«Мектеп жасына дейінгі балалардың тілдік құзіреттілігін қалыптастыру жолдары»

1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

2. Қ.Дүтбаева атындағы Атырау гуманитарлық колледж

7. Курстық жұмыс

8. Тақырыбы: «Мектеп жасына дейінгі балалардың тілдік құзіреттілігін қалыптастыру жолдары»

15. Орындаған: Самиғоллаева А

16. Тексерген:Джапанова А

Атырау қаласы 2024 ж

Мазмұны

Кіріспе бөлім........................................................................................................5

1 тарау. Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамытудың әдістемелік жолдары................................................................................................................9

1.1. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуды ұйымдастыру түрлері мен жұмыс тәртібі...........................................................................................................9

1.2.Мектеп жасына дейінгі баланың тілін дамытудың тиімді жолдары................................................................................................................13

2 тарау. Мектепке дейінгі жастағы балалардың сөйлеу тілін дамытудың өзекті мәселелері...............................................................................................24

2.1. Мектеп жасына дейінгі балалардың тілдік құзіреттілігін дамыту жолдары

Қорытынды..........................................................................................................32

Пайданылған әдебиеттер тізімі.........................................................................33

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Динамикалық өзгеретін әлем жағдайында, технологиялардың үнемі жетілдірілуі мен күрделенуі жағдайында білім беру саласын ақпараттандыру түбегейлі маңызға ие болады. Білім беру саласын дамытудың бұл бағыты, мемлекеттік құжаттарда атап көрсетілгендей, аса маңызды ұлттық басымдық болып танылады. Трансформациялардың арқасында ақпараттық технологиялардың рөлі тек мектеп жүйесінде ғана емес, сонымен қатар мектепке дейінгі білім беруде де кеңейе түсуде, бұл жақында тек нүктелік тәжірибе ретінде байқалуы мүмкін.

Бүгінгі таңда Қазақстандық білім беру жүйесіндегі өзгерістер, оның сапасын жаңарту туралы көп айтылады. Білім беруді жаңғырту жағдайында қоршаған әлеммен дұрыс қарым-қатынас жасауға, өзін-өзі тәрбиелеуге және өзін-өзі дамытуға дайын тұлғаны дамыту басым мақсатқа айналады. Қазақстандық білім беруді модернизациялау тұжырымдамасында білім берудің қазіргі заманғы сапасының негізгі құзыреттері тұжырымдалған, бұл "балалардың әмбебап білімнің, дағдылардың және дағдылардың белгілі бір мөлшерін игеруіне ғана емес, сонымен бірге жеке тұлғаны, оның танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға" бағытталған [10, 102]. Бұл оқытудың Пәндік-білім моделінен тәжірибеге бағдарланған, құзыреттілікке көшу қажет дегенді білдіреді. Осыған байланысты, кез-келген, оның ішінде мектепке дейінгі білім беру мекемесі қызметінің негізгі нәтижесі білім, білік және дағдылар жүйесі болмауы керек, балалар мен тәрбиеленушілердің әлеуметтік, зияткерлік, ақпараттық және басқа да жеке салалардағы негізгі құзыреттіліктерінің жиынтығын ескеру қажет және оны жүзеге асыру үшін жағдай жасау қажет.

"Мектепке дейінгі жас-бұл сезімтал (лат. ѕзпѕиѕ-сезім, сезім) тұлғаның даму кезеңі, оның негізгі сипаттамаларының қалыптасуы " [24, 41.]деген ұғымды білдіреді. Сонымен қатар, осы жаста адамның заттар әлеміне, табиғатқа, адамдар әлеміне қатынасының негізі қаланады, бұл мектеп жасына дейінгі баланың құзыреттілігін қалыптастыру үшін қолайлы кезең (әлеуметтік, сөйлеу, коммуникативті, денсаулық сақтау, бастапқы математикалық, бастапқы музыкалық, ақпараттық, азаматтық және басқалар). Зерттеудің мақсаты-ақпараттық технологиялар арқылы үлкен мектеп жасына дейінгі балаларда тілдік құзыреттілігін қалыптастыру ерекшеліктерін олардың тиімділігі тұрғысынан зерттеу.

Мақсатқа сәйкес жұмыстың міндеттері анықталды:

1) психологиялық-педагогикалық әдебиеттегі сөйлеу құзыреттілігі мәселесін зерделеу және талдау.

2) "сөйлеу құзыреттілігі"ұғымына анықтама беру.

