Мектеп: «Балалар мен

жасөспірімдер

шығармашылық

орталығы»

Қосымша білім беру

педагогы: Анесова

Гулбахша

Сабақ тақырыбы:

Музыка жəне поэзия

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

3.1.1.1 – тыңдалған əуеннің сипатын, мазмұнын, жанрын, көркемдеуіш құралдарын анықтау жəне салыстыру;

3.1.2.1 – көркем бейнені аша отырып, түрлі сипатты əндерді орындау;

3.1.3.3 – музыкалық шығармаларды талдау барысында негізгі музыкалық ұғымдарды анықтау жəне ажырату;

3.2.1.2 – қарапайым музыкалық-шығармашылық жұмыстарды шығару жəне суырыпсалма жасау үшін музыкалық көркемдеуіш құралдарды қолдану.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыка жəне поэзияның байланысы туралы жалпы біледі;

• С. Сейфуллиннің «Көкшетау» əнін талдайды;

• А. Құнанбаевтың «Желсіз түнде жарық ай» əнін орындайды;

• тақырыпқа байланысты түсініктерді жалпылама біледі;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыка мен поэзияның байланысын біледі;

• С. Сейфуллиннің «Көкшетау»н əні тыңдайды жəне талдайды;

• А. Құнанбаевтың «Желсіз түнде жарық ай» əнін орындайды;

• тақырыпқа байланысты түсініктерді біледі;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Кейбір оқушылар:

• музыка мен поэзияның байланысын біледі;

• С. Сейфуллиннің «Көкшетау» əнін тыңдайды, талдайды жəне түсінік береді;

• А. Құнанбаевтың «Желсіз түнде жарық ай» əнін көркем орындайды;

• тақырыпқа байланысты түсініктерді біледі;

• өз жұмысын таныстырады жəне түсінік береді;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды, бағдар береді.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыка мен поэзияның байланысын біледі;

• С. Сейфуллиннің «Көкшетау» əнін тыңдайды жəне талдайды;

• А. Құнанбаевтың «Желсіз түнде жарық ай» əнін орындайды;

• тақырыпқа байланысты түсініктерді біледі;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тыңдалған шығарманы талдау жəне мінездеме беру;

• музыкалық шығарманың мазмұнын ашу жəне көңіл күйін көрсету.

Құндылықтарды

дарыту

Халық əуені мен классикалық əуендерді тыңдауға дағдылану, мəдени

тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Дүниетану

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған

кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

(Мк. Ұ.) 1-тапсырма. Тыңдау.

М. Аңызды өзі айтып береді. «Өте ерте заманда жер бетін мекендеген халықтар өлең дегеннің не, əн дегеннің не екенін білмеген. Адамдар көңілсіз, сүреңсіз өмір сүріп жатты. Табиғат та мұңға батып, мүлгіген тыныштық орнаған. Ол кезде əннің құдіретін аспан ғана білген, себебі əн тек аспанда ғана қалықтап жүрген.

Бір күні сиқырлы Əн төмен түсіп, кең дала үстінде қалықтаған. Ол жердегі көңілсіз адамдарды көріп аяп,

«осыларға бір жақсылық жасайыншы» деп ойлайды.

Əн көңіл күйіне қарай кейде жер бауырлап, кейде биікке самғап ұшып жүреді. Əн төмендеген сайын сол жердегі адамдар əнші, жыршыға айналады. Ал биік қалықтап кеткен жердің халық əншіліктен құр қалған екен.

Əн қазақ жеріне келгенде төмен құлдырап, халыққа музыкалық қабілетті үйіп-төгіп шашады. Осылайша қалықтап ұшып, халықты əн мен өлеңнің, жыр мен күйдің, суырыпсалмалықтың шеберіне айналдырған екен».

М. Аңыздың мазмұнына байланысты оқушылардың сұрақтарына жауап береді.

Оқулық, нота хрестоматиясы, фонохрестоматия

Сабақтың

ортасы

(Мк,Ұ/Т) 2-тапсырма. Ақпарат іздеу, талдау.

Абай Кунанбаев

«Желсіз түнде жарық ай» əні: https://www.youtube

.com/watch?v=C4nH PFUk-H8

О. Музыка мен поэзия өнерлеріне талдау жасайды,

оқулықта берілген мына сұрақтарға жауап береді:

– Музыка дегеніміз не?

– Поэзия дегеніміз не? «Əдебиеттік оқу» сабағында

өткенді есіне түсіреді.

– Музыка мен поэзияның айырмашылығы мен

байланысы неде?

– Қазақ халық музыкасы мен поэзиясының байланысын не арқылы көруге болады?

О. Осы бағытта оқушылар мұғалімнің көмегімен

3-тапсырманы орындауға кіріседі.

(Т) 3-тапсырма. Зерттеу, орындау.

О. Екі топқа бөлініп, алдыңғы сабақта мұғалімнен үй тапсырма ретінде ғаламтор желісінде, кітапханада Абай Құнанбайұлының шығармашылығына байланысты ізденіс жұмыстарын жүргізеді. Музыка мен поэзияны байланыстыратын əндердерді жəне өлеңдерді зерттеуді Абай Құнанбайұлы шығармалар негізінде жалғастыру.

Оқулықта берілген А. Құнанбайұлының суреті мен мəліметтермен танысып, өздерінің тапқан ақпараттармен толықтырады.

Оқулық. А. Құнанбайұлының суреті.

М. Тақырыпқа байланысты халық арасында кең тараған сүйікті əндердің бірі – Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» əнін оқушыларға үйретеді.

Абай Құнанбаев туралы: https://kk.wikipedia. org/wiki/%D0%90% D0%B1%D0%B0% D0%B9_%D2%9A

%D2%B1%D0%BD

%D0%B0%D0%BD

%D0%B1%D0%B0

%D0%B9%D2%B1

%D0%BB%D1%8B

«Көкшетау». (əні мен өлеңі

С. Сейфуллиндікі): Рамазан Стамғазиевтың орындауында: https://www.youtube

.com/watch?v=MbO Ib9C3ndM

С.Сейфуллин туралы: https://kk.wikipedia. org/wiki/%D0%A1

%D3%99%D0%BA

%D0%B5%D0%BD

_%D0%A1%D0%B 5%D0%B9%D1%84

%D1%83%D0%BB

Орындау. Желсіз түнде жарық ай (Өлеңі мен əнін жазған: А. Құнанбайұлы)

1. Желсіз түнде жарық ай, Сəулесі суда дірілдеп.

Ауылдың жаны – терең сай, 2 рет

Тасыған өзен күрілдеп.

2. Қалың ағаш жапырағы Сыбырласып өзді-өзі. Көрінбей жердің топырағы,

Құлпырған жасыл жер жүзі. 2 рет

М./О. Бұл əнді оқушылар бейнетаспадан тыңдап талдайды жəне мұғалім берген мына сұрақтарға жауап береді:

• Əннің əуені мен өлеңі біртұтас, əлде бөлек көркем бейнені суреттейді ме?

• Көз алдыңа қандай көріністер елестейді?

О. Əннің көңіл күйін торкөздерде берілген сөздер арқылы сипаттайды жəне түсініктерін айтып береді.

(Мк. ОТ) 4-тапсырма. Əуен құрастыру.

М. – Өлең жолдарын негізге алып, оқушыларға əуен құрастыруды ұсынады. Кейбір оқушыларға өзі көмектеседі.

О. – Əннің 1-шумақтың төрт жолын оқиды жəне ырғақтық сурет арқылы əуен құрастырады.

1. Жел-сіз түн-де жа-рық ай, Сəу-ле-сі су-да ді-ріл-деп.

А-уыл-дың жа-ны – те-рең сай, Та-сы- ған ө-зен кү-ріл-деп.

М. Бесінші тапсырма С. Сейфуллиннің əншілік жəне поэтикалық шығармашылығына арналған.

(Мк,Ұ) 5-тапсырма. Тыңдау жəне талдау.

М./О. С. Сейфуллиннің «Көкшетау» əнін бейнетаспа- дан тыңдайды, оқулықта берілген мына сұрақтар арқылы талдайды:

– Əннің əуені мен сөзіне көңіл бөл. Олардың

байланысы мен айырмашылығы неде?

– Шығарманың көңіл күйі қандай?

– Екпіні қандай?

тынық

жарық

қадала

көңілді

аянышты

əзілқой

күңгірт

əдемі

көркем

асықпай

• Əн қандай ладта (мажор/минор) жазылған?

• Əнші өзін қандай аспаппен сүйемелдеді?

%D0%BB%D0%B8

%D0%BD

О. Оқулықтан С. Сейфуллин туралы ақпарат алады, мұғалімнің қосымша берген қысқа мəліметін жəне

«Көкшетау» əнін тыңдайды.

Оқушылардың мүмкіндігі болса, əннің қайырмасын əншіге қосылып айтуға болады.

Оқулық. С. Сейфуллиннің суреті мен түсінік. Тыңдау. Көкшетау (Өлеңі мен əнін жазған: С. Сейфуллин).

Қосымша: «Тау ішінде» (əні-өлеңі С. Сейфуллиндікі): Қ. Байбосыновтың орындауында: https://www.youtube

.com/watch?v=LaA D7H128Ww

1. Арқаның кербез сұлу Көкшетауы, Дамылсыз сұлу бетін жуған жауын. Жан-жақтан ертелі-кеш бұлттар келіп, Жүреді біліп кетіп есен-сауын.

Сексен көл Көкшетаудың саясында, Əрқайсы алтын кесе аясында.

Ауасы дертке дауа, жұпар иісі –

Көкірек қанша жұтсаң, тоясың ба?

Қайырмасы:

Хəй-лə-ли-лəй, ли-лə-ли-лəй, ли-лə-лəй, Хəй-лə-ли-лəй, ли-лə-ли-лəй, ли-лə-лəй.

2. Ырғалған көкке бойлап қарағайы, Қасында көк желекті аппақ қайың. Жібектей желмен шарпып төңіректі, Балқытып мас қылады иіс майың.

Көкпеңбек құз басынан мұнар кетпес, Басына атсаң-дағы оғың жетпес.

Бір жұтсаң Көкшетаудың жұпарынан Өлгенше көкірегіңнен құмар кетпес.

Қайырмасы.

М/О. Оқушылар əнді тыңдап болған соң, мұғаліммен бірге əннің əуені мен өлеңін талдап, əншінің орындау шеберлігіне көңіл бөліп, ой-пікірлерін айтып беру, қажет.

Тақырыпқа байланысты оқушылар мынадай музыкалық ұғымдар туралы түсінік алады.

Музыка – белгілі биіктіктегі дыбыстардан тұратын, адамға сазды əуенімен əсер ететін өнер түрі.