Отбасылық құндылықтар (19 сабақ)

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға отбасы ұғымы, мейірімділік қасиеті туралы түсінік беру.

Дамытушылық: отбасындағы өзара сыйластыққа үйрету арқылы қамқорлық қасиетіне баулу.

Тәрбиелік: оқушыларды отбасын құрметтеуге, татулыққа тәрбиелеу

Ресурстар:Мультимедиялық тақта, оқулық, дәптер, мақал-мәтел, дәйексөз, маркер,аққағаз, гүл, жүрек, көбелек суреттері

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасып, «Өзін - өзі тану» сабағының ережесін «5 - Т»- ны қайталап, сабаққа қатысқандары үшін әр балаға 20 ұпайдан беріледі.

Оқушылардың оқу құралдарын «5 затты» (кітап, дәптер, пенал, күнделік, бейджик) тексеріп, ұпайларын түгендейміз.

Психологиялық дайындық.

Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы:

Күн жарығын алақанға саламын,

Жүрегіме басып ұстай аламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді,

Болып кетер сонда дереу жан - жағым.

Тыныштық сәті «Нұрға бөлену»

Барлығы:
Шөліркімей гүл тұрсын, (Сол қолын жайып көрсетеді.)

Жерім жайнап құлпырсын. (Оң қолын жайып көрсетеді.)

Нұрын сыйлап біздерге, (Екі қолын жоғары көтереді.)

Көкте мәңгі күн тұрсын. (Екі қолын екі жаққа жаяды.)

Ортақ бізге туыстық, (Екі қолын төбесіне көтереді.)

Нұр сыйлаған күн ыстық. (Қолдарын жаяды.)

Ыстық бізге кең өлке, (Оң жаққа қарайды.)

Ыстық бізге тыныштық. (Сол жаққа қарайды.)

2.Үй тапсырмасын тексеру. Атасы мен әжесі

● Бала тәрбиесіндегі ата мен әженің рөлі қандай?

● «Осынау бір түп-тамыры дана дәстүр, ата-бала-немере секілді ұрпақтың үш тармағын берік етіп бекітіп тастағандай» деген тұжырыммен келісесіңдер ме? Неліктен?

● Сендердің отбасыларыңда ұрпақтар сабақтастығы сақталған ба? Әңгімелеп бер.

● Мұрат қандай құндылықтарды бойына сіңіріп өсті?

● Отбасыңның тарихынан не білесің?

Ата-бабаларыңнан қандай асыл мұра (рухани) қалды?

Сенің оған көзқарасың қандай?

3. Дәптердегі «Менің отбасым» атты сөзжұмбақты шешу.

Дәйексөз «Отбасында адам бойында асыл қасиеттер жарқырай көрініп қалыптасады. Отанға деген ыстық сезім жақындарына, туған-туысқандарына деген сҥйіспеншілікпен байланысты». Нұрсұлтан Назарбаев

Ой жинақтау
Отбасы дегеніміз не?
Отбасының іргетасы ер азамат пен әйел адамның заңды неке қиып, отау тігуінен құралады. Отбасының басты қазығы, алтын діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі жан - жақты болып өсуіне берекелі, өнегелі, ынтымақты отбасының ықпалы мол. Отбасын құрғанда Адам өмірге ұрпақ әкеліп қана қоймай, сонымен бірге оған жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарды, ата - бабасының салт - дәстүрін, жас ұрпақтың бойына сіңіртеді. Балаларын өздерін қоршаған ортаға және қоғамға пайдалы азамат етіп өсіру – ата - ананың ең маңызды міндеті.

 Енді осы тақырыптағы мақал-мәтелдерге кезек берейік.

 Бала тәрбиесі бесіктен.

Баланың жақсысы – қызық, Жаманы күйік.

Әке көрген оқ жонар, Шеше көрген тон пішер.

 Бала-көңілдің гүлі, көздің нұры.

Құс балапаны үшін тозаққа түседі, Адам баласы үшін азапқа түседі.

 Ата-бәйтерек, бала –жапырақ.

 Атадан жақсы ұл туса,

Елінің қамын жейді.

Атадан жаман ұл туса,

Елінің малын жейді.

Жақсы әке – жаман балаға қырық жылдық ризық.

 Әкең өлсе де, әкеңді көрген өлмесін.

