұмыс істеп қолдана білсең еш зияндығы жоқ. Сөзімді қорытындылап келіп жаңа информациялық технология қарқынды даму үстінде - осыған байланысты компьютерде еркін жұмыс істеу, одан информацияны ала білу, оны өңдеу және күнделікті істе пайдалану дамудың қажетті шарты болып табылады. Қазіргі заманда компьютердің қолданылуы: - Қазіргі заманда компьютерді мединцинада диагноз қоюға пайдаланады Пациент пернетақтамен жауаптарын енгізеді,ал компьютер тәжірибелі дәрігерге ұқсап оған диагоз қояды және де экранға емделу тәсілдері шығарылады; - Сонымен қатар компьютер шала туылған балаларды бақылайды ,жасанды өкпе жұмысын басқарады ,өкпеге жиналған артық ауа зақым келтіреді ал ауа жетіспеушілік миының ауруына әкеліп соқтырады. Компьютер ауа берудің үйлесімді тәртібін қондырады; - Компьютер арқылы адамның ішкі құрылысын көруге болады .Оны томография деп атайды. Томография белгілі адамның бойындағы жасырын ауруларды тауып береді. - Компьютер көмегімен ауа райын бақылауға болады -Компьютерлер есепшотты және фирмалар үшін өңдейді , ал оның жазу сызудың мүмкіндіктері сәулетшілер және жобалаушылармен пайдаланылады; - Компьютер аэрокомпанияларда және теміржол көлік кассаларында пайдаланылады; - Компьютердің пайдасы өте көп Үйде отырып ағылшын тілін үйренуге болады ,математика , информатика пәндерімен айналысатын оқушылар үшін таптырмас құрал; - Қазіргі заманда жұмысқа тұру үшін,әсіресе үлкен фирмаларда компьютермен жұмыс жасай білуін талап етеді - Қазіргі компьтерде коптеген құжаттарды сақтау керек кезінде тез тауып алуға болады - Компьютерлер байланыстың телефон , теледидар, факс, спутникті байланыстар жүйелерін және де ведомстволық және ғылыми тұрмыстық дерекқорларды және білімдерді біріктіреді . Компьютердің пайдасы көп пе, әлде зияны ма? Ақпараттарды тез өңдеуге болады; Интернет арқылы байланысу; Әртүрлі есептеулер жүргізу; Құжаттарды безендіру мүмкіндіктері; Уақыт үнемделеді; Жүздеген адамның жұмысын 1 компьютер атқара алады. Менің ұсынысым Компьютер алдына отырған кезде, арнайы көзілдірік кию; Монитормен көздің арақашықтығын сақтау, яғни арақашықтық 60-70 см болу керек; 1 сағат сайын үзіліс жасап, арнайы жаттығулар жасау. Бұл жоба адам өміріндегі компьютердің ролі көп екендігін зерттеуге арналған. Компьютер (ағылш. computer — «есептегіш»), ЭЕМ (электрондық есептеуіш машина) — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина. Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі — есептеу деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі — басқару болып т абылады.

 Компьютердің зияны.

Компьютердің зияны туралы мақалалар өткен ғасырдың сексенінші жылдарынан бастап жарық көрген.Әсіресе, ондағы алуан түрлі ойындар жеткіншек балалар мен бүлдіршіндердің денсаулығына, жүйке жүйесіне зақым келтіретінін сол кезден-ақ ғылыми негізде дәлелденген.

Сонымен компьютердің адам ағзасына залалын тигізетін факторлары мынандай:

• Көздің көру қабілетін төмендетеді;

• Омыртқалардың қисаюына әкеледі;

• Жүйкеге салмақ түсіреді;

• Шаршағыштық, әлсіздік басады.

