Ұзақмерзімді жоспар бөлімі

1-бөлім: Жанды табиғат

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Табиғат жəне музыка

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

1. – тыңдалған əуеннің сипатын, мазмұнын, жанрын, көркемдеуіш құралдарын анықтау жəне салыстыру;

2. – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3.1.3.3 – музыкалық шығармаларды талдау барысында негізгі музыкалық ұғымдарды анықтау жəне ажырату;

3.1.3.5 – ұлттық, үрлемелі, симфониялық оркестр аспаптарын ажырату.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысын жалпы біледі;

• табиғат, жанды/жансыз табиғат жəне олардың бір-бірімен жалпы байланысы туралы біледі;

• музыкалық шығармалар орындалғанда қазақ халық аспаптарының дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Қазақ жері» шығармасын «Тұран» этнофольклорлық ансамблінің орындауында тыңдайды (өлеңін жазған: А. Асылбек, əнін жазған: Ə. Бүшікова)е,нəендіін үйр ;

• табиғат бейнесін сипаттайтын əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын жалпы таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын жалпы бағалайды.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі;

• табиғат, жанды/жансыз табиғат жəне олардың бір-бірімен байланысы туралы біледі;

• музыкалық шығармалар орындалғанда қазақ халық аспаптарының дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Қазақ жері» шығармасын «Тұран» этнофольклорлық ансамблінің орындауында тыңдайды;

• «Кемпірқосақ» (өлеңін жазған: А. Асылбек, əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді;

• табиғат бейнесін сипаттайтын əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Кейбір оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі;

• табиғат, жанды/жансыз табиғат жəне олардың бір-бірімен байланысы туралы біледі жəне түсінік береді;

• музыкалық шығармалар орындалғанда, қазақ халық аспаптарының дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады жəне түсінік береді;

• «Қазақ жері» шығармасын «Тұран» этнофольклорлық ансамблінің орындауында тыңдайды;

• «Кемпірқосақ» (өлеңін жазған: А. Асылбек, əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді;

• табиғат бейнесін сипаттайтын əуен құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады жəне түсінік береді;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды, бағдар береді.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыка мен табиғаттың байланысын жалпы біледі;

• табиғат, жанды/жансыз табиғат жəне олардың бір-бірімен байланысы туралы біледі;

• музыкалық шығармаларды орындағанда қазақ халық аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстыра алады;

• «Қазақ жері» шығармасын «Тұран» этнофольклорлық ансамблінің орындауында тыңдайды;

• «Кемпірқосақ» (өлеңін жазған: А. Асылбек, əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді;

• табиғат бейнесін сипаттайтын əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тыңдалған шығарманы талдау жəне мінездеме беру;

• музыкалық шығарманың мазмұнын ашу жəне көңіл күйін көрсету.

Құндылықтарды

дарыту

Халық əуені мен классикалық əуендерді тыңдауға дағдыландыру,

мəдени тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Дүниетану

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақ барысы:

Сабақтың жоспарланған

кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

(МК,Ұ) 1-тапсырма. Тыңдау. Талдау.

М. Сабақ басында оқулықта берілген мəтінінді бір оқушыға оқытып, қалған оқушылардан қысқаша түсінік алады.

«Табиғат біздің – алтын бесігіміз. Орманның сиқырлы сыбдырын, бұлақтың нəзік сылдырын, құстардың сайрағанын біз қашан да сүйсініп тыңдай- мыз. Ал таулардың асқақ шыңдарына, даланың дарқандығына, өзен-көлдің айнадай айдынына сүйсіне қараймыз. Осындай ғажап көріністер композитор, музыкант, ақын, суретшілерге қалай əсер етеді? Сен қалай ойлайсың?»

О. Ғаламтор желісінен немесе бейнетаспада берілген көріністерді көреді.

Оқулықта берілген келесі сұрақтарға жауап береді:

– «Табиғат» дегеніміз не?

Оқулық, нота хрестоматиясы, фонохрестоматия

Коста-Рика – Восхитительная флора и фауна! https://www.youtube

.com/watch?v=4yiT G6Ki9rO

• Жанды табиғатқа не жатады? Жансыз табиғатқа не жатады?

• Бірінші сыныпта «Дүниетану» сабағында өткен ақпараттарды естеріне түсіріп, өздерінің түсінігін айтып береді.

Сабақтың ортасы

Бұл тапсырманың мақсаты – оқушылар жанды жəне жансыз табиғаттың айырмашылығын тауып, өз түсініктерін айтып беру.

(МК,Т) 2-тапсырма. Зерттеу. Талдау.

М. Оқушыларды оқулықтағы «Табиғат əуені»

сөзжұмбақ ойынының шартымен таныстырады.

Шарты. Оқушылар сөзжұмбақта «табиғат» сөзін құрастыратын «жанды табиғатқа» қатысты сөздерді алады. Ал «жансыз табиғатқа» қатысты сөздер

«енəуі » деген сөзді құрайды. Ұсынылған сөздерден керектілерді тауып, сөзжұмбақты сыныппен бірге шешеді. Таңдаған сөздеріне өз түсініктерін айтып беруді талап етеді.

Оқулық. «Табиғат əуені» сөзжұмбағы. Жауаптары:

Жанды табиғат: құстар, жемістер, мал, жан- жануарлар, балық, ағаш, адам, көгөніс, бидай, тауық.

Жансыз табиғат: су, ауа, теңіз, тəулік, тас, түн, тау, күн, ай, құм, жел, бұлт.

М. Келесі тапсырмада балаларды ойын арқылы табиғат пен музыканың байланысын табуды ұйғарады.

(МК,Т) 3-тапсырма. Зерттеу. Ақпарат іздеу. Ойын. Табиғат пен музыка (ойын)

Шарты. Мұғалім оқушыларды келесі атаулар бойынша үш топқа бөліп, ойын талабымен таныстырады: «Жанды табиғат өкілдері», «Жансыз табиғат өкілдері», «Музыканттар».

Бірінші топ: «Жансыз табиғат (мысалы: су, ауа, күн) жоғалып кетсе, адам баласы, жан-жануарлар, өсімдіктер өмір сүре ала ма?» деген сұраққа ақпарат іздейді жəне мысалдар келтіріп, жауаптарын дəлелдейді. Екінші топ жанды жəне жансыз табиғаттың байланысын, ақпарат пен мысалдар келтіріп көрсетеді. Үшінші – «Музыканттар» тобы табиғаттың композиторлар шығармашылығына беретін əсерін жəне музыка мен табиғаттың байланысына түсінік беруі тиіс.

Үш топтың орындайтын соңғы тапсырмасы – табиғат пен музыканың бір-бірімен байланысын мысалдар келтіріп, дəлелдеп түсіндіру.

М. Сабақтың осы бөлімін қорыту мақсатында музыка сауаттылыққа байланысты оқушылар назарын оқулықта берілген келесі түсініктерге аударады жəне бірге талқылайды.

Түсінік:

Табиғатқа қатысты: қоршаған орта, жан- жануарлар, өсімдіктер, жер, ауа, күн мен түн, ай мен жұлдыздар, су, өзендер мен көлдер, таулар мен дала, орман жəне адам. Ол жанды жəне жансыз табиғатқа бөлінеді.

Жанды жəне жансыз табиғат бір-бірімен тығыз байланысты. Себебі жан-жануарлар, өсімдіктер жəне адамның өзі күн, жылу, су, ауа болмаса, өмір сүре алмайды.

Табиғатқа қатысты емес: адамның қолымен жасалынған заттар (мысалы, музыкалық аспаптар, музыкалық шығармалар, əндер).

М.: Бұл тапсырмада оқушылардың алған білімдерін, берілген суреттер арқылы тəжірибе жүзінде түсінгендерін анықтайды. Қандай суреттер табиғат құбылыстарын, ал қандай суреттер адам қолымен жасалынғандығын көрсетуді талап етеді. Оқулықта берілген сұрақтар арқылы сабақ тақырыбына қысқаша қорытынды жасайды.

Оқулық. Оқушылар суреттерді талдайды, сұрақтарға жауап береді.

Сұрақтар:

• Адам жасаған музыкалық аспаптар мен нота жазбаларын табиғи заттарға жатқызуға бола ма?

• Табиғат пен музыканың байланысын табиғатқа арналған əндер мен түрлі музыкалық шығармалар арқылы көруге бола ма?

