ЭКСПО дегеніміз не? Оның бізге берер пайдасы
қандай? Ол не туралы болмақ? ЭКСПО —
индустрилиазацияның символы. Техникалық жетістіктер мен техниканың
өзін назарға салатын халықаралық көрме.
«ЭКСПО» көрмелерінде әлемнің барлық мемлекеті
өздерінің ең үздік технологиялық, ғылыми, мәдени жетістіктерін
көрсетеді. Олар жаһандық дамудың жаңа күн тәртібін
қалыптастырады. Қазақ елі Тәуелсіздігін алғаннан бері қуатты
мемлекет ретінде қалыптасып, әлемнің алдыңғы қатарлы еліне айналу
жолында талай белестерді бағындырды, тамыры тереңде жатқан төл
тарихымыздың жаңа беттері ашылды. Осы қысқа ғана уақыт ішінде
экономикалық және әлеуметтік маңызы зор жобаларды қолға алып,
әлемдік деңгейдегі іс-шаралардың өтуіне ұйытқы бола білдік.
Жаһандық мәселелер талқыға түскен кешегі ЕҚЫҰ-ның саммиті, Астана
экономикалық форумы, Инвестициялық форум, Дүниежүзілік ислам
экономикалық форумы жас мемлекетіміздің мерейін үстем етіп,
абыройын асқақтатты. Ең бастысы, даму бағытын айқындап берді.
Осындай көшелі істердің жалғасы ретінде Қазақстан былтырдан бері
166 жылдық тарихы бар EXPO-2017 көрмесін өткізу құқығы үшін күресіп
келеді.
EXPO-2017 халықаралық көрмесін өткізуге ниетті
Қазақстан әлемдік қауымдастыққа «Болашақ энергиясы» тақырыбын
ұсынғаны белгілі. Қалай дегенде де, EXPO сияқты халықаралық
көрмелерге қатысу қай елдің болса да әлеуетін дүниежүзіне паш етуге
берілген тамаша мүмкіндік деуге болады. Оның үстіне, әлем алдында
өзіңнің даму деңгейіңді іс жүзінде дәлелдей отырып, шараны жоғары
жауапкершілікпен өткізу – өте зор құрмет. Өйткені елдерді
достастыру, ауызбірлікке шақыру, инфрақұрылымдарды лайықты деңгейде
дамыту – жоғары дәрежеде өтетін кез келген іс-шараның мақтанышы.
Әрине, бұл оңай шаруа емес.
Мұндай іс-шараға барлық құрлықтың
ондаған елінен миллиондаған адам қатысады. Бәсі
биік бәсекеде Астананың жеңіп шығуы бекерден бекер
емес. Оған бірнеше факторлар ықпал еткендігі аян:
Біріншіден, елордамыздың әлемдік-деңгейдегі шараны
лайықты өткізе алатын орталық ретінде қалыптасқаны
баршаға белгілі болды.
Екіншіден, таңдаудың Қазақстан пайдасына шешілуі мемлекетіміздің
табыстары жоғары бағаланғанын білдіреді және Еуразия
өңірінде-де оның даму келешегі кемел екенін айғақтай түседі.
Үшіншіден, біздің «Болашақтың энергиясы» атты өзекті тақырыпты
ұсынуымыз жеңіске жетуімізге көмектесті.
Сенсеңіздер, дәл сол көрмеден кейін
халықаралық аренада дизайн мектептері, туризм
саласы және өндіріс өнері пайда болды. Осы көрме
халықаралық сауданың жандануына септігін тигізді. Одан кейін 1855,
1878 жылдары Парижде, 1939 жылы Нью-Йоркте, 1985 жылы Цукуба —
Жапонияда, 1992 жылы Севилья — Италияда, 1998 жылы
Лиссабон — Португалияда, 2000 жылы Шанхай — Қытайда ЭКСПО
халықаралық көрмелері болып өткен.
Астанадағы өтетін ЭКСПО-ның тақырыбы:
«Болашақ энергиясы» болмақ. Көрмеге қатысушы мемлекеттер өздерінің
энергия саласындағы техникалық жетістіктерімен
барша жұртты тәнті етеді. Әсіресе, қазіргі
таңда сұранысқа ие балама энергия көздерін алу
мақсатындағы құрылғылармен таныстырады. Сарқылмайтын энергия
көздеріне жататын: күн сәулесі, жел, жер асты сулары арқылы
энергия алу болашақта адамзатқа қажетті ресурс түрі.
Осыдан, көрменің тақырыбы көпшіліктің қызығушылықтарын тудырары
анық екені білінеді.
EXPO-2017 жылы 10 маусым мен 10 қыркүйек
аралығында өтеді. Халықаралық көрмеде әрбір мемлекет өздерінің
павильондарын 25 га жер көлеміне салатын болады.
Бұл көрмеге 5 млн.-нан астам адам келеді деп
жоспарлануда. Әрбір келген адам 130 $ ақша әкелетінін
ескерсек, бізге түсетін пайда 520–910 млн.-ға дейін
жоспарлануда.
Негізгі бөлім
Ал, енді бұл көрменің бізге қандай
әлеуметтік тұрғыда, экономикалық тұрғыдан пайдасы бар екен?
Біртіндеп, жауабын қарастырайық.
Біріншіден, еліміздегі техника саласының дамуы.
Қазақстанда балама энергия көздерін пайдаланатын аймақтар бар.
Мысалы, Алматы қаласының маңында жер асты ыстық сулары бар,
Жоңғар қақпасынан жел энергиясын
алуға болады және Байқоңырдың орналасу траекториясы
күн энергиясын алуға қолайлы жер. Ендеше,
болашақта энергиядан тапшылық көрмеу үшін «Болашақ энергиясы»
атты көрменің бізге берері мол.
Екіншіден, бұл шараны өткізгенде
бізге ақшалай көмек түседі. Оны қуаттау үшін, өзге елдердің
көрмеден алған пайдасын санап көрелік. 2000 жылы Шанхайда
өткен көрмеден түскен пайда 12 млрд $ болса, Ганноверде өткен
көрменің пайдасы 350 млн еуроға жеткен. Біздің
мемлекетке-де айтарлықтай пайданың болары айдан
анық.
Үшіншіден, өзге елдермен достық
қатынастарымыз нығаяды. Оның көрсеткіші ретінде, қазіргі уақытта
Қазақстан Германия мемлекетімен көрмеге дайындықты бастады.
Германия бізге құрылыс саласында
тәжірибелерімен бөлісуде
Төртіншіден, көрме кезінде
біздің студент аға-апаларымыздың көңілдері көтеріңкі болары анық.
Неге десеңіз? ЭКСПО уақытында тегін тәжірибеден өтуге мүмкіндік
туады.
Бесіншіден, ЭКСПО халықаралық
көрмесі Қазақстанның мәртебесін күллі әлемге паш етеді. Халықаралық
көрмелер бюросының штаб-пәтерінде Қазақстанның жеңісі бізге
деген қызығушылықтың барын көрсетеді. Бельгияға 44 дауыс,
Қазақстанға 104 дауыстың берілгені халықаралық аренада үлкен
қызығушылыққа ие екеніміз және өзіміздің
мүмкіндіктерімізді көрсетудің алғашқы қадамы болды.
ЭКСПО бізге не береді? Оның Қазақстан үшін қандай пайдасы бар?
Елдің дамуындағы экономикалық тиімділігі
қандай?
Біріншіден, бұл еліміз үшін
үлкен абырой болмақ. Ауқымы жағынан Олимпиада ойындары мен әлемдік
футбол чемпионатынан кейінгі орында тұрған көрмені ТМД
кеңістігінде тұңғыш рет Қазақстан өткізгелі
тұр.
Екіншіден, Астанаға 3 айдың
ішінде 5 миллионның үстінде адам келеді деп күтіліп отыр.
Бұл миллиондардың ішінде инвесторлар да, туристер-де,
журналистер-де болады. Яғни елімізді керемет ел екенін әлем
таниды.
Үшіншіден, көрме Астананың
инфрақұрылымына үлкен серпіліс әкеледі. Жаңа қонақүйлер
салынады, жаңа жұмыс орындары ашылады, жеңіл рельсті трамвай
жолдары салынып, сауда-саттық дамиды. Шағын және орта
бизнес өркендейді.
Төртіншіден, Астана көрмесінің
бас тақырыбы — «Болашақ қуаты». Жасыл технологияларды дамыту,
балама қуат көздерін табу мәселесі өзекті боп тұрған заманда
2017 жылғы көрме талай бастаманы іске асыру кілтіне айналады.
Мысалы, 1939 жылы Нью Иоркте өткен әлемдік көрмеде Рузвельттің
телеэкранда пайда болып, жиналғандарды таң қалдыруымен әлемде
телевидение өрістей бастады. Ал Эдисонның фонографы үшінші
Парих көрмесінде танымал болып кетті. Ендеше, Астана көрмесінде-де
жаңа технологиялар мен ғылыми жетістіктердің бағы жанып
кетеді деп білеміз.
Бесіншіден, ЭКСПО-ны өткізу
тарихына қарасаңыз, үлкен көрмелердің құрметіне
әр ел өзінің техникалық мүмкіндігін паш ету үшін сәулет
туындыларын салуға тырысқан. Мысалы, алғашқы ЭКСПО-дан
Лондонда Хрусталь сарайы қалған еді, ол 1936 жылы өртке
оранып кетті. Парижде Эйфель мұнарасы, Брюссельде Атомиум,
Монреальда Хабибат деген ерекше тұрғын үй кешені
тұрғызылғанын тағы білесіздер. Ендеше, Астана көрмесінде-де
сәулет тарихына ұялмай кіретін туындылар салынады деп
сенейік.
Алтыншыдан, көрме өтіп біткен
соң қалған павильондардың біразы ғылыми зертханалар, ғылыми
орталықтар, зерттеу институттары ретінде
қолданылады.