Кристал және кристал емес заттар 10қгб физика

Бөлімі:

Молекулалық кинетикалық теорияның негіздері

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:10 в

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Кристалл және кристалл емес заттар

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

10.2.1.3 - кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылысын ажырату

Сабақтың мақсаты:

Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылысын ажырату туралы ойларын пайымдайдыНегізгі ұғымдарды жалпылайдыЖоғары деңгейлі сұрақтарды түсіндіреді

Сабақ кезеңі/

Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

3 мин.

5 мин.

10 мин.

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа дайындығын бақылау.

– жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру

Үй тапсырмасын тексеру

 Температура термодинамикалық параметр ме?

 Қысым тек газдар үшін ғана маңызды термодинамикалық параметр ме?

 Жылу мөлшері – термодинамикада қарастырылмайтын параметр ме?

 Энтропия жүйенің ретсіздігін сипаттайтын термодинамикалық параметр ме?

 Күш (форс) термодинамиканың негізгі параметрі ме?

 Термодинамикада энергияның сақталу заңы қолданылмайды ма?

 Кішкентай көлемдегі заттың тығыздығы термодинамикалық параметр ретінде қарастырылмай ма?

 Сыртқы орта температурасы мен жүйе температурасы арасында айырмашылық болмайды ма?

 Термодинамикалық циклдің тиімділігі тек температураға байланысты емес пе?

 Біріншілік және екіншілік термодинамикалық параметрлер арасында ешқандай айырмашылық жоқ па?

Жаңа тақырыпты түсіндіру

Қ атты денелер сұйықтар сияқты өзінің көлемін ғана сақтап қоймайды, сонымен қатар пішінін де сақтайды. Олардың пішіні дұрыс болу себебі қатты денелердің атомдары немесе молекулалары кеңістікте белгілі орын алып реттеліп орналасқан кристаллдар құрайды.

Физикалық қасиеттердің кристалл ішіндегі бағыттарға тәуелділігі анизотропия деп аталады (грек сөзі «анизос»- бірдей емес, «тропос» - бағыт).Қатты денелер өзіне түсірілген күштің әсерінен пішіндерін өзгертеді, яғни деформацияланады. Сыртқы күштер әсері тоқталғаннан кейін толық жойылатын деформациялар серпімді деформация (созылу, сығылу) деп аталады. Аморфты денелер.Атомдарының ретті орналасуы алыс қашықтықтарда да қайталанып отыруымен сипатталатын кристалдық денелерден аморфты денелердің айырмашылығы, мұнда тек жуық тәртіп қана орын алады.Кейбір заттар кристалл және аморфтық түрде де бола алады.

Тапсырма: Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылысын ажырату

Тапсырманың мақсаты:

Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылымын, қасиеттерін және олардың арасындағы айырмашылықтарды түсіну.

Қажетті материалдар:

1. Түрлі қатты заттар: кристалдық (мысалы, тұз, қант, кварц) және кристалл емес (мысалы, асфальт, шыны, пластик) материалдар.

2. Микроскоп (егер бар болса).

3. Параметрлерді жазу үшін дәптер мен қалам.

4. Сызғыш.

Тапсырманың кезеңдері:

1. Заттардың анықтамасы:

Кристалл заттардың құрылымы: Кристалл – атомдар мен молекулалардың белгілі бір тәртіппен орналасқан, үш өлшемді торда орналасқан қатты зат.

Кристалл емес заттардың құрылымы: Кристалл емес заттарда атомдар мен молекулалар ретсіз орналасқан.

Әр заттың құрылымы мен қасиеттерін салыстырып, кесте құрастырыңыз.

Кристалл мен кристалл емес заттардың физикалық және химиялық қасиеттері (мысалы, қаттылық, жарық шағылысы, балқу температурасы) бойынша айырмашылықтарын жазу.

2. Қорытынды:

.

Өтілген тақырыптар бойынша мұғалімнің айтқан әр тұжырымдары дұрыс болса - «иә», дұрыс емес болса – «жоқ» деп жауап жазады.

Жауаптары тексеріліп, «Шапалақ соғумен» бағаланады.

Дескриптор

Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылысын ажырату әдістерімен танысады.

- бақылау мен экспериментті ажыратады.

Жалпы балл -5

Оқулық, өтілген материал бойынша дайындалған тұжырымдар

Оқулық, флипчарт, маркерлер, стикерлер

Сабақтың соңы. Рефлексия

5-мин

Бағалау

Үй тапсырмасы

 Рефлексия:

Әр тапсырманың бағалау критериилері бойынша 10 баллдық жүйемен бағалау

Үйге тапсырма: -жаттығу

Сабақты қорытындылау

Әр оқушы ойларын жазады, сұрақтарын жауабымен бірге түсіндіреді

Өз пікірлерін айтады

Оқушылар әр стикерге жеке 3 сұраққа пікірлерін жазып, тиісті корзинаға салып кетеді.

.

Кристалл және кристалл емес қатты заттардың әдістеріне физикадан басқа салалармен байланыстырып мысалдар табу, тақырыптың түйінді тұстарын қарау

Жалпы тапсырмалар бойынша 10 балл

Дәптер

Стикерлер (әр оқушыға 3 стикер),

3 корзина

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа дайындығын бақылау.

– жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру

«Біртұтас тәрбие бағдарламасындағы құндылықтарды оқу процесіне ұйымдастыру кезеңінен бастап,сабақтың әрбір кезеңінде жүргіземін»

«Бірлік және ынтымақ ,Еңбекқорлық » құндылығы

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа тақырыпты түсіндіру

Тапсырма: Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылысын ажыра

ту

Тапсырманың мақсаты:

Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылымын, қасиеттерін және олардың арасындағы айырмашылықтарды түсіну.

