Психосоматиканы түсінсең – бірнеше аурулардың жолын табасың!

Психосоматиканы түсінсең – бірнеше аурулардың жолын табасың!

Психосоматика – медициналық психологияның бір саласы, әртүрлі психологиялық факторлардың арқасында пайда болатын соматикалық аурауларды зерттейді. Гиппократ – психика+сома «Всякое расстройство психики сомы является следствием диспропорции и нарушения равновесия между психикой и сомой» (Платон и Аристотель) 19 ғ. бас кезінде психика мен сомо арақасындағы байланыс көп зерттелік, бір-біріне қарама-қарсы екі бағыт қалыптасты: психосоматика.

Психосоматика – соматикалық аурулардың психогенезін зерттеу. Кез келген сыртқы ықпалдар сенсорлық жүйеге әсер ете отырып, организмнің жауап беру реакциясын (қысымын) туғызады. Физиология тілінде нейро-вегативті эндокриндік арқылы соматикалық өзгерістерге ұшырайды.

Психосоматикалық белгілерге байланысты теориялар:

• ағзалардың бұзылуға бейім болуы (конститутциялық тұқымқуалаушылық)

• пренеталды және өмірінің алғашқы жылдарындағы контитутционалдық бейімділік

• функционалды органдарындағы белгілер, жеке адамның өте кешірек кезеңіндегі өзгерістер

• ағзаның әртүрлі жарақаттар мен инфекциялардан кейінгі әлсіреу

• психологиялық стресс кезіндегі ағзаның белсенділігінен

• жеке адам жүйесіндегі ағзаның белгілік маңызы

• психологиялық дамудың кешеуілдеуі нәтижесіндегі ағзаның функциясы

Психосоматикалық бұзылулардың қалыптасуына байланысты бірнеше модельдері бар:

• психофизиология

• психодинамика

• жүйелі-теориялық

• социопсихосоматикалық

Психосоматиалық бұзылуларды үш топқа бөлеміз:

• конверсионды симптомдар

• функционалды симптомдар (органикалық неврозы)

• психосоматикалық аурулар немесе ағзалық психосомотоздар

Психосоматикалық аурулар дегеніміз - өткір және созылмалы сипаттағы психотравматикалық уайымдар: брохты астма, гипертония, стенокардия, язвенный калит және т.б. Негізгі себебі – стресс. Психикалық стресс фактор аффективті қысымға әкеледі, нейроэндокриндік және вегетивті жоғарғы жүйке мөлшерден тыс белсендіреді, ал осы белсенділік ішкі ағзалар мен қан жүйесіндегі өзгерістерге әкеледі. Алған кезде болғанмен, қайта-қайта қайталануы органикалық өзгерістереге функционалды сипатта дейін әкеледі. Конверсионды симптомдар– невротикалық дау-дамайлар екінші соматикалық жауап (амнезия, тряс). Функционалдық симптомдар – ағзалық невроздар: симптомдар, синдромдар, жүрек-тамыр, асқазан-ішек, тыныс алу, зәр шығару және қозғлыс т.б бұзылулары.

Жүрек-тамыр жүйелері бұзылуындағы тән белгі «жүрек неврозы» немесе вегативті-тамыр дистониясы. Жүрек неврозы немесе функционалды бұзылуына жүрек қысымы бұзылуынан болатын тахикардия, жүрек жүрек соғысының жиілеуі, тартылуы, қысқа аритмиялар жатады.

Вегативті жүйке жүйесі симптоматикалық және парасимптоматикалық болып бөлінеді және симптомдары әртүрлі болады: симпатикотоникалық және вагоинсулярлық. Симпатикотоникалық түрінде адамның терісі құрғақ, бозғыл, аяқ-қолдары суық, температурасы тұрақсыз, тахикардияға бейімділік, бұлшықет дірілі, артериялық давление (қысым) жоғарлауы, жүрек айналасындағы жағымсыз жағдай байқалады. Ваготониялық түрінде – денесі суық, дымқыл, терісі бозғыл, артериялық гипертония, тыныс алу аритмиясы, естен тануға жақын, салмақ қосылу байқалады.

Себептері: қазіргі өркениеттілік, компьютеризация, автоматизация мен механизация, дұрыс тамақтанбау: синтетикалық, генно-инженерлік, химиялық құралдары бар өнімдерді пайдалану. Л.Л.Рахлин адамның ауруға қарым-қатынасын былайша топтастырған:

1. депрессивті-астеникалық

2. психоастеникалық (фобия, жабысқақ ойлар)

3. гипохондриялық (өзбетінше болжау әртүрлі мамандарға қаралу)

4. истериялық

5. эйфория-анозогнозиялық (ауруын мойындамау, денсаулығына зиян келтіру)

Психосоматикаға сәйкес ауру қашанда нақты бір адамның осал және өмір сүрудегі маңызды мүшесін зақымдайды. Ілімде ағзада орныққан белгілі бір ауру түрлеріне деген бейімділікке көп назар аударылады. Адамның ұзақ уақыттық жады, эмоциялық жай-күйі оның мінез-құлықтық реакциясын анықтайды, одан барып оның өмірге деген қарым-қатынасы қалыптасады. Және нақ осы қарым-қатынас ағзаны белгілі бір ауруларға бейімдейді. Заманауи психосоматика емі жоқ ауру дегенді мойындамайды. Созылмалы аурулар қалыптасқан әдет ретінде қабылданады. Ілімнің ойынша, болып жатқан оғиғаға деген көзқарасыңызды өзгертсеңіз болғаны, сіздің тәніңіз өзіңізде бар эмоцияларды шығарудың жаңа әдістерін табады.Міне, теорияның негізгі мәні осында. Психосоматика медицинаның бір бұтағы тәрізді болып белгілі бір ауруларды емдемейді. Психосамотика адам тәнінің, ақыл-ойының және жанының үйлесімділігі туралы айтады, ол адамның қоршаған ортаға және осы дүниедегі өзінің орнына деген көзқарасын өзгертуге ұмтылады.