• Музыкалық аспаптар табиғат құбылыстарын сала ала ма?

Төртінші тапсырманың мақсаты – шығарма үзіндісін тыңдау барысында аспаптардың дауыстарын ажырату.

(МК,Ұ) 4-тапсырма. Тыңдау. Талдау.

«Қазақ жері» («Тұран» этнофольклорлық ансамблінің орындауынан үзінді).

М. Оқушылардан бейнетаспаны тыңдап көріп, шығарманы талдауды талап етеді.

Берілетін сұрақтар:

– Шығарма орындалғанда көз алдыңа нені елестет- тің?

Ethno-folk ensemble "TURAN" – Kazakh Land: https://www.youtube. com/watch?v=3dhVg L8Jvzo

– Қандай аспаптардың дыбысын естідің? Суреттерден тауып ал.

М. Оқулықта берілген суреттермен жұмыс жасау барысында оқушылар шығарманың мазмұнына жəне аспаптардың дыбыс бояуына көңіл бөліп, суреттерді талдап, мына сұрақтарға жауап беруді талап етеді:

• Аспаптар табиғаттың қандай көріністерін бейнелейді? Түсінгенін айтып беру.

• Аспап дыбыстарының айырмашылығы неде?

• Аспап дыбысының шығуы немен байланысты?

• Екінші сыныпта өткен тембр (дыбыс бояуы), регистр туралы түсініктерді естеріне түсіруді ұйғарады.

М. Оқушылармен бірге тапсырмамен жұмыс жасау барысында түсініктерді айқындайды жəне үш тілде айтып беруді сұрайды.

Түсінік:

Регистр – музыкалық аспаптардың немесе əнші дауысының белгілі бір биіктікте орналасқан дыбыс диапазонының бөлігі: жоғары, ортанғы, төмен.

Очень красивая радуга. Very beautiful rainbow: https://www.youtube

.com/watch?v=szsui ZYMzOE

М. Бесінші тапсырмада əнді үйретер алдында немесе үйретіп болған соң, оқушыларға кемпірқосақ туралы бейнетаспа үзіндісін көрсетуге болады.

(МК,Ұ) 5-тапсырма. Əнді үйрену.

Үйрену, орындау. Кемпірқосақ (Өлеңін жазған: А. Асылбек, əнін жазған: Ə. Бүшікова)

М. 1. Əннің бірінші шумағы мен қайырмасын оқушыларға əн үйрету талаптары бойынша үйретеді.

2. Оны мəнерлеп, əдемі айтуды талап етеді.

3. Əннің ырғағын шапалақпен ақырын сүйемелдеуді сұрайды.

4. Əн туралы өз пікірін айтуды талап етеді.

«Кемпірқосақ». Өлеңін жазған: А. Асылбек.

Əнін жазған: Ə. Бүшікова

М. Тапсырманы бекіту барысында оқушыларға

«Көңілді кемпірқосақ» суырыпсалма ойынына түсінік беріп топқа бөліп ойнатады. Ойынның шарты бойынша тақпақты құрастырған əуенімен қосып орындау.

(МК,Т) 6-тапсырма. Суырыпсалма.

Ойын. «Көңілді кемпірқосақ»ыр(сыупсалма ойыны)

тембр

(дыбыс бояу)

тембр

timbre

регистр

регистр

reqister

Шарты. Əр оқушы өз тобымен бірге тақпақтың əр жолына до, ми, соль ноталарын пайдаланып қарапайым бір жол əуен құрастырады.

Мазмұнына қарай көркемдеуіш құралдарды (екпін, ырғақ, дыбыс биіктігі, форте, пиано – динамикалық белгілерді) пайдаланады. Көтеріңкі көңіл күйде мəнерлеп, əдемі орындауды, шулы аспаптармен сүйемелдеуді талап ету керек.

М. Жетінші тапсырманы орындау кезінде оқушыларды топпен бірге жасаған ойынды келесі сұрақтар арқылы бағалауды сұрайды.

(МК,Ұ) 7-тапсырма. Бағалау.

1. Ойынның шарты бойынша тақпақты құрастырған əуенімен қосып орындау.

2. Мына сұрақтарға жауап беру:

• Əуенді шығару барысында қандай қиындықтарға тап болдың?

• Өз таныстырылымыңды қалай жақсартар едің?

Сабақтың соңы

М. Сабақ аяғында оқушыларды өз-өздерін бағалауды шақырады.

(Ө) Бағалау. Рефлексия: Мен не білдім?

Бүгін мен не үйрендім?

Мен үшін қандай тапсырма қиын болды? Ал қай тапсырманы мен оңай орындадым?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Кейбір оқушыларға көмек ретінде тыңдалған музыкаға сүйемелдеу жасау барысында, ырғақ үлгілерін ұсына алады.

Қабілеті жоғары оқушыларға композицияны орындау барысында музыканың көркемдеуіш құралдарын анықтауға тапсырма беруге

болады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада берілген

сұрақтарға жауап беріңіз.

қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз): 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындық- тары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі

1-бөлім: Жанды табиғат

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Музыкадағы жанды табиғат көріністері

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

1. – тыңдалған əуеннің сипатын, мазмұнын, жанрын, көркемдеуіш құралдарын анықтау жəне салыстыру;

2. – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3.1.3.5 – ұлттық, үрлемелі, симфониялық оркестр аспаптарын ажырату.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысы туралы жалпы біледі;

• сыбызғы, сазсырнай аспаптарының дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен жалпы салыстырады;

• Л. Хамидидің «Бұлбұл» шығармасымен (Б. Төлегенованың орын- дауында) танысады;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын жалпы таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын жалпы бағалайды.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі;

• сыбызғы, сазсырнай аспаптарының дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• Л. Хамидидің «Бұлбұл» шығармасымен (Б. Төлегенованың орын- дауында) танысады;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын жалпы таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Кейбір оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі жəне түсінік береді;

• сыбызғы, сазсырнай аспаптарының дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады жəне түсінік береді;

• Л. Хамидидің «Бұлбұл» шығармасымен (Б. Төлегенованың орын- дауында) танысады;

• табиғат бейнесіне арналған əуен құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады жəне түсінік береді;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды жəне бағдар береді.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыка мен табиғаттың байланысын жалпы біледі;

• сыбызғы, сазсырнай аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстыра алады;

• Л. Хамидидің «Бұлбұл» шығармасымен (Б. Төлегенованың орын- дауында) танысады;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тыңдалған шығарманы талдау жəне мінездеме беру;

• музыкалық шығарманың мазмұнын ашу жəне көңіл күйін көрсету.

Құндылықтарды

дарыту

Халық əуені мен классикалық əуендерді тыңдауға дағдыландыру,

мəдени тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Дүниетану

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақ барысы:

Сабақтың жоспарланған

кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

(МК,Ұ) 1-тапсырма. Əңгімелесу.

М. Оқушылар оқулықта берілген мына сұрақтарға жауап береді:

• Табиғат адамға қалай əсер етеді?

• Табиғаттан қандай дыбыстар естуге болады?

• Сазсырнай жəне сыбызғы сияқты үрлемелі музыкалық аспаптар табиғат дыбыстарын сала ала ма?

Табиғат дыбыстары бар аудиожазба

Сабақтың ортасы

(МК,Ұ) 2-тапсырма. Тыңдау. Ақпарат іздеу. Орындау.

М. Бұл тапсырманың мақсаты – оқушылар сыбызғы мен сазсырнай аспаптарының дыбысталуын тыңдайды жəне айырмашылығын тауып, түсініктерін айтып береді.

О. Оқулықта берілген мына cұрақтарға жауап береді:

– Сыбызғы, сазсырнай аспаптарының үнімен қандай табиғи құбылыстарды бейнелеуге болады?

Оқулық, нота хрестоматиясы, фонохрестоматия

– Осы аспаптардың үнімен қандай жанды табиғат дыбыстарын дыбыстауға болады?

Сыбызғы: https://www.youtub e.com/watch?v=5x8 OF9W73j0

2.Сазсырнай: https://www.youtub e.com/watch?v=xjw Fpi1D4Mc

Сазсырнай аспабы. (А. Құдайбергенов- тың

«Балдырған» күйі: https://www.youtub e.com/watch?v=Xtd hwjt1MDw

Сыбызғы, сазсырнай. Мадина Ералиеваның орындауында: http://audio.nur.kz/1 092419-madina- eralieva-sibizgi-saz- sirnaj

М. Сыбызғы аспабына байланысты Шоғанбайдың

«Ұлар» күйінің үзіндісін (Авторы: А. Құдайбергенов) ғаламтор желісінен немесе фонохрестоматия бойынша тыңдатады.

