Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі

Тақырып/Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны

Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті.

Сағат саны

1-тоқсан

9.1А Жасушалық биология

(1 сағат)

Жасушаның негізгі компоненттерінің қызметтері. Жасуша құрылымдары: плазмалық мембрана, цитоплазма, ядро, эндоплазмалық тор, жасуша орталығы, рибосомалар, Гольджи аппараты мен лизосомалар, митохондрия, пластидтер, қозғалыс органоидтары, жасушаның қосындылары. Құрылыстары және атқаратын қызметтері.

9.4.2.1 - өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылысы мен қызметтерін түсіндіру

1

Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу. Ұлғаю, жасушаның (органеллалардың) актуальды өлшемі және суреттің нақты өлшемі. Өлшем бірліктерін СИ жүйесіне аудару (сантиметр-миллиметр-микрометр-нанометр).

Модельдеу «Микрофотографияларды пайдаланып жасушаның сызықтық ұлғаюын есептеу».

9.4.2.2 - микрофотографияны қолданып, жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу

9.1В

Тірі ағзалардың көп түрлілігі.

Биосфера және экожүйе

(4 сағат)

Әр түрлі түрлерді сипаттауда бинарлық номенклатураны қолдану.

Зертханалық жұмыс «Анықтағыш көмегімен өсімдіктер мен жануарлар түрлерін (жергілікті регионның) анықтау».

9.1.1.1 - әр түрлі түрлерді сипаттауда бинарлы номенклатураны қолдану

9.1.1.2 - өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін ерекшелік белгілері бойынша танып білу (анықтағыш бойынша)

1

Популяцияның өсуінің экспоненциалды және сигмоидты қисығы.

9.3.1.1 - популяция өсімінің экспоненциалдық және сигмоидтік үлгілерінің қисық сызықтарының графиктерін талдау

1

Экожүйедегі энергия тасымаланың тиімділігі. Энергия ағыны және қоректік тізбектер. Экологиялық пирамида түрлері.

9.3.1.2 - энергия ағымының тиімділігін есептеу

9.3.1.3 - энергия, биомасса және сандар пирамидаларын салыстыру

1

Табиғаттағы көміртек пен азот айналымы. Биосферадағы биохимиялық үрдістер. Топырақ пен шөгінді жыныстар түзудегі тірі ағзалардың рөлі.

9.3.1.4 - азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызбасын құру

1

9.1D

Адам қызметінің қоршаған ортаға әсері

(2 сағат)

Пайдалы қазбаларды өндірудің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері.

9.3.2.1 - пайдалы қазбалар өндірудің және қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру

1

Пестицидтердің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері.

9.3.2.2 - пестицидтерді пайдаланудың қоршаған орта мен адам денсаулығына әсерін түсіндіру

Парниктік эффектісі (жылыжай) және озон қабатының жұқаруы. Дүниежүзілік мұхит деңгейінің көтерілуінің, су мен атмосфера температурасының өзгеруінің тірі ағзаларға әсері.

9.3.2.3 - парниктік эффектінің тірі ағзаларға әсерін түсіндіру;

9.3.2.4 - озон қабатының бұзылуының себептері мен салдарын түсіндіру

1

9.1E

Қоректену

(4 сағат)

Ыдырау үдерістері. Ас қорыту ферменттерінің әсері. Ас қорытудағы ферменттердің маңызы. Сіңіру және бөліп шығару.

9.1.2.1 - адамның ас қорыту жолдарындағы үдерістерді сипаттау.

9.1.2.2 - ас қорыту үдерісіндегі органикалық заттар мен сәйкесі ферменттердің арасындағы байланысты орнату

1

Ферменттердің әсер ету механизмі. Ферменттің белсенді орталығы. Зертханалық жұмыс «Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу».

9.4.1.1 - ферменттер механизмін оқып тану

9.1.2.3 - ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу

2

Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы. Зертханалық жұмыс «Өттің әсерінен майлардың эмульгациялануын зерттеу».

