Мәліметтер базасы теориясының негіздері. Деректерді модельдеудің негізгі принциптері

Курс тақырыбы: Деректер қоры теориясының негіздерін; Негізгі ұғымдарды, деректер модельдерін анықтайды.

Сабақ тақырыбы 1: Мәліметтер базасы теориясының негіздерін қолданады. Деректерді модельдеудің негізгі принциптері

1.Мәліметтер базасы теориясының негіздері

2.Мәліметтер базасының негізгі түсініктері

Мәліметтер базасы теориясындағы маңызды ұғымдардың бірі-ақпарат ұғымы. Ақпарат дегеніміз-оқиға, процесс, объект туралы кез-келген ақпарат.

Деректер – белгілі бір нысанда ұсынылған, оны жинауды, сақтауды және одан әрі өңдеуді адам немесе ақпарат құралымен автоматтандыруға мүмкіндік беретін ақпарат. Компьютерлік технология үшін деректер компьютерде сақтауға, өңдеуге, сондай-ақ байланыс арналары бойынша тасымалдауға ыңғайлы дискретті, бекітілген түрдегі ақпарат болып табылады.

Мәліметтер базасы (МБ) қарастырылатын пәндік аймақтағы объектілердің күйін және олардың өзара байланыстарын көрсететін деректердің атаулы жиыны немесе басқаша деректер базасы - оларды пайдалану үшін оңтайлы түрде пайдалануға мүмкіндік беретін осындай ең аз артықтығы бар өзара байланысты деректер жиынтығы. белгілі бір тақырып аймағындағы бір немесе бірнеше қолданбалар. Мәліметтер базасы көптеген байланысты файлдардан тұрады.

Деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) көптеген пайдаланушылармен мәліметтер қорын құруға, жүргізуге және ортақ пайдалануға арналған тіл және бағдарламалық құралдар жиынтығы.

Автоматтандырылған ақпараттық жүйе (ААЖ) – компьютер және басқа да техникалық құралдар негізінде жұмыс істейтін және тиісті бағдарламалық қамтамасыз ету (бағдарламалық қамтамасыз ету) мен персоналды қамтитын мәліметтерді автоматтандырылған жинауды, өңдеуді, манипуляциялауды жүзеге асыратын жүйе. Болашақта бұл қызметте автоматтандырылған ұғымды білдіретін ақпараттық жүйе (АЖ) термині қолданылады.

Әрбір АЖ өзінің мақсатына байланысты нақты дүниенің сол немесе басқа бөлігімен айналысады, ол әдетте жүйенің пәндік аймағы деп аталады. Пәндік аймағын анықтау кез келген АЖ дамуының қажетті бастапқы кезеңі болып табылады. Дәл осы кезеңде болашақ жүйені пайдаланушылардың барлық жиынтығының ақпараттық қажеттіліктері анықталады, бұл өз кезегінде оның деректер қорының мазмұнын алдын ала анықтайды.

Деректер банкі (ДБ) АЖ бір түрі болып табылады. ДБ – арнайы ұйымдастырылған деректер жүйесі: мәліметтер базасы, бағдарламалық қамтамасыз ету, техникалық, лингвистикалық, ұйымдастырушылық және әдістемелік құралдар орталықтандырылған жинақтауды және деректерді ұжымдық көп мақсатты пайдалануды қамтамасыз етуге арналған.

Мәліметтерді өңдеу тапсырмалары, әдетте, біртекті құрылымдағы жазбалардың түріне, сақталуына, сұрыпталуына, берілген шарт бойынша іріктелуіне және топтастырылуына байланысты компьютерде шешілетін тапсырмалардың арнайы класы ретінде түсіндіріледі.

Қолданбалы мәліметтерді өңдеу тапсырмаларын шешуді автоматтандыратын жеке программалар немесе бағдарламалар жиынтығы қолданбалы программалар деп аталады. ДҚБЖ көмегімен жасалған қолданбалар ДҚБЖ қосымшалары деп аталады. ДҚБЖ ортасынан тыс деректер базасына қол жеткізу құралдарын пайдаланатын бағдарламалау жүйелерін пайдаланып жасалған қолданбалы бағдарламалар, мысалы, Delphi немесе Visual Studio, сыртқы қолданбалы бағдарламалар деп аталады.