Оқулықтағы сурет бойынша немесе түпнұсқасымен сыбызғы аспабының сыртқы пішінін оқушылармен бірге əңгімелейді, қысқа қайырым айтқызады.

Оқулық. Сыбызғы аспабының суреті.

Орындау. Сыбызғы. Қысқа қайырым. (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: А. Исағұлова)

«Қамыс, қурай, ағаштан Түтікше боп ысылған. Үрлемелі, ойықты, Дыбысы нəзік сызылған».

М. Оқушыларды сазсырнай аспабымен танысуды осы реттілікпен жалғастырады.

Тыңдау. Сазсырнай аспабы («Балдырған» күйінен үзінді). Авторы: А. Құдайбергенов.

Оқулық. Сазсырнай аспабының суреті.

Үшінші тапсырманың мақсаты – осы аекі аспапқ байланысты оқушыларға «Сыбызғы, сазсырнай» əнін үйрету.

М. Əнді орындап береді, оқушылармен бірге мазмұнын əңгімелейді, талдайды жəне бірінші шумағын үйретеді.

(МК,Ұ) 3-тапсырма. Тыңдау, орындау жəне талдау.

Тыңдау жəне орындау (1-шумағын) Сыбызғы, сазсырнай. (Өлеңін жазған: Ш. Сариев. Əнін жазған: В. Питерцев)

М. Жұмыс барысында оқушыларға мына талаптарды қояды:

я–тəнді мұқи тыңдау, сөздеріне, əуеніне көңіл бөлу;

– əннің бірінші шумағын үйрену, мəнерлеп орындау.

О. Сұрақтарға жауап береді:

– Əн адам бойындағы қандай сезімді оятады?

(нəзіктік, сүйіспеншілік, лəззат немесе мейірімділік

сезімдерін толғандырып орындау)

– Бұл əнде жанды табиғат қалай сипатталған?

– Əнді орындағанда қандай көркемдеуіш құралдарды пайдаланар едің?

Осы тапсырманың аяғында оқушылар екі аспаптың атауларын үш тілде айтады:

М. Тақырып аясында оқушылар Б. Төлегенованың орындауында «Бұлбұл» əнін (музыкасын жазған Л. Хамиди) тыңдайды. Талдау барысында мұғалім оқу-шылардың назарын əннің мазмұнына, əншінің орындау шеберлігіне көңіл бөлу тиіс.

(МК,Ұ) 4-тапсырма. Тыңдау жəне талдау.

Бейнежазба Бибігүл Төлегенова

«Бұлбұл» https://www.youtub e.com/watch?v=e6J vKBbH_gQ

Тыңдау. Бұлбұл. Л. Хамиди (Бибігүл Төлегенованың орындауында).

Сұрақтар:

Музыкалық аспаптар

Табиғат бейнелері

– Əншінің орындауында қандай жанды табиғат

бейнесін (дауысын) көз алдыңа елестетуге болады?

– Орындаушы əннің көңіл күйін не арқылы жеткізіп тұр?

(МК,Т) 5-тапсырма. Суырыпсалма. Таныстыру.

М. «Жанды табиғат көрмесі» суырыпсалма ойынын топтық жұмыс түрінде өткізеді.

О. Осы тапсырманы орындау барысында мына

шарттарды орындау тиісті.

Ойын. «Жанды табиғат көрмесі» (суырыпсалма ойын).

Шарты.

– Оқулықтағы суреттерде берілген жанды табиғат көріністерін өз дауысыңмен, шулы аспаптар немесе түрлі дене қимылдары (пантомима, би жəне т.б.) арқылы көрсет. Топпен ақылдасып, таныстырылымға дайындалады.

М. Таныстырылымды жүргізу барысында мына та- лаптар мен сұрақтарды ұсынады.

• Жұмысын сынып алдында ұсыну.

• Суреттерді өзіңе таныс қандай музыкалық аспаптар арқылы бейнелеуге болады? Мысалы: сазсырнай, сыбызғы, қобыз, шаңқобыз, домбыра, даңғыра жəне басқа таныс аспаптар. Түсінігін айтып беру.

М. Сабақ соңында оқушылармен, алдыңғы сабақта үйренген «Кемпірқосақ» əнімен жұмысын жалғас- тырады. Үйрету кезеңінде олардан мына талаптардың орындалуын қадағалайды:

• əнді мəнерлеп, көркемдеп орындау;

• өлең сөздерін анық, түсінікті айтып беру.

сыбызғы

сыбызгы

sybyzqy

сазсырнай

сазсырнай

sazsyrnai

Сабақтың соңы

М. Талап бойынша сабақтың аяғында оқушылар өз- өздерін бағалайды.

(Ө) Орындау. Бағалау. Рефлексия:

• Мен не білдім?

• Бүгін мен не үйрендім?

• Мен үшін қандай тапсырма қиын болды?

• Ал қай тапсырманы мен оңай орындадым?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Кейбір оқушыларға көмек ретінде тыңдалған музыкаға сүйемелдеу жасау барысында ырғақ үлгілерін ұсына алады.

Қабілеті жоғары оқушылар əн үйрену барысында мұғалім көмегіне жүгінбей, мəнерлеп орындай алады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада берілгенрсаұқтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындық- тары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі

1-бөлім: Жанды табиғат

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Музыкадағы жанды табиғат көріністері (жалғасы)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

1. – тыңдалған əуеннің сипатын, мазмұнын, жанрын, көркемдеуіш құралдарын анықтау жəне салыстыру;

2. – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3.1.3.5 – ұлттық, үрлемелі, симфониялық оркестр аспаптарын ажырату.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысы туралы біледі;

• аспаптардың дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Япур-ай» қазақ халық əнін тыңдайды, бірінші шумағын əншімен бірге қосылып айтады;

• «Көңілді саяхат» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, талап бойынша орындайды;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын жалпы таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыка мен табиғаттың байланысы туралы біледі;

• аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Япур-ай» қазақ халық əнін тыңдау, бірінші шумағын əншімен бірге қосылып айтады;

• «Көңілді саяхат» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, талап бойынша орындайды;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын жалпы таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Кейбір оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі жəне түсінік береді;

• аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады жəне түсінік береді;

• «Япур-ай» қазақ халық əнін тыңдау, бірінші шумағын əншімен бірге қосылып айтады;

• «Көңілді саяхат» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, талап бойынша орындайды;

• табиғат бейнесіне арналған əуен құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады жəне түсінік береді;

• өзінің жұмысын бағалайды, өзгенің жұмысын бағалайды жəне бағдар береді.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі;

• аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Япур-ай» қазақ халық əнін тыңдайды;

• «Көңілді саяхат» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, талап бойынша орындайды;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тыңдалған шығарманы талдау жəне мінездеме беру;

• музыкалық шығарманың мазмұнын ашу жəне көңіл күйін көрсету.

Құндылықтарды

дарыту

Халық əуені мен классикалық əуендерді тыңдауға дағдыландыру,

мəдени тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Дүниетану

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақ барысы:

Сабақтың жоспарланған

кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

(МК,Ұ) 1-тапсырма. Тыңдау. Талдау.

1. Фонохрестоматия

2. Ғаламтор желісі: Қазақ халық əні

«Япурай»:

1. Бекболат Тлеухан орындауында: http://audio.nur.kz/1 246435-bekbolat- tleuhan-yapuraj

2. Steppe Cradle. Kazakhstan | Timelapse & aerial shooting: https://www.youtub e.com/watch?v=r5Ll fT6zVyU

М. Сабақтың басында оқушыларға салыстырмалы түрде қазақтың халық əні «Япур-ай» жазылған екі бейнетаспадан үзінді көрсетіп тыңдатады:

1. Қазақ жерінің табиғатын бейнелейтін көрініс. Тыңдау кезеңінде оқушылардың назарын көріністі сүйемелдейтін əуеніне аудару қажет. Оқушылар арасында: музыканың орындалу нақышы, көңіл күйі, табиғаттың бейнесін көрсете алуы талданады.

2. Қазақтың халық əні «Япур-айды» əнші Бекболат Тілеуханның орындауында бейнетаспадан көру, тыңдау.

О. Оқулықта берілген мына сұрақтарға жауап береді:

– Əн қалай орындалып тұр?

– Əн орындалу барысында көңіл күй өзгере ме?

– Əнді тыңдау барысында көз алдыңа не елестетесің?

Сабақтың ортасы

М. Əн есте қалу үшін оқушыларға оның бірінші шумағын үйретіп, айтқызады. Олар əншімен бірге қосылып орындайды. Жұмыс барысында мына талаптарды қояды:

Оқулық, нота хрестоматиясы, фонохрестоматия

– Əнді тыңдағанда, мүмкіндігінше, іштей қосылып айту.

– Бірінші шумақты үйреніп, əншімен бірге мəнерлеп орындау.

Орындау. Қазақтың халық əні «Япур-ай» («Япыр-

ай»)

М. Əнді айтқызғанда «мəнерлеп орындау» деген талапты оқушылармен бірге таныс «музыкалық көркемдеуіш құралдар» арқылы түсінікті талдап, үш тілде айтқызады.

М. Жаңа əнді «Көңілді саяхат» балаларға таныс «əн үйрену талаптар» бойынша үйретеді: əнді орындау, əнге байланысты ақпараттар беру, əннің мазмұнына қарай əңгімелесу, үйрету жəне т.б.

Əнмен жұмыс жасау кезеңде оқушыларға тапсырма мен сұрақтар береді.

1. Түркеш

«Көңілашар». Отырар сазы. https://www.youtub e.com/watch?v=Ltr AzSLojxM

(МК,Ұ) 2-тапсырма. Əнді орындау.

Орындау. Көңілді саяхат (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова)

2. Нұрғиса Тілендиев – Аққу. https://www.youtub e.com/watch?v=qM ukABnqKUE

1. Па-пап! Па-пап! Мұрны бар, көзі бар, Айтқаныңды тез ұғар. Мəшинеміз көңілді, Аралайық өңірді.

Зау-ла! Зау-ла!

Қайырмасы:

Мəшинеміз ыңғайлы, Айтқаныңды тыңдайды. Кəне, мінейік, жүрейік, Мəшинеміз зырлайды. Па-пап! Па-пап!

2. Мініңдер, келіңдер, Көтерілсін көңілдер. Туған жердің тамаша Табиғатын көріңдер. Зау-ла! Зау-ла!

Қайырмасы:

Қандай ғажап даламыз, Саяхаттап барамыз.

Біз бақытты баламыз, Шырқап əнге саламыз. Па-пап! Па-пап!

3. Т. Тоқжанов –

Р. Корсаков

«Полет шмеля» https://www.youtub e.com/watch?v=cH0 hAggEvh0

Көңілді саяхат (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған:

Ə. Бүшікова)

О. Əнді мұқият тыңдап, өз пікірлерін айтып беру:

– Əн қандай көңіл күйді білдіреді?

• Əннің көңіл күйін қандай түстермен бояр едің?

• Əннің көңіл күйіне қарап, сыныппен бірге мəнерлеп айту.

музыкалық көркемдеуіш құралдар

средства музыкальной выразительности

мeans of musical expression

(МК,Т) 3-тапсырма. Тыңдау. Зерттеу.

Ойын. Табиғаттың музыкалық бейнелері (виртуал-

ды ойын).

М. Үшінші тапсырма тақырыпты қорытындылау ретінде берілген. Бұл ойын топтық түрінде жүргізіледі.

Басында оқушылар ойын шартымен танысады.

Мына музыкалық шығармаларды (кейбіреулерін үзінді түрінде беруге болады): халық күйі «Қасқыр»; Н. Тілендиевтің «Аққу» күйі; Т. Тоқжанов –

Р. Корсаков «Полет шмеля» (Араның ұшуы) бейнетаспадан көрмей ретімен тыңдайды, одан кейін талдайды. Оқулықта 154-бетте сілтеме берілген.

Талап бойынша, орындалу барысында музыкалық шығарманың аты аталмай, тек нөмірі ғана айтылады.

Əр топ барлық шығармаларды тыңдап болған соң, əрқайсысына өздері ат қояды жəне мазмұнына түсінік береді. Сонымен қатар қандай аспаптарда орындалғанын айтады. Бұл жұмыс таныстырылым түрінде өтеді.

Ойынның аяғында мұғалім немесе жетекші оқушылар шығармалардың, музыкалық аспаптардың дұрыс аттарын атайды, жеңімпаздарды анықтайды. Бейнетаспаны қайта қосып, тағы бір рет көрсетіп, тыңдатқызады. Оқушылар таныстырылымы критериалды баға негізінде бағаланады.

Сабақтың соңы

О. Сабақ саңында мұғалімнің көмегімен сабақта өткендерді қорытындылап, өздерін бағалайды.

(Ө) Орындау. Бағалау. Рефлексия:

• Мен не білдім?

• Бүгін мен не үйрендім?

• Мен үшін қандай тапсырма қиын болды?

• Ал қай тапсырманы мен оңай орындадым?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Кейбір оқушыларға көмек ретінде тыңдалған музыкаға сүйемелдеу жасау барысында ырғақ үлгілерін ұсына алады.

Қабілеті жоғары оқушылар əн үйрену барысында мұғалім көмегіне жүгінбей мəнерлеп орындай алады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін

пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз): 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындық- тары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі

1-бөлім: Жанды табиғат

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Табиғатты аялайық!

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

1. – тыңдалған əуеннің сипатын, мазмұнын, жанрын, көркемдеуіш құралдарын анықтау жəне салыстыру;

2. – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3.1.2.3 – музыкалық штрихтарды қолдана отырып, аспаптарда ойнау дағдыларын көрсету;

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысы туралы біледі;

• аспаптардың дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Отан-Ана» (Өлеңін жазған: Т. Молдағалиев. Əнін жазған: Қ. Шілдебаев) əнін тыңдайды;

• «Табиғатым» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, орындайды;

• штрихтар (легато, нонлегато, стаккато) туралы жалпы түсінік алады;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі;

• аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Отан-Ана» (Өлеңін жазған: Т. Молдағалиев. Əнін жазған: Қ. Шілдебаев) əнін тыңдайды;

• «Табиғатым» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, орындайды;

• штрихтар (легато, нонлегато, стаккато) туралы түсінік алады;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Кейбір оқушылар:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі жəне түсінік береді;

• аспаптардың дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстыра біледі жəне түсінік береді;

• «Отан-Ана» (Өлеңін жазған: Т. Молдағалиев. Əнін жазған: Қ. Шілдебаев) əнін тыңдайды;

• «Табиғатым» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, орындайды;

• штрихтар (легато, нонлегато, стаккато) туралы түсінік алады;

• табиғат бейнесіне арналған əуен құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады жəне түсінік береді;

• өзінің жұмысын бағалайды, өзгенің жұмысын бағалайды жəне бағдар береді.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыка мен табиғаттың байланысын біледі;

• аспаптар дыбысталуын тыңдап, табиғат дауыстарымен салыстырады;

• «Отан-Ана» (Өлеңін жазған: Т. Молдағалиев. Əнін жазған: Қ. Шілдебаев) əнін тыңдайды;

• «Табиғатым» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған: Ə. Бүшікова) əнін үйренеді, орындайды;

• штрихтар (легато, нонлегато, стаккато) туралы түсінік алады;

• табиғат бейнесіне арналған əуенді мүмкіндігінше құрастырады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тыңдалған шығарманы талдау жəне мінездеме беру;

• музыкалық шығарманың мазмұнын ашу жəне көңіл күйін көрсету.

Құндылықтарды

дарыту

Халық əуені мен классикалық əуендерді тыңдауға дағдыландыру,

мəдени тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Дүниетану

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған

кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

(МК,Ұ) 1-тапсырма. Тыңдау жəне талдау.

М: Сабақтың басында оқулықта берілген мына мəтінді бір оқушыға оқытып, қалған оқушылардан

Оқулық, нота хрестоматиясы, фонохрестоматия

қысқаша түрде түсінік алады. «Қазіргі кезеңде біздің Қазақстанда экология жəне табиғатты қорғау тақырыбы – көкейкесті мəселелердің бірі. Ол телерадиода, ғаламтор желісінде, халықтың ортасында жан-жақты талданып жатыр.

Сені де бұл мəселе толғандыруы тиіс. Себебі сен туған жеріңнің табиғатын қорғауға осы жастан бастап дайын болуың керек. Осы тақырыпқа байланысты сыныппен бірге бейнетаспаны тамашала».

Сабақтың ортасы

(МК,Ұ) 1-тапсырма. Тыңдау жəне талдау (жалғасы). М. Оқушыларға «Қазақстан экологиясы» бейнетаспаның авторы Махмұтова Гүлзат, Ақтөбе облысы Хромтау ауданы №3 орта мектебінің түлегі туралы түсінік береді жəне көрсетеді. Олар мына сұрақтарға жауап беріп, талдауға қатысады.

Фонохрестоматия Қазақстан экологиясы: https://www.youtub e.com/watch?v=M1 P-9HPsffU

Сұрақтар:

• Бейнетаспада автор қандай мəселені көтерген?

• Қандай көріністер сені қатты ойландырды, толғандырды?

• Сен туған жерді көркейту үшін қандай жұмыстар жасар едің? Пікіріңді айт.

• Өз Отанына, туған жеріне деген сүйіспеншілікті музыка арқылы көрсетуге бола ма?

М. Сабақ тақырыбының негізгі ойын жалғастыру үшін «Отан-Ана» əнінің үзіндісін тыңдатады жəне төменде берілген сұрақтар бойынша жауаптарын

«Туған жерімізді аялайық» деген түсінікке оқушыларды жетелейді.

Тыңдау. Отан-Ана (Өлеңін жазған:

Т. Молдағалиев. Əнін жазған: Қ. Шілдебаев).

1. Жерім құлпырды, барын берем деп, Елім жасап-ау жатыр ерен еңбек. Ырысымыз тасып жатыр,

Алға бастық жеделдеп.

Қайырмасы:

Жайнап өмір жұлдыз көгінде, Тұр ғой жарқырап.

Көңіл көзді көп арбайды, Қиялымды түгел тартып ап.

2. Отан-Анадан қуат аламыз, Алға жеңіспен біз барамыз. Бақта бұлбұл сайрайды ұзақ, Жайнайды кең даламыз.

Қайырмасы.

Отан-Ана (Өлеңін жазған:

Т. Молдағалиев, Əнін жазған:

Қ. Шілдебаев) Орынд.:

Б. Шүкенов https://www.youtub e.com/watch?v=ryW H0wLDr8w

Сұрақтар:

• Неге авторлар əнді «Отан-Ана» деп атаған?

• Əнде табиғаттың қандай көріністері бейнеленеді?

– Əуені қандай екпінде жəне қандай сезіммен орындалады?

Берілген сөздерден дұрысын тауып, түсініктерін айту: толғандырып, сүйіспеншілікпен, асықпай, жылдам, сырластықпен.

М. Ұзақмерзімді жоспарда «Жанды табиғат» тақы-рыбы бойынша берілген оқу мақсаттардың бірі «... музыкалық штрихтарды қолдану...». Сондықтан алдыңғы сабақтардың басынан бастап жəне осы сабақта

«музыкалық көркемдеуіш құралдар» деген түсінікті оқушылардың есіне түсіріп, «штрих» деген түсінікпен жəне штрихтардың «легато», «нонлегато», «стаккато» сияқты негізгі түрлерімен таныстыру қажет.

(МК,Т) 2-тапсырма. Зерттеу. Талдау.

М. Сыныппен бірге «Отан-Ана» əнінің екінші шумағын əуенімен қосып, сезіммен мəнерлеп орындауды талап етеді. Мына сұрақ бойынша

«штрихтар» түсінігіне көшеді.

• Композитор əнде қандай музыкалық көркемдеуіш құралдарды қолданды? 2-сыныпта өткен көркемдеуіш құралдарды еске түсіру.

М. «Музыкалық көркемдеуіш құралдар қатарына штрихтар (нем.strich – cызықша) жататындығын түсіндіреді. Өз сөзінде төмендегі мəліметтерді беріп, жазылу жəне орындалу үлгілерімен таныстырады.

Штрих дегеніміз – дыбысты əртүрлі шығару тəсілі. Бір дыбыс немесе бірнеше дыбыс қатары əртүрлі тəсілмен шығарылады. Дыбысты «үзбей жалғастырып», «əр дыбысты бөлек», «əр дыбысты үзіп-үзіп» шығаруға болады. Бұл əртүрлі дыбыс шығару тəсілдері штрих деп аталады.

• Легато (итал. legato «байланыс») – дыбыстар үзбей жалғасып, байланысқан түрде орындалады, нота жазылымында лигамен белгіленеді. – 1-үлгі.

• Нонлегато (итал. nonlegato – «бөлек») – əр дыбыс бөлек орындалады, нота жазылымында белгісі жоқ – 2-үлгі.

• Стаккато (итал. staccato «үзіп») – дыбыстар үзіліп, қысқаша түрде орындалады, нота жазылымында нотаның үстінде, не астында нүкте қойылады. –

3-үлгі.

Жазылу түрлерінің үлгісі:

1.

2.

3.

«Табиғатым» (Өлеңін жазған: А. Асылбек. Əнін жазған:

Ə. Бүшікова)

• Үлгіге қарап, сыныппен бірге штрихтарды орында.

• Тақырып бойынша тыңдаған жəне үйренген əндер, мысалы: «Сыбызғы, сазсырнай», «Көңілді саяхат»,

«Япур-ай», «Отан-Ана» əндері қандай шрихтармен орындалады?

М. Оқушылармен бірге тапсырмамен жұмыс жасау барысында түсініктерді айқындайды жəне үш тілде айтып беруді сұрайды.

М. Сабақ тақырыбына байланысты оқушыларға

«Табиғатым» жаңа əнінің 1-шумағы мен қайырмасын (уақыт қалатын болса, 2-шумағын) «əн үйрену» ереже бойынша үйретеді.

(МК,Ұ) 3-тапсырма. Əнді орындау.

Орындау. Табиғатым (Өлеңін жазған: А. Асылбек Əнін жазған: Ə. Бүшікова).

1. Алтын ұя – табиғатым, бесігім, Сенде алғаш аштым өмір есігін. Шырағымсың, жыр-əнімсің.

Қайырмасы.

О, адамдар, табиғатты қорғаңдар: Өзен, көлдер, асқар таулар, ормандар, Туған жерім, думан елім.

2. Байтақ далам – тіршілігім, тынысым, Шалқар байлық, сарқылмайтын ырысым, Алтын таңым, жарқын əнім.

Қайырмасы.

3. Жарқын жазым – табиғатым, жайлауым, Гүл бағында сандуғаштай сайрауым,

Əн тынбасын, ел тыңдасын.

Қайырмасы.

Фонохрестоматия. Табиғатты аялайық: https://www.youtub e.com/watch?v=FM wi7amhUqA

М. Əнмен жұмыс жасау барысында оқушылардан мына сұрақтар бойынша жауаптарды беруді талап етеді:

штрих

штрих

touch

• Əннің мазмұнына көңіл бөліңдер. Онда қандай мəселе айтылған?

• Бұл мəселені шешуге сендер дайынсыңдар ма?

(МК,Т) 4-тапсырма. Шығармашылық.

М. Соңғы тапсырмада оқушыларды топқа бөліп,

«Табиғатты бірге аялайық!» деген үндеу сөзге əуен шығаруды жəне шағын жоспар құруды ұйғарады.

Ойынның шарты. Оқушылар «Табиғатты аялайық» тақырыбына бейнетаспа көреді. Əр топ «Табиғатты бірге аялайық!» деген үндеу сөзге əуен шығарады. Табиғат қорғауына байланысты шағын жоспар құрып, таныстырылым жасайды жəне қорғайды. Жоспармен таныстыру барысында сабақтарда өткен үндеу мен əндерді неғұрлым көбірек пайдаланса, сол топ жеңіске жетеді.

Сабақтың соңы

М. Сабақ аяғында оқушыларды өз-өздерін бағалауға шақырады.

(Ө) Орындау. Бағалау. Рефлексия:

• Мен не білдім?

• Бүгін мен не үйрендім?

• Мен үшін қандай тапсырма қиын болды?

• Ал қай тапсырманы мен оңай орындадым?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Кейбір оқушыларға көмек ретінде тыңдалған музыкаға сүйемелдеу жасау барысында ырғақ үлгілерін ұсына алады.

