Қан айналым

Күні:

Сынып:7-8

Пән:Биология

Сабақтың тақырыбы: 8 сынып. Адамның қан айналым жүйесі.

7 сынып. Омыртқасыз жануарлардың қан айналым жүйесі.

Сабақтын мақсаты:

1. Білімділік:  Оқушыларда білім, білік, дағдыны қалыптастыру.Омыртқалы жануарлардың қанайналым жүйесінің әртүрлілігі туралы мағлұматтар алады;

2. Дамытушылық : Оқыту кезінде оқушының танымдық қызығушылығын, шығармашылық қабілетін т.б. қалыптастыру.Омыртқалы жануарлар мен омыртқасыз жануарлардың қанайналым мүшелерін салыстыру арқылы сыни көзқарастары қалыптасады;

3. Тәрбиелік : Ғылыми дүние танымын, адамгершілік қасиетін, көзқарастарымен сенімін қалыптастыру. - Өз бетімен жұмыс істейді;

-топ бойынша мәтінмен жұмыс жүргізеді;

- топта және сыныпта тақырыпты талқылайды салыстырады;

- биология пәні бойынша білімдерін сынайды.

Сабақтың түрі: Кіріккен сабақ

Сабақ барысы: 
І .Ұйымдастыру кезеңі: 
Сәлемдесу 
Оқушыларды түгендеу,даярлығын қадағалау 
Сабаққа назарын аудару 

Үй жұмысын « Ашық тест » алу барысында тексердім.

I топ.

1. Қанайналым жуйесі әр буылтықта жеке болады ...

2. Дене қуысына тікелей құйылмай, қантамырлар арқылы таралып айналатын қанайналымы - ... деп аталады.

3. Ұлулардың, щаяндар мен өрмекшілерлің қанайналымы ... жатады.

4. Эритроциттер қандай жасуша? ...

5. Ағзаның ауру қабылдамайтын қасиетін ... иммунитет деп атайды.

II топ.

1. Қан плазмасында ағзаны әртүрлі микробтардан қорғайтын ... деп аталады.

2. Лейкоциттер қандай жасуша? ...

3. Ұлудың жүрегі ... тұрады.

4. Ағзада өмір бойы немесе көп уақыт сақталатын ... иммунитет қалаптасады.

5. Шұбалшаңның қанайналым жүйесі ... – жеке болады.

Жауаптары : I топ. 1. Шұбалшаңның. 2. Тұйық қанайналым жүйесі. 3. Ашық қанайналым жүйесіне жатады. 4.Эритроциттер – қанның ядросы жоқ, қызыл түсті жасушалары. 5. Табиғи иммунитет.

II топ. 1. Антидене. 2. Ядросы бар түссіз, ірі жасушалары. 3. Екі бөлімнен – жүрекшеден және қарыншадан тұрады. 4. Жасанды иммунитет. 5. Әр буылтықта жеке болады.

«Кім жылдам» - сұрақтары.
1. Қан жасушаларын ата? 
2. Ересектерде қанша литр қан болады?
3. Қан беруші адам?
4. Жүрек жұмысы неше кезеңнен тұрады?
5. Қанның ұюына әсер ететін дәрумен?
6. Қанға қызыл түс беретін жасуша?
7. Жүрек қабырғасы қанша қабаттан тұрады?
8. Ересек адамның жүрегінің салмағы?
9. 1 мм³ қанда неше лейкоцит болады?
10. Қанның 1 мм³ қанша эритроцит болады?
11. Салауаттылықпен өмір сүруге, денсаулықты сақтай білуге бағытталған бағдарлама. («Қазақстан-2030») стратегиялық бағдарламасы.

Қызығуды ояту.

2. Биологиялық диктант.
І-топ.
Бос орынға қажетті сөзді қойып, сөйлемді аяқтаңыз.
Қан – ағзадағы ............ ұлпаның бір түрі.
(дәнекер)
Қанның құрамы ............. және оның ішінде қалқып жүретін ................... тұрады. (плазма) (жасушалардан)

Қандағы ерітінді күйіндегі нәруыз талшығы ерімейтін ................. талшығына айналады. (фибрин)

Фибрин талшығына эритроциттер шырмалады да, іркілдек зат .............. пайда болады.