3) Үлкен мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу құзыреттілігін қалыптастыру процесінде ақпараттық технологиялар құралдарын пайдаланудың тиімділігін анықтау.

Зерттеу гипотезасы-біз үлкен мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеу құзыреттілігін қалыптастырудың тиімділігі балалардың мақсатты, дәйекті, жүйелі жұмысында ақпараттық технологиялар құралдарын пайдалану кезінде тиімдірек болады деп сендік.

Жұмыс барысында біз келесі әдістерді қолдандық:

1) әдебиетті теориялық талдау әдісі;

2) эксперимент әдісі;

3) бақылау, салыстыру және жалпылау әдістерін қамтитын сипаттамалық әдіс;

4) оқу-тәрбие процесін модельдеу әдісі;

5) оқудағы қиындықтарды диагностикалау және болжау әдісі.

Курстық жұмыстың құрылымы:

Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

1 тарау. Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамытудың әдістемелік жолдары

1.1. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуды ұйымдастыру түрлері мен жұмыс тәртібі

Тіл – қоғамдағы адамдардың бір-бірімен пікір алысып, қарым-қатынас жасайтын құралы, қоғамдағы өндірістің, ғылым мен техниканың, әдебиет пен мәдениеттің шарықтап өсіп, кемеліне келуі тілдің жемісі екені мәлім. Тілдің қоғамдағы алатын орны туралы Жүсіпбек Аймауытов «…ана тілі халық болып жасалғаннан бері жан дүниесінің айнасы, өсіп-өніп түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі десе, Ахмет Байтұрсынов: «…өзіміздің елімізді сақтау үшін бізге мәдениетке, оқуға ұмтылу керек… Өз алдына ел болмаққа, өзінің тілі, әдебиеті бар ел ғана жарай алатындығын біз ұмытпауға тиістіміз» дейді.

Сүйемін туған тілді, ана тілім

Бесікте жатқанда-ақ берген білім.

Шыр етіп жерге түскен минутымнан,

Құлағыма сіңірген таныс үнім, –деп Сұлтанмахмұт Торайғыров айтқандай бесік жырымен басталатын әуезді ана тілі – ана әлдилеуімен нәрестенің рухани жан дүниесін байытып, сырлы сөз маржанына құлағын үйретіп, құймақұлақ тыңдармандыққа баулитыны ешбір дәлеледеуді қажет етпесе керек. Ананың алғашқы әлдиімен емірене естіртетін мейірбан сүйіспеншлігі сәбидің ойына сәуле түсіріп сезімін оятады. Ана мен бала арасында ыстық ықылас қалыптасып, ол сәбиімен тілдесу арқылы өрістей береді. Алайда, ана сүтімен келетін тілдік қуаныш баланың ата-анасы халық тілінің қыры мен сырына, оның тарихи бай мұрасына қанық болса ғана табысты болмақ. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту үздіксіз білім беру жүйесінің бірінші деңгейі ретінде қазіргі үнемі өзгеріп отыратын әлемде сәтті бейімделе алатын баланың жеке басының қалыптасуы мен дамуына жағдай жасайды. Жетекші ғалымдар мен практиктер жүргізген көптеген психологиялық-педагогикалық зерттеулер нақты Мектепке дейінгі жастағы зияткерлік, тұлғалық әлеуметтік және эмоционалдық даму стратегиясымен тығыз байланысты және мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып табылатынын ескере отырып, Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі білім беру жүйесін жаңғырту, дамыту мәселелеріне ерекше назар аударылды.

Мектепке дейінгі ұйымдарда жаңа стандарт – білім беру мазмұнына қойылатын талаптардың деңгейін және балаларды даярлауға қойылатын міндетті талаптарды белгілейтін, баланың жеке басының дамуын, білім беру мазмұнын жаңартуды, болашақ ұрпақтың тәрбиесін балаларды шамадан тыс жүктемелерден қорғайтын жаңа сапалы деңгейге көтеруді қамтамасыз ететін мемлекеттік құжат дүниеге келді. Мектеп жасына дейінгі балалардың даму проблемасы ұлттық даму стратегиясымен тығыз байланысты және мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып табылады. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының жаңа нұсқасы 2009 жылы қолданысқа енгізілді. Бұл жаңа стандартта педагогикалық процестерді ұйымдастыру үш негізгі принципті жүзеге асыруды көздейді: интеграция, жіктеу және жекешелендіру. Әр білім саласы бойынша мектепке дейінгілерді тәрбиелеу және оқыту бағдарламалары мазмұнды ғана емес, сонымен бірге құралдарды, түрлерді, әдістерді, тәсілдерді, балалардың іс-әрекетін ұйымдастыру және басқару технологиясын, яғни педагогикалық процесті анықтайды, сонда:

— педагогикалық процесс білім беру салалары мазмұны арқылы іске асырылады;

— педагогикалық процесс ұйымдастырудың жеке-дара, кіші топтық және топтық формаларының үйлесімді байланыстарына сүйеніп құрылады;

— педагогикалық процесс қарым-қатынасқа, ойынға, ізденуші-эксперименттік іс-әрекетке, ересектермен және құрдастарымен ынтымақтасуға негізделіп ұйымдастырылады;

— педагогикалық процесс пәнаралық, іс-әрекет аралық өзара әрекеттестік сипатта болады, өздігінен іске асыру және өзін таныту үшін оған қатысушылардың әрқайсысына оңтайлы мүмкіндік туғызады;

— педагогикалық процесс тәрбиешінің жетекшілік рөлін ескереді және ғылым мен практиканың өзара байланысын, педагогикалық процесті болжауды, жобалауды және түзуді, педагогикалық іс-әрекет нәтижесінің объективті диагностикасын көздейді;

— педагогикалық процесс диагностиканың нәтижесіне сүйеніп құрылады;

— бала дамуының жеке-дара траекториясын іске асыруды қамтамасыз етеді.

Жаңа ҚР МДТО МЖМБС-ын және бағдарламаларды мектепке дейінгі ұйымдарда іске асыру:

— базистік тақырыптық-перспективтік жоспарға сүйеніп жасаған, білім беру салаларын кіріктіретін жұмыс оқу жоспарын пайдаланып күн тәртібін, ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің бөлінуін (оқу іс-әрекетінің кестесін), күні бойғы педагог пен балалардың іс-әрекетін айқындайтын педагогикалық процестің циклограммасын жасауды;

— жұмыс және перспективтік жоспарға, циклограммаға негізделіп әзірленетін оқу конспектісін жасауды қажет етеді.

Жасалған жоспарға сәйкес тәрбиеші балаларды оқыту мен тәрбиелеуді күнделікті өмірде жүзеге асырып отырады: күні бойы олардың білімін толықтырады, әр түрлі: мәдени-гигиеналық, мінез-құлық мәдениеті, сөйлеу тілі, есептеу, қимыл және т.б. іскерлік пен дағдысын қалыптастырады. Оқытудағы басты рөл оқу әрекетіне беріледі.

Ф.Н. Жұмабекова «Мектепке дейінгі педагогика» оқу құралында оқытудың негізгі формасы – сабақ деп бере отырып, сабақ барлық балалар үшін міндетті, мұнда білім, білік, дағдыны игерумен қатар, балалар тобын құруға, онда өмір сүріп, іс-әрекетпен шұғылдануға, бір-бірімен дұрыс қарым-қатынас жасап, адамгершілік қасиеттерін, мінез-құлқын қалыптастыруға үйрететініне тоқталған. Сабақ сөзі қазіргі таңда яғни жаңа стандарт бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті деп қолданылып жүр. Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті тәрбиешінің басшылығымен өтеді. Ол ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін таңдап алып, балалардың білімді, іскерлікті, дағдыны меңгеру әрекетін басқарады. Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетін өткізуге ең қолайлы кезең – күннің бірінші жартысы. Себебі балаларға іс-әрекетпен шұғылдану таңертеңгі тамақтан кейін, шаршамай, ойынға кіріспей тұрғанда ыңғайлы екені көптеген ғалымдардың зерттеу еңбектерінде дәлелденген.

ҚР МДМ МЖМБС негізінде әзірленген жаңа бағдарламалар кешенінің ("бірінші қадам", "Зерек бала", "Біз мектепке барамыз") мазмұнын іске асыру негізгі білім беру салаларымен тығыз байланысты жұмысты көздейді, олардың әрқайсысының өз бөлімдері мен нысаналы бағыттары бар.