Б ұған қоса және жағымсыздықтары бала күнгі құмарпаздықтар секілді еркінен тыс компьютерге тәуелді болып "байланады".Мінезі күрт өзгереді, айналасына немқұрайлы қарауды әдетке айналдырады. Басқа ойындарға, ақыл-ойды дамытатын қызықты тақырыптарға талпынысы болмайды. Баланың көңіл-күйіне де әсер етеді, яғни көңілді, сергек жүргеннен гөрі көбінесе ашулы, күш көрсетуге бейім тұрады. Сонымен бірге балада тек өзіне ғана мәлім "жабық әлем" қалыптасады. Тек компьютермен шектелетіндіктен мұндай бала ерте ме, кеш пе әйтеуір қатарластарымен тілдесе алмайтын халге жетеді. Тіпті,бұған дейін достасып жүрген жолдастарын жоғалтады. Осынау аурудың себептерінің қатарына интернет пен онымен тығыз байланыстағы виртуалды ортаны жатқызуға болады. Орта болған да да адам айналысуға тиімді әрекеттер: қарым-қатынас құруға арналған сайттар, форумдар, чаттар. Көбінесе адамдар өздерінің қызығушылықтарының арқасында, жаңа нәрселерді сынап көру мақсатында интернетке жіпсіз байланып жатады.

Өмірдің шынайылығынан алшақтау адамның жеке басының мәселелерінің туындауына және әлеметтік ортадағы қиындықтардың тууына алып келіп соғады. Мысалы, жеке тұлға ретінде қалыпса алмауы, өмірдегі өзгерістер, айналасындағы адамдармен қарым-қатынасы және жалғыздық. Кейде ойға алған істері орындалмай, тауы шағылған жандар интернетарқылы жандарына пана іздейді, яғни, өзіндегі депрессия мен қорқынышты елемеу үшін не болмаса қым-қуыт тіршіліктің реніштерін ұмыту үшін осындай амалдарға барып жатады. Сондай-ақ, компьютердің алдында шамадан тыс көп отыру төмендегідей зиян шектіреді:

• Отырғанда денені дұрыс ұстамау омыртқа мен мойынға күш түсіреді;

• Ұзақ әрі үзіліссіз отыру көздің көру қабілетін нашарлатады;

• Интернетте көп отыру бас ауруы мен биоритмнің бұзылуына алып келіп соғады;

• Кейбір адамдарда қан айналым жүйесі мен салмаққа қатысты қиындықтар тууы мүмкін.

Сонымен қатар мынандай кері әсерлері болуы да ғажап емес:

• Интернет қызметіне төленетін ақының көбеюі;

• Шынайы өмірден алшақтап кету;

• Іс-әректі мен мінезінің құбылуы;

• Әлеуметтік ортадан оқшаулану (үйдегі адамдар, достары);

М ысалы электр тоғы жұмыс кезінде өшіп қалса, біз теріп отырған жұмыстарымызда лезде өшіп, жойылып кетеді. Соның нәтижесінде жұмысымызды қайта жасауға тура келеді. Ал бұған екі есе уақыт кетеді. Компьютердің алдында үздіксіз жұмыс істеу, қан қысымын көтереді. Миопия яғни, көз жанарының алыстан немесе жақыннан көру қабілеті нашарлайды. Құлақтың есту қабілетін төмендетеді, баланың ұйқысы бұзылып, асқа тәбеті болмайды. Ал ұйқысы қанбаған баланың зейіні төмендейді. Интернетке жүгініп,үйреніп кеткен бала, яғни интернет арқылы хат алысып, сөйлесу-баланың айналасындағы адамдармен бетпе-бет сөйлесуіне де әсер етеді, сөйлеу мәдениетінен айырылады.Компьютерден бөлінетін ультра-күлгін сәулесі көзге кері әсер етеді.Бұның бәрі көп уақытын кітап оқумен емес, интернетке кіріп түрлі ойындар ойнап,уақытын тиімсіз өткізудің зардабы.

•   Ми -  Адам миінің есте сақтау қабілетін азайтады.

• Адам денесі -  Адам денесінің азуы, не болмаса тым артық салмақ қосып толуы.

• Адам денесі -  толу не азу. Бұл қалай? Азу ол әрине қимылдамағаннан, ал егер компьютер алдында әрнәрсе кезек-кезегімен желінетін болса (Мыс: чипси, тамақ, шай, пішнәй), онда сөзсіз артық салмақ қосасыз.