9.1.2.4 - өттің әсерінен майлардың эмульгациялануы үдерісін зерттеу

1

9.1F

Заттардың тасымалдануы

(4 сағат)

Активті және пассивті тасымалдардың ұқсастығы мен айырмашылығы. Жасуша мембранасы арқылы тасымалдану. Белсенді тасымалдану кезіндегі энергияның жұмсалуы.

9.1.3.1 - активті және пассивті тасымалдарды салыстыру

1

Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері.

Зертханалық жұмыс «Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттеу.

Зертханалық жұмыс «Ішкі факторларды: Буландыратын беттің ауданы және бұл беттік ауданның өсімдік көлеміне қатынасының (кутикула мен лептесіктер) транспирация үдерісіне әсері».

9.1.3.2 - өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру

9.1.3.3 - ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу

2

Сыртқы факторлардың флоэмада зат тасымалына әсері: температура, ылғалдылық, жарық.

9.1.3.4 - сыртқы факторлардың флоэма арқылы заттардың тасымалдануына әсерін зерттеу

2

ІЖБ

1

Барлығы

18

2-тоқсан

9.2A

Тыныс алу

(2 сағат)

Анаэробты және аэробты тыныс алу. Анаэробты және аэробты тыныс алу үдерістерін химиялық реакция теңдеулерін қолданып қарастыру. Анаэробты және аэробты тыныс алудың тиімділіктері.

9.1.4.1 - тыныс алу реакциясының химиялық теңдеуін пайдалана отырып, анаэробты және аэробты тыныс алуды салыстыру

1

Аэробты, анаэробты тыныс алу үдерістерімен байланысты бұлшық еттердің қажуы. Аэробты және анаэробты тыныс алуға физикалық жүктемелердің әсері.

9.1.4.2 - бұлшықет қажуы және аэробты, анаэробты тыныс алу үдерістері арасындағы байланысты қарастыру

1

9.2B

Бөліп шығару

(5 сағат)

Нефронның құрылысы және қызметі. Ультрафильтрация. Абсорбция және таңдамалы реабсорбция. Несептің құрамы. Фильтрация мен кері фильтрацияның себептері.

9.1.5.1 - нефронның құрылысы мен қызметін сипаттау;

9.1.5.2 - фильтрация және несептің түзілу үрдістерін сипаттау

1

Бүйрек жұмысына әсер ететін факторлар: тамақтану рационы, дене температурасының күрт түсуі, дәрілік препараттар, созылмалы және инфекциялық аурулар(кариес, іріңді ангина т.б.)

9.1.5.3 - бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау

1

Зәр шығару жүйесінің гигиенасы. Бүйрек және зәр шығару жүйесінің аурулары: пиелонефрит, цистит, бүйрекке тастың жиналуы. Себептері және алдын алу шаралары.

9.1.5.4 - бүйрек және зәр шығару жүйесі ауруларының алдын алу жолдарын түсіндіру

1

Құрлықта, шөлде, тұщы және тұзды суларда тіршілік ететін тірі ағзалардың зат алмасуының соңғы өнімдері. Құрамында азоты бар органикалық заттардың ыдырау өнімдері: аммиак, несепнәр, несеп қышқылы.

9.1.5.5 - әртүрлі ағзалардың мекен ету ортасы мен зат алмасудың соңғы өнімдері арасындағы байланысты орнату

1

9.2C Координация және реттелу, биофизика

(8 сағат)

Нейрондардың түрлері мен қызметтері. Жүйке ұлпасының қызметі (глиальды жасушалар). Аксондардың миеленді және миеленсіз қабықтары. Синапстар және медиаторлар.

Модельдеу «Жүйке ұлпаларының құрылысы».

9.1.7.1 - жүйке жасушасының құрылысы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату

9.1.7.2 - жүйке ұлпалары мен оның құрылымдық бөліктерінің қызметтерін талдау

1

Миеленді, миеленсіз аксондарда жүйке импульстарының туындауы және өткізілуі. Өткізу жылдамдығы. Мембраналық потенциал, тыныштық потенциалы және әрекет потенциалы.

Модельдеу «Жүйке импульстарының туындауы мен таралу жылдамдығын зерттеу».

