2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Мутациялық өзгергіштік туралы түсінік алады.

Материал туралы қысқаша түсінік

9 СЫНЫП ҚМЖ

Дошабаева Дильфуза Сатымбаевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

17 Желтоқсан 2017

1469

1 рет жүктелген

Биология Сабақ жоспары 9 сынып

Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі

770 тг 578 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Мектеп: С.Бердіқұлов атындағы орта мектеп МДШОКүні:15.12.2017 Мұғалімнің аты –жөні: Дошабаева Д.ССынып: 9«а» «б» «в» Қатысқандар: Қатыспағандар:
Сабақ тақырыбы:	Мутацияларды эксперименталдық жолмен алу.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары ( Оқу бағдарламасына сілтеме)	Мутациялық өзгергіштік туралы түсінік алады.
Сабақтың мақсаты:	Барлық оқушылар: Мутациялық өзгергіштік туралы біледі.Басым оқушылар: Мутациялық өзгергіштік анықтайды.Кейбір оқушылар: Мутациялық өзгергіштікті талқылайды және қорытынды шығарады.
Ойлау дағдылары.	Білу,түсіну,қолдану
Жетістік критерийі:	Мутациялық өзгергіштікті анықтайды. Мутациялық өзгергіштікті ажыратады. Мутациялардың пайдалы және зиянды болуын түсіндіру.
Тілдік мақсаттар:	Оқушылар орындай алады: Пәнге қатысты лексика және терминалогия: Мутациялық өзгергіштік,полиплоидия,гетероплоидия,геномдық,мутагендік.Диалогқа / жазылымға қажетті тіркестер: Полиплоидия мен гетероплоидияны жалпы атпен геномдық мутациялар д.а
Құндылықтарғы баулу	Генетиканың жанашырлары болған ғалымдардың есімдерімен таныстыру (Г.Мендель, Т.Морган, Г.де Фриз, Э.Чермак, Р.Пэннет, т.б.), олардың еңбектері мен тәжірибелерін бағалай білуге баулу.
Пән аралық байланыс	Физика(ультракүлгін,рентген,гамма сәулелері жатады).Химия(қышқылдар,спирттер,ауыр металл тұздары,алкалоидтар,есірткі мен никотинді жатқызуға болады.
Алдыңғы білім:	Модификациялық және тұқым қуалайтын өзгергіштік.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері	Ресурстар
Сабақтың басы10 мин	Оқушылардың көңіл күйлерін сұрау, сыныпты түгендеу. Үй тапсырмасы1.Қызығушылықты ояту. «Еркін микрофон».Оқушылар бір – біріне сұрақ қояды.Оқушылар бірін-бірі бағалайды.Берілген сұрақтарға жауап алынған соң, жаңа сабаққа кіріспе айтылады.Жаңа тақырыпты, мақсатын таныстыру.«Ой шақыру» Мутациялық өзгергіштік (Оқушылардың ой-пікірлерін тыңдау)
Сабақтың ортасы25 мин	Мутациялық өзгергіштікГендер мен хромосомадағы тұрақты өзгерістер нәтижесінде қалыптасқан өзгерісті айтады. Мутация» терминін алғаш Г. Де Фриз өзінің «Мутациялық теория» атты классикалық еңбегінде пайдаланып, ғылыми әдебиетке енгізген.Мутация ГендікДНҚ молекуласының белгілі бір бөлігінде нуклеотидтердің қатар тізбегінің өзгеруі. ДНҚ - дағы нуклеотидтердің орын алмасуы Код Шекарасы «оқылуының»өзгеруі.Гендік ауруларА) аутосомда доминанттыБ) аутосомды рецессивтіС) жыныспен тіркескен рецессивті Хромосомалық: Хромосомалар құрамындағы бүтін хромосоманың мөлшеріндегі және пішініндегі өзгерісі. ГеномдықПолиплоидия кезінде хромосомалар саны гапплоидті жиынтыққа еселеніп артады. Мысалы: Полидактилия – алтысаусақтылық. Сидактилия – саусақтардың бірігуіГетероплоидия деп хромосомалар санының еселенбей артуын немесе кемуін айтады. Мысалы: Даун ауруы. Хромосоманың 21 - ші жұбында 1 хромосоманың артық болуыБелгілері:Жалпақ бетАшық ауызҮлкиген тілКішіриген мұрын т. бПолиплоидия мен гетероплоидия геномды мутацияны құрайды.