«Парыз тәртіптен басталады» сабақ жоспары 7 сынып

Мақсаты: оқушыларға парыз тәртіптен басталатынын түсіндіре отырып, дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға отбасындағы, мектептегі парызын орындаудың маңызы туралы түсіндіру.

2. Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы әділеттілік қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды әдепті болуға тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Слайд, баяу әуен, карточкалар

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

-Сәлеметсіздер ме оқушылар?

-Көңіл күйлерің қалай?

-Сіздерді көргеніме өте қуаныштымын!

5
Т – ережесі:

Жағымды көңіл – күйге келу. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

https://youtu.be/7bFlxlfHWZ4

2. Үй тапсырмасы.

1.Адам жауапкершілігінен туындайтын жақсы қасиеттерді, игі істерді тауып жазыңдар.

2.«Шектен шықпа» аңызын оқып келу.

Сұрақтар:

1. Мәтіндегі «Сіздер көп оқыған, көп білетін ғұламасыздар. Бірақ сіздердің білгендеріңіз бен жазғандарыңызды қара халық оқып игере алмайды» деген сөзді қалай түсінесіңдер?

2. Адам шектен шықпауы үшін оның бойында қандай қасиеттері болуы керек?

3. Шектен шықпау мен тәртіпті не байланыстырады?Шектен шықпау деген тәртіптілік пе?

4. Шектен шықпай, тәртіпті болуың үшін өзіңе қандай талаптар қоясың?

3. Сабақтың дәйексөзі.

Ел үмітін ер сақтар, 
Ер атағын ел сақтар. 
Мақал.

Сұрақтар:

1. Ер баланың Отан, отбасы алдындағы парызы қандай?

2. Адам баласының бойындағы бауырмалдық, сүйіспеншілік қандай ойға жетелейді?

3. Өз – өзіне сенімділік қасиеті неден көрінеді?

4. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

Қорытынды: Адамдардың өмір тіршілігі қарызы мен парызын өтеуден тұрады екен. Бірақ екеуінің өзара айырмашылығы жер мен көктей. Қарыз – қайтарылуы міндетті несие болса ал парыз төлемді,өтемді талап етпейтін бірақәркімнің өзі біліп атқаратын қасиетті борышы.

Әрбір пенденің көзінің тірісінде ақтауға міндетті парыздың түрлері өте көп

1.Жаратушы алдындағы пенделік парыз.

2.Отан алдындағы --.азаматтық парыз.

3.Ата – ана алдындағы -- перзенттік парыз

4.Ұстаз алдындағы – шәкірттік парыз.

Он кісілік парыз бар бір басымда,

Одан ауыр жоқ шығар қорғасын да

Жақсылықты көргенде жарқылдаймын

Сұлулардың саф алтын сырғасындай.

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).(Шығыс ұлына хат)

Шығыс ұлы!

Біздің қазіргі уақыттағы орнымыз қанды майдандағы қызу ұрыста ғой. «Ереуіл атқа ер салмай, егеулі найза қолға алмай, еңку-еңку жер шалмай» біздің ісіміз бітпейтін нағыз қызу кезең осы емес пе, Шығыс ұлы!

Шығыс ұлы! Сонау туған өлкең Арқаны есіңе түсірші. Ондағы мейірімді халықты, бізді тәрбиелеп өсірген Отан-ананы еске түсірші! Сен соларды сүйетін едің. Бүгін сол шын махабатты іс жүзінде көрсету керек болып отыр.

Отан деген бір-ақ сөз. Бірақ осы сөздің мағынасына тең келер ешбір сөз жоқ. Сол ардақты Отан бүгін қауіпте тұр.

Менің көз алдыма: «Қарағым, ұлым, тағдырым сенің қолыңда» деп тұрған ізгі ана – қазақ әйелінің бейнесі келеді. Бұл маған Отан өміріне төнген қауіпті аңғартады. «Ұланым, туған еліңді сақтап қал!» дегендей болады. Осы лебіз жанды жанып, күш-қуатты тасытады.

– Сақтаймыз, ана, өміріңді сақтаймыз, – дегің келеді, сөзбен емес, іспен ақтауға ұмтыласың.

Ел қорғауға ер намысымен аттанған біздің алдымызда үлкен бел жатыр. Шығыс ұлы! Туған елдің келешегін сақтауға біз міндеттіміз. Ендеше қазақ қыздарының ғасырлар бойы «Елім-ай» деп сары даланы күңірентіп салған зарлы әнін бүгінгі күні жаңа күймен ұрыс алдында біз шырқасақ, оның айып-шамы жоқ. «Елім-ай» – елін сүйген қыз жүрегінен шыққан ән. Елін сүйген ер жігіт қазіргідей заманда «Елім-ай» десе, ол – ант! Ол – серт! Ұрыс алдында жауынгердің жүрегіне төтенше махаббат құймақ. Шығыс ұлы, кел, шырқатып «Елім-айды» салайық. Қайғымен емес, жауға бермейміз елімізді деп, жігерленіп салайық; қасіретпен емес, ел үшін, жер үшін өлімге қарсы жүреміз деп, серт беріп, «Елім-айға» салайық.