Қабілеті жоғары оқушылар əн үйрену барысында мұғалім көмегіне жүгінбей, мəнерлеп орындай алады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада

берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Сабақ жоспарында қандай

ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз): 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындық- тары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі 2-бөлім:

Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Музыкадағы көңіл күй

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

3.1.1.2 – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3.1.3.3 – музыкалық шығармаларды талдау барысында негізгі музыкалық ұғымдарды анықтау жəне ажырату;

3.3.1.1 – өз шығармашылық жұмысын көрсету, өзінің жəне өзгелердің

жұмыстарын бағалай білу.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• адамның дұрыс-бұрыс əрекеттеріне баға бере алады;

• музыкадағы қарама-қарсылықты ажыратуда мұғалімнің көмегіне сүйенеді;

• музыкадағы көңіл күйді сезінеді;

• мажорлық ладтағы əндерді ажырата біледі;

• үйренген əнін орындауда музыканың көркемдеуіш құралдарын қолдануға тырысады;

• шығармашылық жұмыстарды ұсынуда сыныптастарының пікіріне сүйенеді.

Оқушылардың көпшілігі:

• адамның дұрыс-бұрыс əрекеттеріне баға бере алады;

• музыкадағы қарама-қарсылықты айқындауға тырысады;

• музыкадағы көңіл күйді сезінеді, мажорлық ладтағы əндерді ажырата біледі;

• үйренген əнін орындауда музыканың көркемдеуіш құралдарын пайдалана біледі;

• шығармашылық жұмыстарды ұсынуда өз пікірін ортаға салады.

Кейбір оқушылар:

• музыкадағы қарама-қарсылықты (контраст) өмірдегі қарапайым мысалдар арқылы ұғындыра алады;

• музыкадағы қарама-қарсылықты көркемдеуіш құралдары арқылы көрсете алады;

• музыкалық шығармаларды көркем орындауда жетекшілік ете алады.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетеді:

• адамның дұрыс-бұрыс əрекеттеріне баға бере алады;

• музыкадағы қарама-қарсылықты өзі көрсетуге тырысады;

• музыкадағы көңіл күйді сезінеді;

• мажорлық ладтағы əндерді ажырата біледі;

• үйренген əнін орындауда музыканың көркемдеуіш құралдарын қол- дануға тырысады;

• өз жұмысын таныстырады;

• өзінің жəне мүмкіндігінше өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тиісті терминдерді қолдана отырып, музыканы талқылай жəне талдай алады;

• өз жұмысына түсініктеме беріп, оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасай алады.

Құндылықтарды

дарыту

Музыкадағы көңіл күйді сезіну. Халық əндерін тыңдау арқылы мəдени

тұлғаны тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Өзін-өзі тану. Дүниетану

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

1-тапсырма. Сыныпта талқылау.

(МК, Ұ) «Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен» тақырыбы аясындағы алғашқы сабақ өмірдегі қарама- қайшылық тақырыбын қарапайым мысалдар арқылы көрсетумен қатар, музыкада ол қаншалықты көрінеді деген мəселені шешуге бағытталған.

(ОТ) Оқушылар оқулықтағы суреттен түрлі дұрыс жəне бұрыс əрекеттерді бағалай отырып, олардың дұрысы мен бұрысын екіге жұптайды. Оқушыларға осы бағытта төмендегідей сұрақтар қойылған:

• Берілген суреттердегі оқушылардың іс-əрекетін қалай бағалар едің (дұрыс, бұрыс, жақсы, жаман)?

• Өзіңді осы оқушылардың орнына қойып көр, мұндай жағдайда сен не істер едің?

• Өмірден жақсыдан үйренетін, жаманнан жиренетін қандай мысалдар келтірер едің?

Сабақта музыкадағы (қарама-қарсылық) контраст тақырыбы қозғалады. Оқулықта музыкадағы қарама- қарсылық тақырыбына оқушыларға ой салатындай түйіндеме де келтірілген.

«Байқайсың ба, өмірдің бəрі қарама-қарсылықтан тұрады: күн – түн, жарық – қараңғы, ақ – қара,

«Музыка» оқулығы

«Жақсы мен жаман» тақырыбына суреттер (мектептегі, үйдегі, қоғамдық көліктегі оқушылардың тəртібі жəне т.б.)

жақсылық – жамандық, жаз – қыс. Қарама-қарсылық музыкада да кездеседі. Мысалы, көңілді – мұңды, тез – баяу, форте – пиано».

Мұғалім өзі де алдын ала «Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен» тақырыбына байланысты суреттер дайындап алып, талқыға мысалдарды өзі ұсынуына да болады.

Сабақтың ортасы

2-тапсырма. Музыка тыңдау жəне талдау.

(МК,Ұ) Екінші тапсырмада музыкадағы көңіл күйді сезінуге халық əні «Жүгіріп шықтым белеске» ұсы- нылған.

Əнді дəстүрлі əншілер де, эстрада əншілері де орындап жүр. Оқушылар əнді бейнежазбадан əнші Б. Самединованың орындауында тыңдайды. Мұғалім басқа орындаушыны немесе өздеріне ұнаған мажорлы көңіл күйдегі əндіытнаңадау болады.

Алғашқы тыңдалымда əн сөзінсіз үнтаспадан тыңда- лады.

Оқушылар төмендегідей тапсырма түрлерін орындайды:

• «Жүгіріп шықтым белеске» халық əнінің əуенін тыңда.

• Əн əуені саған қандай көңіл күй сыйлады

(қуанышты, мұңды, көңілді, көңілсіз)?

• Бейнежазбадан халық əні «Жүгіріп шықтым белеске» əнінің толық нұсқасын тыңда, алған əсеріңмен бөліс.

3-тапсырма. Əн үйрену.

(МК, Ұ, ОТ) Оқушылар əннің қайырмасын үйренеді, вокалдық орындаушылық дайындығына қарай əннің толықтай шумағы мен қайырмасын үйретуге болады. Оқушылар өз тəжірибесіне сүйене отырып, мұғалім- мен бірге таныс мажорлық ладтағы жазылған əндерді естеріне түсіреді.

Оқулықта «мажор» ұғымына анықтама берілген.

«Қуанышты көңіл күй сыйлайтын музыканы мажор деп атайды. Мажор «көңілді, қуанышты» деген мағынаны білдіреді. Қазақтың халық əні «Жүгіріп шықтым белеске» мажорлы ладта жазылған.

Лад ұғымы да балаға жақын қарапайым тұрғыда берілген. Лад дегеніміз – дыбыстардың өзара үйлесімділігі (жарасымдылығы). Əннің бөлімдік ерекшеліктері (шумақ, қайырма) мұғалімнің назарын- да болуы тиіс.

4-тапсырма. Орындау жəне суырыпсалма.

Берілген тапсырма түрі ойын түрінде беріледі. Оқушылар екі топқа бөлініп, музыканың көркемдеуіш құралдарын қаншалықты пайдалана білетінін тəжірибеде көрсетеді.

Ойынның шарты:

Əр топ өзінің дирижёрін сайлайды. Дирижёр өз тобының əн тармақтарының контрасты (қатты- ақырын, баяу-тез) орындалуын қадағалайды.

«Музыка» оқулығы, нота

хрестоматиясы, аудио-бейне хрестоматия

«Жүгіріп шықтым белеске» (қазақтың халық əні) бейне- жазба http://videosoc.ru/vi deo/FyqjvhX3vSc/

1-ойын (қатты-ақырын)

• 1-топ – əннің бірінші, үшінші тармағын қатты дауыстап (forte) орындайды.

• 2-топ – əннің екінші, төртінші тармағын ақырын (piano) орындайды.

2-ойын (тез-баяу)

• 1-топ – əннің бірінші, үшінші тармағын жылдам орындайды.

• 2-топ – əннің екінші, төртінші тармағын баяу орындайды.

Сабақтың соңы

5-тапсырма. Таныстыру жəне бағалау.

Сабақ соңында екі топ өз орындауларына баға береді.

Рефлексия. Мен не білдім? Нені үйрендім?