Адам генетикасын зерттеу әдістері.Адам генетикасы – адамның тұқымқуалаушылығы мен өзгергіштігін зерттейді.Адам генетикасының алдына қойған мақсаты – тұқым қуалайтын ауруларды дер кезінде анықтап, олардың алдын алу және болашақ ұрпақта болдырмау шараларын жүзеге асыруАдамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері. Генеологиялық әдіс. Цитогенетикалық әдіс. Егіздік әдіс. Биохимиялық әдіс.1. Гениологиялық әдіс. Бұл әдістің ерекшелігі – адамның ататегіне шешрелік сызбанұсқа құрылып, оған талдау жасалады. Талдау нәтижесі сол адамға қандай да бір айрықша белгінің немесе аурудың бірнеше ұрпақ бойы туыстары арасында тұқым қуалау ерекшелігі анықталады. Бұл әдіс зерттеу жүргізуге өте қолайлы. Мысалы. Гемофилия ауруы.2. Цитогенетикалық әдіс.Бұл әдіспен сау немесе ауру адамның кариотипіне (хромосома жиынтығына) цитогенетикалық талдау жасалады. Цитогенетикалық әдісті пайдаланып, тұңғыш рет 1956 жылы Дж. Тийо мен А. Леван қалыпты жағдайда адамның денежасушаларында 22 жұп аутосомалар және бір жұп - жыныстық хромосомалар болғандығын анықтады.3. Егіздерді салыстыру әдісі арқылы егіздердің дамуын зерттейді. Егіздер бір жұмыртқалы клеткасынан және екі жұмыртқалы клеткасынан дамиды.4. Биохимиялық әдіс. Бұл әдістің көмегімен гендік мутациялар нәтижесінде пайда болған гендік ауруларды, яғни зат алмасу бұзылуының ауруларын анықтайды. Жиі кездесетін ауруларға қант диабеті, т. б жатады. Артықшылығы: ДНҚ - ға талдау жасау арқылы баланың ата - анасын дәл анықтауға болады. Сұрақ-жауап. Мутацияылық өзгергіштік дегеніміз не?Мутация терминің ғылымғы кім енгізді?Адамның туқымқуалаушылығын зерттеудің неше әдісі бар? Кестемен жұмыс. Сәйкестігін табыңдар. 1.Модификациялық өзгергіштік2.Үйлесімдік өзгергіштік3.Мутациялық өзгергіштік4.Полиплоидия5.Гетерополиплоидия6.Хромосомалық мутациялар7.Гендік мутацияларА) аминқышқылдары ретінің бұзылуыӘ) нуклеотидтер орналасу ретінің бұзылуыБ) хромосомалар құрылысының өзгеруіВ) хромосомалар санының өзгеруіГ) сыртқы орта жағдайларына байланысты фенотиптің өзгеруіҒ) генотиптің өзгеруіД) хромосомалардың айқасуы кезінде сәйкес үлескілермен алмасуыЕ) ұрпақтарында тұқым қуалау материалының жаңа үйлесімдерінің түзілуіЖ) топтық тұқым қуалайтын өзгергіштікЗ) айқын емес, жеке – дара өзгергіштікИ) хромосомалар санының гаплоидты жиынтыққа еселеніпартуыК) хромосомалар санының еселенбей артуы немесе кемуіҚ) хромосома бөлігінің үзіліп түсіп қалуы Оқушыларды мадақтау арқылы бағалау.
Сабақтың соңы5 мин	БББ кестесін толтыру арқылы кері байланыс жүргізледіҮйге тапсырма. §29, 44,45 сурет«Мутациялық өзгергіштік» тақырыбында реферат жұмыстарын дайындау.
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?	Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?	Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Қабілеті жоғары оқушылар Мутациялық өзгергіштік ерекшеліктерін анықтау,сәйкестендіру кестесін толтыру.	Оқушылар бірін-бірі бағалайды.Мадақтау арқылы бағалау.	Зертханалық жұмыстарды орындағада сақ болуды үйрету.
Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Тексерілді:Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары:

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!