Әкесін сыйламаған кісіні баласы сыйламайды.

 Ананың көңілі балада, Баланың көңілі далада.

Ағайын – алтау, ана – біреу.

Ағайынның алтын сарайынан, Ананың жыртық лашығы артық.

 Анаңды Меккеге үш арқалап барсаң да қарызынан құтыла алмайсың.

Дәйексөзді бірінші кезекте ұл балалар қайталап оқиды. Содан соң қыз балалар қайталап айтады.

Әңгімелеу. Немат Келімбетов. «Ұлым менің!»

1.Мейірімділік жайын сөз еткенде, неліктен автордың көз алдына ең алдымен аяулы анасының жарқын бейнесі келеді деп ойлайсыңдар?

2.Мәтіндегі ананың бойынан өздерің байқаған ізгі қасиеттерді атап беріңдер.

3. Автордың ата-анасының қоныс аударған қарашайлар отбасына риясыз көмек көрсетуінің себебі, қозғаушы күші неде деп санайсыңдар?

4.Сендердің отбасыларыңда өзгелерге қандай сый, құрмет және көмек көрсетіледі? Әңгімелеп беріңдер.

5.Өзің рухани жағынан бай, шыңдалған болып өсу үшін алдыңа қандай мақсат қоясың?

Барлық өнеге отбасынан басталады. Балаларымыздың бойына сіңген ізеттілік - дөрекілікке, қайрымдылық – қатігездікке, адалдық – арамдыққа ауыспасын деген тілегімізді орындау - ұрпақ алдындағы ұлы міндет деп түсінейік.

Оқушылар әңгімелеп, жаңа тақырыптың мазмұнын талдайды.

Шығармашылық жұмыс:

1 тапсырма. Ұлы педагог Василий Сухомлинскийдің кеңестерімен танысып, ата-аналарыңның, туыстарыңның алдындағы парыздарың туралы эссе жазыңдар.

2 тапсырма. Өнер туындысына қарап, ондағы отбасылық құндылықтарды тауып, әңгімелеп беріңдер.

Оқушылар берілген тапсырмаларды орындай отырып, өздерінің сабақта түсінгендерін кеңейтеді, бекітеді.

Дәптермен жұмыс: дәптерде тапсырмаларды өз беттерінше орындайды.

Дәптердегі тапсырмаларды мұғалімнің көмегімен орындайды

Топпен ән айту «Сәби болғым келеді» Сөзін жазған Мұқағали Мақатаев Әнін жазған Тұрсынғазы Рахимов

Әнді ерекше көңілмен айтады

Үй тапсырмасы: «Атасы мен әжесі» оқу.

Күнделіктеріне жазады.

Соңғы тыныштық сәті.

8.Соңғы тыныштық сәті: (Баяу музыка)

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді бойларыңызға сіңіріп, жүректеріңізге түйіп алыңыздар.

Сабаққа белсене қатысып,сырбөліскені үшін алғыс айту.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға отбасы ұғымы, мейірімділік қасиеті туралы түсінік беру.

Дамытушылық: отбасындағы өзара сыйластыққа үйрету арқылы қамқорлық қасиетіне баулу.

Тәрбиелік: оқушыларды отбасын құрметтеуге, татулыққа тәрбиелеу

Ресурстар:Мультимедиялық тақта, оқулық, дәптер, мақал-мәтел, дәйексөз, маркер,аққағаз, гүл, жүрек, көбелек суреттері

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасып, «Өзін - өзі тану» сабағының ережесін «5 - Т»- ны қайталап, сабаққа қатысқандары үшін әр балаға 20 ұпайдан беріледі.

Оқушылардың оқу құралдарын «5 затты» (кітап, дәптер, пенал, күнделік, бейджик) тексеріп, ұпайларын түгендейміз.

Психологиялық дайындық.

Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы:

Тыныштық сәті «Нұрға бөлену»
Шөліркімей гүл тұрсын, (Сол қолын жайып көрсетеді.)

Жерім жайнап құлпырсын. (Оң қолын жайып көрсетеді.)

Нұрын сыйлап біздерге, (Екі қолын жоғары көтереді.)

Көкте мәңгі күн тұрсын. (Екі қолын екі жаққа жаяды.)

Ортақ бізге туыстық, (Екі қолын төбесіне көтереді.)

Нұр сыйлаған күн ыстық. (Қолдарын жаяды.)

Ыстық бізге кең өлке, (Оң жаққа қарайды.)

Ыстық бізге тыныштық. (Сол жаққа қарайды.)

2.Үй тапсырмасын тексеру. «Менің отбасым» тақырыбында фото-иллюстрациялар әзірлеңдер.

Дәйексөз «Әке көрген оқ жонар, Шеше көрген тон пішер».

Ой жинақтау
Отбасы дегеніміз не?
Отбасының іргетасы ер азамат пен әйел адамның заңды неке қиып, отау тігуінен құралады. Отбасының басты қазығы, алтын діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі жан - жақты болып өсуіне берекелі, өнегелі, ынтымақты отбасының ықпалы мол. Отбасын құрғанда Адам өмірге ұрпақ әкеліп қана қоймай, сонымен бірге оған жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарды, ата - бабасының салт - дәстүрін, жас ұрпақтың бойына сіңіртеді. Балаларын өздерін қоршаған ортаға және қоғамға пайдалы азамат етіп өсіру – ата - ананың ең маңызды міндеті.

Дәйексөзді бірінші кезекте ұл балалар қайталап оқиды. Содан соң қыз балалар қайталап айтады.

Әңгімелеу.

«Ізет» Тұрлыбек Мәмәсейітов

Бұл үй де Бекбосынға жақын ағайын інісінікі. Екі-үш атадан барып қосылатын Базарбек қырықтың мол ішіне кіріп қалған жігіт. Бекбосынды жаны қалмай сыйлап тұрады. Бекбосын бұл Ұлбосын келінін осы үйге түскеннен бері біледі. Ұмытпаса он сегізге толар-толмаста келген. Осы Бағиланың өзі көрші ауылдан құда түсіп алып беріп еді баласына. Өсіп-өнген текті жер деп мақтанып отыратын. Айтқанындай Ұлбосынның осы күнге дейін бір бөтен мінезін көрген де, естіген де емес. Қашан көрсең, қабағы ашық, аңқылдап жүргені. ...Ізет дегеннен шығады, осыған байланысты бір жағдай Бекбосынның есінен осы күнге дейін шықпайды. Бір кезде Базарбек те қой бағатын. Бір жылы Бекбосын мен Базарбек үйлері жайлауға бірге шығады. Кең аңғарлы Ақкөлдің сай-саласы ақтылы қойға толып, ала жаздай той-думан үзілмей жатушы еді-ау! Күнде көкпар, шілдехана, сүндет той, танабау дейсің бе, жайлау қызығы бір тарқамайтын. Ал еш себепсіз-ақ бір қойын сойып төңірегіндегілерге дәм татқызу — жайлаудың жазылмаған заңы. Сондай кезек бір күні Бекбосынға тиді. Аңғардың бас-аяғындағы қойшылардың бірін қалдырмай түгел шақырды. Шаңқай түсте сай-саладан бірлеп-екілеп қонақтар келе бастады. Бекбосынның үйі мен Базарбек үйінің арасын үлкен жал бөліп жататын. Екі үй сол жалдан ары-бері асып түсіп қатысып тұратын. Қонақтардың соңын ала қия беттен түсіп Базарбек келді. – Өй, келін қайда?- деді амандасқаннан кейін Бекбосын Базарбекке. – Ертіп кел деп едім ғой. – Келініңіз қой бағып қалды. – Қо-ой. Балалар бар емес пе қойға қарайтын, - деді Бекбосын сенер-сенбесін білмей. ... Есік алдында қораланып тұрғандар қарсы бетке қарай қалысқан. Жаңағы Базарбек келген тұстан бір аттылы шығып, аттың еркімен қиғаш түсіп келеді. Тұрғандар «бұл кім болды екен өзі» деп ойлағанша Базарбек: – Әне, келіндеріңіз ендеше. Енді көңілдеріңіз орнына түсті ме? – деп әзілдей сөйлеп, үйге кіруге ыңғайланды. – Расында келін ғой, мынау! Алдында баласы бар. Бәсе,- деп Бекбосын да іле-шала тани кетті. Әй, сен де, - Базарбекке дауыстады. – Баламен қия жерде жалғыз қалдырып, бірдеңеден құр қалғандай тұра шапқаның не-ей! Жаман айтпай, жақсы жоқ, аты сүрініп, бірнәрсе болса ... – Әй, қу шешек-ай! Сол келін болмаса, қайтер едің? Баланы өзің алдыңа алып келсең неғылады? Шал-ау, шықсаңшы енді алдынан ... ... Қапталдың кер жолымен аттың басын бос қоя беріп, аяңмен келе жатқан Ұлбосынның алдынан Бекбосынның өзі шықпақ болды. Ұлбосын да қиялап орта тұсқа келіп қалды. Бір кезде еңкейіңкіреп бір қолымен атының басын тартып тоқтатты да, ақырын тебініп қойып, бір езулей кейін бұрды. «Бұл неғылғалы жүр? Бір нәрсесін түсіріп алды ма? Қамшысы ма екен әлде?» деп ойлаған Бекбосын жылдамдата жүріп дауыстады: – Әй, әке, не болды? Бір нәрсеңді түсіріп алдың ба? Тоқтай тұр қозғалмай! Мен алып беремін, – Бұл жеткенше Ұлбосын аттан түсті. Баласын бір қолымен қыса тұрып, үсті-басын жөндеді де, атын қайта бұрып жетектеп жүрді. Ентіге басып Бекбосын да жақындап калды. «Не істегелі жүр екен өзі!» Жақындай бергенде Ұлбосын тоқтай қалып, бір қолымен ораулы нәрестесін қысқан күйі, екінші қолын тізесіне қоя беріп, иіліп сәлем жасады. – Көп жаса, айналайын! – деген Бекбосын «қия жерде сәлем жасамаса да болатын еді ғой, ізетіңнен айналайын» деп ойлап,– Атыңнан неге түстің, әке? Бірдемеңді түсіріп алдың ба?!– деді. – Жоқ, ата! Ешнәрсем де түскен жоқ. Жәй, сізге сәлемдесейін дегенім ғой,– дейді жайбарақат қана. Өзі қатты терлеп кетіпті. – Ой, рақмет, айналайын! Несіне әуре болдың, өзің әрең келе жатып. Көсегең көгерсін, шырағым! – Бекбосын аттың шылбырын алды. – Әуре болғам жоқ, ата! Ұят қой! Сіз жаяу алдымнан шыққанда аттан түспегенім. – Әй, осы келінім, әйтеуір ата салтын ұмытпайды. Айналып кетейін!– деді қатты риза болған Бекбосын. «Міне, сол Ұлбосын ғой бұл. Әлі сол жайраңдаған қалпы. Алдыңнан қия өтпейді. Көрген жерде иіліп сәлем жасап, әдептен бір жаңылмайды ғой. Әй, алтынның сынығындай болған айналайын-ай! Аталы жерден шыққан ескінің жұрнағысың ғой, сен!

