|
Мұқағали
Мақатаев
Есімі: Мұқағали Сүлейменұлы
Мақатаев
Қызметі: ақын,журналист
Туған
күні: 9 ақпан 1931
ж
Туған
жері:
Алматы облысы,Нарынқол
ауданы,
Қарасаз ауылында дүниеге
келген.
Ұлты: Қазақ
Руы:
Албан
Қайтыс болған
күні:
27 наурыз
1976ж
Қайтыс болған
жері:
Алматы
қаласы
Жерленген
жері:
Кеңсай
Әкесі: Мақатаев
Сүлеймен
Анасы: Нағиман
Әжесі: Тиын
Бауырлары:
Тоқтарбай,Көрпеш
|
Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы ұрпаққа
үлгі. Мұқағали
Сүлейменұлы Мақатаев (1931-1976жж)-шынай поэзия өкілі,ғажайып
ақындардың бірі болды.Әкесі Мақатаев Сүлеймен Алматы облысы,
Райымбек ауданына қарасты атақты Шәлкөде жайлауыныңтКеңбұлақ деп
аталатын өңірінде 1903 жылы дүниеген келген.Бұл аймақтың табиғаты
өте көркем,Айналаны қоршаған алып таулардың заңғар шоқылары көк
тірейді.
Ақынның әкесі Сүлеймен сөзіне берік,ісіне мығым сабырлы салмақты
адам болған.Жан жары Нағиман апаның айтуынша ол кісі
адалдығымен,момындығымен ел-жұртына ұнаған.Мұқағалидың атасы
Мақатай бір перзенті болуды армандап жүргенде,Кеңбұлақта Сүлеймен
туып,кіндігі осында кесілген екен.
Сүлеймен Кеңес үкіметіне кезінде Қарасаз өңіріндегі шаруаларды
ұжымшарға біріктіруге қатысты.Сонымен қатар ел басқару ісіндегі
қабілеті таланты жан-жақты тұтасып көрінген екен.40-жылдың қасіреті
оған мүмкіндік бермеді.Күрегін қаруға айырбастаған Сүлеймен ел
қорғау үшін қан майданға аттанды.Міне,содан сол сапардан туған
жерге қайта оралған жоқ.Калинград майданындағы ұрыста опат
болды.Артына өміріне сабақтасқан-Мұқағали,Тоқтарбай,Көрпеш деген үш
ұл қалды.Шешесі Тиын мен жан жары Нағиман қалды.
Мұқағалидың балалық шағы соғыс жылдарымен тұспа-тұс келген.
Мұқағали өлеңді 10 жасынан бастап жаза бастады.1948 жылы мектепті
бітірісімен,мәдени-ағарту саласында түрлі қызметтер
атқарды,мектепте әдебиет пәнінен сабақ берді.Аудандық газетте әдеби
қызметкер болып істеді.1962 жылы Алматыға қоныс аударып әдеби
салаға араласа бастайды.Алматы шет тілдері институтының неміс
тілі,Қазақ мемлекеттік университеттің филология факультетінде оқып
және Мәскеудегі М.Горький атындағы әлем әдебиеті институында білім
алады.Содан кейін «Социалистік Қазақстан», «Мәдениет және тұрмыс»,
«Жұлдыз» журналдарының редакциясында,Қазақстан жазушылар одағында
қызмет атқарады
Тырнақ алды туындылары Нарыңқол аудандық «Советтік шекара»
газетінде 1948 жылдары жариялана бастайды.
Мұқағали Алматыдағы Қазақ әдебиеті мен өнеріінің қаймақтары
шоғырланған ортада өткізген азғантай жылдар ішінде өзіндік дара
үнін,суреткерлік қайталанбас дарынын көрсетіп өнімді еңбектер
атқара білді.Ақын тұрмыс тауқыметін тарта жүріп,сынға ұшырағанда да
«Ақынның ақындығы атақта емес,арда ғана» деген байламды берік ұстап
көптеген қаламынан өлеңдер туды.1964 жылы «Ильич»,1966 жылы
«Армысыңдар достар», «Қарлығашым келдің бе?»,1970 жылы «Мавр»,1973
жылы «Аққулар ұйықтағанда», 1975 жылы «Шуағым менің» атты жыр
жинақтарын жариялап үлгерді.