• Үнемі қозғалмай отырғандықтан омыртқаның қисаюы, сәулелену ауыруына шалдығады.

С онымен қатар, омыртқаға көп күш түсетіндіктен, (сколиоз омыртқа буынының қисаюы) омыртқа ауыруына шалдығуы мүмкін. Электрленген сәулелер саусақ ұштарына әсер етіп, қолдың буындарына зақым келтіреді. Жақында Ресейлік бір телебағдарламада мынандай қанқұйлы оқиғаны көрсетті. 12 жасар бала үйіндегі компьютермен түрлі қанқұйлы атыс - шабыс ойындар ойнап, компьютер алдынан шықпай қояды. Бұған ыза болып ашуланған әкесі пышақ алып компьютердің желілерін кесіп - кесіп тастап, пышағын столдың үстіне қойып, өзі төргі үйдегі диванның үстіне демалып отырса, ұлы жаңағы пышақты алып, жүгіріп келіп, бейне ата - жауын көргендей әкесінің тура жүрегіне пышақты қадаған. Әкесі сол жерде жан тапсырған. Жақын көршілерімізде болып жатқан осындай келеңсіз жағдайлар, бірде болмаса бірде бізде де орын алмасына кім кепіл?
Компьютерлік ойындардың негізгі түрі атыс - шабыс, төбелес, зорлық - зомбылықтар болып келеді. Бала сыртқы дүниені ұмытып, қым - қиғаш соғыс немесе сатырлаған төбелестің ортасында жүреді. Осындай кездерде баланың жүйке - жүйесі бұзылып, ашу - ызаға жол береді. Бірте - бірте баланың бойындағы мейірімділік, ізгілік қасиеттері, ата - ананы сыйлау қабілеті азаяды. Осылайша жалғаса берсе, баланың әдеби кітаптарға, ізгілік қасиеттілік ойындарға қызығушылығы төмендеп, компьютерге тәуелділікке әкеліп соғады. Қорыта айтқанда, әр нәрсені қолданудың өз орны бар екенін ұмытпайық.
Сонымен компьютердің адам ағзасына залалын тигізетін факторлары мынандай:
Көздің көру қабілетін төмендетеді; Омыртқалардың қисаюына әкеледі;
Жүйкеге салмақ түсіреді; Шаршағыштық, әлсіздік басады.
Бұған қоса және жағымсыздықтары бала күнгі құмарпаздықтар секілді еркінен тыс компьютерге тәуелді болып "байланады". Мінезі күрт өзгереді, айналасына немқұрайлы қарауды әдетке айналдырады. Басқа ойындарға, ақыл - ойды дамытатын қызықты тақырыптарға талпынысы болмайды. Баланың көңіл - күйіне де әсер етеді, яғни көңілді, сергек жүргеннен гөрі көбінесе ашулы, күш көрсетуге бейім тұрады. Сонымен бірге балада тек өзіне ғана мәлім "жабық әлем" қалыптасады. Сондықтан бала компьютер алдында отырғанда абай болайық, бала немен айналысып жатқанын үнемі қадағалап отырсақ зиянды қасиеттерден аулақ боламыз. Мектептегі жалпы оқушылар денгейлері әртүрлі. Бір бала спорттық ойындарды ұнатады, тағы басқасы қол өнерімен шұғылданады, енді бірі кітап оқығанды жақсы көреді, тіпті ештеңеге қызықпайтын оқушылар да бар, солар қайтпек. Бұл жағдайда компьютерлік ойындардың көмегі тиеді. Әрине мен атыс - шабыс, қан төгіу ойындарына қарсымын. Бірақ бір айтарым біздің мектепте ондай ойындар жоқ, бар болғанда да оқушылардың оны ойнағанға уақыттары жоқ, оның үстіне мұғаліміміз рұқсат етпейді. Ал біз мұғалімімізді әрқашан тыңдап, айтқанын орындап, құрметтейміз. Көптеген компьютерлік ойындар балалардың логикасы мен кеңістіктік ойлау қабілетін арттырады. Компьютерлік ойындар тек қана атыс - шабыстан тұрмайды, олардың бас қатырарлықтай шым - шытырлық тапсырмаларға, логикалық шешімдерге негізделген, анағұрлым интеллектуалдық түрлері де жетіп – артылады. Ал енді компьютерлік ойындарға келсек, олардың қаншалықты зиян екенін айта кетейік. Компьютерге енгізілген ойындар атыс – шабыс тағыда басқа қан төгу, жауыздық тақырыбында болады. Осы ойындарды бала ойнап, оның психологиясына қандай жаман әсер беретін өздеріңде білесіздер. Ұдайы ойнаған баланың миында ойынның мазмұны, әдіс – тәсілдері еніп, жаман қылық, тіпті қылмысқа да баратын болады. Қалалы жерде ақша табу үшін компьютерлік ойындарды жарнамалап, оқушы балаларды өздеріне тарта бастап, жаман қылықтарға бағыттайды. Компьютерлік ойындардан басқа да өзіміздің ұлттық ойындарамыз бар, соны неге ойнамасқа. Асық ойнау, күрес, қол күрес, волейбол, футбол сияқты коп ойындар бар. Біз бөлмеде тығылып компьютерлік ойынды ойнағанша, далада таза ауа жұтып, көпшілікпен көңіл көтеріп, денемізді шынықтырып, сау болғанымызға не жетсін.
Негізінде бір ойын компьютері 4 - 5 шаршы метр жер алуы керек. Ал іс жүзінде ойын клубтарында компьютерлер сығылыстырылып қатар - қатар орналастырылған. Мектепке дейінгі балалар осылайша үздіксіз ойын ойнайтын болса, олардың «қыликөздікке» ұшырауы әбден мүмкін. Ғалымдар компьютер алдында ұзақ отырған балалардың миына ойын кезінде операция жасап жатқан хирургтің миына түсетін дәрежедегі салмақ түсетіндігін айтады. Яғни бала стреске жиі ұшырайды. виртуалды ойындарға еліткеп әр түрлі қылмысты істерге баруы мүмкін.
Бәріміздің айтқан ойларыңыз, тұжырымдарыңыз дәлелді, нақты деп ойлаймын. Компьютердің пайдасы мен зияны туралы көптеген мағлұмат жинадым деп ойлаймын. Келешекте зиянды жағдайларды жоямыз деп сенеміз.

