Онлайн форматта - «Дарынды және талантты балаларды оқыту»

Саттибаева ГулжанТохтасыновна

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Қ.Әбдіғұлов атындағы №34 орта мектеп-гимназиясы

 «Еңсесін енді көтеріп келе жатқан

біздің еліміз үшін дарынды ұрпақтың орны
мүлде бөлек», — Н.Ә.Назарбаев».

Онлайн форматта - «Дарынды және талантты балаларды оқыту»

Мұғалім –балаға білім беруде , нәтижеге жету үшін , жетістіктерге қадам басу үшін сабаққа сынтұрғыдан ойланып, ақылды сабақ жоспарын жасайды.Жаңа сабақты меңгерту үшін тапсырмаларды саралап, дарынды, талантты, үлгерімі төмен оқушыларды , биік белеске жетелеу үшін,жаңа технологияның стратегияларын,жаңа әдістерін қолданамын.Жеке тұлғаны дамыту үшін, жеке тапсырманың құны ерекше.Жеке бағалау, оқушыға өз уақытында кері байланыс беру,оның қорытыныдысын дер кезінде қадағалау менің күнделікті сабағымда жүйелі қолданамын.Онлайн оқу форматында асинхронды, синхронды оқыту тәжірибемде осы санаттағы оқушыларды оқытуда тиімді орын алды. Онлайн форматтың барлық әдістерін , стратегияларын қазақ тілі және әдебиет пәнін оқытуда зерттей отырып қолдануды үйрендім.Акт –түрлерін әртүрлі тапсырмалар орындауда , оқушыны жаңа онлайн форматта оқытуда , біраз қиыншылықтар болды.

Осы қиыншылықты жеңу үшін , жаңа технологияның әдістерін қолдану арқылы , оқушыларым жетістікке қадам басты.Абай атамыздың өлеңдерін сабақтың басты стратегиясына қолданамын.

Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап.

Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап,
Әуре етеді ішіне қулық сақтап.
Өзіңе сен, өзіңді алып шығар,
Еңбегің мен ақылың екі жақтап.

Осы өлең жолдары оқушының жеке жұмысты тыңғылықты орындауына мотивация береді.Ұлттық біріңғай тестілеуде осы стратегия оқушыға тиімді болды. Мақтау, мадақтауды дарынды және талантты оқушылар жақсы көрмейді.Себебі оқушы берілген тапсырманы төменгі сыныпта меңгерген болуы мүмкін.Орынсыз осындай әрекеттер мұғалімнің абройын түсіруі де мүмкін.тапсырманы күрделі, ойланатындай, зияткерлік бағытта жасаймын.

Баланы сабақа қызықтырудың әртүрлі стратегияларын , түрлендіріп ,өзгертіп отырамын.Абай атамыздың қара сөздері, нақыл сөздері мен үшін сабаққа стратегиялық шабуыл. Жаңарту бағдарласын қолдану, жеке тұлғаны өмірде өз орнын табуға үйрету, басты міндет мен үшін.

Дарынды және талантты бала сыныпта біртекті топ емес, олардың әрқайсысы ерекше қасиетке ие екенін есте ұстаймын.Кейбір оқушылардың дарындылығы бірден байқалмай қалуы да мүмкін.Кейбіреуі ғылым мен техникада, біразы өнерде немесе поэзияда, әртүрлі ортада көшбасшы болуы мүмкін. Дарын және талант,үлгерімі төмен оқушыларды онлайн оқытуда бірден анықтау,бағалау, бағыт беру қиындау болды. Асинхронды оқыту форматы көмекке келді.Жаңа сабақтың мағынаны тану кезінде, жаңа мәтінмен талдау жасап, саралау тапсырмасын орындағанда дарынды және талантты, үлгерімі төмен оқушылардың жеке жауаптары арқылы анықталды.Оқушылардың белсендігі артып, жеке тапсырмаға тиімді сұрақтарын ауызша , жазбаша жолдап отырды.Әрине бұл қадам үшін біраз уақыт қажет болды.Ерінбей жеке жұмысты жандандыру керек екенін түсіндім.Келесі сабақтарымды даярлауда , тың идеялар мен дайындыққа кірістім. Әр шығармашылдықпен жасалған сабақ жоспарымда,әдістемелік тәжірибемнен бір нәтиже байқалды.Оқушылардың мәтінмен сабақ орындағанда , оқу сауаттылылығы дамыды.Оқушының төрт дағдысының дамуы, мәтіндік жұмысты жеке орындауында , қандай тиімді орындалғаны,

оқу дағдысы, түсіну дағдысы, айтылым дағдысы, жазылым дағдысы, мәтінді қорыта,ұшқыр оймен жеткізуі оқушылардың біртекті топ емес екені , әрқайсысы ерекше қасиетке ие болатынын байқадым.Қазақ тілі сабағында сөйлем талдау үшін, мәтінді түсініп оқу дағдысы,ережені түсіну, түсінігін сөйлем талдауда қолдану, оқушылармен жеке жұмысты жандандырудың нәтижесінде биік денгейде көрінетін дәлелдеді. Онлайн оқытудың бір тиімділігі ,алдына мақсат қойған оқушылырдың дамуына үлкен ықпал жасады.Жеке сұрақтары, кері байланыстары, ауызша, жазбаша оқушылар біртекті топ емес екені,оқуда қиындық барын , оны жеңу, әртүрлі әдіс-тәсілдерді қажет ететінін тәжірибемнен зерделедім. Оқушыларға мемлекеттік білім стандартына сай білім берумен шектеліп қалмай,қосымша ғылыми ,күрделі тапсырмаларды көбірек даярлауды қажет етті.Мәтінге байланысты,өлең шумақтарын құрастыру, ол қандай септікте айтылып тұр,қосымша әдеби кітаптардан үзінді жазып, талдап келу тапсырмаларын беру ,мен үшін нәтиже берді.Жаңаша оқытудың Макэлпайн мен Рид(1996) дарынды және талантты оқушылардың мінез-құлықтарының пайдалы тізімін жасап ұсынды.Дарынды және талантты оқушылардың қалай оқитынының сипаттамасы:

• Логикалық және сараптамалық ойлау жүйесі дамыған.

• Заңдылық пен өзара байланысты тез орнатады.

• Ақпаратты шұғыл өңдейді.

• Проблемаларды нақты және дұрыс шешуге ұмтылады.

• Түйінді қағидптарды тез игереді.

• Зияткерлік тапсырмаларды ұнатады.

• Оқудың жекелеген кезеңдерін аттап өтеді.

• Проблемаларды анықтайды және шешеді.

• Барлығына талдау жасайды.

• Идея ұсынып, дәлелдермен айғақтайды.

• Кең ауқымды білімдіпадалана алады.

Пікір айтуда тәуелсіз және «неге», «қалай?» деген сұрақтар қойып,жаңалықтар ашуға ұмтылады. Осындай сипаттамлары арқылы оқушыларды бағалап отырамын.Осындай оқушылар үлгі болып, үлгерімі төмен оқушылырымның қызығушылығы артты. Достарына қарап, өзгерді, бірін-бірі оқыту ,дамыту байқалды.Досының пікірі құнды дегендей ,үлгі алу арқылы оқу үдерісі дамыды. Креативті ойлайды мәтін талдауда,сөйлем талдауда,оқу сауаттылығы жоғары болады. Заман талабы дарынды оқушы болашақ мемлекеттің тірегі, ұлтты дамытушы, ғылымның қайнар көзін ашушы.Болашақ көшбасшы ,көп идеаларды ойлап шығарады.Ол үшін оқушы

функциалдық сауатты болу керек.Функциалдық сауатты болу үшін,оқушыны дамыту, елімізді көркейтуге жеткізеді.Ол үшін бірсарынды сабақтан сақ болайық. Дарынды оқушыны жалықтырып алмауға ұмтыламын.Терең талданған , тапсырмалар креативті , көп сараланған, әдіс-тәсілдер мен стратегияларды зерттеп сабағымды өткіземін. Осындай түрленген сабақтан, болашақта өмірден өз орнын , адаспай табатын тұлға тәрбиеленеді. Сондықтан да, мемлекет басшысы болашақта қазақ елінің көсегесін көгертіп, ғылымын көркейтер деген үмітпен жас дарындарға үлкен назар аударуда, қолдау көрсетуде.Оқушымен жеке жұмысты жандандырғанда ғана, біз мықты тұлға оқытып, тәрбиелейміз. Сабақ жоспарын жан-жақты ізденіп жазу, өмірмен байланыстырып құру , креативті мазмұнды тапсырмаларды жүйелі жасау.Біртекті емес оқушыларды дамытуға бағыт береді.Бір сыныпқа,бір мазмұнды тапсырма жасау оқушыларды жалықтырады,пәнге қызығушылығын азайтады, мұғалімнің шығармашылығын тоқтады,оқушылырдың таңдау пәнінің азаюына,болашақ мамандық таңдау шегі құлдырайды. Мұның негізі мұғалімнің шығармашылдықпен сабақ даярлауына келіп тіреледі.Тыныш отырмайтын оқушылар осы дарынды және талантты оқушылардан шығады.Себебі бір сарынды сабақ оқушыларды жалықтырып,дарынды және талантты балаларымыз үлгерімі төмен оқушыға айналуына жол бермейік.Оқушыны дұрыс бағаламауда ,дарынды және талантты оқушының құлдырауына ықпал етеді.Жеке оқушыны ерекшелеп мадақтау, эгоизмдік көзқарас қалыптастырады.Дамуына тиімді мадақтау, сабақтағы іс-әрекетінің барысына қарай берілген кері байланыс ,біртекті топ емес,олар ерекше қасиетке ие екенін зерттелген,оқушының нәтижеге ұмтылуына бағыт береді.Оқушыны тиімсіз мадақтаудан қашық болайық. Мадақтау қандай іс-әрекетіне оқушының бағытталуына, мазмұны ашық, нақты болуына назар аударамын.Кері байланыс, кері кетірмейтін-алға қанаттандыратын болуына көңіл бөлемін.Сөзімен ісі сай келетін,алған білімін ,өмірде қолдана алатын ,тұлға тәрбиелеу, оқыту менің алдыма қойған мақсатым.

.