Мәтін және оның түрлері

Пән Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Мәтін және оның түрлері № 41

СЫНЫП: 2

Қатысқан оқушылар саны: 21

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

2.1.2.1 - мәтіннің тақырыбы мен тірек сөздердің негізінде мәтіннің мазмұнын болжау Байланыстырып сөйлеу дағдысын және сөздерді қолдану ерекшелігі арқылы сөйлеу мәдениетін дамыту. Оқушыларды мәтіннің түрлерімен таныстыру

2.3.4.1 - мұғалімнің көмегімен тірек сөздерді, сөйлем, суреттерді пайдаланып, қарапайым постер құрастыру

2.3.1.1 – мұғалім көмегімен жеке сурет/сюжетті суреттер арқылы шағын сипаттау/әңгімелеу мәтіндерін құрап жазу

2.4.2.6 - сөйлемдегі бір-бірімен байланысып тұрған сөздерді табу

Күтілетін нәтиже:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Пәнаралық байланыс

Әдебиеттік оқу, музыка, дүниетану.

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрі,

ресурс

Басталуы

5 минут

Слайд

көрсету

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

Қазақ тілі – өмірің де өлең де
Қазақ тілі – тамыр жайған тереңге
Қазақ тілі - болашаққа жетелеп
Ұрпақтарды танытады әлемге

Сандар сөйлейді топқа бөлу /оқушылар өздері құрастырып 3топқа бөлініп отырады/

Топ ережесін таныстыру

Сабақтың мақсатын таныстыру

ҮШТІЛДІЛІК Мәтін-ТЕКСТ-Text /ТЭКСТ/

Жаңа білім

10 минут

Жүгірме диктант

1.Сынып оқушылары терезе алдындағы гүлдің топырағын қопсытады . Оған уақытылы су құйып тұрады

2.Құмырадағы гүл өте әдемі. Оның қып-қызыл гүлдері көздің жауын алады. Хош иісті гүлдер мұрныңды жарады.

3.Айболға мұғалім ескерту жасады .Өйткені ол гүлді жұлып алып, мұғалімге ұсынған еді.

А) тексеру

Ә) Мәтіндерге сұрақ қою

Б) Түрлерін анықтау

Оқушылар оқулықтағы негізгі анықтамаларды жұппен оқып , топтан бір оқушы айтып береді танысады.

Сен маған,мен саған» әдісі

- Мәтін дегеніміз не?
- Мәтіннің қандай бөліктері болады?
- Мәтіндегі сөйлемдердің орындарын ауыстырып айтуға бола ма?
17- жаттығу Іс –әрекеттті көрсету

Оқушы гүлді күтуі

Сипаттауы

Пайымдауы. Әрқайсысының мазмұнына лайық көрсету .

СЛАЙД көрсету

- Мен сөз жасырдым. Бұл сөз екі сөзден құралып тұр.
Бір таңбалы сан + адам дене мүшесі = суда тіршілік ететін жәндік.
Жауабы: сегізаяқ (көрсетіледі.) Ендеше бірінші мәтін «Сегізаяқ» деп аталады.
- Бұл мәтін не туралы? – Тақырыбы қалай аталады?
Мәтіндегі сөйлемдерге қандай сұрақтар қоюға болады.
(Оқушылар жауабы: - Сегізаяқ не істейді? - баяу қозғалады.– Жауын көргенде қайтеді?- құтылып кетеді. Аяқтарын төмен салбыратса не істейді?
Ұйқыға батады, ұйықтай береді
- Яғни осы аталған сөздер бұл мәтіндегі тірек сөздер. Осы тірек сөздер мәтіндегі сөйлемдер арасында байланыс жасап тұр. Бұл мәтіннің - әңгімелеу түріне жатады. Себебі, бір оқиғадан соң екінші оқиға айтылады. (Сөйлемдердің орындарын ауыстыруға болмайды. Егер құрылымы бұзылса мәтінде не туралы айтылғанын ұғу қиын болады.)
Әңгімелеу мәтінінің ерекшелігі: 1) Мәтін «не істейді, не істеді» деген сұрақтарға жауап береді. 2) Тірек сөздері - етістіктерден болады. 3) Сөйлемдер тізбектеле байланысады. Мәтін соңына қарай негізгі ой айтылады. (1 - тірек - сызбада көрсету)
АҚБӨКЕН СЛАЙД Сипаттау

Қайың- суреті
Қайың - пайдалы ағаш. Өйткені, қайыңнан түрлі жиһаздар жасалады. Оның майымен былғары өңделеді. Ол улы газдарды өткізбейді.
Бұл - мәтіннің қай түрі болады деп ойлайсыңдар? НЕ себепті? – Немен дәлелдейсіңдер? Бұл - пайымдау мәтіні. Себебі, бірінші сөйлемде негізгі ой айтылады. Ал қалған сөйлемдерде сол ой дәлелденеді. (3 - тірек - сызбада көрсету)

Пайымдау мәтінінің ерекшелігі:
1) Пайымдау мәтіні « Неліктен?» деген сұраққа жауап береді. 2) Бірінші сөйлемде негізгі ой айтылады. Ал қалған сөйлемдерде сол ой дәлелденеді.
3) Тірек сөздері - "өйткені", "себебі", "біріншіден ", "екіншіден,"--- деген сөздер

Ортасы

10 минут

Қолдану

Үш топта "Түйе" тақырыбына мәтін құрайды.
1 - топқа:
Мәтін "Түйе - төрт түлік малға жатады"- деп басталады. Тірек сөздері не істеді? не қылды? қайтті? сұрақтарына жауап береді. Әңгімелеу мәтіні болу керек.
2 - топқа:
Мәтін "Түйе - сирақтары ұзын, өркешті жануар"- деп басталады. Тірек сөздері қандай? деген сұраққа жауап береді. Сипаттау мәтіні болу керек.

3 - топқа:
Мәтін "Түйе адамға пайдалы, себебі, "- деп басталады. Тірек сөздері неге? неліктен? деген сұрақтарға жауап береді. Пайымдау мәтіні болу керек.

Сергіту сәті

2 минут

Көңілді күн

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Бағалау парағы 3-топқа тастаймын топпен жасап бір оқушы қорғайды.

Топтық жұмыс

Бағалау

Кері байланыс

3 минут

1. Мәтін мағына жағынан өзара байланысқан, екі немесе одан да көп сөйлемнен құралады.
2. Мәтіннің тақырыбы болады.
3. Мәтіннің басы, ортасы, соңы болады.
4. Мәтінде тірек сөздер болады.
Мәтіннің негізгі ойы болады.
• Мәтіннің түрлерін білдік:
1. әңгімелеу
2. сипаттау
3. пайымдау
•осы түрлерінің ерекшелігін білдік.
ТІРЕК сызбаны оқу үйде жаттап келу

Үйге тапсырма: «Менің сыныптасым» әңгімелеу мәтін құру. Ереже жаттау .

Рефлексия

Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Менөз жоспарыма қандай түзетулер

енгіздім жəне неліктен?

Рефлексия

«Данышпан үкі».

Бүгінгі сабақтан алған әсерлерін білу.

Мұғалімдерге берілетін рефлексия.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2: