оқу сауаттылығы

1-мәтін

Ай – уақыт өлшемі, жылдың бөлігі. Көшпенді өмір сүретін халқымыз жылды төрт маусымға (яғни тоқсанға) бөліп, әр үш айды бір атпен атайды. Жылдың өтеуін сол тәсілмен белгілейді. Ай – негізінен отыз күннен тұратын уақыт өлшемі. Бір айлық уақыттың өтеуі айдың дәуір сүруімен есептелгендіктен, жылдың он екіден бір бөлігі де ай деп аталады.

Халқымыз жылды он екі айға бөледі де, оны ай санау деп атайды.Бұл – ерте замандардан қалыптасқан дәстүр. Әр айдың атауларын тоқсанға немесе әр маусымға бөлуде табиғат құбылыстарын, ауа райын ескерген. Сондай-ақ оның шаруашылық жағынан үлкен мән-маңызы бар. Бұл жағынан халқымыз үлкен шеберлік пен білгірлік танытқанын да айта кету керек.

Шығыс елінде жыл басы наурыздан басталады.

Ежелгі астрономиялық есепте әр айға сәйкес келетін жұлдыз аттары да бар. Мұны «жұлдыз ай» деп атайды.

1. Жылдан он екі айға бөлінгендегі атауы

А) күн санау

Ә) ай санау

Б) жұлдыз ай

В) жыл басы

Г)жыл санау

2. Жылды маусым мен тоқсанға бөлудің маңызы

А) айларға ат беруге ыңғайлы

Ә) күн санауға ыңғайлы

Б) шаруашылыққа пайдалы

В) уақытты дұрыс өлшеуге тиімді

Г)астрономиялық есепте пайдалы

3. Қазақ халқының жылдың өтеуін белгіленген тәсілі

А) Әр айға сәйкес келетін жұлдыз аттары бар.

Ә) Жылды төрт маусымға бөліп, бес күнді біріктіріп отырды.

Б) Жылды төрт маусымға бөліп, әр үш айды бір атпен атайды.

В) Әр жыл сайын күндерді қосып отырды.

Г) Әр күнді үш-үштен біріктіріп отырды.

4. Жылдың он екіден бір бөлігі

А) маусым

Ә) апта

Б) жыл

В) күн

Г) ай

5.Шығыс елінде жыл басы қай айдан басталады

А) сәуір

Ә) қаңтар

Б) желтоқсан

В) наурыз

Г) ақпан