Бағдарламалардың айрықша ерекшелігі-білім беру салалары арасындағы байланыстарға негізделген және олардың нақты саласы білім беру жүйесінің бірлігін көрсететін материалды біріктіру. Интеграция мұғалімге балалардың жеке ерекшеліктерін, олардың жақын даму аймақтарын ескере отырып, бір және бірнеше білім салалары шеңберінде мазмұнды үйлестіруге және материалды әртараптандыруға құқық пен мүмкіндік береді. Егер негізгі білім берудің мазмұны тұлғаға бағытталған және тұлғалық-тұлғалық тұрғыдан қалыптасса, ойын оқытудың белсенді құралы ретінде пайдаланылады, ал ата-аналар балабақшадағы білім беру процесіне "араласады және қатысады", содан кейін баланың құзыреттілігін дамытудың жоғары деңгейіне қол жеткізуге болады. Сонымен бірге, білім беру материалының интеграциясы бір жас кезеңінен екіншісіне өту кезінде негізгі мазмұнның шоғырлануы мен реттілігі принциптерін жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Жаңа стандарт бойынша мектепке дейінгі білім берудің мазмұны және келесі бағыттар негізінде мектепке дейінгі салада педагогикалық процесті ұйымдастыру өзгертілді.

- мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің нәтижесі ретінде баланың құзыреттілігін қалыптастыру;

- бес білім беру саласынан ("Денсаулық", "қарым-Қатынас", "Таным", "Шығармашылық", "Әлеуметтік орта")ұйымдастырылатын танымдық іс-әрекеттерді интеграциялау ;

- құзыреттіліктің даму индикаторларына, яғни мектеп жасына дейінгі баланың бірыңғай даму деңгейін зерттеу мен қадағалаудың қолданыстағы құралына сүйене отырып, әр баланың жетістіктерін диагностикалауды жүзеге асыру. Тіл дамыту мәселелерінің зерттелу жайы туралы әдістемелік еңбектерді зерттеу тақырыбымыз тұрғысынан талдау жасай отырып, бастауыш сынып жасындағы балалардың ауызша тілін дамытуда басшылыққа алдық.
Қазақ даласында оқу-ағарту ісін ұйымдастыру, қазақ балаларының сауатын ашу мен тілін дамыту мәселелеріне арнап алғаш рет ғылыми еңбектер жазған ғалым Ы.Алтынсарин болды.Баланы осылайша сөз өнеріне сөйлесе білуге үйрету – күнделікті үй-ішілік тәлім-тәрбие арқылы іске асырылады. Сондықтан отбасында әрбір ата-ана баланың ақыл-ойын, ауызша сөйлеу тілін дамытуға мүмкіндігінше көңіл бөлуге тиісті.Баланың мектепке дейінгі кезі – оның жеке қасиеттерінің қалыптасып, дамитын кезеңі, сондықтан да бала өз ана тілінде сөйлеуі қажет. Бұған ата-аналар да ерте бастан көңіл бөлгені жөн. Баланың жағымды мінез-құлық әрекеттері 3-4 жасқа дейін-ақ қалыптасып, тұрақтала бастайды. Сондай-ақ оның физологиялық, психологиялық жақтары да жедел дамып жетіледі. Осыған орай түрлі қимыл-әркеті күрделене түседі. Күнделікті өмірде өзіне қажетті заттарды білуге деген баланың ынтасы артады.Ата-аналар балаларын әртүрлі іске үйрету арқылы олардың өз бетінше іс тындыруын да қалыс қалдырмайды. Бұл болашақ шәкірттердің оқуға зерек, ой еңбегіне белсенді болуға, өз ісін жақсы ұйымдастыра білуге тәрбиелеу үшін қажет. Мектеп жасына дейінгі баланың тағы бір ерекшелігі-оған еліктеу, қиял басым. Сондықтан ересектердің айналасындағы құбылыстар мен әрекеттерді ескеру қажет.Кейде балаға сыртқа шыққанда не бастан өткергенін, арнайы серуендеуге түсіндіріп, үйге келгенде көргендерін есте сақтауға үйрету пайдалы. Бұл баламен тұлғааралық байланысты нығайтады. Бала қорықпай еркін сөйлей алады. Бір жағымсыз әрекетті байқаусызда жасағанда, жасырмай айту әдеттегідей.Психологтар ұзақ уақыт бойы ортақ сезім, ақыл, сөздің дамуы тығыз байланысты екенін дәлелдеді. Оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың жетекші түрі – топтық жұмыс. Топтар 8-12 адамнан аспауы керек. Еркін сөйлеуді дамытуға арналған ұйымдастырылған тәрбие сағаттары 4-5 жастағы балаларға аптасына бір рет 20-25 минуттан, ал 5-6 жастағы балаларға аптасына 2 рет 25-30 минуттан өткізіледі. минутқа созылады. Тілдік үштікті дамыту мақсатында ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті барысында алған білімдері күн сайын барлық режимдік кезеңдер: амандасу, киіну және шешіну, тамақ ішу, төсекке дайындалу, ойындар мен серуендер кезінде бекітіледі. Әдістемелік құралдың педагогикалық пайдалылығы мектеп жасына дейінгі балаларға тілдердің үштұғырлығын оқыту көптілді тұлғаның негіздерін қалыптастырудың алғашқы маңызды кезеңдерінің бірі ретінде қарастырылуында. Тіл триадасының әдістемелік аппаратының мазмұны негізінде балалар оқитын тілдердегі сөздерді, дыбыстарды, сөйлемдерді дұрыс айту қалыптасады, сөздік қор жинақталады, ана тіліндегі сөздерді түсіну және қабылдау және басқа тілде, сонымен қатар жеңіл диалог құруға қатысады. Әдістемелік құралдың педагогикалық маңыздылығы мектеп жасына дейінгі балалардың қазіргі қоғамда жиі қолданылатын тілдердің негіздерін меңгеруіне байланысты. Халықаралық қатынастарда тек ана тілін ғана емес, сонымен қатар шет тілдерінің қостілділігін меңгеру адамның интеллектуалдық, эмоционалдық және адамгершілік дамуымен тығыз байланысты. Тілдік дағдыларды дамытудың негізгі мазмұны мектепке дейінгі ұйымдарда тәрбие мен оқытудың әдістемелік құралы ретінде «Катинас» білім беру саласында анықталған. «Катина» білім беру саласының мақсаты - оқытылатын тілдердің вербалды және вербалды емес құралдарын пайдалана отырып, қоршаған ортадағы адамдармен қарым-қатынас жасай алатын мектепке дейінгі көптілді тұлғаны тәрбиелеу.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетіне қойылатын негізгі талаптар: Жалпы уақыттың 5-10 минуты үш тілде жүргізілетін жалпы дамытатын лексикалық түрлерге (қызығу, санау, дидактикалық ойындар, тілдік және фонетикалық жаттығулар, рифма мен бесік жыры) бөлінеді.

Балаларға тілдің үш тұғырлы бағдарламасы жүйесінде үйрету әдістемесі

Ағылшын тілін оқыту әдістемесін таңдағанда оның қай жас тобына арналғанын ескеру қажет.

Ойын техникасы балаларды да, мұғалімдерді де қызықтырады. Ол өзінің қарапайымдылығымен тиімді. Мұғалім тілді меңгерту, жетілдіру сабағын ойын түрінде өткізеді. Әдістің құндылығы – бір жастан бастап ауызша сөйлеу, дұрыс айту, дұрыс жазу, грамматика, т.б. дамиды.

Зайцев техникасы үш жастан 6 (7) жасқа дейінгі балаларға арналған. Енді оны ағылшын тілін үйретуге бейімдеп, бейімдейтін кез келді. Ағылшын алфавитінің әріптері әйгілі Зайцев текшелерінде де пайда болды.

Глен Доман әдісі сәбилерге арналған. Бұл әдіс баланың көру жадысын пайдаланады, аттары жазылған суреттер есте сақталады және оқуды үйрену процесін одан әрі жеңілдетуге көмектеседі, карталарды қолмен жасауға болады. Гленн Доман өз кітаптарында нақты және нақты құралдарды ұсынады. Карточкаларды тек балалармен ғана емес, ересектермен де, тіпті мектеп жасына дейінгі балалармен де қолдануға болады. Тіл дамыту әдістемесінің ғылыми негізін зерттеген С.Рахметова тіл дамытуға «балалардың сөздігін байытуға, мағынасын түсініп, сол сөздерді дәл қолдана білуге, өз ойларын, пікірін екінші біреуге жеке сөйлемдер арқылы, логикалық тұтастығын сақтай отырып, жүйелі түрде әңгімелеу арқылы ауызша айтып беруге үйрету жұмысын айтамыз» деп анықтама береді.

Дизайн техникасы 4-5 жастағы балаларға арналған. Тіл мұғалімі сабақ жүйесіне тақырыпты таңдайды, балаларға берілген тақырып бойынша қызықты нәрсені үйренуге көмектесетін әртүрлі әрекеттерді ұсынады. Балалар өз бетінше (немесе ата-аналарының көмегімен) орындау үшін тапсырмалар алады. Қорытынды сабақтың уақыты келгенде, балалар жоба тақырыбына ауқымды шығармашылық жұмыстармен жақындайды.

