МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ
ҮДЕРІСТЕРІН ДИАГНОСТИКАЛАУ
3-4
жас
Жады
(зерде)
«Суреттерді есте сақта»
әдістемесі
Мақсаты: жад
(есте сақтау) көлемінің, ақпараттарды сақтау және жаңғырту
үрдісінің диагностикасы.
Тапсырманың сипаттамасы:
балаға есінде сақтауға тиіс- ті (ол білетін) 3
заттың суреті көрсетіледі, одан соң суреттерді алып қояды, енді
бала оларды атауы тиіс.
Даму деңгейлері
Жоғары деңгей –
бала барлық 3 суретті есінде сақтап, айтып берді.
Ортаңғы деңгей –
бала 2 суретті есінде сақтаған.
Төменгі деңгей –
бала 1 суретті есінде сақтаған немесе тап- сырманы орындай
алмайды.
ОЙЛАУ
«Бір сөзбен ата»
әдістемесі
Мақсаты: осының арқасында оларды бір
топқа біріктіруге болатын заттардың өзара қарапайым байланыстарын
анықтау икемді- ліктерін, сондай-ақ баланың заттардың жинақтаушы
атауын меңгеру деңгейін анықтау.
Тапсырманың
сипаттамасы: балаға бір топқа жататын 3
сурет, мысалы, сәбіз, қияр, қызанақтың суреті ұсынылады. Бала
берілген 3 суретті жинақтаушы бір ұғыммен атауы
тиіс.
Даму
деңгейлері
Жоғары
деңгей – бала заттардың қарапайым
өзара байла- ныстарын анықтай алады.
Ортаңғы
деңгей – бала оларды бір топқа
біріктіре алады, сондай-ақ жинақтаушы ұғымды атап
береді.
Төменгі
деңгей – бала қарапайым өзара
байланыстарды анықтауға қиналады, жинақтаушы атауды пайдаланбайды;
тапсырманы тәрбиешінің көмегімен орындайды немесе мүлде орындай
алмайды.
«Төртіншісі артық»
әдістемесі
Мақсаты: белгілі бір топқа жататын
нысандарды жіктеу, оған сәйкес келмейтін «артық» нысанды шығарып
тастау.
Тапсырма: балаға бір топқа жататын
заттар және осы заттар- дың тобына жатпайтын бір зат бейнеленген
карточкалар ұсы- нылады. Оларды қарап көрген бала 1 «артық» суретті
алып тас- тауы тиіс.
Даму
деңгейлері
Жоғары
деңгей – бала заттарды бір топқа
біріктіре біледі, осы топқа жатпайтын артық затты шығарып тастай
алады.
Ортаңғы
деңгей – бала тәрбиешінің көмегімен
тапсырманы орындайды.
Төменгі
деңгей – бала тіпті тәрбиешінің
көмегімен де тапсырманы орындай алмайды.
«Қисынсыздықтар»
әдістемесі
Мақсаты: қоршаған әлем туралы, олардың
арасындағы қисынды байланыстар мен қатынастар туралы қарапайым
бейнелік түсініктердің даму деңгейін анықтау. Баланың қисынды ойлау
және өз ойын грамматикалық дұрыс білдіру қабілетін
анықтау.
Тапсырма: балаға қисынсыз жағдайлар
бейнеленген суретті көрсетеді. Бала сурет- ті қарап көру кезінде
шамамен мынадай мазмұндағы нұсқаулықты алады: «Мына суретке зер
сала қа- рап, онда ненің теріс бейнеленгенін және оның іс жүзінде
қандай болуға тиіс екенін айт, өз жауабыңды
түсіндір».
Даму
деңгейлері
Жоғары
деңгей – суреттегі барлық 5
қисынсыздықты бай- қаған балаға осындай баға қойылады. Мұның дұрыс
еместігін түсіндіре біледі, сонымен қатар, «іс жүзінде қандай
болатынын айта алады.
Орташа-жоғары
деңгей – бала 4 қисынсыздықты байқап,
атап көрсетті, оның үстіне іс жүзінде қандай болатынын түсін- діре
біледі.
Ортаңғы
деңгей – бала 3 қисынсыздықты
байқады, оларды түсіндіре біледі.
Орташа-төменгі
деңгей – бала 2–3 қисынсыздықты
байқа- ды, оларды түсіндіруге қиналды.
Төменгі
деңгей – тапсырманы орындай алмайды,
қисынсыз жағдайларды көрсете және түсіндіре
алмайды.
Қабылдау
(ұғыну)
«Не жоғалды»
әдістемесі
Мақсаты: заттарды тұтас ұғыну
(қабылдау) деңгейін анықтау.
Тапсырма: балаға олардың кейбір
бөлшектері жетіспей- тін ойыншықтар бейнеленген суреттерді қарап
көріп, бұл ойыншықтардың қандай бөліктері жоғалғанын анықтау
ұсынылады.
Даму
деңгейлері
Жоғары
деңгей – бала жетіспейтін барлық 5
деңгейді анық- тады.
Орташа-жоғары
деңгей – бала жетіспейтін 4 бөлшекті
дұрыс атады.
Ортаңғы
деңгей – бала жетіспейтін 3 деңгейді
атады.
Орташа-төменгі
деңгей – бала жетіспейтін 2 бөлшекті
анық- тады.
Төменгі
деңгей – бала жетіспейтін 1 бөлшекті
атады немесе тапсырманы орындай алмады.
ЗЕЙІН
«Айырмашылықтарды тап»
әдістемесі
Мақсаты: заттардың айырым белгілерін
табу қабілетін анық- тау.
Тапсырма: бала 2 суретке зейін сала
қарап, олардың айырым белгілерін (барлығы 2) табуы
тиіс.
Даму
деңгейлері
Жоғары
деңгей – бала 2 айырмашылықты дұрыс
анықтады.
Ортаңғы
деңгей – бала 1 айырмашылықты
тапты.
Төменгі
деңгей – бала тапсырманы орындай
алмады.
3–4 жастағы баланың жеке таным
процесстерінің даму картасы
Баланың
атыжөні Жасы
Зерттеу
мерзімі
|
Қабылдауы
|
Зейіні
|
Жады (есте
сақтауы)
|
Ойлауы
|
Қиялдауы
|
«Кімге
не жетіспейді?»
әдістемесі
|
«Суреттерді салыстыр»
әдістемесі
|
«Суреттерді
есіңде сақта» әдістемесі
|
«Төртіншісі артық»
әдістемесі
|
«Бір сөзбен ата» әдістемесі
|
«Қисынсыз- дықтар»
әдістемесі
|
«Сурет» әдісте-
месі
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ж
О/Ж
О
О/Т
Т
қабылдау зейін жады ойлау
қиялдау