Оқушылар әңгімелеп, жаңа тақырыптың мазмұнын талдайды.

Шығармашылық жұмыс:

1. Нұрсұлтан Назарбаевтың «Әр халықтың өміріндегі терең имандылық пен рухани негіздерге – дәстүрлерге назар аудару керек. Оның халық өміріндегі рөлі еш даусыз» деген ойын басшылыққа алып, пікір алысу жүргізіңдер.

2. Отбасыларыңды біріктіріп, жақсартатын қандай отбасылық салт-дәстүр, мерекелер бар? Әңгімелеп беріңдер.

Оқушылар берілген тапсырмаларды орындай отырып, өздерінің сабақта түсінгендерін кеңейтеді, бекітеді.

Дәптермен жұмыс: дәптерде тапсырмаларды өз беттерінше орындайды.

Дәптердегі тапсырмаларды мұғалімнің көмегімен орындайды

Топпен ән айту «Сәби болғым келеді» Сөзін жазған Мұқағали Мақатаев Әнін жазған Тұрсынғазы Рахимов

Әнді ерекше көңілмен айтады

Үй тапсырмасы: 83 б. жаттау, келесі 21 сабақ «Айгүлдің әңгімесі» оқу.

Күнделіктеріне жазады.

8.Соңғы тыныштық сәті: (Баяу музыка)

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді бойларыңызға сіңіріп, жүректеріңізге түйіп алыңыздар.

Сабаққа белсене қатысып,сырбөліскені үшін алғыс айту.