Компьютерлік ойындардың зияндылығы

Шығыс Қазақстан облысы білім басқармасы

Катонқарағай ауданы бойынша білім бөлімінің

«Рыков атындағы орта мектебі» КММ

Кисембинова Бакытжан Толеухановна

сынып жетекші

«Компьютерлік ойындардың зияндылығы»

Бүгінгі күні компьютерлік ойындар – балалар мен жасөспірімдердің бос уақыттарын өткізудің кең таралған тәсілдерінің бірі. Ойындар қызықты болғанымен, олардың шамадан тыс пайдаланылуы денсаулыққа, психологиялық және әлеуметтік жағдайға айтарлықтай зиян тигізуі мүмкін. Бұл мақалада компьютерлік ойындардың зияндылығы, оның себептері және алдын алу жолдары қарастырылады.

1. Денсаулыққа әсері

Компьютерлік ойындар денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін. Әсіресе, ұзақ уақыт экран алдында отыру көру қабілетін нашарлатып, дене қимылдарының аздығы салмақ қосуға әкеледі.

a. Көздің нашарлауы:
Ұзақ уақыт бойы мониторға қарап отыру көзді шаршатады және көру қабілетін төмендетеді. Компьютерлік ойындарда суреттер мен графикалардың жиі қозғалысы көздің салмақ түсіруіне әкеліп, уақыт өте келе, көз ауруларына себеп болуы мүмкін.

b. Дене белсенділігінің төмендеуі:
Компьютер алдында ұзақ уақыт бойы отыру дене белсенділігін азайтып, семіздікке әкеледі. Сонымен қатар, дене бұлшық еттері мен омыртқаның дұрыс дамымауына әкеліп соғуы мүмкін.

c. Ұйқының бұзылуы:
Көптеген ойыншылар түнгі уақытта ойнап, ұйқы режимін бұзады. Ұйқының жетіспеуі ағзаның жұмысына теріс әсер етеді, соның ішінде есте сақтау және шоғырлану қабілеттеріне зиян келтіреді.

2. Психологиялық әсері

Компьютерлік ойындар психологиялық денсаулыққа да әсер етеді. Шамадан тыс ойнау жасөспірімдер мен балалардың эмоционалдық жағдайына кері әсер етіп, тәуелділікке әкелуі мүмкін.

a. Ойын тәуелділігі:
Компьютерлік ойындар тәуелділік тудыруы мүмкін. Әсіресе, көп деңгейлі, марапат жүйесі бар ойындар ойыншының ойыннан шыға алмауына алып келеді. Бұл олардың күнделікті өмірдегі іс-әрекеттерінен алшақтауына себеп болады.

b. Агрессивті мінез-құлық:
Кейбір ойындар агрессияны насихаттайды. Зерттеулер көрсеткендей, зорлық-зомбылыққа толы ойындарды жиі ойнау балалардың мінез-құлқына әсер етеді және агрессивті әрекеттерге бейімдейді.

c. Шындықтан алшақтау:
Виртуалды әлемге бату шынайы өмірден алшақтатуы мүмкін. Көптеген ойыншылар ойынға беріліп, шынайы өмірдегі қарым-қатынас, оқу және жұмыс секілді маңызды аспектілерді ұмытып кетеді.

3. Әлеуметтік әсері

Компьютерлік ойындар, әсіресе көп ойыншы қатысатын желілік ойындар, ойыншылардың шынайы әлеуметтік байланыстарынан алшақтатады.

a. Оқшаулану:
Ойындарға тәуелділік адамның шынайы өмірде қарым-қатынас орнатуына кедергі келтіреді. Нәтижесінде, ойыншылар әлеуметтік ортадан оқшауланып, достарымен және жақындарымен байланыс үзіледі.

b. Коммуникациялық дағдылардың төмендеуі:
Компьютерлік ойындарда қарым-қатынас көбінесе мәтін немесе дауысты байланыс арқылы жүреді. Бұл адамдардың шынайы өмірде қажетті коммуникациялық дағдыларын дамытуға кедергі келтіреді.

4. Компьютерлік ойындардың зиянын азайту жолдары

a. Уақытты шектеу:
Күн сайын компьютерлік ойындарға уақыт бөлуді шектеу маңызды. Балалар мен жасөспірімдерге күнделікті ойын уақытын шектеп, оны дене шынықтыру және оқуға бағыттау қажет.

b. Ата-ана бақылауы:
Ата-аналар балалардың қандай ойындарды ойнайтынын бақылап, мазмұны зорлық-зомбылыққа толы ойындардан аулақ болуына назар аударуы керек. Сонымен қатар, отбасымен бірге өткізетін уақытты арттыру да маңызды.

c. Әртүрлі іс-шараларға қатысу:
Компьютерлік ойындарға балама ретінде спорт, өнер, кітап оқу немесе өзге де қызықты іс-шараларды ұсыну арқылы балалардың уақыты мен назарын ойындардан аулақтатуға болады.

d. Ақпараттандыру:
Компьютерлік ойындардың зияны туралы ақпарат беру маңызды. Мектептерде немесе отбасында бұл тақырыпты талқылау арқылы жасөспірімдер ойындардың әсерін түсіне алады.

Қорытынды

Компьютерлік ойындардың шамадан тыс қолданылуы денсаулыққа, психологиялық және әлеуметтік жағдайға кері әсерін тигізеді. Сондықтан, ата-аналар мен педагогтар балалардың ойындарға деген тәуелділігін бақылап, олардың бос уақыттарын тиімді пайдалануға көмектесуі тиіс. Тек осы арқылы ғана жасөспірімдердің салауатты өмір салтын ұстануына және болашақта дені сау азамат болып қалыптасуына ықпал етуге болады.