МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ ҮДЕРІСТЕРІН ДИАГНОСТИКАЛАУ

3-4 жас

Жады (зерде)

«Суреттерді есте сақта» әдістемесі

Мақсаты: жад (есте сақтау) көлемінің, ақпараттарды сақтау және жаңғырту үрдісінің диагностикасы.

Тапсырманың сипаттамасы: балаға есінде сақтауға тиіс- ті (ол білетін) 3 заттың суреті көрсетіледі, одан соң суреттерді алып қояды, енді бала оларды атауы тиіс.

Даму деңгейлері

Жоғары деңгей – бала барлық 3 суретті есінде сақтап, айтып берді.

Ортаңғы деңгей – бала 2 суретті есінде сақтаған.

Төменгі деңгей – бала 1 суретті есінде сақтаған немесе тап- сырманы орындай алмайды.

ОЙЛАУ

«Бір сөзбен ата» әдістемесі

Мақсаты: осының арқасында оларды бір топқа біріктіруге болатын заттардың өзара қарапайым байланыстарын анықтау икемді- ліктерін, сондай-ақ баланың заттардың жинақтаушы атауын меңгеру деңгейін анықтау.

Тапсырманың сипаттамасы: балаға бір топқа жататын 3 сурет, мысалы, сәбіз, қияр, қызанақтың суреті ұсынылады. Бала берілген 3 суретті жинақтаушы бір ұғыммен атауы тиіс.

Даму деңгейлері

Жоғары деңгей – бала заттардың қарапайым өзара байла- ныстарын анықтай алады.

Ортаңғы деңгей – бала оларды бір топқа біріктіре алады, сондай-ақ жинақтаушы ұғымды атап береді.

Төменгі деңгей – бала қарапайым өзара байланыстарды анықтауға қиналады, жинақтаушы атауды пайдаланбайды; тапсырманы тәрбиешінің көмегімен орындайды немесе мүлде орындай алмайды.

«Төртіншісі артық» әдістемесі

Мақсаты: белгілі бір топқа жататын нысандарды жіктеу, оған сәйкес келмейтін «артық» нысанды шығарып тастау.

Тапсырма: балаға бір топқа жататын заттар және осы заттар- дың тобына жатпайтын бір зат бейнеленген карточкалар ұсы- нылады. Оларды қарап көрген бала 1 «артық» суретті алып тас- тауы тиіс.

Даму деңгейлері

Жоғары деңгей – бала заттарды бір топқа біріктіре біледі, осы топқа жатпайтын артық затты шығарып тастай алады.

Ортаңғы деңгей – бала тәрбиешінің көмегімен тапсырманы орындайды.

Төменгі деңгей – бала тіпті тәрбиешінің көмегімен де тапсырманы орындай алмайды.

«Қисынсыздықтар» әдістемесі

Мақсаты: қоршаған әлем туралы, олардың арасындағы қисынды байланыстар мен қатынастар туралы қарапайым бейнелік түсініктердің даму деңгейін анықтау. Баланың қисынды ойлау және өз ойын грамматикалық дұрыс білдіру қабілетін анықтау.

Тапсырма: балаға қисынсыз жағдайлар бейнеленген суретті көрсетеді. Бала сурет- ті қарап көру кезінде шамамен мынадай мазмұндағы нұсқаулықты алады: «Мына суретке зер сала қа- рап, онда ненің теріс бейнеленгенін және оның іс жүзінде қандай болуға тиіс екенін айт, өз жауабыңды түсіндір».

Даму деңгейлері

Жоғары деңгей – суреттегі барлық 5 қисынсыздықты бай- қаған балаға осындай баға қойылады. Мұның дұрыс еместігін түсіндіре біледі, сонымен қатар, «іс жүзінде қандай болатынын айта алады.

Орташа-жоғары деңгей – бала 4 қисынсыздықты байқап, атап көрсетті, оның үстіне іс жүзінде қандай болатынын түсін- діре біледі.

Ортаңғы деңгей – бала 3 қисынсыздықты байқады, оларды түсіндіре біледі.

Орташа-төменгі деңгей – бала 2–3 қисынсыздықты байқа- ды, оларды түсіндіруге қиналды.

Төменгі деңгей – тапсырманы орындай алмайды, қисынсыз жағдайларды көрсете және түсіндіре алмайды.

Қабылдау (ұғыну)

«Не жоғалды» әдістемесі

Мақсаты: заттарды тұтас ұғыну (қабылдау) деңгейін анықтау.

Тапсырма: балаға олардың кейбір бөлшектері жетіспей- тін ойыншықтар бейнеленген суреттерді қарап көріп, бұл ойыншықтардың қандай бөліктері жоғалғанын анықтау ұсынылады.

Даму деңгейлері

Жоғары деңгей – бала жетіспейтін барлық 5 деңгейді анық- тады.

Орташа-жоғары деңгей – бала жетіспейтін 4 бөлшекті дұрыс атады.

Ортаңғы деңгей – бала жетіспейтін 3 деңгейді атады.

Орташа-төменгі деңгей – бала жетіспейтін 2 бөлшекті анық- тады.

Төменгі деңгей – бала жетіспейтін 1 бөлшекті атады немесе тапсырманы орындай алмады.

ЗЕЙІН

«Айырмашылықтарды тап» әдістемесі

Мақсаты: заттардың айырым белгілерін табу қабілетін анық- тау.

Тапсырма: бала 2 суретке зейін сала қарап, олардың айырым белгілерін (барлығы 2) табуы тиіс.

Даму деңгейлері

Жоғары деңгей – бала 2 айырмашылықты дұрыс анықтады.

Ортаңғы деңгей – бала 1 айырмашылықты тапты.

Төменгі деңгей – бала тапсырманы орындай алмады.

3–4 жастағы баланың жеке таным процесстерінің даму картасы

Баланың аты­жөні Жасы

Ж

О/Ж

О

О/Т

Т

қабылдау зейін жады ойлау қиялдау