Мәліметтер базасы технологиясының соңғы жағдайы

Деректер базасын ұйымдастырудың негізгі заманауи принциптерін қысқаша тұжырымдап көрейік.

- Қазіргі ДҚБЖ маңызды бөлігі әртүрлі операциялық жүйелермен жұмыс істейтін әртүрлі архитектуралық компьютерлерде жұмыс істей алады.

- Қазіргі заманғы ДҚБЖ-ның басым көпшілігі сілтеме деңгейінде категориялардың тұтастығын және тұтастығын қамтамасыз ете отырып, деректердің толық реляциялық моделін қолдауды қамтамасыз етеді.

- Деректерді анықтауға және оларды өңдеуге арналған қазіргі заманғы ДҚБЖ тілдер саласындағы қабылданған стандарттарға негізделеді, ал әртүрлі ДҚБЖ арасында мәліметтер алмасу кезінде олар ақпарат алмасудың қолданыстағы технологияларына негізделеді.

- Қолданыстағы көптеген ДҚБЖ желілік ДҚБЖ деп аталатынға жатады, олар деректер қорымен жұмыс істеудің көп қолданушы режимін қолдауға арналған және орталықтандырылмаған деректерді сақтау мүмкіндігін қолдауға арналған.

- Мұндай ДҚБЖ-да мәліметтер қорын басқарудың жетілдірілген құралдары және оларда сақталған ақпаратты қорғау құралдары бар.

- Ұқсас ДҚБЖ клиенттік қолданбаларды қосу құралдары бар.

- Қазіргі заманғы ДҚБЖ объектілі-бағытталған тәсілдің іргелі идеясының тұжырымдамасын қолдану тәжірибесімен сипатталады, бұл деректер қорын абстракциялау деңгейін арттыруға ықпал етеді, бұл деректер базасы технологияларын дамытудың перспективалық кезеңі болып табылады.

Дерекқор технологиясының көмегімен жасалған ақпараттық жүйелер кейде деректер банктері (ДБ) деп аталады.

Деректер банкі мыналарды қамтиды:

-техникалық құралдар;

- бір немесе бірнеше мәліметтер базасы;

-ДҚБЖ;

-сөздік немесе деректер каталогы;

-әкімші;

-компьютер жүйесі;

-қызмет көрсетуші персонал.

Схемалық түрде бұл суретте көрсетілгендей көрінеді. 1.1.

Осы схеманың жаңа құрамдастарын қысқаша анықтайық.

Деректер ресурсын орталықтандырылған жинақтау және сипаттау үшін сөздік немесе деректер каталогы пайдаланылады. Онда пәндік аймақ сипаттамасы, мәліметтер қорының құрылымы туралы, мәліметтер қорының элементтері арасындағы байланыстар туралы мәліметтер бар. Деректер сөздігін дерекқордың бөлігі ретінде қарастыруға болады. Деректер банкінің әкімшісі (ДБӘ) - шешім қабылдайтын адам немесе адамдар тобы. Деректер банкінің әкімшісінің негізгі функциялары:

-мәліметтер қорын әзірлеуге қатысу;

- мәліметтер қорының дұрыс жұмыс істеуін бақылау.

Есептеу жүйесі (ЕЖ) – бағдарламалық қамтамасыз ету (БҚ) және аппараттық құралдарды (АҚ) қамтиды. Техникалық қызмет көрсету персоналы (ТҚК) – бұл деректер банкінің дұрыс жұмыс істеуін құру және қолдау тікелей міндеттері болып табылатын адамдар. Олар деректер банкі және қолданбалы бағдарламалық жасақтаманың жұмысына жауапты. Техникалық қызмет көрсету персоналына мыналар жатады: әзірлеушілер мен дерекқор әкімшілері, талдаушылар, бағдарламашылар.

Тапсырма

1. Дәрісті оқып мазмұндау және конспектілеу.

2. Мәліметтер қоры дегеніміз не?

3. Microsoft Access мәліметтер қоры ?

4. Microsoft Access объектілері және қызметі?

Оқытушы Н.Н.Аникенова