Ұйымдастыру
|
І. Ұйымдастыру
кезеңі. Оқушылар назарын сабаққа
аудару.
«Шаттық шеңбері» арқылы
психологиялық ахуал туғызады
Оқушыларға тақырыпты болжау
суреттері көрсетіліп, сұрақтар
қойылады
https://kk.unansea.com/%D1%81%D2%B1%D1%80%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D2%93%D0%B0-%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96-%D1%81%D2%B1%D1%80%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%B6%D0%B0%D0%B1%D1%8B%D2%9B/
Сұрақ
түрлері
-
-
Тыңдалым
мәтіні
Қаныш Сәтбаев – Қазақстан
ғылымының атасы
Қаныш Сәтбаев – қазақтан
шыққан тұңғыш тау-кен инже- нер-геологі, Қазақстандағы геология
ғылыми мектебінің негізін қалаушы, қазақстандық металлогения
ғылымының негізін салушы.
Павлодардағы
орыс-қазақ мектебінде бастауыш білім алды. 1914 жылы Семейдегі
мұғалімдер семинариясына оқуға түс- ті. Онда Ж.Аймауытов, М.Әуезов
сияқты көрнекті қайраткер- лермен бірге оқыған. 1918 жылы
семинарияны бітірген соң Семейдегі педкурста мұғалім, Баянауылда
халық судьясы болды.
1921 жылы Баянауылға
емделуге келген геолог-ғалым Михаил Усов жас Қаныштың геолог
болуына әсер етіп, туған елінің қазба байлықтарын зерттеуге
ынталандырды. Усовтың ақылымен 1921 жылы күзде Томск технология
институтының тау-кен факультетіне оқуға түсті. 1926 жылы институтты
бітірген соң Мәскеуде зерттеу жұмыстарымен айналысып, Жезқазған мыс
кен орындарын, Байқоңыр көмірін зерттеу және Қарсақбай мыс
зауытының құрылысын жүргізу мақ- сатында Қазақстанға қайтып оралды.
1929 жылдан бастап бүкіл өмірін геологиялық барлау жұмыстарына
арнады.
Қаныш Сәтбаев 1946
жылдан бастап өмірінің соңына дейін Қазақстан
Ғылым академиясының президенті
қызме- тін атқарды.
Сәтбаев – 641 ғылыми
еңбектің авторы. Оның есімі Қазақ- стан Ғылым академиясының
Геология ғылымдары институ- тына, Жезқазған кен-металлургия
комбинатына, бір қалаға, жүздеген көшелерге берілген. Сәтбаевтың
құрметіне Жоң- ғар Алатауы жотасындағы мұздық пен шың, Қаратау кен
орнынан табылған «Сәтбаевит» минералы, «Академик Сәт- баев»
гладиолус гүлі аталған. Еліміздегі ең ірі жоғары техни- калық оқу
орны – Қазақ ұлттық техникалық университетіне Сәтбаев есімі
берілген.
(«Қазақстан» ұлттық
энциклопедиясынан
|
Сабақтың тақырыбын
анықтайды,өз біліміне сүйеніп тақырыпты
жалғастырады.
Ой
қозғау
Берілген сөздер мен
тіркестерді тақырыпқа бөліп, кестеге бірінші болып дұрыс
орналастырған оқушы жеңіске
жетеді.
Металлургия
|
Мұнай
өндірісі
|
Түсті металдар, құбыр арқылы
тасымалдау, минералдық шикізат, жанар-жағармай зауыты, қара
металлургия, көмір- сутектер қоспасы, руда, синтетикалық талшықтар,
кентас, бензин, металл қорытпалар,
керосин
2-тапсырма
«Қаныш Сәтбаев – Қазақстан
ғылымының атасы» мәтінін (05. mp3) аудиожазбадан тыңдаңдар. Мәтінде
көтерілген мәселеге автор мен оқырманның қарым-қатынасын ескере
отырып, сұрақтар құрастырады және баға
береді.
1-топ. Ашық
сұрақтар
2-топ.Жабық
сұрақтар
3-топ.
