Мектебі:

мекемесі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сыныбы:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

§12. Шыңғыс хан

Сабақ негізделген оқу мақсаты

7.3.2.5. ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Шыңғыс ханның өмірі мен Монғол мемлекетінің саяси құрылымы туралы білімді меңгереді, түсінік береді.

Көпшілігі:

Шыңғыс ханның өмірі мен Монғол мемлекетінің саяси құрылымының ерекшеліктерін салыстырмалы түрде сараптай алады.

Кейбірі: XIII ғасырдағы  Монғол мемлекетінің  құрылуы, саяси құрылымы, басқыншылық саясаты және ұлы қолбасшы Шыңғысханның алар орнын анықтап, өзіндік пікір қалыптастыра алады.

Ойлау дағдылары

Білу, түсіну, қолдану

Бағалау критерийлері

XIII ғасырдағы  Монғол мемлекетінің  құрылуы, саяси құрылымы, басқыншылық саясатының дамуында ұлы қолбасшы Шыңғысханның ролін анықтайды.

Тілдік мақсат

Оқушылар: Шыңғыс ханның жеке қасиеттерін анықтап, оларға өзіндік ой-пікір айта алады, жеке өзіндік баға бере алады. тақырыпқа қатысты бірнеше тапсырмаларды слайдың көмегі арқылы орындап, түсіне алады.

Пәнге арналған сөздік және терминология: Шыңғыс хан, нояндар, баһадүрлер, мергендер.

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. Шыңғыс ханның өмір сүрген жылдары?

2. Шыңғыс ханның әкесінің аты кім?

3. Шыңғыс ханның атын әкесі не себепті Темүжін деп қойды?

4. 1190-1206 жылдары Темүжін қай тайпаларды бағындырды?

5. Қай жылы Шыңғыс ханды «ХАН» етіп сайлады?

6. Шыңғыс хан бүкіл монғол жерін неше қанатқа бөлді?

Жазылымға арналған тапсырмалар: «Тарихи диктант», терминологиямен жқмыс, Семантикалық карта,

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы, қазақ әдебиеті.

Құндылықтарға баулу

Азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, бірін-бірі сыйлау

Тарихи концепт

себеп пен салдар

Алдыңғы оқу

Тарихи тұлғалар туралы білімі бар. Мысалы, А.Македонский, Томирис т.б

Жоспар

Жоспарлан- ған уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар ескертпелерді жазыңыз

Оқушы әрекеті.

Басталуы

3 мин

2 мин

Ұйымдастыру кезеңі

Мәтін. Монғол жерінен шыққан атақты билеуші. Тек монғол жұртына ғана емес, бүкіл әлемге танымал болған билеуші. Есугей Баһадүрдің отбасында дүниеге келген. Анасы орта жүздің қоңырат руының қызы. Жошы, Шағатай, Үгедей, Төле сынды ұлдары болған.

(М) Математикалық ойын

100*10+200-35=1165

100*10+500-273=1227

Оқушыларға интерактивті тақтадан Шыңғыс ханның тарихи суреті қойылып, қысқаша мәтін беріледі. Мәтінге, суретке қарап, оқушылар Бүгінгі тақырыптың атын өздері тауып қояды.

Оқушылар математикалық есепті шешу арқылы Шыңғыс ханның өмір сүрген жылдарын анықтайды

Ортасы

4 мин

«Тарихи диктант». Көп нүктенің орнына оқулықтан тиісті сөзді қойып, сөйлемнің мағынасын ашыңыз!!!!!

1. ХІІІ ғасырдың басында Шыңғыс хан .......................................... жері мен ............................ елін жаулап алып, Ұлы монғол империясын құрды.

2. Шыңғыс хан бүкіл монғол жерін .......... қанат және ......................... қанат деп бөлді.

3. Әрбір қанат ................................., ал олар ......................., ................................., .......................... бөлінді.

4. Шыңғыс хан құрған Ұлы монғол мемлекетінің аумағы оңтүстігі ..................., солтүстігі ........................., шығысы............................., батысы.......................................... дейін созылды.

Бағалау критерийі

Дескриптор

Шыңғыс хан туралы тарихи білімі жан-жақтылана түседі.