Сұрақтар:

1. Хаттың басты құндылығын қалай түсінесіңдер?

2. Өмір тек бақытты сәттерден тұра ма?

3. «Елім үшін жаным құрбан» деген мақалды қалай түсінесіздер?

4. Елі үшін жанын пида еткен қандай ерлерді білесіздер?

5. Әңгіме қай құндылық туралы айтылған?

6. Әңгімеден қандай ой қорытуға болады?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма: Б. Момышұлының парыз туралы ойларын толтыру.

1 – топ: «Кеңпейілділік»

1. Отан үшін отқа түскін – .... (күймейсің)

2. Тізе бүгіп тірі жүргенше, тік тұрып өлген .... (артық) 
3. Ел үшін аянба – ... сын, жұрт үшін аянба – жігіттеріңе сын. (ерлігіңе)

4. Міне өмір бойы ... сеніміне бой алдырып, жалғыз соған ғана бағынып келдім. (парыз)

2 – топ: «Татулық»
1. Парыздан ... күш жоқ. (күшті)
2. Парыздан ... сот жоқ. (қатал)
3. Парыздан қорқынышты ... жоқ. (жаза)

4. Парыздан жарқын ... жоқ. (жарық)
3 – топ: «Парыз»

1. Парыздан кіршіксіз ... жоқ. (тазалық)
2. Парыз – жан ..., жүректің жүрегі. (рухы)
3. Парыз – арман мен даңқ .... (асқары) 
4. Парыз – адал берілгендік .... (тамыры) 

4 – топ: «Азамат»
1. Парыз – ер жүректің .... (рухы) 
2. Парыз – ... жүрегі. (қаһармандық)
3. Парыз – ұлттың .... (іргетасы) 
4. Парыз – ... күзетшісі. (намыс)

Оқушылардың қызығушылығын ояту

6. Топпен ән айту.
Ерлікке шақыру
Сөзі мен әнін жазған Мұхтар Шаханов
Мiне, саған ойланатын келдi күн,
Азамат боп атқа мiндiң сен бүгiн.
Бiрақ атқа мiнгенiңнен не пайда,
Жүрегiңде қалғып жатса, ерлiгiң.
А-а-а
Бозбала,
Қанатыңды талдырма,
Алай-түлей жаңбырда,
Тiзгiнiңдi берiп қойма тағдырға,
Қуанышым.
Жан-тәнiңмен бiр адамды сүймегенiң үшiн,
Сүйе алмағаның үшiн
Табиғаттың алдында кiнәлiсiң.
Қорға, жаным, сенiмiңдi жеруден,
Қорлық бар ма, жанбай жатып сөнуден.
Өмiрдегi үлкен жеңiс әрдайым,
Басталмай ма өзiңдi өзiң жеңуден.
Болашағың алдыңда әлi, бүлдiршiн,
Ер жiгiттiң намысына бұл бiр сын.
Бүгiн көрсет қайратыңды, күшiңдi,
Ертең мүмкiн кеш бола ма, кiм бiлсiн.

https://youtu.be/nYwdmPq5fs4

7. Үй тапсырмасы.

Мәтінді оқыңдар. Ондағы кейіпкерлердің өз парызына адалдығын білдіретін сөздері мен істерін іріктеп алып, кестені дәптерге толтырыңдар.

Данышпан бір күні түнде халқының, елінің қамымен бір іспен шұғылданып жатады. Сол кезде біреу жеке басының ісімен оның алдына кіріп, шаруасын айта бастайды. Ол шапшаң орнынан тұрып, сол жерде жанып тұрған май шамды сөндіріп, басқа май шам жағады. Бұдан ештеңе түсінбей қалған қонақ Омардан: «Екеуі де май шам. Қараптан-қарап отырып біреуін сөндіріп, екіншісін жаққаныңыз не?» - деп сұрайды. Данышпан: «Сөндірген май шам – мемлекеттікі. Сенімен жеке шаруа жайында әңгімелесу үшін мемлекеттің мүлкін қолдануға хақым жоқ. Сондықтан оны сөндірдім де, өз ақшама алған май шамды жақтым», – деп жауап береді.

.

7
.Рефлексия

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет) немесе 1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

https://youtu.be/7bFlxlfHWZ4