Аралас әдістеме - Мұнда сіз өзіңіз таңдаған әртүрлі әдістемелерді құра аласыз. Мысалы, ойын ойнау, тақпақтар мен әндерді жаттау, жобалар жасау, т.б. Техниканың құндылығы оның алуан түрлілігінде. Әртүрлі әрекеттерді ұсына отырып, баланы баурап алу оңайырақ.

Тәжірибеде қолданылатын мектепке дейінгі тілді оқытудың барлық әдістері ата-анаға баламен үйде өз бетінше оқуға көмектеседі.

Жеке шығармашылық белсенділік

Жұмыстың түрлері мен формалары

Әзірлеуші ​​тақырыбының орта тілдік кеңістігіне кіру үшін:

- кассеталардағы, дискілердегі және басқа тасымалдаушылардағы музыкалық аудиоматериал;

- сөздік, үстел ойындары, құралдар, кітаптар;

- жағдайға байланысты рөлдік, лексикалық мазмұны бар театрландырылған ойындар;

- балалар ертегілерді қоюда, өлең оқуда өз жетістіктерін көрсете алатын ертеңгіліктер мен мерекелер қолданылады.

Мектепке дейінгі тәрбие концепциясының негізін қалайтын кезеңдері әдіс-тәсілдерді, үлгілерді, оқу-әдістемелік құралдарды кеңінен қолдануға әкеледі. Бұл балалардың жеке ерекшеліктерін, сондай-ақ олардың жалпы мәдени дамуы мен микроәлеуметтік ортасы – отбасының ерекшеліктерін ескереді.

Негізгі әдістер:

а) ересектердің сөйлеген сөздеріне балаларға бейтаныс тілде еліктеу;

ә) көру, есту және әдемі бейнелер жасау. Нәтижесінде ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде вербалды емес оқыту құралдарының (сызбалар, сөйлемдердің заттары мен құрылымдарының графикалық бейнелері, музыка) басымдылығы;

в) оқу-дидактикалық ойындарды пайдалану;

г) жұмбақтар;

д) ертегілер мен шағын әдеби шығармаларды сахналау, өз ойын жеткізуде психологиялық кедергілерге жол бермеу және өзін-өзі бағалауды арттыру.

Лауазымдар:

1. Әртүрлі мадақтау, сөздік және материалдық құралдарды қолдану.

2. Баланың тілдік қабілетін арттыратын мұғалім мен балалар арасындағы жағымды қарым-қатынасты қалыптастыру.

3. Мұғалімнің оқу-тәрбие үрдісіндегі сөзінің 90%-ы бала оқып жатқан тілде болуы керек.

4. Сөздікпен жүйелі түрде таныстыру: 3 сөзден бастап, сөздік тапсырмаларын көбейтіп, бірте-бірте бекіту. Соңында күнделікті өмірде жинақталған сөздік қорын молайту.

5. Балалардың қысқа мерзімді есте сақтау қабілетін ескере отырып, әрқашан алдыңғы материалға оралыңыз және оны келесі қайталауларға қосыңыз.

6. Сөйлеу дағдыларын дамытуға бағытталған дұрыс тілдік конструкцияларды үйрету.

7. Жұптық және топтық жаттығуларға ерекше назар аударыңыз. Бұл топта қолайлы психологиялық климат құруға және тілдік кедергіні жоюға көмектеседі.

8. Мұғалімнің сұрақтары мен бұйрықтарына реакция жылдамдығын дамытады.

1.2.Мектеп жасына дейінгі баланың тілін дамытудың тиімді жолдары

Тіл-бұл қоғамдағы адамдар пікір алмасатын және бір-бірімен байланысатын құрал. Таза экспрессивті тіл-ойлаудың жемісі. Баланы ана тілінде дұрыс сөйлеуге үйрете отырып, біз онда тіл мәдениетін қалыптастырамыз. Олай болса, тіл - бұл адамзат қоғамымен бірге туатын және өмір сүретін және ұрпақтан-ұрпаққа берілетін мұра. Отбасының, балабақшаның баланы тіл мәдениетінде тәрбиелеудегі қажырлы еңбегі орасан зор. Балабақшадағы тәрбие жұмысының басты мақсаттарының бірі-баланы жақсы сөйлеуге және тілдерін ұстауға үйрету. Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеуін дамыту бойынша жұмыс балабақшада өткізілетін барлық сабақтарда (шығармаларды оқу, сауаттылық, сурет салу, мат