ХІІІ ғасырдың басында Шыңғыс хан Сібір халықтарының жері мен Қытай елін жаулап алып, Ұлы монғол империясын құрғандығын анықтайды. Шыңғыс хан бүкіл монғол жерін сол қанат және оң қанат деп бөлгендігін түсінеді. Әрбір қанаттың түмендіктерге, ал олар мыңдықтарға, жүздіктерге, ондықтарға бөлінгендігін ұғынады. Шыңғыс хан құрған Ұлы монғол мемлекетінің аумағы оңтүстігі Ұлы Қытай қабырғасынан, солтүстігінде Селенга өзеніне дейін, шығысында Хинган қыратынан, батысында Алтай тауына дейін созылғандығын анықтайды.

Әр топқа беріледі. Қай топ жылдам орындаса, соған балл беріледі.

3 минут

Терминологиямен жұмыс.

Негізгі ұғымдар: Шыңғыс хан, нояндар, баһадүрлер, мергендер.

Жауабы:

• Шыңғыс хан – 1162 /1165-1227 жылдары өмір сүрген, 1206-1227 жылдары Монғол империясын билеген атақты монғол ханы.

• Нояндар, баһадүрлер, мергендер – монғол әскерін басқарған феодалдық жоғары топ өкілдері.

Оқушылар оқулықта берілген жаңа тарихи терминдерге жауап тауып, дәптерлеріне түсіріп алады.

8 минут

Семантикалық карта.

Жауабы:

• 1207 жылы Енисей жағалауындағы ойраттар т.б тайпалар бағындырылды.

• 1211 жылы монғолдар Солтүстік Қытайдағы Цзинь мемлекетіне шабуыл жасады.

• 1215 жылы ұзақ соғыстан кейін Шыңғыс хан әскерлері Пекинді алады.

• 1218 жылы Жетісуда бекіген наймандарды бағындырды.

• 1219 жылы монғолдар Қазақстан мен Орта Азияны жаулай бастайды.1219 жылы күз айында монғолдар Отырарға келеді.

• 1220 жылы Хорезм мемлекетінің астанасы Бұқараны, одан кейін Самарқанды қоршап алады.

• 1221 жылы Орта Азияның соңғы қаласы Мерв жеңіліс табады.

• 1223 жылы Қалқа өзені бойында қыпшақтар мен орыстар да жеңіліс табады.

• 1226 жылы Шыңғыс хан Батыс Ся мемлекетіне тағы да жорық жасайды.

• 1227 жылы Батыс Ся мемлекетін толық бағындырады.

Бағалау критерийі	Дескриптор
Шыңғыс ханның жаулап алушылық жорықтарын толықтай түсінеді.	Монғол империясының қай жылдары қай елді жаулап, өзіне қаратқандықтарын анықтайды. Оқулықпен жылдам жұмыс жасауды үйренеді.

Үлестірмелі материалдар ретінде оқушыларға таратылады. Шыңғыс ханның жаулап алушылық жорықтарын тарихи датамен сәйкестендіріп, сәйкес жауаптың тұсына “+” белгісін қояды.

12 минут

“Тұлғаны таны” ойыны

Шыңғыс хан

• Монғол империясынан шыққан хан, әрі әлемді билеуші

• Саясаткер, әрі көреген

• Жаулаушы, әрі қатыгез

• Шыншыл, әрі ұстамды

Әрбір топ Шыңғыс ханды жан-жақты талдай отырып, өзінің позициясын қорғап шығады. Әр топқа 2 минуттан беріледі.

Аяқталуы

3 мин

3. Мин

2 мин

11

Бекіту сұрақтары:

1. Шыңғыс ханның өмір сүрген жылдары?

2. Шыңғыс ханның әкесінің аты кім?

3. Шыңғыс ханның атын әкесі не себепті Темүжін деп қойды?

4. 1190-1206 жылдары Темүжін қай тайпаларды бағындырды?

5. Қай жылы Шыңғыс ханды «ХАН» етіп сайлады?

6. Шыңғыс хан бүкіл монғол жерін неше қанатқа бөлді?

(Ж) Кері байланыс - «БББ» әдісі

Үй тапсырмасы: Тарихи эссе. Тақырыбы: «Шыңғыс хан - ХІІІ ғасырдың ұлы тұлғасы»

Оқушылар жылдамдықпен ауызша жауап береді.

«БББ» кестесі оқушыларға таратылады.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жопарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыстар, қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері, АКТ- мен байланыс.

Құндылықтардағы байланыс

Рефлексия

• Сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма?

• Бүгін оқушылар не білді?

• Сыныптағы ахуал қандай болды?

• Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?

• Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?

• Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)? 1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)? 1.

2.

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі