"Қасиетті өлке,киелі мекен"

«Қасиетті өлке, киелі мекен»
«Басқа жердің отынан туған жердің түтіні артық» демекші, әрбір жан баласына
өзінің туылған жері бәрінен де ыстық, қымбат болады. Туған жер – бұл әр жан
баласының кіндік қаны тамған жері. Балалық шағындағы көптеген қызықтары өткен
жері. Сырт елге сапар шексекте бойымыздағы зымырап жүріп отырған ыстық
қанымыз туған жеріміз деп тулап ағатыны анық. «Туған жердей жер болмас, туған
елдей ел болмас» деген мақал осы бір адамзат бойындағы асыл сезімнің арқауында
шықса керек. Сол себепті де қасиетті өлке ретінде мен өзімнің туылған жерім
«Түркістан» қаласын баяндасам деп отырмын.
Түркістан қаласы – Қазақстанның ең көне және қасиетті де киелі мекендерінің
бірі. Ол Қазақстанның оңтүстік аймағында орналасқан. Түркістан қаласы біздің,
яғни қазақ халқының ежелден жалғасып келе жатқан тарихымен тығыз байланысты.
Осы орайда Мағжан Жұмабаев атамыздың «Түркістан» атты өлеңінен:
«Тұранның тарихы бар отты желдей,
Заулаған қалың өрттей аспанға өрлей.
Тұранның жері менен суы да жат,
Теңіздей терең, ауыр ой бергендей» деген өлең жолдарын жаза кетуді жөн көрдім.
Орта ғасырларда ол Орта Азия мен Қыпшақ даласы халықтарының саяси орталығы
және Қазақ хандығының ордасы болған. Қасиетті Түркістанды «Екінші Мекке» деп
атаған. Ұлы Жібек жолы да дәл осы Түркістанды кесіп өткен. Елбасы Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаев: «Әрбір халық, әрбір тәуелсіз мемлекет өзінің рухани
орталығын нақтылап алуы керек. Қазақстанның рухани орталығы Түркістан», —
деген болатын.
Түрскістанның екі мың жылдық тарихы бар. Он төртінші ғасырда
Аристотельден кейінгі екінші ұстаз Қожа Ахмет Иассауидың кесені салынған. Дәл
осы кезден бастап бұл қала түркі әлемінің діни орталығына айналды. Дәл қазіргі
уақытта кесенеде қазақтың хандары жерленген. Түркістан қазірде туристік мекенге
айналған. Себебі мұнда «Рәбия Сұлтан Бегім мазары», «Шығыс моншалары», «Жер
асты мешіті», «Арыстан баб кесенесі», «Керуен сарай», «Отырар қаласы»
орналасқан. Дәл осы тұста тағы да Мағжан атамыздың:
«Түркістан — екі дүние есігі ғой,
Түркістан— ер түріктің бесігі ғой .
Тамаша Түркістандай жерде туған
Түріктің Тәңірі берген несібесі ғой» деген өлең жолдары сөзіме арқау болар деп
ойлаймын.
Қожа Ахмет Ясауи кесенесі әлемнің 27 мемлекетін жаулап алған, өз
империясын құрған Әмір Темірдің бұйрығымен Қожа Ахмет Яссауи қабірінің
басына тұрғызылған. Кесененің алдыңғы жағында Құранның 59, 60, 61, 62, 63
сүрелері жазылған. Кесенеде ту сақталған және ол туда «Ең даңқты сұлтан, патша,
данышпан, билеуші, Әмір Темір» деп жазылған. Түркістан туралы айта берсек
таусыла қоймас деп ойлаймын. Басқа адамдардың пікірлерінің қалай боларын
білмедім, алайда өзім үшін киелі мекен ол туған жерім Түркістаным.

Жалпы айтқанда елімізде киелі мекендерден тек Түркістан қаласы ғана бар деп
айта алмаймын. Дәл қазір мен өзім білетін бірнеше киелі мекендерді жаза кеткім
келіп отыр. Және әрқайсысына жеке тоқталып, қысқаша мәліметтер жаза кетуге бел
будым. Қазақстандағы киелі орындар:
«Қобыланды батыр» мемориалдық кешені.
Мемориалды кешен 2007 жылы Ақтөбе облысы, Қобда ауданы, Жиренқопа
ауылында ашылған. Бір ғасылдарда батыр сүйегі жатқан жерде мазар орналасқан.
Қазіргі уақытта бұл жерде шет елден келген қонақтар үзілмейді.
«Есім хан» кесенесі (ХVІІ ғ.).
Түркістан қаласында 17 ғасырдан бері сақталған ескерткіш. Қожа Ахмет Ясауи
кесенесінің батысынан оңтүстікке қарай 12 метр жерде орналасқан. Кесене Қазақ
ханы болған Есім ханның бейітінің басына тұрғызылған.
«Абылай хан» алаңы.
Абылай хан алаңы – Көкшетау тауының етегінде орналасқан. 1991 жылы алаңды
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев ашқан болатын.
«Хан моласы» мемориалдық кешені (XVIII ғ. Әбілқайыр хан).
«Хан моласы» - күрделі 18 ғасырда қазақ елінің тарихында елеулі рөл атқарған
жүздің ханы Әбілқайыр жерленген орын. Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы,
Толыбай ауылының Қабырға өзенінің Өлкейек өзеніне құяр сағасынан батысқа
қарай төрт шақырым жерде орналасқан.
«Абылай хан резиденциясы» кешені.
Абылай хан резиденциясы — Петропавл қаласында орналасқан. 2008 жылы 21
тамызда резиденция Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың қатысуымен ашылған.
«Қабанбай батыр» кесене-қорымы.
Қабанбай батыр кесенесі Қызылжар ауылында орналасқан. Кесене 2000 жылы
салынған. Сол күннен бастап Астана қаласының жерінде Қазақстан халқының жанжақтан келетін киелі жерінің біріне айналды.
«Арыстан баб» кесенесі.
Арыстан баб кесенесі — Отырар жеріндегі сәулет өнері ескерткіші. Әлемнің екінші
ұстазы Қожа Ахмет Иасауидің ұстазы болған Арыстан баб ата қабірінің басына
салынған. Кесененің ең көне бөлігі қабірхана. Қазір де оның едені басқа
бөлмелермен салыстырғанда едәуір биік. Мазар 14 ғасырда қайта жөнделді.
Қазақ халқының өткені сонау тарих қойнауларында жатыр. Ал сол өткеніміз бен
бүгінімізді ұштастырып тұрған дәл осы киелі де қасиетті жерлеріміз. «Қазақстан
өлкесінің кеңдігін
Өлшеп жатпай өзгелерше мен бүгін,
Оңай ғана ұғындырып байқайын,
Болмашы бір белгілерін айтайын» - деп, Әбділдә Тәжібаев атамыз айтқанындай
менде осы шығармамда Қазақстан деген кең өлкенің киелі, қасиетті жерлерінің
бірнеше ғана белгілерін баяндадым. Ал еліміздің тарихына тереңінен үңілер болсақ,
онда баға жетпес ақпараттар аларымыз анық. Еліміздің қасиеттті де, киелі жерлерін
ұмытпай, мәңгі жадымызда сақтап жүрейік!