Материктер мен мұхиттар §17. Дүниежүзілік мұхиттың табиғаты.

6 сынып №13

ДӘІЖО___________

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«» КММ
(білім беру ұйымының атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ) жоспары
Материктер мен мұхиттар

§17. Дүниежүзілік мұхиттың табиғаты. БЖБ№2

(Сабақ тақырыбы)

Сабақтың барысы:

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРҒА ҚОСЫМША

Мәтінмен жұмыс

Материктер мен мұхиттардың құпияларын зерттеу

Кіріспе

Біздің әлемі кең-байтақ және әртүрлі, материктер мен мұхиттар табиғи ортаны қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Біз, 6-сынып оқушылары, осы айтулы географиялық объектілердің ерекше ерекшеліктері мен сипаттамаларын түсінуге бағытталған сапарға шығамыз.

Материктер және олардың физикалық-географиялық аймақтары

Материктер Жердегі ең ірі құрлықтар болып табылады, әр бірінің өзіндік ерекше физикалық және географиялық сипаттамалары бар. Материктер мен олардың әр түрлі аймақтарының негізгі ерекшеліктерін зерделейік:

Материктерді және олардың аймақтарын анықтау

• Жер бетінде 7 негізгі материк бар: Азия, Африка, Еуропа, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Австралия және Антарктида.

• Әр материк әр түрлі физикалық-географиялық аймақтарға бөлінеді, мысалы таулар, жазықтықтар, шөлдер және т.б.

• Осы аймақтардың ерекшеліктері климат, рельеф және табиғи ресурстар сияқты факторлармен анықталады.

Материк ерекшеліктерін зерделеу

• Таулар: асқақ шыңдар, тік беткейлер және тасқын рельеф.

• Жоталар: биіктігі жоғары, тегіс аймақтар әр түрлі климатпен.

• Жазықтықтар: салыстырмалы түрде тегіс, көбіне ауыл шаруашылығы үшін пайдаланылатын кең аумақтар.

• Шөлдер: шамалы жауын-шашынмен сипатталатын құрғақ аймақтар, өзіндік өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен.

• Ормандар: көп түрлілігімен ерекшеленетін тығыз, көгілдір аймақтар.

Дүниежүзілік мұхиттардың табиғаты

Мұхиттар біздің планетамыздың елеулі бөлігін алып жатыр және олардың ерекше ерекшеліктері жаһандық қоршаған ортаны қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Дүниежүзілік мұхиттардың сипаттамаларына үңілейік:

Басты мұхиттарды анықтау

• Төрт негізгі мұхит: Тынық, Атлант, Үнді және Солтүстік мұхиттары.

• Әр мұхиттың өзіндік ерекшеліктері бар, мысалы, өлшемі, тереңдігі және температурасы.

Мұхит ерекшеліктерін зерделеу

• Тереңдік: Мұхиттар өте үлкен тереңдіктерге дейін жетеді, ең терең нүкте - Марианна шұңқыры.

• Ағындар: Жел мен температура айырмашылығымен туындайтын мұхит ағындары жаһандық климат үлгілерінде маңызды рөл атқарады.

• Теңіз тіршілігі: Мұхиттар микроскопиялық планктоннан үлкен кіталарға дейінгі өсімдіктер мен жануарлар әлемінің баспанасы.

• Ресурстар: Мұхиттар азық-түлік, минералдар және энергия көздері сияқты құнды ресурстарды береді.

Қорытынды

Материктер мен мұхиттардың ерекше сипаттамалары мен ерекшеліктерін түсіну арқылы біз біздің планетамыздың сан қилы әрі күрделі табиғатын терең түсіне аламыз. Бұл білім табиғи әлемді одан әрі зерттеу мен түсінудің негізі болып табылады.

Материктер мен мұхиттардың құпияларын зерттеуге арналған мәтінге тәуелді сұрақтар:

Өмірмен байланысты сұрақ:

1. Материктер мен мұхиттар қоршаған ортамызды қалыптастыруда қандай маңызды рөл атқарады?

Логикалық сұрақ:

2. Жер бетінде қанша негізгі материк бар және олардың атауларын атаңыз.

Көп таңдауы бар тапсырма:

3. Материктердің қандай физикалық-географиялық аймақтары бар?
   A) Таулар, жазықтықтар, шөлдер
   B) Ормандар, өзендер, көлдер
   C) А және В жауаптары
   D) Тек А жауабы дұрыс

Салыстыру тапсырмасы:

4. Материктердің қандай аймақтары ауыл шаруашылығы үшін пайдаланылады және қандай аймақтар құрғақ климатпен сипатталады?

