М.Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы

Пәні: қазақ тілі

Бөлімі: Махаббат және абырой

Педагогтің аты-жөні:

Қыдыргожа Назерке Асқарқызы

Күні:

11.01.2021

Сыныбы:

8 A

Қатысқан оқушылар:

Қатыспаған оқушылар:

Сабақтың тақырыбы:

М. Дулатов Бақытсыз Жамал 1-2-3- бөлім

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты:

8.1.2.1 әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу; 8.1.4.1 көркем шығармалардан алған үзінділерді өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану

Сабақтың мақсаты:

Барлық оқушылар орындай алады: Шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан аша алады. Шығарманың рухани құндылығын ашады. Көпшілігі орындай алады:  Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырады.Ұлттық мүдде тұрғысынан өзіндік талдау жасайды.Кейбіреуі орындай алады: Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырады.

Сабақ кезеңі/

уақыты

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

10:55

Міржақып Дулатұлы туралы видео көрсету

90-бет Оқулықтан ақынның өмірі мен шығармашылығын оқып, конспект жазыңдар

Міржақып Дулатұлы 1885 жылы 25 қарашада бұрынғы Торғай облысындағы Сарықопа болысында (қaзipгi Қостанай облысының Жанкелді ауданына қарасты "Қызбел" ауылы) дүниеге келген. Әкесі — Дулат аты шыққан шебер, ал анасы — Дәмеш әншілікке бейім болған. Міржақып екі жаста анасынан айырылды. Әкесі балаларының үлкені Асқарды әуелі мұсылманша, одан кейін орысша оқытып, заң қызметіне бағыттады. Осы жолмен кіші ұлы Міржақыпты да оқуға береді.

Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасында оқыды. Бірақ екі жылдан кейін басқа мектепке ауысып кетті. Ол жайында өзі де жазған.

"Жасым 8-ге келгенде әкем мені ауыл молдасына оқуға берген. Ол өте надан молда болатын. Қанша уақыт сол кісіден білім алғанымды білмеймін, бірақ араб тіліндегі дұғаларды жаттағанымнан басқа еш нәрсе үйренгенім жоқ", - деп жазды Дулатұлы.


Міржақып Дулатұлы жайлы қызықты деректер

• -Міржақып Дулатұлы өткір тақырыптарға өте жылдам жазған. Елдің сұранысын жақсы білетін журналист болды. "Қазақ" газетінің сондай сапада, сондай мазмұнда, сондай биіктен көрінгені де содан;

• -Міржақып Дулатұлы - Алашорда үкіметінің бағдарламасын жасағандардың бірі;

• -Міржақып Дулатұлы - I Дүниежүзілік соғыста қырғынға ұшырап, босқынға айналған елге көмектесу мақсатында қазақ тарихындағы ең алғашқы "Жанар" жәрдем қорын ұйымдастырғандардың бірі;

• -Міржақып Дулатұлы 1921-1922 жылғы ашаршылық кезінде Алаш зиялылары аштыққа ұшырағандарға жылу жинап беруді қолға алғанда осы іске Жүсіпбек Аймауытовпен бірге бірнеше айда 15 мың бас ірі қара жинап, ашыққан елге үлестірген;

• -Міржақып Дулатұлы жазған "Бақытсыз Жамал" шығармасы қазақ әдебиетінде көркем прозалық үлгіде жазылған тұңғыш роман болып саналады.

• -Міржақып Дулатұлы соңғы рет қамауға түскенде Мұстафа Шоқай Сосновец лагеріне Франциядан барған сауда кемесі арқылы оны алып кетпекші болған. Бірақ Міржақып жанұясының тағдырына алаңдап, қашудан бас тартты.

М.Дулатұлының өмірі, шығармашылығымен танысып, конспект жазады.

Қазақ әдебиеті оқулығы

91-бет 2-тапсырма «Бақытсыз Жамал» романының 1-3 бөлімдерін оқып, мазмұнын айтыңдар (тек 3 бөлімін оқыңдар)

Роман (ХІ — ХІІ ғасырларда роман тілдерінде жазылған әр түрлі шығармалар) — күрделі сюжетті, көбіне қара сөзбен, кейде өлеңмен жазылған кең көлемді эпикалық түр. Романда өмір құбылыстары, адамдар арасындағы қарым-қатынастар молынан қамтылған, композициялық күрделі құрылымнан тұрады.
Қазақ әдебиетінде М.Дулатовтың “Бақытсыз Жамал”, Т.Жомартбаевтың “Қыз көрелік”, С.Көбеевтің “Қалың мал”, С.Торайғыровтың “Қамар сұлу” шығармаларынан бастау алған бұл жанр жан-жақты дамыды. Қазақ романын көркейтуде М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин, Х.Есенжанов, Ә.Нұрпейісов, І.Есенберлин, Т.Ахтанов, М.Мағауин, т.б. жазушылардың еңбектерін атап айтуға болады. Қазіргі қазақ әдебиетінде романның психологиялық, тарихи, биографиялық, публицистикалық, т.б. түрлері қалыптасқан. Роман-эпопеялар жанр дамуының кең мүмкіндіктерін танытты. Әуезовтің “Абай жолы” эпопеясы әлемдік даңққа ие болды, ол қазақ әдебиетінің биік идеялық-көркемдік жетістігі саналады.

«Бақытсыз Жамал» романының алғашқы 3 бөлімін оқып, мазмұнын айтады

Барлығы:10 балл