Қашықтықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың дидактикалық негіздері

Қашықтықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың дидактикалық негіздері

Мазмұны:

І.Кіріспе

ІІ.Негізгі бөлім

1.Қашықтықтан оқыту жүйесі туралы жалпы мәлімет

2.Қашықтықтан оқыту технологиясын жетілдіру негізінде оқу материалдарына қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері

3. Қашықтықтан оқытудың дидактикалық құралдары.

ІІІ.Қорытынды

ІV.Пайдаланған әдебиеттер

Қашықтықтан оқыту көп жылдан бері оқу орындарында дәстүрлі түрде өз орнын тауып келген оқытудың бір түрі екендігі бәрімізге мәлім.Дегенмен,қазіргі таңда әлемде болып жатқан індеттің таралуына байланысты бұл оқыту түрінің маңыздылығы арта түсті.Себебі еліміздегі барлық оқу орындары Covid-19-дың таралу қауіпіне байланысты өз жұмыстарын тоқтатып,оқушыларды қашықтықтан оқытуға кірісті.Ал,қашықтықтан оқыту босаңсуға жол бермейді,өйткені қазіргі заманғы технологиялар оқу үрдісінің барлық кезеңдерін қашықтық форматқа көшіруге толығымен мүмкіндік береді.Яғни,қашықтықтан оқыту карантин жағдайында оқу үрдісін жалғастыруға мүмкіншілік туғызып отыр.Бәрімізге белгілі қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың үш түрлі формасы бар:онлайн,оффлайн және кең таралған үшінші түрі-вебинар.

Қашықтан оқыту білім жүйесі жоқшылыққа, географиялық немесе уақытша оқшаулануға  қатысты себептермен, әлеуметтік қорғаны жоқ және дене бітімі жетілмеуіне байланысты білім мекемелеріне бару мүмкіндігі жоқ немесе өндірістік және жеке жұмыстары болу себебінен, ешкімнің оқуға мүмкіндігін шектеуге болмайды деген гуманистік қағидаларға жауап береді.
Қашықтан білім беру –жаңа ақпараттық технологиялар мен мультимедиялық жүйелер негізінде күндізгі, күндізгі-сырттай, кешкі және сырттай оқытудың элементтері үйлестірілген ерекше, жетілген түрі.
Қазіргі замандағы телекоммуникациялық және  электронды басылымдар дәстүрлі оқыту түрінің барлық құндылықтарын сақтай отырып, кемшіліктерін жеңіп шығуға мүмкіндік береді.
Қашықтан оқыту технологиясы –оқу үрдісі кезінде оқып үйренушілер мен оқытушылар арасында интерактивті өзара іс-әрекетте оқытылып, материалдың негізгі көлемін  оқып үйренушілерге жеткізуді  қамтамасыз ететін, оқылған материалдарды меңгеру бойынша, сонымен бірге оқу үрдісі барысындағы оқып үйренушілердің өз бетімен жұмыс істеуіне мүмкіндік беретін ақпараттық технология. Қашықтан оқыту – компьютерлік және телекоммуникациялық технологияларға негізделген оқытудың құралдары мен түрлері, білім беру үрдісінде үздік дәстүрлі және инновациялық әдістер қолданылатын, күндізгі және сырттай білім алу ретінде білімді қабылдау түрі болып табылады.
Қашықтан оқыту кезіндегі білім беру үрдісінің негізін жеке кесте бойынша өзіне ыңғайлы жерде оқуға мүмкіндігі болатын, оқытудың арнайы құралдары жиынтығы өзінде бола отырып, электронды және қарапайым пошта, телефон арқылы оқытушылармен келісілген байланыс жасауына, сонымен қатар, күндізгі бөлімде де мүмкіндігі болатын, оқып үйренушінің мақсатқа бағытталған және бақыланатын қарқынды өзіндік жұмысын құрайды.

1. Білім алушыларды қашықтықтан оқытуға арналған оқу-әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету үшін қашықтықтық технологияларын қолданумен іске асырылатын  білім беру бағдарламаларының пәндері бойынша  электрондық оқу-әдістемелік кешен болуы керек.

2. Электрондық оқу-әдістемелік кешенін дайындауды  үлгілік оқу бағдарламаларына қатаң сәйкестендіріліп әзірленген,  бекітілген оқу жұмыс бағдарламасы бойынша  курсты әзірлеуші  жүзеге асырады.