Қажетті материалдар:

5. Түрлі қатты заттар: кристалдық (мысалы, тұз, қант, кварц) және кристалл емес (мысалы, асфальт, шыны, пластик) материалдар.

6. Микроскоп (егер бар болса).

7. Параметрлерді жазу үшін дәптер мен қалам.

8. Сызғыш.

Тапсырманың кезеңдері:

3. Заттардың анықтамасы:

Кристалл заттардың құрылымы: Кристалл – атомдар мен молекулалардың белгілі бір тәртіппен орналасқан, үш өлшемді торда орналасқан қатты зат.

Кристалл емес заттардың құрылымы: Кристалл емес заттарда атомдар мен молекулалар ретсіз орналасқан.

4. Эксперименттік жұмыс:

Түрлі қатты заттарды алып, оларды байқау.

Кристалдық заттардан (тұз, қант) кристалдарды іріктеп алып, олардың формасын, мөлшерін, текстурасын зерттеу.

Кристалл емес заттарды (шыны, асфальт) да байқау: бетінің тегістігі мен жарық шағылысын талдау.

5. Сурет салу:

Кристаллдық заттардың формаларын суретке түсіру (немесе сызу).

Кристалл емес заттардың беті мен құрылымын суретке түсіру.

6. Зерттеу сұрақтары:

Кристалдық заттардың құрылымы қандай? Неліктен олар белгілі бір формада болады?

Кристалл емес заттардың қасиеттері мен құрылымы қалай? Неліктен олардағы атомдар ретсіз орналасқан?

Кристалдық және кристалл емес заттардың арасындағы айырмашылықтарды атап өтіңіз.

7. Талдау:

Әр заттың құрылымы мен қасиеттерін салыстырып, кесте құрастырыңыз.

Кристалл мен кристалл емес заттардың физикалық және химиялық қасиеттері (мысалы, қаттылық, жарық шағылысы, балқу температурасы) бойынша айырмашылықтарын жазу.

8. Қорытынды:

Кристалл және кристалл емес қатты заттардың құрылымы мен қасиеттерінің арасындағы негізгі айырмашылықтарды қорытындылап, қорытынды жазыңыз.

Кристалдардың қандай маңызды рөл атқаратынын (мысалы, минералдар, ас тұзы, дәрі-дәрмектер) және кристалл емес заттардың (шыны, пластик) күнделікті өмірдегі маңызын талдаңыз.

Тіпек сызба тапсырмасы

Кристал көп өалданылама,әлде кристал емес заттар ма?

. Жаңа материалды зерттеу. Ақпаратпен

Оқулықпен жұмыс

1-топ - Қатты денелердің механикалық қасиеттері

2-топ - Кристал және аморфты денелер

Тапсырма №2

Сұрақ - жауап

1 топ – Қатты денелер қалай бөлінеді?

2 топ – Кристалл және аморфты денелердің айырмашылығы қандай?

Тапсырма №3. Әртүрлі қатты денелер мысалында кристалдық және аморфты денелердің құрылымы.

Кристалдық Аморфты

Балқу температурасы Белгілі балқу белгілі бір шамада температурасы

Бөлшектері кеңістікте белгілі болмайды.

бір ретпен орналасады Бөлшектері

ретсіз орналасады

тақырыбына арналған 10 тест сұрағы:

Тест сұрақтары

1. Кристал заттардың қандай қасиеті бар?

- A) Тұрақсыз құрылым

- B) Құрылымдық симметрия

- C) Тек сұйықтық ретінде болады

- D) Беттік керілуі жоқ

2. Кристал емес заттарға қандай заттар жатады?

- A) Керамика

- B) Сұйықтар

- C) Металдар

- D) Минералдар

3. Кристалдық тордың қандай типтері бар?

- A) Кубикалық, ортогональдық

- B) Сфералық, цилиндрлік

- C) Изотроптық, анизотроптық

- D) Көлденең, тік

4. Кристалдардың беріктігі қандай факторларға байланысты?

- A) Кристалдық құрылым мен байланыс типі

- B) Температура мен қысым

- C) Заттың массасы

- D) Тек молекулярлық массасы

5. Кристал емес заттардың мысалы қандай?

- A) Алмаз

- B) Тұз

- C) Силикон

- D) Сынап

6. Кристалдардың кристалдық торының түрлері қандай?

- A) Металлдық, иондық, коваленттік, молекулалық

- B) Сұйық, газ, қатты

- C) Тек металлдық

- D) Пластикалық

7. Кристалдық заттардың температураға байланысты өзгерісіне не деп аталады?

- A) Қаттылық

- B) Плавление

- C) Қайнау

- D) Сублимация

8. Кристалдық заттар мен кристал емес заттар арасындағы негізгі айырмашылық неде?

- A) Құрылымдық тәртіп

- B) Температура

- C) Тығыздық

- D) Тек кристалдық заттар қатты

9. Кристалдық тордың энергия деңгейлері қандай?

- A) Тек бір деңгей

- B) Жоғары деңгейде болады

- C) Дискретті энергия деңгейлері

- D) Үздіксіз энергия деңгейлері

10. Кристалдық құрылымдардың кристалдануы процесі қалай аталады?

- A) Конденсация

- B) Сублимация

- C) Кристализация

- D) Параметризация