Мұқағали поэзиясының қайнар көзі туған елі,өскен жері,Отан
тағдыры,замана тынысы,замандастарының арманы және адамгершілігі
болды.
Мұқағали өлең жазумен қатар,прозаға қалам тартып өзінің
шығармашылық қабілетін байқағаны белгілі.”Ақ қайың” поэмасының
негізінде “Қош,махаббат!” пьесасын жазды.Бұл пьеса ақын дүниеден
озған соң,сахналанды.М.Әуезов атындағы театрдың репертуарынан
тұрақты орын алды.Содан бері қаншама жылдар өтсе де көрермендер
көбеймесе азайған жоқ.
Өмірді сүюдің ғажайып үлгісін көрсеткен ақын Мұқағали “Жан азасы”
поэмасында өмір туралы гимн туғызды.”Аққулар ұйықтағанда”
поэмасында ел наным-сенімін қастерлеу.сұлулық үндестігін жыр
етсе,”Райымбек,Райымбек” дастанында ел тарихын басына қатер
төнгенде қолына ту алып жауына қарсы аттанған Райымбек Хангелді
ұлының ерлігін суреттейді.М.Мақатаев поэзиясы жұмыр жердің барлық
мәселесіне араласқан, кең тақырыптарды қамтиды.оның туған
жер,адамдардың тағдыры, ана мен бала тағдыры,соғыс тауқыметі тағы
басқа тақырыптағы лирикасы қайталанбас ұлттық сипатта,ұлттық зермен
кестеленген.
Мұқағали бір сөзбен айтқанда
сегіз қырлы , бір сырлы сыршыл ақын.Ақынның әр өлең жолынан өмірдің
шынайы шындығын ,ырғағын көруге болады. «Жырсыз өткен күндер- өлі
күндер» дегендей ақынның өлең қорына қарап өмірінің әр күні
ойланумен,толғанумен ,уақытпен таласып өмір
сүргендей.
«Жазылар естеліктер мен
туралы,»-деп айтқандай міне артында қалған ұрпақ өзі туралы
жазатынын, өлеңдерін оқитынын сезген.Кейде ақынның өлеңдерін оқи
отырып ,әулие ма ,көріпкел ме деп?-
қаласың.
Ақын Әбділда Тәжібаев атамыз
айтқандай «Мұқағали Мақатаев –біздің заманымыздың ғажайып
ақындарының бірі» деді.Ақынның жарқын
жүзіне
миллион адам түрлі пікір
пайымдаса да, ешбір көлеңке түспей келешекке қарай керуен түзеп
көше бермек.Өйткені халықтың жыры да, пірі де-Мұқағали
болмақ.
Өмір туралы ақын былай
дейді ;
Өмір деген-бұйым емес
қолдағы,
Өмір деген-ұлы бекет
жолдағы.
Қаның кеуіп қаталаған
кезіңде,
Сусыныңды қандырсаң бір
болғаны.
Мына күн де,мына аспан да,дала
анау,
Бәрі бізден,бәрі бізден
қалады-ау!
Өмір дейтін- тағатсыз бір
қозғалыс,
Өмір дейтін-өлемін деп
қарамау.
Міне, қандай дана сөздер, тура
оймен ұштасып жатқандай.Сондықтанда өмір деген бекетке құры келіп
,құры кетпей үнемі қозғалыста болып,ақынның өлеңдерінен рух алайық,
ақын рухына мың рет тағзым етейік!
08 Ақпан 2018
820
0 рет жүктелген