  «II. Мағынаны тани білу, « Кубизм » стратегиясы.

Бұл кезеңде оқушылар оқулықтағы « Омыртқалы жануарлар мен адамның қанайналым жүйесінің құрылысы » атты мәтінмен танысады. Ол үшін мәтынді екі топқа бөлу қажет.

I топ – « Адамдар қанайналым жүйесі » бөлімін талдап, тірек – сызбаларын қолданады.

II топ – « Қосмекенділер мен жорғалаушылар » мәтінімен танысып, құс пен иттің қанайналым жүйесінің құрылысын сызба арқылы салыстырады.

Ой ашар, « Кім жылдам?» ойыны.( Сергіту сәті ).

1. Дүниедегі ең биік ағаш? ( Эквалипт )

2. Ең жыртқыш тоты құс? ( Кеа)

3. Бақаның ескерткіші қай елдерде қойылған?( Франция мен Жапония)

4. Ең аласа өсімдік?( Балықот)

II топқа

1. Дүниедегі ең алып гүл? ( Раффлезия Арнольда, салмағы 10 кг)

2. Картоптың шыққан жері?( Чили мен Пару таулары)

3. Әлемдегі ең әсем құс?( Жұмақ құсы )

4. Ағаштар неше жыл жасайды? ( 300-500 жыл)

Ой толғаныс, « Венн диаграммасы » стратегиясы

I топ II топ

Бекіту.

Қанның қызметі:
1. Оттекті тасымалдаушы.
2. Көмір қышқыл газдан тазартушы.
3. Қоректендіруші.
4. Гармондарды тасымалдаушы.
5. Гуморальды реттеуші.
6. Дене температурасының тұрақтылығын сақтаушы.
7. Мүшелерді байланыстырушы.
8. Қорғаныштық қызмет атқарушы.
9. Қан-тіршілік көзі.

“Бізден –сұрақ, сізден - жауап”
Ι-топ
1.Қан қанша секундта 1-рет айналып шығады (23-рет)
2.Бір жастағы нәрестенің жүрегі 1 минутта неше рет соғады ? (100-120 рет)
3.Қанға қызыл түс береті жасуша ? (Эритроцит)
4.Фагоцитоз құбылысын ашқан ғалым ? (И.И.Мечников)
5.Үлпершек дегеніміз не ? (Жүрек қабы)
ΙΙ-топ
1.Ересек адамның жүрегінің салмағы (300гр)
2. Ағзада қанның қозғалысы қалай аталады ? (қан айналымы)
3.Қан қысымын өлшемін құрал (тонометр)
4.Жүрек ауруларын зерттейтін ғылым (кардиология)
5. Қанды жүректен алып шығатын тамыр (салатамыр)
ΙΙΙ-топ 
1.Қанды жүреке алып келетін тамыр (көк тамыр)
2.Қан ұйымайтын ауру (гемофилия)
3.Дене температурасын тұрақты сақтайтын сұйықтық (қан)
4.Қанның түссіз жасушасы (лейкоцит)
5.Оттекпен қосылған қан (оксигемоглобин)

Қорытынды :

Оқушылардың оқулықтарын пайдаланып түсінгендерін жинақтау үшін оқулықпен жұмыс істеу. Сабақты қорытындылау үшін оқушыларға «Ой қозғау» сұрақтарын қою.
1. Қанайналудың маңызы қандай?
2. Қан қандай ұлпаға жатады?
3. Фибриноген нәруызы қайда кездеседі?
4. Плазманың құрамында неше пайыз су болады?
5. Эритроциттер қайда түзіледі?
6. Опсигемоглобин дегеніміз не?
7. Эритроциттің өмір сүру ұзақтығы?
8. Қандай қан көктамыр қаны деп аталады?
9. Қанның ядролы жасушасы?
10. Қандай қан салатамыр қаны деп аталады?
11. Қанға инсулин бөлетін без?
12.Қан қысымының жоғарылауы?

Сабақ соңында оқушылардың жаңа сабақтан алған білімдерін бекіту мақсатында төмендегі кестені толтыруды талап ету.

Үйге тапсырма : Оқып түсінгін айту.

Бағалау:Смайликтер арқылы.