Параметрлі циклдар FOR операторы

Сабақ : №

Мектеп: «Жалпы білім беретін №5 орта мектеп» КММ

Күні:

Мұғалім: Мұқаметжан Т.Д.

Сынып: 8

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

Параметрлі циклдар FOR операторы

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары:

8.3.3.1 таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда қолдану

Сабақ мақсаты:

Оқушылардың барлығы

циклдік алгоритмдерді құруды, командасын орындалуын және құрылымын көрсетеді.

.Оқушылардың көпшілігі

Паскаль тілінің параметрлі қайталау операторы – FOR операторымен таныстырып, программа құруға дағдыланады;

Оқушылардың кейбірі

бағдарлама құру дағдысын, өзін – өзі бақылайды, танымдық қызығушылығын дамытады..

Бағалау критерийі

Тақырыпты түсініп оқи білуге бағыттау

Тілін, сөздік қорларын дамыту арқылы сабаққа деген қызығушылығын арттыру

Алгоритмнің командаларымен және құрылыммен таныстыра отырып, алгоритм құру дағдыларын қалыптастырадыы.

Құндылықтарды игерту:

Өзіне және өзгелерге құрмет мұғалім мен оқушылардың бір-бірімен амандасуында, сыпайы, ойын ашық білдіріп, тыңдауда, сабақты уақытында бастап, аяқтауда, тапсырмаларды нұсқалық бойынша орындауда, бір-біріне қолдау көрсетуінде көрініс табады. Патриотизм мен азаматтық жауапкершілік уақытты пайдамен өткізу қажеттігін түсіну арқылы жүзеге асырылады. Өмір бойы оқу қағидасы ақпаратты өздігінен табу, сабақ мақсатын білуде, кері байланыс беруде, рефлексия жасауда, алған білімінің практикалық мәнін түсінуде көрініс табады. Ашықтық оқушыларға ақпаратты алуында бірдей мүмкіндіктер беруде, сабақ мақсатын бірге құрастыруда, бағалау мен кері байланыс беруде, бірнеше көзқарастың бар екенін түсінуде орын алады. Еңбексүйгіштік жұмыс орынын таза сақтауда, оқушылардың белсенді жұмысында, ал шығармашылық жаңа идеяларды ұсынуда көрініс табады.

Пәнаралық байланыс:

Математика

АКТ-ны қолдану дағдылары:

PowerPoint таныстырылымы, аудио мәтін.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар біледі:

Жоба бойынша қалай есеп жазу керектігін; бағдарламау жүйелері мен тілдерін классификациялай алады және оларды жобаны жазу үшін қолданады.

Оқушылар істей алады:

Бағдарламау тілінен бағдарламау жүйесін айыра алады; әртүрлі бағдарламау тілдерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтай алады; жоба бойынша есеп жаза алады.

Пәндік лексика және терминология:

Диалога/хат үшін пайдалы сөйлемдер:

Бағдарламау тілі – бұл…

Бағдарламау жүйесіне кіреді…

Бағдарламау тілі келесілер бойынша жүйеленеді …

Менің жобамның тақырыбы, мақсаты және міндеттері ….

Осыған дейін меңгерілген білім

Лексикалық тараудың алғашқы сабағы

Жоспар

Жоспарланатын уақыт

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Дереккөздер

Сабақ басы

5 мин

Қызығушылықты ояту үшін миға шабуыл.

Ұйымдастырушылық сәт: Журнал бойынша сабаққа қатысушыларды тексеру. Сыныптағы тәртіп ережесімен танысу. Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, оның мақсаттары және критерийлерімен таныстыру.

(P) Келесі бағдарламалық өнімдерді жасау үшін қандай тілді қолданар еді және неге:

1.Тапсырма. Сұрақтар:

1. Күрделі шарттар дегеніміз не?

2. Паскаль тіліндегі логикалық операцияларды ата.

3. Тармақталған алгоритм операторларын ата.

4. a <b<c теңсіздігінің Паскаль тілінде жазылуы?

5. 

   _Y=

   X²+50 X≤0

X>0

Функциясының программада жазылуы қалай?

6. Тармақталған алгоритм дегеніміз не?

7. Алгоритм түрлерін ата.

2.Тапсырма. Шашылған жолдардан программа құрастыру

1-топ:

PROGRAM ESEP1;

VAR A, B, Y:INTEGER;

BEGIN

READLN(A,B);

IF A>B THEN Y:=A ELSE Y:=B;

WRITELN('Y=',Y);

END.

2-топ:

PROGRAM ESEP2;

VAR X, Y:REAL;

BEGIN

READLN(X);

IF X<=0 THEN Y:=SQR(X) ELSE Y:=SQRT(X);

WRITELN('Y=',Y);

END.

3-топ:

PROGRAM E1;

VAR X,Y:REAL;

BEGIN

READLN(X);

IF X<=0 THEN Y:=SQR(X)+50 ELSE Y:=SQRT(X)+4;

WRITELN(‘Y:=’,Y);

END

(К) Бағдарламау тілдері не үшін қажет? Бағдарламау тілдерінің көмегімен қандай мәселелерді шешуге болады? Сізге таныс болуы мүмкін бағдарламау тілдерін атаңыз?

Слайд 1-4

Сабақ ортасы

10 мин

5 мин

Кейбір программалардың белгілі бір операторлары бірнеше рет қайталанып отыруы мүмкін. Мұндай болып келген операторлар тізбегін цикл операторлары деп атайды. Циклдік оператордың үш түрі бар: арифметикалық цикл  — FOR, шартын алдын ала тексеретін цикл – WHILE және шартты соңынан тексеретін цикл – REPEAT.

Егер шартын алдын ала тексеретін циклдегі операторды неше рет қайталау керек екендігі белгісіз болып, оның тек қайталану шарты берілсе, онда WHILE,  REPEAT операторлары пайдаланылады. Ал  FOR  операторы қайталану саны алдын ала белгілі болған кезде қолданылады.

FOR операторын параметрлі цикл операторы деп те аталады, өйткені, қайталау саны функция аргументі сияқты циклдің параметрі қызметін атқаратын басқару айнымалысы арқылы беріледі.

FOR операторыныңекітүрі бар:

FOR <айнымалы>:=<S1> to <S2> do <оператор>;

FOR <айнымалы>:=<S1>downto<S2> do <оператор>;

Мұндағы, S1 және  S2 – циклпараметрініңалғашқыжәнесоңғымәндерінанықтайтынөрнектер;  for…do – циклтақырыбынанықтайтынтүйіндісөздер; <оператор>  — циклтұлғасы.

FOR – ҮШІН,  TO – ДЕЙІН, DO – ОРЫНДАУдегенмағынаныберетінтүйіндісөздер.

Паскаль тілінде цикл параметрі міндетті түрде бүтін немесе реттелген типтегі айнымалы болуы қажет. Параметрдің өзгеру қадамына байланысты операторда TO немесе DOWNTO (DOWN – төмен, TO – дейін, DOWNTO — кері қарай) түйінді сөздері пайдаланылады. Егер қадам +1 ге тең болса, онда операторда TO, ал қадам - 1 – ге тең болса, онда DOWNTO сөзі қолданылады.

Параметрдің бастапқы және соңғы мәндері бүтін сан түрінде немесе өсуі, кемуі бойынша реттелетін болуы тиіс, әйтпесе оларды бүтін мен беретін арифметикалық өрнек түрінде жазуға да болады. 

1-Мысал:1- ден 100- гедейінгісандардыңқосындысын табу керек. 
PROGRAM ESEP1;
VAR I, S: INTEGER;
BEGIN

S:=0;
FOR I:=1 TO 100 DO
S:=S+I;
WRITELN (‘S = ‘ , S);
END. 

2-Мысал. 10-нан20-ғадейінгібарлықжұпсандардыңкөбейтіндісіншығаратынпрограммақұрыңдар. 
PROGRAM ESEP2;

VAR I, K: INTEGER;

BEGIN

K:=1;

FOR I:=10 TO 20 DO

IF I MOD 2=0 THEN

K:=K*I;

WRITELN ('K=',K);

END.

3-Мысал: 1, 3, 5, ... , 15 сандар тізбегі берілген. Осы тізбектің квадраттарының кестесін құру керек.

PROGRAM ESEP3;

VAR I, K: INTEGER;

BEGIN

FOR I:=1 TO 15 DO

IF I MOD 2=1 THEN

BEGIN

K:=SQR(I);

WRITELN ('K=',K);

END;

END.

Мысалы:

1. Есеп. 1-ден 8-ге дейінгі бүтін сандардың квадраттары мен кубтарын есептеп шығару (a-дан b-ға дейін).

Ерекшелігі: бірдейамалдар 8 реторындалады.

Программа:

program qq;

var i, i2: integer;

begin

for i:=1 to 8 do begin

i2 := i*i;

writeln(i:4, i2:4);

end;end.

Кейін оқушылар зерттейді:

• Жоғары және төмен деңгейлердің арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар

• Екі типтің де кілттік ерекшеліктері

• Екі типтің артықшылықтары мен кемшіліктері.

Оқушылар жоғарыдеңгейлік және төмендеңгейлік тілдердің артықшылықтары мен кемшіліктерін зерттеп, оларды ауызша, плакатта немесе слайдтық презентацияның көмегімен көрсетеді. Выбирают язык для проекта.

