Оқушының қабілетін жан-жақты дамыту үшін белсенді оқыту стратегияларын қолдану

Онайбекова Айман Сансызбаевна

Бастауыш сынып мұғалімі

«Үндестік» жеке мектебі

Қостанай қаласы

Оқушының қабілетін жан-жақты дамыту үшін белсенді оқыту стратегияларын қолдану.

Білім негізі бастауыштан басталатыны белгілі. Бастауыш сынып оқушысы не нәрсені болса да білуге құмар, қолымен ұстап, көзбен көргенді ұнатады. Зейіндері тұрақсыз болғандықтан бір сарынды оқудан тез жалығады. Сондықтан оқу мазмұны мен тәрбие әдістерін жаңарту бағытында оқушыларға сапалы білім мен саналы тәрбие беру үшін жан - жақты іздене отырып, өз алдыма мынандай мақсат қойдым:
«Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын, ынтасын оятып, танымдық белсенділіктерін арттыра отырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға жағдай жасау».
Әр сабағымды қызықты, өзгеше өткізу үшін, әр пән бойынша көптеген жұмыстар жасауға тура келеді. Ол үшін әр сабақта белсенді оқыту стратегияларын пайдаланған жөн. Бастауыш мектеп- оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін, ерекше құнды, қайталанбас кезең. Сондықтан бастауыш білім үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағы, қиын да жауапты іс. Оқытудың әртүрлі технологиялары сарапталып, жаңашыл педагогтардың іс- тәжірибесі зерттеліп, мектеп өміріне енуде. Қазіргі заманның талабына сай болу және жаңа формация мектебінде жұмыс істеп жүрген педагогтардың алдында тұрған  проблемаларды шешу негізгі мақсат болып табылады, олар:

• баланы оқи білуге үйрету

• баланы ойлауға үйрету

• баланың өзін-өзі тұлға ретінде дамуына жағдай жасау.

Осыған орай мектеп білімі түбегейлі жаңартылып, мұғалімнің қызметінің мақсаттары кеңейіп, үлкен өзгерістер үстінде. Әр педагогтың міндеті-оқушының шығармашылық ойына бағыт беру, шығармашылық ізденісті қолдау, жағдаяттар туғызып, оның шешімін табуға бағыттау, жаңаны іздеуге, жүйелі зерттеулерге талдау жасауға талпыныс беру.

Кіші мектеп жасындағы оқушылардың қабілетін жан-жақты дамыту, өз бетінше жұмыс жасауға үйретудің жолдары болып табылады. Сондықтан, бұл мәселе оқушыларды ғылыми таным әдістердің логикалық ойлауды, ғылыми заңдылықтарды түсіну, практикалық міндеттерді шешуге бағытталуы тиіс. Осыған орай балалардың ғылыми білімді, дағдыларды, өздігінен білім алуды меңгеруі олардың оқу әрекетінің негізгі мақсаты мен міндеті болып табылады. Өз бетінше жұмыс жасауға үйрету үшін белсенді оқыту стратегияларын қолдану маңызды. Мен жаңартылған білім бағдарламасы бойынша жұмыс жасаймын. Жұмысымның негізінде оқушыларымды өз бетінше жұмыс жасауға баулыдым. Сыныпта топпен, жұппен және жеке жұмыс жүргізілді. Белсенді оқу өз тәжірибесі негізінде оқыту болып табылады. Осыған орай әр сабағымда оқушылардың өз тәжірибиелеріне сүйене отырып, оны әрі қарай дамытқанды жөн көрдім. Жаңа білімді бұған дейінгі алған білімдеріне байланыстыра отыра бердім. Бұл жерде қай пән болса да ең басты мәселесі мен мақсаты оқушылардың белсенді әрекеттерін ұйымдастыру болып табылады. Белсенді әрекеттер арқылы оқушылар білімді өздігінен меңгереді, үйренеді. Демек «не білу» емес, «не жасай білу» оқытудағы негізгі қағида болып табылады. Ана тілі пәнінде «Менің отбасым және достарым» бөлімінде олар өз отбасы туралы әңгімелер айтып постер жасауға үйренді. Мектепте жаңа достар тапқандары туралы өз ойларымен бөлісе алды. Адал дос пен амал достықты ажырата білуге үйренді. Сабақта әсіресе, тыңдаған мәтіндерін сахналап қою балаларға көп ұнады. Себебі олар оны өздері жасайды. Топпен бірге ойланады, рөл бөліседі. Сыныптағы ұялшақ баланың өзі де белсенділік танытты. Осы пәнде «Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарды толықтыр», «Сұрақтардың жауабын дереккөздерден ізде», «Мәтіндегі жазылуы қиын сөздерден сөздік құрастыр», «Өлең мазмұнын әңгімеге айналдыр», «Ұйқасын тап», «Үлгіге қарап жарнама жазып көр», «Әрі қарай не болатынын болжап, мәтінді жалғастыр» т.б. оқушының өзі құрастыратын, өзі жазатын тапсырмалар орындады. Оқушыларды белсенді әрекетке түсіретін диалогтік және рефлексивті материалдар да мол қамтылды : «Берілген жауаптардың сұрақтарын тап. Содан соң сөйлесіңдер», «Бірің даяшы, екіншің тапсырыс беруші болып сөйлесіңдер», «Суреттегі көгөністердің таласын диалог арқылы жүзеге асыр», «Футбол добы мен волейбол добы боп бір-біріңмен сөйлесіңдер», «Мәтіннің мазмұнына қарама-қарсы пікір айтып көріңдер». Мұндай тапсырмалар түрлі әлеуметтік топтармен тіл табысуға қабілетті жеке тұлғаны тәрбиелейтіні сөзсіз. «Тағам және сусын» ортақ бөлімін өткенде «Бірің даяшы, екіншің тапсырыс беруші болып сөйлесіңдер» ойынын өткізгенде балалар өздерін дәмханада қалай ұстау керек екенін, сыпайы сөздерді дұрыс қолдана білуді меңгерді. Кейбір оқушылар дәмханада болғанын еске түсіріп, сыпайы сөздерді дұрыс қолданбағанын, енді біліп жүретінін айтты. Өйткені, қателіктер бізге өзімізді тексеріп, түсінігімізді жетілдіруге жол ашады.