9.1.7.3 - жүйке импульсінің туындауы мен өтуін сипаттау

1

Тірі ағзалардағы электрлік үдерістер. Электрорецепторлар және электрлі мүшелер.

9.4.4.1 - тірі ағзалардағы электрлік үдерістерді зерттеу

1

Тынысалу мен тыныс шығарудың реттелуі мысалында нейрогуморальдық реттелу механизмі. Жүйкелік және гуморальдық реттелуді салыстыру. Ағзаның күйзеліске бейімделуі.

9.1.7.4 - нейрогуморалды реттелудің механизмін түсіндіру

1

Нейрокомпьютерлік интерфейс. Компьютер мен ми арасындағы ақпарат алмасу жүйесі.

9.4.4.2 - «компьютер-ми» интерфейс технологиясының ерекшеліктерін оқып білу

1

Гомеостазды тұрақты ұстаудың механизмдері. Биологиялық жүйелердегі оң және теріс қайта байланыс.

9.1.7.5 - ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын ұстаудағы гомеостазды сақтаудың механизмін түсіндіру

1

Өсімдіктердің өсуі мен дамуын реттеуші.

Зертханалық жұмыс «Ауксиннің өсімдіктерге әсерін зерттеу».

9.1.7.6 - өсімдіктердің өсуі мен дамуына әсер ететін заттардың әрекетін талдау

1

ІЖБ

1

14

3-тоқсан

9.3А Қозғалыс

(2 сағат)

Бұлшық еттің жұмысы.

Демонстрация « Негізгі бұлшық еттердің жұмысын өзіндік бақылау, иық белдеуінің қол қозғалысындағы рөлі. Бұлшық ет қозғалысын реттеу»

Зертханалық жұмыс «Статикалық және динамикалық жұмыс кезіндегі бұлшық еттің қажуын зерттеу».

9.1.6.1 - қол бұлшық еттерінің максималды жұмыс күшін және күшке төзімділігін зерттеу

9.1.6.2 - бұлшық еттің жиырылу жиілігіне бұлшықет жұмысының тәуелділігін зерттеу

2

9.3B Молекулалық биология

(2 сағат)

ДНҚ молекулалық құрылысының принцптері: нуклеотидтердің комплементарлылығы.

Модельдеу «ДНҚ молекуласын құру»

9.4.1.2 - ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрылымын сипаттау

9.4.1.3 - ДНҚ-ны құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу

2

Жасушалық цикл

(4 сағат)

Интерфаза. Интерфаза кезеңдері: Gl, S және G2.

9.2.2.1 - жасуша айналымының интерфаза кезіндегі жүретін үдерістерді түсіндіру

1

Митоз. Митоз фазалары. Зертханалық жұмыс «Пияз тамыр ұшындағы жасушалардан митозды зерттеу»

9.2.2.2 - митоздың кезеңдерін сипаттау

1

Митоз. Митоз фазалары. Мейоз бен митозды салыстыру.

Модельдеу «Митоз кезеңдерңн зерттеу».

9.2.2.3 - мейоз кезеңдерін сипаттау;

9.2.2.4 - митоз және мейоз үдерістерін салыстыру

2

9.3D Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары

(9 сағат)

Мендель ашқан белгілердің тұқымқуалаузаңдылықтары. Тұқымқуалаушылықты зерттеудің гибридологиялық әдісі.

9.2.4.1 - генетиканың дамуы мен қалыптасуындағы Мендель зерттеулерінің рөлін бағалау

1

Тұқымқуалаушылық заңдылықтарының цитологиялық негіздері. Гаметалар тазалығы және оның цитологиялық негіздемесі. Моногибридті және дигибридті будандастыру. Басымдылық заңы. Ажырау заңы.

9.2.4.2 - моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару;

9.2.4.3 - дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару

2

Аллельді гендердің әрекеттесуі: толық және толымсыз. Доминанттылық белгілердің пайда болуы. Талдаушы шағылыстыру ұғымы мен оның практикалық маңызы.

9.2.4.4 - толық және толымсыз доминаттылықты салыстыру;

9.2.4.5 - талдаушы будандастырудың маңыздылығын бағалау

2