Қандай тапсырма қиындықтар туғызды? Қандай тапсырма жеңіл болды?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Қабілеті жоғары оқушыларға композицияны орындау барысында музыканың көркемдеуіш құралдарын

анықтауға тапсырма беруге болады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада

берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз): 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындық- тары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі 2-бөлім:

Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Музыкадағы көңіл күй (мұңды)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

3.1.1.2 – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3.1.3.3 – музыкалық шығармаларды талдау барысында негізгі музыкалық ұғымдарды анықтау жəне ажырату;

3.1.3.6 – нотамен қарапайым əуендер орындау;

3.3.1.1 – өз шығармашылық жұмысын көрсету, өзінің жəне өзгелердің жұмыстарын бағалай білу.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыкадағы қарама-қарсылықты ажыратуда мұғалімнің көмегіне сүйенеді;

• музыкадағы минорлық көңіл күйді сезінеді;

• мажорлық, минорлық ладтарды салыстырып, ажыратуға тырысады;

• үйренген əнін орындауда музыканың көркемдеуіш құралдарын қолдануға тырысады.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыкадағы көңіл күйді сезінеді, минорлық ладтағы əндерді ажырата біледі;

• мажорлық-минорлық ладтағы əндерді салыстырады, ажыратады;

• үйренген əнін орындауда музыканың көркемдеуіш құралдарын пайдалана біледі;

• шығармашылық жұмыстарды ұсынуда өз пікірін ортаға салады.

Кейбір оқушылар:

• минорлық ладтағы көтеріңкі көңіл күйді сезіне алады;

• музыкалық шығармаларды көркем орындауда жетекшілік ете алады.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыкадағы көңіл күйді сезінеді, минорлық ладтағы əндерді ажырата біледі;

• мажорлық-минорлық ладтағы əндерді салыстырады, ажыратуға тырысады;

• үйренген əнін орындауда музыканың көркемдеуіш құралдарын пайдалана біледі;

• шығармашылық жұмыстарды ұсынуда өз пікірін ортаға салуға тырысады;.

• өзінің жəне мүмкіндігінше өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тиісті терминдерді қолдана отырып, музыканы талқылай жəне талдай алады;

• өз жұмысына түсініктеме беріп, оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасай алады.

Құндылықтарды

дарыту

Халық əндерін орындау, тыңдау арқылы мəдени тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Тарих. Əдебиет

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

1-тапсырма. Тыңдау жəне талдау.

«Музыка»

(МК,Ұ) Оқушыларға «Елім-ай» халық əнін тыңдау

оқулығы,

ұсынылады жəне шығу тарихы жөнінде мəлімдеме

нота

беріледі. 1723 жылы бейқам жатқан қазақ еліне

хрестоматиясы,

жоңғарлар тұтқиылдан шабуыл жасап, аяусыз қырды.

фонохрестоматия

Қазақ тарихында бұл – «Ақтабан шұбырынды» деген

атаумен ұғымдас аса қасіретті босқыншылық кезең.

Қазақтың халық əні «Елім-ай» да осы тұста туған,

халқымыздың мұң-зарын əнімен жеткізген тарихи

өлең. Оқушылар оқулықтағы суретке қарап,

бейнежазбаны көргеннен кейін əн жөніндегі өз пікірін

білдіреді. Мұндағы мақсат – халқымыздың сол ауыр

кезеңдегі қайғысын жеткізген əннің қаншалықты

мұңды, зарлы екенін сезіндіру.

Осыған байланысты сұрақ та қойылған.

– Əн сурет жəне бейнетаспадағы көріністерді қандай

əуен арқылы жеткізді (қаһарлы, жігерлі, мұңды,

зарлы)?

Сабақтың

2-тапсырма. Əн үйрену.

Елім-ай

ортасы

(МК,ОТ). Əн мəтініне назар аударылады. Мұғалім

https://www.youtub

əннің мазмұндық сипаттамасын талдағаннан кейін,

e.com/watch?v=snC

балалармен бірге əннің мұңды көңіл күйін жеткізе

RREiAmA8

білуі тиіс. «Елім-ай» əнін орындай отырып, оқушылар

минорлы көңіл күйге түсініктеме береді, мажормен

салыстырады. Оқулықта анықтама келтірілген «Елім-

ай» əні минорлы ладта жазылған. Минор дегеніміз

көңілсіз, мұңды деген мағынаны білдіреді. Оқушы-

ларда минорда тек көңілсіз шығармалар ғана

жазылады деген пікір туындамауы керек. Сондықтан

мұғалім минорлық ладта көтеріңкі көңіл күйдегі

шығармалар жазылатындығын атап өтуі тиіс. Ол үшін

оқушыларға таныс бірнеше əннің əуенін сөзімен

айтқызып, мысал арқылы көрсету қажет. Мысалы:

«Домбырасыз сəн қайда», «Ортеке» қазақтың халық

əндері.

3-тапсырма. Орындау.

(МК,Ұ,Ж) «Елім-ай» халық əнін үйренгеннен кейін оқушылар əннің бірінші жолын нотамен айтады, ля жəне си ноталарының жазылуын көрсетіп, жартылық ұзақтықпен танысады. Сыныпқа мұғалімнің көрсе- туімен дирижерлеп те көрсетуге болады.

Сабақтың соңы

4-тапсырма. Таныстыру.

(Ұ,Т) Оқушылар сыныптастарымен бірге мажор жəне минор ладтарындағы өздеріне таныс əндерді орындап таныстырады жəне бағалайды.

Рефлексия. Мен не білдім? Нені үйрендім?

Қандай тапсырма қиындықтар туғызды? Қандай тапсырма жеңіл болды?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Қабілеті жоғары оқушыларға композицияны орындау барысында музыканың көркемдеуіш құралдарын анықтауға тапсырма беруге

болады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада

берілген сұрақтарғаажпау беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз): 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі 2-бөлім:

Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Терме – нақыл, өсиет

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

3.1.1.2 – музыкалық шығармаларды интонация, əуен арқылы танып ажырату;

3. – музыкалық шығармаларды талдау барысында негізгі музыкалық ұғымдарды анықтау жəне ажырату;

4. – музыкалық жанрлар мен стильдерді анықтау жəне ажырату;

3.2.1.1 – музыкалық шығармашылық жұмыстар жасау үшін өз идеясын ұсыну;

3.3.1.1 – өз шығармашылық жұмысын көрсету, өзінің жəне өзгелердің

жұмыстарын бағалай білу.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• музыкалық жанрларды ажыратуға тырысады;

• терме жанрына анықтама бере алады;

• сыныппен бірге терме тыңдап, үзінділер орындайды;

• музыкалық сауаттылығын дұрыс пайдалануға тырысады;

• өз жұмыстарын таныстыруда мұғалім мен сыныптастарының көмегіне сүйенеді.

Оқушылардың көпшілігі:

• музыкалық жанрларды ажыратады;

• терме жанрының басқа жанрлардан ерекшеліктерін көрсете алады;

• музыкалық сауаттылығын көрсете алады;

• термеден үзінділер орындайды, өлең құрастыруға тырысады;

• өз жұмыстарын таныстыра алады.

Кейбір оқушылар:

• музыкалық жанрларды ажыратады жəне сипаттай біледі;

• терме жанрында өлең құрастыруда белсенділік көрсетеді;

• өз жұмысы мен мүмкіндігінше өзгелердің жұмыстарын бағалай біледі.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• музыкалық жанрларды ажыратуға тырысады;

• терме жанрына анықтама бере алады;

• термеден үзінділер орындайды, өлең құрастыруға тырысады;

• музыкалық сауаттылығын дұрыс пайдалануға тырысады;

• өз жұмысы мен өзгелердің жұмыстарын мүмкіндігінше бағалай біледі.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тиісті терминдерді қолдана отырып, музыканы талқылай жəне талдай алады;

• өз жұмысына түсініктеме беріп, оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасай алады.

Құндылықтарды

дарыту

Термелерді орындау жəне тыңдау арқылы адамгершілігі жоғары

тұлғаларды тəрбиелеу

Пəнаралық

байланыстар

Тарих. Əдебиет

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

1-тапсырма. Сыныпта талқылау.

(МК,Ұ) Мұғалім оқушылармен жанр, терме жанры ұғымын талқылайды жəне осыған байланысты сурет ұсынылып, сұрақтар қойылады:

«Музыкалық өнердің өзің білетін (əн, күй, би) жəне алдағы сабақтарда танысатын басқа түрлері де бар. Өнердің осындай бірнеше түрге бөлінуін жанр деп атайды. Жанр (genre) француз тілінен аударғанда түр, тек деген мағынаны білдіреді.

• Суреттегі сахнада қандай музыкалық өнердің жанрлары көрсетілген?

• Терме жанры туралы не білесің?

«Терме» атауы қазақтың ең асыл деген нақыл, өсиет сөздерін теріп айту деген мағынаны білдіреді.