3-тапсырма
Суреттегі ұлы тұлғаларды
анықтап,тыңдалым мәтінімен
салыстырады
|
Тыңдалым
мәтіні
|
Оқылым
мәтіні
|
Тақырыбы
|
|
|
Стилі
|
|
|
Тілдік
ерекшелігі
|
|
|
Оқылым
мәтіні
Қазақ халқының зор
ғалымы
Қазақ ғалымдарының алдыңғы
қата- рынан қадірлі орын алатын кісінің бірі – Қаныш
Сәтбаев.
1926 жылдан санағанда,
табандай 15 жыл бойы Жезқазған ауданының бар- лық кен байлығын
зерттеді. Тәжірибесі өсіп, мемлекеттік ұлы шаруаны ойдағы- дай
басқарумен қатар, Қаныш сол жыл- дардың өзінде қазақ халқынан
шыққан.
2400 жыл бұрын грек тарихшысы
Геродот: «Арал теңізінің алқабында сақ, массагет деген елдер бар.
Қола мен жез- дің молы соларда. Өз жерлерінен қазып алады», – деген
екен. ХІІІ ғасырда соғып өткен бір кезбе: «Мұнда мол байлық
жа-
тыр», – деп кетіпті. Сол үлкен
атақонысты мекен еткен «Ба- ғанаты» деген жер атын «Жезқазған»
қойыпты...
Сол Жезқазғанда 1926 жылы қызу
жұмыс басталады. Сарыарқаның өз баласы, беті-жүзі келбетті, жас
шырайда жарқыраған көркі бар, білім-сана нұры бар, жиырма жеті
жасқа келген жігіт келді. Аз тобымен іске
кірісті.
Қаныш жалғыз жезді зерттеп
келген жоқ, сол 15 жыл ішінде Арқаның Жезқазған, Қарсақбай
атыраптарында та- лай да талай басқа қазына да ашты. Сол өлкеден
Байқоңыр- дай, Қияқтыдай көмір ошақтарын өзі тапты. Еспедей елеусіз
жерден есілген тағы талай қазына тапты. Қалың қатпар қор- ғасын мен
күміс тапты. Зауытқа мол қор болардай қара темір, марганец кенін
ашты. Үй, дүкен салар тастың асылын, тағы талай бұйым тапты. Мыс
қорытқанда қоспа боп, себі тиетін тағы бірнеше қосымша кен затын
тапты. Алтын мен молиб- ден де бұғып қалған жоқ. Оны да
ашты.
Ұлы Отан соғысы шағында Қаныш
бастаған ғылым орын- дарының көмегі аса зор болды. Майданға керек
болған кен қа- зынаның бәрін тез тапқызып, мол алғызып
отырды.
(М.Әуезовтің «Қазақ халқының
зор ғалымы» мақаласынан)
Медеу Сәрсеке – ұлтымыздың
кемеңгер перзенті Қаныш Сәтбаевтың ғұмыр жолын айшықтауға қырық
жылдан астам уақытын сарп етіп, тартымды еңбектерімен қазақ қауы-
мына танылған қаламгер. «Нартұлға» сериясымен жарыққа шығып отырған
«Қаныш Сәтбаев» ғұмырнамасы – деректі жанрдың айтулы шеберінің осы
саладағы көпжылдық еңбе- гінің ең
толымдысы.
|
Қалыптастырушы
бағалау
Дескриптор:
-Сөз тіркестерін
топтастырады;
Дескриптор:
-мәтінде көтерілген мәселені
анықтайды;
-сұрақтар
құрастырады;
-өз пікірін
айтады;
Дескриптор
-Екі мәтінді
салыстырады;
-Стилін
анықтайды
-Тілідк ерекшелігін
анықтайды:
|
Слайд
Оқулық
60-бет.
https://kk.unansea.com/%D1%81%D2%B1%D1%80%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D2%93%D0%B0-%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96-%D1%81%D2%B1%D1%80%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%B6%D0%B0%D0%B1%D1%8B%D2%9B/
Сұрақ
түрлері
|