Практикалық жұмыс. 3 топқа бөлек есептер беріледі.

1-топ:1-ден 9-ға дейінгі тақ сандардың қосындысыншығаратын программа құрыңдар.  PROGRAM ESEP1;

VAR I, S: INTEGER;

BEGIN

S:=0;

FOR I:=1 TO 9 DO

IF I MOD 2=1 THEN

S:=S+I;

WRITELN ('S=',S);

END.

2-топ: -10, -8, -6, ... , 10 сандар тізбегі берілген. Осы тізбектің кубтарының кестесін құру керек.

PROGRAM ESEP2;

VAR I, K: INTEGER;

BEGIN

FOR I:=-10 TO 10 DO

IF I MOD 2=0 THEN

BEGIN

K:=SQR(I)*I;

WRITELN ('K=',K);

END;

END.

3-топ: 10- нан 20- ға дейінгі сандардың қосындысын табу керек. 
PROGRAM ESEP1;

VAR I, S: INTEGER;

BEGIN

S:=0;

FOR I:=10 TO 20 DO

S:=S+I;

WRITELN ('S = ' , S);

END.

V.Сабақты бекіту.

1-топ:"Сөзтізбек" командалар тізбегін табу

VAR, THEN, READLN, IF, INTEGER, REAL, ELSE, WRITELN, FOR, DO, TO, DOWNTO

2-топ:"Сәйкестендір"- терминдердісәйкестендіру

1.do 1. дейін

2. writeln 2. программасоңы

3.for 3. егер

4. end. 4. мәліметтердіенгізу

5. then 5. әйтпесе

6. readln 6. мәліметтердішығару

7. else 7. үшін

8. if 8. онда

9.to 9. орындау

3-топ:Сұрақтарға «ия», «жоқ» арқылы жауап беру

Сөздер және суреттері бар үлестірме парақ;

Аудио файл

Сабақ соңы

10 мин

Компьютермен жұмыс

№1. 1- ден 100-ге дейінгі сандарды экранға шығаратын программа құрыңдар.

Program san;

Var i: integer;

Begin

Wtiteln (‘ 1- den 100- gedeinbutin san’);

Writeln;

For i:=1 to 100 do

Write (i:4);

End.

№2. 30-дан 10-ға дейінгі барлық жұп сандарды экранға шығаратын программа құрыңдар.

Program jup;

Var i: integer;

Begin

Writeln (’30-dan 10-ga deingijup san’);

For i:=30 downto 10 do

If I mod 2=0 then

Writeln (i);

End.

№3. 5- тен 1-ге дейінгі сандардың қосындысын есептеу керек.

Program kosindi;

Var I, s:integer;

Begin

S:=0;

For i:=5 downto 1 do

S:=S+I;

Writeln (‘s = ‘, s);

End.

Сабақты бекіту сұрақтары

• Цикл дегеніміз не?

• Циклдің алгоритмнің неше түрі бар?

• FOR қандай оператор?

• FOR операторының жазылу үлгісін көрсет?

Рефлексия

Жаңа материалды қорытындылаймыз. Рефлексия жүргіземіз «2 жұлдыз бір тілек» стикерларда. Оқушыларды өз – өздерін бағалау үшін, екі жұлдызды және бір тілекті қолдануын сұраңыз . 2 зжұлдыз = 2 сәт, олар жетістікке жеткен. Тілек = жақсартылуы мүмкін бірдеме.

Жеке таратпа қағаздар

Қосымша ақпарат

Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік ережелері

АКТ-мен байланыс
Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)

Дифференциация үш түрде іске асады:

1- үлгерімі төмен оқушыларға қолдау жұптық жұмыста үлгерімі жақсы оқушылар тарапынан көрсетіледі.

2 –оқушылардың тапсырмасынан күтілетін нәтиже дифференциацияланған.

Оқушылар бір-бірін дискрипторлар тұсына «+» белгісін қоя отырып, бағалайды. Сол арқылы кері байланыс беріледі.

Сабақ философияға қатысты болғандықтан, белсенді азаматтық позициясын қалыптастыруға септігін тигізеді. Сабақта оқушылардың өміріне қауіпті ештеңе пайдаланылмайды. PowerPoint таныстырылымы, аудиофайл тыңдау үшін компьютер қолданылады.

Ойлану

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырылды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы қандай болды?

Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме?

Мен жоспарланған уақытымды ұстандым ба?

Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бөлімді осы сабақ туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақ талаптарға сай өтті. Оқушылар сөздік қорын молайтты. Жұпта бір-біріне қолдау көрсетіп, қарым-қатынас жасады.

Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1.

2..

Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1.

Осы сабақ барысында сынып немесе жеке оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?