Көркем еңбек сабақтарында оқушылардың сыни ойлауын дамыту.

Көркем еңбек сабақтарында оқушылардың

сыни ойлауын дамыту.

Сыни ойлауды дамыту көркем еңбек пәнімен тығыз байланысты. Сыни ойлаудың мақсаты-оқушылардың тек оқуда ғана емес, сонымен қатар қарапайым өмірде де қажет болатын ойларын, дағдыларын дамыту. Яғни тиімді шешімдер қабылдау, ақпаратпен жұмыс істеу, құбылыстың әртүрлі аспектілерін талдау. Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы-оқу және жазу арқылы ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыратын тұтас жүйе. Бұл әр түрлі әдістердің жиынтығы, алдымен оқушыны қызықтыратын бағыттар (ондағы зерттеу және шығармашылық белсенділікті ояту), содан кейін оған материалды түсінуге жағдай жасау және соңында алған білімдерін жалпылауға көмектесу.

Сын тұрғысынан ойлау технологиясының негізі-сабақтың үш фазалық құрылымы: ой қозғау кезеңі, ұғыну кезеңі, рефлексия кезеңі.

Сабақтың мақсатына қарай «ой қозғау» кезеңін сабақтың басында немесе соңында жүргіземін. Баланың ми белсенділігін жұмыс режиміне келтіру, ақыл-ой қабілеттерін белсендіру және күшейту, оқушылардың миын кез-келген мәселелерді тезірек шешуге үйрету және миға шабуыл жасау.

Мысалы: «Белдемше» тақырыбын өткенде «Бұл неге ұқсайды?» деген әдісті қолдандым. Оқушылар белдемшеге бірнеше сипаттама береді. Шеңбер, трапеция, күн, айналады т.б.

"Маталармен танысу" бөлімінде «Шындық және жалған ақпараттар» әдісін қолдануға болады.

Жүн, жүн мата:

- жұмсақ

- жеңіл

- тозаңсыз

- созылмайды

- драп

- оңай жуылады

- суды өткізеді(гигроскопиялық)

- жылтыр т.б.

«Ақылға арналған аэробика" әдісі.

Жаттығу: 20 терминді айтыңыз және оларды рет-ретімен нөмірлеңіз (1-жүн, 2-талшық, 3-мата,...). Көбінесе сабақтың басында жұмбақтар, мақал-мәтелдер, мифтер, аңыздар, кроссвордтар, тарихи ақпарат қолданамын.

Ерте кезден ақ, сұрақ қою өнеріне көп көңіл бөлінеді. Оқушының даму деңгейі мұғалімнің сұрақты қаншалықты жақсы құрастыра алатындығымен байланысты. Сұрақты қоя білу өзекті болып табылады. Мұғалімдер екі жақтың зияткерлік әлеуетін толық іске асыру үшін оқушылардың ойлауы мен өз ойлауымызды басқарамыз. «Киім және оған қойылатын талаптар» бөлімінде " Жіңішке және жуан сұрақтар" әдісін қолдандым.

Бірнеше киім бұйымдарды қойып.

-Қашан киіеміз?

-Қандай киім?

-Не үшін?

- Киімнің мақсаты қандай?

- Егер киім болмаса, не болар еді?

-Тікелей қиылған белдемшені қалай өзгерте аламыз?

-«Киіммен қарсы алып, ақылмен шығарып салады» деген фраза туралы сіз не ойлайсыз?-деген сауалдар қойып, оқушылардың пікір алмасуына мүмкіндік беремін.

Рөлдік ойындардың да балалардың сыни ойлауына ықпалы зор. «Ателье» ойыны. Тапсырыс беруші – өлшенетін, пішуші – өлшеуші. Содан кейін рөлдерді өзгертіңіз. Өлшеулерді алдын-ала дайындалған парақтарға жазу, олар компьютерлерде жұмыс істеу кезінде қажет болады. Жүн және жібек маталардың қиықтарынан әкеліңіз. Матаны, қағазды, бояуларды қолдана отырып, коллаж суретін дайындаңыз. Мысалы: «Дәнді дақылдардан тағам дайындау технологиясы» бөлімінде балалар әртүрлі ұлттардың ботқаларын әртүрлі салт-жоралармен байланыстырып айтады.

Негізгі идея – оқушылар мұғаліммен бірге белсенді жұмыс істейтін, оқу үдерісі туралы саналы түрде ойлайтын, білімін, жаңа идеяларын, сезімдерін немесе айналасындағы әлем туралы пікірлерін айта алатын, растайтын, жоққа шығаратын немесе кеңейтетін оқу ортасын құру. Көптеген адамдар шығармашылық-таңдаулылардың тағдыры деп санайды, олар өте қателеседі. Шығармашылық дегеніміз-жақсы сурет салу, ән айту, би билеу, кесте тігу немесе сарайлар тұрғызу. Шығармашылық-бұл ерекше ақыл-ой. Сіз итальяндық әуендерді арфада абсолютті дәлдікпен орындай аласыз, бірақ сонымен бірге мүлдем шығармашыл емес болуыңыз әбден мүмкін. Балаларды осындай қиял ойынына шақыру арқылы біз олармен автоматты түрде тең дәрежеде боламыз. Әрине, біз өз саламызда сарапшымыз, бірақ ұсыныстар мен қиял әлемінде әр адам өзіне маман.

Рефлексия кезеңінде

«Мен білдім ...

Сондықтан...»

«Өрмекші» схемасын жасау

Белгілі бір сөзді қолданып жаранма жасау. Мысалы: «Сүт» сөзімен жарнамалық ұран жасаңыз «Сүт ішсеңіз деніңіз сау болады!"және т. б.

Жоғарыда айтылғандардың бәрін қорытындылай келе, біз мұғалімдер сабақ барысында үш етістікті ұстануымыз керек екенін түсінуіміз керек: білу, түсіну және қолдану. Оқушыларға қойылған мақсат қызығушылық тудырады, бүкіл сабақ үшін жұмысты жаңартады. Мұғалім пассивті рөл атқарады, бағыттайды, бақылайды, ұйымдастырады. Оқушы белсенді рөл атқарады-үйрену және өз білімін өмірде қолдана білу.

Адам сыни тұрғыдан ойлауды алғашқы қадамдардан бастады, ол өзін адам ретінде түсінген кезде, ол өз мәдениетінің иесі және жаратушысы болды. Педагог-білімді жасаушы. Сыни тұрғыдан ойлау қабілетіне біз балаларды үйретуіміз керек. Бұл кемшіліктерді іздеу емес, белгілі нысанның жағымды және жағымсыз жақтарын объективті бағалау.

«Технология» - бұл адамдардың қызығушылықтары мен қажеттіліктерін қанағаттандыруға, олардың мәселелерін шешуге бағытталған адамның трансформациялық әрекеті. Бұл іс жүзінде ғылыми білім алу арқылы мақсатқа жетудің ұтымды тәсілі.

Абдимусаева Кулайхан.

Шымкент қ.№23 мектеп-лицейінің көркем еңбек пәнінің мұғалімі