Термені əуенге қосып айтады жəне оны орындаушыны термеші деп атайды. Əдетте термеші əуенді өзі таңдайды». Ой қозғау ретінде өздері таныс жанрларын сипаттайды.

«Музыка» оқулығы

Сабақтың ортасы

2-тапсырма. Орындау.

(МК,Ұ) Сабақта «Жақсы менен жаман» (сөзін жазған: А. Рахметов) термесі үйретіледі. Оқушылар терменің мəтін жолдарының мазмұнын талдап, адам бойын- дағы жаман мен жақсы қасиеттерді ажыратады.

Төмендегідей сұрақтар ұсынылады:

• Қалай ойлайсың, термеде неге баса көңіл бөлінген? Əуеніне ме əлде сөзіне ме?

• Термеде əндегідей қайырма кездесті ме?

(ОТ) Бұл сұрақтар оқушыларға тəжірибе жүзінде термедегі ең басты нақылдық, өсиеттік сипаттағы сөздердің басымдылығын, терменің əн жанрынан айырмашылығын көруіне ықпал етеді. Термеде Сыр өңірінің əуені (мақамы) алынған. Əуені тез жатталады, орындауда қиындықтар келтірмейді. Əсерлі болуы үшін термеде қысқа қайырым да қарастырылған.

3-тапсырма. Музыка тыңдау жəне талдау.

Оқушылар «Ата-ананың қадірі» атты Майлықожаның термесінен үзінді тыңдайды.

Майлықожа Сұлтанқожаұлы (1835–1898) – ХІХ ғасырда өмір сүрген ақын-жыраулардың ішінде

«Музыка» оқулығы, нота хрестоматиясы, фонохрестоматия

Майлықожаның термесі

өзіндік орны бар, артына мол мұра қалдырған ақын. Терме əнші Ж. Байырбекованың жəне айтыскер ақын Ж. Омаровтың жеке орындалуында бейнежазбадан тыңдатылады.

Мұғалім екі орындаушының термені орындау нұсқаларын салыстыруы қажет.

Терменің мазмұнын талдауда оқушылар ата-ананың балаға, ағаның ініге қамқорлығы қалай баяндалғанын талқылап, пікірін ортаға салады. Балаға қызықты болу үшін терме де дəстүрлі жəне эстрадалық сүйемелдеуде орындалады.

4-тапсырма. Өлең құрастыру.

(МК,Ұ,Ж) Тапсырманы топпен де, жұппен де орындауға болады.

Мұғалім көмек қажет ететін оқушыларға ұйқас жасау үшін сөздер ұсынуына болады. Мысалы: тəртіпті – тəртіпсіз, еңбекқор – жалқау жəне т.б.

Оқулықта бұл тапсырма үлгі ретінде берілген жəне тыңдаған терме ұйқасы мен əуені 3-тапсырмадағы берілген термеге жақындатылған.

1. Өлеңнің мазмұны мен ұйқасына қарай сөздерін қой.

Үлгі:

Жақсы бала қандай-ды,

Сабағынан ... (болмайды, қалмайды, бармайды, алдайды).

Жаман бала сабаққа

Ауырдым деп... (болмайды, қалмайды, бармайды, алдайды).

2. Сыныптастарыңмен бірге екі топқа бөлініп, оқушылардың жақсы жəне жаман жақтарын сипаттайтын өлең құрастыр.

Əуенін оқушылар өздері таңдауына болады.

https://www.youtub e.com/watch?v=B9F qYl_pol

Сабақтың соңы

5-тапсырма. Таныстырылым жəне бағалау.

(Ұ,Т) Əрбір топ өзінің шығарған өлең жолдарын таныстырады, біріне-бірі баға береді.

• Не жақсы шықты?

• Қандай қызықты тақырыптар қолданылды?

• Қай тұстарды толықтыруға болады?

Саралау –

Оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау –

Оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық жəне қауіпсіздік техникасының сақталуы

Қабілеті жоғары оқушыларға композицияны орындау барысында, музыканың көркемдеуіш құралдарын анықтауға тапсырма беруге

болады.

Бақылау;

Бағалау өлшемдері мен дескрипторлар бойынша;

Əн орындау кезінде оқушылар бірін-бірі өзара бағалайды.

Денсаулық сақтау технологиялары

Сергіту сəттері мен белсенді іс-əрекет түрлері

Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаты/оқу мақсаты дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін

пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанада берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1.

2.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі 2-бөлім:

Жақсыдан үйрен, жаманнан үйрен

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 3

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Айтыс – сөз сайысы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

3.1.1.1 – тыңдалған əнге жəне басқа музыкалық шығармаларға байланысты өз идеясын ұсыну жəне сахналау;

3.1.3.4 – музыкалық жанрлар мен стильдерді анықтау жəне ажырату;

3.1.3.6 – нотамен қарапайым əуендер орындау;

3.2.1.1 – музыкалық шығармашылық жұмыстар жасау үшін өз идеясын ұсыну;

3.3.1.1 – өз шығармашылық жұмысын көрсету, өзінің жəне өзгелердің

жұмыстарын бағалай білу.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

• айтыс жанрын ажырата біледі;

• сөзді мағынасына қарай ұйқастыруға тырысады;

• айтыстың өлең жолдарына əуен іздестіреді;

• қарапайым суырыпсалма ұйымдастыруға қатысады.

Оқушылардың көпшілігі:

• оқушылардың көпшілігі айтыс жанрын, көркемдеуіш құралдарын талдайды, ажыратады;

• сөзді мағынасына қарай ұйқастырады, айтыстың өлең жолдарына əуен табады;

• суырыпсалма іс-əрекеттеріндегі белсенділігін көрсетеді.

Кейбір оқушылар:

• суырыпсалма іс-əрекеттеріндегі белсенділігін көрсетеді, қасындағы оқушылар шығармашылығына ықпал етеді;

• музыкалық жəне ауызша суырыпсалмалықта тез бағдарлай алады.

Бағалау критерийлері

Оқушылар мына мақсатқа жетті:

• айтыс жанрын ажырата біледі;

• сөзді мағынасына қарай ұйқастыруға тырысады;

• айтыстың өлең жолдарына əуен іздестіреді;

• қарапайым суырыпсалма ұйымдастыруға қатысады;

• өзінің жəне мүмкіндігінше өзгенің жұмысын бағалайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• тиісті терминдерді қолдана отырып, музыканы талқылай жəне талдай алады;

• өз жұмысына түсініктеме беріп, оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасай алады.

Құндылықтарды

дарыту

Айтыс жанрын ұғындыра отырып, дəстүрлі төл өнеріне сүйіспен-

шілігін ояту

Пəнаралық

байланыстар

Тарих. Əдебиет

Бастапқы білім

Алдыңғы бөлімдерде алған білімдеріне сүйене отырып білім алу

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-əрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

1-тапсырма. Сыныптық талқылау.

(МК, Ұ) Мұғалім айтыстың кез келген түрін таңдай алады.

Айтыс өнерімен танысу сыныптық талқылаумен басталады.

«Суретке жəне бейнежазбаға қарап отырып, айтыс туралы өз пікіріңді ортаға сал. Айтыс жанрын сипаттауда мына тірек сөздерді қолдан: сөз жарыс, жұптық сайыс, ақындар, суырыпсалма, жеңу-жеңілу». Сұрақтар мен талқылаулардануклеыйқінтаоқ айтыс жанры жəне ақындар жайлы ақпарат беріледі.

Айтыс атауы «айтысу» деген сөзден шыққан. Ол өлең-сөзбен жарысу деген мағынаны білдіреді. Айтысқа тапқыр, білімді, тез арада өлең-сөз құрастыра алатын ақындар қатысады. Əсерлі болу үшін ақындар сөздерін əуенге қосып, домбыра аспабымен сүйемелдеген». Оқушылар оқулықтағы мəліметті пайдаланып, өз ойларын негіздейді.

«Музыка» оқулығы Аманжол мен Айнұрдың айтысы https://www.youtub e.com/watch?v=ED kWowtJ6Xo

Сабақтың ортасы

3-тапсырма. Орындау.

(Т,Ж) Сабақта оқушыларға ұл мен қыздың айтысын ұйымдастыру ұсынылады. Айтыс əзіл түрінде

«Музыка» оқулығы

берілген жəне балалардың ойлау қабілетін дамыту үшін қайым айтысқа жақын етіп алынған.