3. Сергіту сәтті

4. Ойланда тап;

1. Бірінші компьютер қай жылдары шықты?

2. Комьпютердың қандай зияны бар?

3. Компютердің пайдасын айтып шық

4. Монитор дегеніміз не?

5. Компьютер дегеніміз не?

6. Сканер дегеніміз не?

6 .Үй тапсырмасы: Әр тәрбиеленуші открытка жасап келу күндізбе жасау.

Қортынды

Келген ғасыр — ақпараттық технологиялар заманы. Біздерді, балаларды компьютерден аластату қолдан келмейді. Ғалымдардың айтуынша, компьютермен жұмыс істеген баланың қабілеті дамиды, шапшаң шешім қабылдауға және экранда керек емес нәрселер шығып жатқанда, компьютер өшіп қалғанда сасқалақтамай, абдырамай қиын есептерді шығарады, қиындықтан оңай шығады.

Баланың денсаулығын компьютерлік зияндардан қорғауға болады, егер де оны қадағалап отырса,үлкендердің  істейтін қателіктерін қайталамау керек.

Біздің зерттеулердің нәтижелері көрсетеді: компьютердің зиянымен қоса пайдасы бар. Соңғы кезде біз әрдайым компьютердің адам  ағзасына тигізетін зиянды әсері туралы естиміз.

Соңғы зерттеулер  көрсетеді: тек компьютерден ағзаға зиянды ықпал ететіні,  адамның қате орналасуы, демалуы мен жұмысындағы ережелерді сақтамауы. Компьютер мүмкіндіктері әлдеқайда көп. Компьютерлік программалармен мен жұмыс істеу  өте қызықты.

Компьютер программасының негізгі құралдарымен, әртүрлі әрекеттермен таныстым.