3. Әрбір пәннің электрондық оқу-әдістемелік кешені  міндетті және қосымша комплектілерден тұруы керек. Міндетті комплект мыналардан:

   • үлгілікоқубағдарламасынан;

   • оқу жұмыс бағдарламасынан (пәннің мазмұны, күнтізбелік- тақырыптық жоспар, ұсынылатын әдебиеттердің тізімі (негізгі және қосымша), курстың модулдық бөлінуі,  қашықтық кеңестерін өткізу кестесі);

   • лекциялардың  электрондықкурсынан;

   • практикалықжәнесеминарлықсабақтардыңматериалдарынан;

   • зертханалықпрактикумнан (тапсырмалар, мысалдар, әдістемелікнұсқаулар);

   • студенттің өзіндік жұмысына және оқытушы–тьютордың жетекшілігімен жүргізілетін студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалардан;

   • рубеждік бақылауды ұйымдастыру жөніндегі материалдардан  (бақылау жұмыстары, тест тапсырмалары, жеке тапсырмалар және тағы басқа);

   • қорытынды бақылауды ұйымдастыру жөніндегі материалдардан (емтихандық тестілеу тапсырмалары, емтиханға арналған сұрақтар, билеттер, емтихандық бақылау жұмыстары) тұрады.

Электрондық оқу-әдістемелік кешенін бағдарламалық қамтамасыз етілу функционалдылығы  мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес болуы керек.

Қосымша комплект курстық жұмыстарды орындау жөніндегі әдістемелік нұсқаулардан тұруы мүмкін; оқыту сипатындағы компьютерлік  бағдарламалар, тренажерлар, репетиторлар, анықтамалық-әдістемелік материалдар, пәннің оқу материалдарын игеруге көмектесетін оқу және оқу-әдістемелік құралдарды және өзге де материалдарды орындаудың мультимедиалық нұсқалары.

Оқу-әдістемелікқамтамасызетуавтономдыжәнежелілікөзіндікжұмыстар мен білімалушылардыаттестаттауғадайындауүшінжеткіліктіболуыкерек.

4. Қашықтықтаноқытужүйесіменоқытубілімалушылардыңоқукурстарын  оқытушы-консультанттың (тьютордың) басшылығымен  қашықтықтаноқытужүйесінеарналғаноқу-практикалыққұралдарды, сондай-ақоқытудыңқазіргіқұралдарын (компьютерлік, телекоммуникациялықтыпайдаланаотырып,  өзіндікзерделеудіұсынады:

- Оқытудыңтеледидарлыққұралдарынакабельдікнемесеспутниктік  теледидардыңкөмегімен  ұжыммен  немесежекеқолданатын  бейнелекциялар, сондай-ақинтерактивтікрежимдегітеледидарсабақтарыжатады.

- Оқытудыңкомпьютерлікқұралдарына  электрондықоқулықтар, мультимедиалықкурстар, керібайланысы бар тренингтікбағдарламалар (супертьюторлар), кәсібибағдарламалардағыоқытутапсырмалары (профтьюторлар), желілікіскеройындаржатады.

- Оқытудыңойындыққұралдарынаіскержәнеоперациялықойындартүріндегіұжымдықсабақтардыңбелсендіәдістері, дискуссиялар, коммуникативтіксабақтар, сондай-ақ  виртуалдыбілім беру ортадаоқылатынпроблемалықжәнепәнаралықлекцияларжатады.

5. Қашықтықтаноқытудаконсультациялар телефон, электрондықпошта, чат, сондай-ақтелеконференцияныпайдаланутүріндеөткізілуімүмкін.

6. Қашықтықтаноқытудазертханалық практикум мультимедиа-технологияларды, гиперақпараттықжүйе (ГАЖ)-технологияларды,  еліктеудімодельдеуқолдануменөткізіледі.

7. Барлықоқытуқызметініңтүрлері:

- электрондықбайланыстәсілдерінқолданаотырыпоқытушының (тьютордың) студентпен (тыңдаушымен)  педагогикалыққарым-қатынасы;

- студенттіңоқытуқұралдарыменөзіндікжұмысыарқылыжүзегеасырылады.

Байланысуақытынакеңестермен  қатарбарлықбақылауіс-шараларыкіреді: емтихан, зертханалықжұмыстарды, рефераттарды, эсселерді, курстық, есептеу-кестелікжұмыстарды, жобалардықорғау, қорытындымемлекеттікатестаттау.