Сәйкестендіру тапсырмасы:

5. Төмендегі сипаттамаларды тиісті материк аймақтарымен сәйкестендіріңіз:

   • Асқақ шыңдар, тік беткейлер

   • Салыстырмалы түрде тегіс, ауыл шаруашылығы үшін пайдаланылатын

   • Өзіндік өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен сипатталатын құрғақ аймақтар

Шындық немесе жалған тапсырмасы:

6. Материктердің барлық аймақтары бірдей климатқа ие.
   A) Шындық
   B) Жалған

Дұрыс реттілікті анықтау тапсырмасы:

7. Мұхиттардың негізгі сипаттамаларын дұрыс ретпен орналастырыңыз:
   1) Тереңдік
   2) Ағындар
   3) Теңіз тіршілігі
   4) Ресурстар

Бір дұрыс жауабы бар тапсырмасы:

8. Жер бетіндегі ең терең нүкте қай мұхитта орналасқан?
   A) Тынық мұхиты
   B) Атлант мұхиты
   C) Үнді мұхиты
   D) Солтүстік мұхиты

Диаграмма тапсырмасы:

9. Төмендегі диаграммада көрсетілген мұхиттардың ерекшеліктерін сипаттаңыз.

Дұрыс немесе бұрыс тапсырмасы:

10. Мұхиттар біздің планетамыздың елеулі бөлігін алып жатыр және олардың ерекше ерекшеліктері жаһандық қоршаған ортаны қалыптастыруда маңызды рөл атқармайды.
    A) Дұрыс
    B) Бұрыс

Жауап кілті:

1. Материктер мен мұхиттар табиғи ортаны қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.

2. Жер бетінде 7 негізгі материк бар: Азия, Африка, Еуропа, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Австралия және Антарктида.

3. D) Тек А жауабы дұрыс

4. Жазықтықтар ауыл шаруашылығы үшін пайдаланылады, ал шөлдер құрғақ климатпен сипатталады.

5. Таулар - асқақ шыңдар, тік беткейлер; Жазықтықтар - салыстырмалы түрде тегіс, ауыл шаруашылығы үшін пайдаланылатын; Шөлдер - өзіндік өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен сипатталатын құрғақ аймақтар.

6. B) Жалған

7. Дұрыс ретпен: 1) Тереңдік, 2) Ағындар, 3) Теңіз тіршілігі, 4) Ресурстар

8. C) Үнді мұхиты

9. Диаграммада мұхиттардың өлшемі, тереңдігі және температурасы сияқты ерекшеліктері көрсетілген.

10. B) Бұрыс

Жеке жұмыс парағы

Оқушының аты-жөні:_________________________________________________________ сыныбы:___

Материктер мен Мұхиттардың Табиғат Ерекшеліктері

Жер бетінде алты материк және төрт мұхит бар. Әр материк пен мұхиттың өзіндік табиғат ерекшеліктері бар. Бұл ерекшеліктер олардың географиялық орналасуына, климатына, жер бедеріне және басқа да факторларға байланысты. Материктердің физикалық-географиялық аймақтары да әртүрлі, мысалы, шөлдер, тропикалық ормандар, тундра және т.б. Мұхиттар да өзіндік ерекшеліктерімен ерекшеленеді, соның ішінде су температурасы, тұздылығы және ағындары.

Бос орындарды толтырыңыз: Дұрыс сөздермен бос орындарды толтырыңыз.

1. Жер бетінде __ материк және __ мұхит бар.

2. Материктердің табиғат ерекшеліктері олардың __, __ және __ байланысты.

3. Материктердің физикалық-географиялық аймақтарына __, __ және __ жатады.

4. Мұхиттардың табиғат ерекшеліктеріне су __, __ және __ жатады.

5. Әр материк пен мұхиттың __ табиғат ерекшеліктері бар.

Сөздер банкі: тұздылығы, алты, төрт, климатына, шөлдер, ағындары, жер бедеріне, тропикалық ормандар, өзіндік, географиялық орналасуына, температурасы, тундра

Көп таңдаулы сұрақтар: Әр сұраққа берілген нұсқалардан дұрыс жауапты таңдаңыз.

1. Қай материк ең үлкен болып саналады?
   a) Африка
   b) Еуразия
   c) Солтүстік Америка
   d) Австралия

2. Қай мұхит ең терең?
   a) Атлант мұхиты
   b) Үнді мұхиты
   c) Тынық мұхиты
   d) Солтүстік Мұзды мұхиты

3. Қай материкте ең құрғақ шөл орналасқан?
   a) Африка
   b) Оңтүстік Америка
   c) Антарктида
   d) Австралия

4. Қай мұхит ең суық?
   a) Атлант мұхыты
   b) Үнді мұхиты
   c) Тынық мұхиты
   d) Солтүстік Мұзды мұхиты

5. Қай материкте тропикалық ормандар ең көп?
   a) Африка
   b) Оңтүстік Америка
   c) Еуразия
   d) Австралия

Ашық сұрақтар: Келесі сұрақтарға толық сөйлемдермен жауап беріңіз:

1. Материктердің табиғат ерекшеліктерін анықтайтын үш фактор атаңыз және оларды қысқаша түсіндіріңіз.

2. Мұхиттардың табиғат ерекшеліктерін анықтайтын үш фактор атаңыз және оларды қысқаша түсіндіріңіз.

3. Бір материктің физикалық-географиялық аймағын таңдап, оның негізгі ерекшеліктерін сипаттаңыз.

Жауап кілті:

Бос орындарды толтырыңыз:

1. алты, төрт

2. географиялық орналасуына, климатына, жер бедеріне

3. шөлдер, тропикалық ормандар, тундра

4. температурасы, тұздылығы, ағындары

5. өзіндік

Көп таңдаулы сұрақтар:

1. b) Еуразия

2. c) Тынық мұхиты

3. c) Антарктида

4. d) Солтүстік Мұзды мұхиты

5. b) Оңтүстік Америка

Ашық сұрақтар (Үлгі жауаптар):

1. Материктердің табиғат ерекшеліктерін анықтайтын үш фактор:

   • Географиялық орналасуы: Материктің экватордан қашықтығы оның климатына әсер етеді.

   • Жер бедері: Таулар, жазықтар және үстірттер жергілікті климат пен өсімдік жамылғысына әсер етеді.

   • Мұхиттарға жақындығы: Теңіз ағындары мен ылғалдылық деңгейіне әсер етеді.

2. Мұхиттардың табиғат ерекшеліктерін анықтайтын үш фактор:

   • Су температурасы: Мұхиттың географиялық орналасуына байланысты өзгереді және теңіз тіршілігіне әсер етеді.

   • Тұздылығы: Судың булануы мен жауын-шашын мөлшеріне байланысты өзгереді.

   • Теңіз ағындары: Жылы және суық су массаларының қозғалысы, климатқа және теңіз тіршілігіне әсер етеді.

3. Африканың Сахара шөлі:
   Сахара - әлемдегі ең үлкен ыстық шөл. Оның негізгі ерекшеліктері: өте жоғары күндізгі температура, түнде температураның күрт төмендеуі, өте аз жауын-шашын, құмды және тасты жер бедері. Өсімдіктер мен жануарлар ыстық және құрғақ климатқа бейімделген.

«Адам.Жер. Ғалам» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары:

6.2.2.1 Жер бетіндегі бақыланатын үдерістер мен құбылыстарды түсіндіру;

6.2.2.2 Жердің қасиеттерін түсіндіру;

6.2.4.2 адамның Жерде тіршілік етуінің қазіргі жағдайларын бағалау;

6.2.5.2 шартты белгілерді пайдаланып, географиялық карталарды оқу;

6.2.5.4 географиялық координаттарды анықтау;

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану, Жоғары деңгей дағдылары

Орындалу уақыты: 20 минут

Тапсырма

1.a) Табиғат құбылыстарын анықта

1.b) Табиғаттағы үдерісінің біреуін сипаттап жаз

2.а) Жердің қасиетін салыстырмалы түрде сипаттаңыз

2.b) Жердің қасиетінің жер бетіндегі маңыздылығын сипаттап жаз

3.Адамның тіршілігі үшін қажетті табиғи орта, антропогендік орта және әлеуметтік ортаны венн диаграммасы арқылы айырмашылығын көрсетіңіз

Картаға талдау жасаңыз

4.а)

4.b) Шартты белгілердің қандай тобы қолданылғанын анықта

5.Географиялық нысанды анықта

Бұл арал өзінің алып мүсіндерімен танымал. Оның бірнеше атауы бар:Рапандун,Райгу, бірақ көбінесе басқа атаумен атайды. Бұл аралдың координаттары: 270 о.е., 1090 б.б.