Компьютерлік вирустардан қорғау

Компьютерлік вирустардан қорғау

Қазіргі уақытта  компьютерге кез келген операциялық жүйеден жұғатын және желілер арқылы таралатын көптеген вирустар белгілі. Вирустармен біз биология пәнінен таныспыз. Биология пәнінен адам ағзасына түсетін вирустарды білеміз  Компьютерлік вирустарда   өздігінен көбею қабілеті бойынша биолгия пәнінен белгілі вирустарға ұқсайды.

Компьютерлік вирус – өздігінен  көбеюге қабілетті арнайы программалар, ол компьютер жадысында сақталатын программалар мен файлдарды құртуы, жоюы және компьютерді істен шығаруы мүмкін. Ол компьютерге пайдаланушының рұқсатынсыз «зақымдалған» дискета, диск,флеш жады немесе «зақымдалған файлмен бірге түсуі мүмкін. Ішінде вирусы бар программа «зақымдалған» программа деп аталады. Вирус басқа программаларды тауып зақымдайды, олардың қалыпты жұмыс жасауына кедергі келтіреді. Вирустар қайдан пайда болады? Оларды білікті қаскөй мамандар басқа бәсекелес фирмаларға зиян келтіру үшін қызғаныш,  зиянкетік оймен жасайды.  Компьютерлік вирусты ең бірінші рет 1989 жылы американдық студент Моррис  жіберген. Осының салдарынан көптеген компьютерлер істен шыққан, ел экономикасына айтарлықтай зиян келген. Компьютерлік вирустар интернет желісі, сыртқы тасымалдашы құралдар арқылы жұғады. Енді осы вирустардың түрлерімен және олардың зиянкестігімен танысайық.

Мекендеу ортасына қарай  вирустарды былай бөлуге болады:

Зақымдану түрлері бойынша вирустар резиденттік және резиденттік емес болып екіге бөлінеді.

Резиденттік вирустар – компьютерге жұққан кезде өзінің резиденттік бөлігін жедел жадыда сақтайды да , одан соң ОЖ жаулап алады. Резиденттік вирустар жадыда болғандықтан олар үнемі жұмыс істеп тұрады.

Резиденттік емес вирустар – бұлар жедел жадыда болмайды, қашып-пысып жүреді, яғни уақытша ғана өмір сүреді.

Зақымдану мүмкіндіктері бойынша вирустар мынадай топтарға бөлінеді:

Зиянсыз – компьютердің жұмыс істеуіне кедергі келтірмейді.

Қауіпсіз – бұлар дискідегі бос жадты кішірейтеді, графикалық, дыбыстық эффектілерге әсер етеді.

Қауіпті – бұл компьютердің жұмыс істеуіне елеулі кедергі келтіреді (ДК жұмыс істеп тұрып тоқтап қалуы мүмкін)

Өте қауіпті – программаның жоғалуына, қажетті құжаттар мен ақпараттар жоғалып кету, баяу жұмыс істеуі, тіптен компьютердің істен шығуына әкеліп соғады;

Компьютердің вируспен зақымданғанын дер кезінде білу үшін вирустардың пайда болуының негізгі белгілерін білу қажет. Компьютерге вирус жұққан кезде мынадай белгілері болады.

1) Программаладың жұмысын тоқтату немесе жұмыс істемеу;

2) компьютердің баяу жұмыс істеуі;

3) файлдар мен қапшықтардың жоғалуы;

4) файлдардың өлшемдерінің өзгеруі;

5) дискідегі файлдар санының кенеттен көбеюі;

6) компьютер жұмысындағы жиі тұрып қалулар және жаңылысулар;

Компьютерді  және  файлды сақтау үшін пайдаланушы компьютерлік вирустардан қорғанудың негізгі әдістерін білу қажет. Вирустардан қорғану үшін компьютерге орнатып және оны оқтын-оқтын жаңалауды қажет ететін вирусқа қарсы арнайы программалар орнату керек. Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік беретін программалар антивирустық программалар деп аталады. Осындай антивирустық программаларды жасаған орыстың атақты ғалымдары Д.Лозинский, Д.Мостов, А.Данилов, Касперский болды. Қазіргі кезде вирусқа қарсы программалардың бірнеше түрлері бар.

Вирусқа қарсы программалар мынадай болып бөлінеді.

Детекторлар – бұлардың міндеті вирустарды табу. Мұндай программалар қазіргі кезде көп қолданылмайды.

Полифагтар – бұлар вирустарды табады және олардан емдейді. Өте қуатты полифаг-сканерлер И.Данилов құрған Dr.Web (Doctor Web) және Д.Лозинский жасаған Aidstest программалары болып табылады. Бұлар вирустарды жақсы айырады бірақ вирусқа қарсы күресетін құралдары басқа вирусқа қарсы программаларға қарағанда анағұрлым аз.Қазіргі кезде кеңнен пайдаланып жүрген Е.Касперский жасаған антивирустық программа вирусқа қарсы бірден-бір сенімді программа болып табылады.

Ревизорлар – бұлардың міндеті программалардың, каталогтардың компьютер вирус жұқтырмай тұрғандағы алғашқы күйін есте сақтау, содан кейін әлсін-әлсін оның ағымдағы күйін алғашқымен салыстырып отыру. Д.Мостов жасаған ревизор-программа ADif  кеңнен танымал, бұл программа ақпараттың тұтас сақталуын бақылауға және вирустардан қорғауға арналған.

Компьютерлік вирустармен күресу үшін вирусқа қарсы программаларды тұрақты жаңалап отыру қажет.