8. Қашықтықтаноқытудыұйымдастырудағымаңыздыкезеңвиртуальдық (синхрондықнемесеасинхрондық) өзараіс-қимыл. Синхрондықөзараіс-қимыл студент пен оқытушыныңнақтыуақытрежиміндегіқатынастықарастырады. Бұлүшін  қашықтықтаноқытужүйесініңчаттарынемесе  бейнеконференцияларқолданылуымүмкін. Асинхрондықөзараіс-қимыл студент пен оқытушынақтыуақыттақарым-қатынастаболмағанжағдайдажүзегеасырылады, бұлжағдайдақашықтықтаноқытудағыбайланыстаржіберутізімдерініңнемесетелеконференциялардыңкөмегіменэлектрондықпоштабойынша хат алмасуарқылыұйымдастырылады.

9. Оқытушыныңкеңесі (синхрондықнемесеасинхрондық) – қашықтықтаноқытудыорындаудыңміндеттішарттары.

10. Оқупроцесінбасқаружәнебілімалушыларғадидактикалықматериалдардыжеткізіп беру үшінкөліктікжәнеақпараттықкоммуникациялар, сондай-ақавтоматтандырылғанқұжатайналымыжүйесікіретінмамандандырылғанбағдарламалыққамтамасызету, білімніңэлектрондықбанкілеріжәнеоқытудыңинтерактивтікмультимедиалыққұралдарықолданылады.

11. Курстардыәзірлеушілермемлекеттікжалпығаміндеттістандарттардыңпәндеріүшіноқужұмысбағдарламаларынасәйкеспәнніңмазмұнынөзбетіншеанықтауымүмкін.

12. Білім беру ұйымы, телекоммуникациялықжәнеспутниктікбайланысарналарыбойыншажіберугеарналғаноқуматериалдарын,  басқа да материалдарды, ағымдық, аралықжәнеқорытындыаттестаттаудыңматериалдарындайындау мен көбейтуді  жүзегеасырадыжәнеоларменәрбірстудентті қамтамасызетеді.

13. Қашықтықтаноқытунысаныніскеасыратынбілім беру ұйымдарындаэлектрондыақпараттық-білім беру ресурстарыболуыкерек.

Әрине, кез келген оқыту түрі біржақты бола бермейді.Яғни,оның өз артықшылықтары мен кемшіліктері де болады.Қашықтықтан оқыту түрінің еркіндігі мен икемділігі, географиялық жағдайға қарамайтын, кез-келген тұлғаның білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік тудыратын артықшылығы бар болғанымен, қашықтықтан жұмыс істеу кезінде қатысушылардың бір-бірімен жеке байланысы аз, кейде мүлдем жоқ деп те айтуға болады.Сондықтан мұндай оқыту нысаны коммуникабельділік,сенімділік,командада жұмыс істеу дағдыларын дамыту үшін қолайлы емес.Дегенмен,карантин аяқталып, өз жұмыс орнымызға оралған жағдайда дәстүрлі оқыту түрімен қатар қашықтықтан оқыту түрін де бірге ала жүреміз деген ойдамыз.Себебі жаңа ғасыр адамзаттан оның кәсіби қызметіндегі барлық өзгерістерді біліп, үнемі білім деңгейін жетілдіріп отыруды қажет етеді.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Назарбаев Н.Ə. «Қазақстан өз дамуында алға жаңа серпіліс жасау қарсаңында» 2006 жыл.

2. ҚазақстанРеспубликасының «БілімжөніндеЗаңы». 1999 жыл.

3. «2005-2010 жылдарыҚазақстанРеспубликасындабілімді дамытудыңМемлекеттікбағдарламасы»

4. Бөрібеков Қ.Қ. «ҚазақстанРеспубликасындатехникалықжəне кəсіптікбілімжүйесіжүйелішаралардықабылдауғамұқтаж». Алматы, 2006 жыл.

5. Бөрібеков Қ.Қ. «Əдістемелікұсыныстаржинағы» Астана, 2002 жыл.

6. Журнал «Информатика и образование»,   № 7 -2006ж.  (41-45 б)

7. Журнал «Информатика и образование»,        № 2 -2006ж. (49-57 б)

8. Білім беру ұйымдарынаэлектрондықоқытужүйесіненгізужағдайындапедагогтардыңбіліктілігінарттыруды  ұйымдастыруәдістемесі / Ахметова Г.К., Караев Ж.А., Мухамбетжанова С.Т. // Алматы:АҚ «ҰБАО «Өрлеу», 2013.Журнал «Мектеп» № 11      (6 бет)

9. Қазақстанжәне ТМД елдеіндегі   білімберудіақпараттандырудың  IV Халықаралықфорумыныңғылымимақалаларжинағы   (18-19 бет.  38-39 бет. 118-119 бет.   460-461 бет).

10. Сайт: www.edu.gov.kz