Материалдар / Қазақ тілі . 9-сынып ҚМЖ ІІ тоқсан

Қазақ тілі . 9-сынып ҚМЖ ІІ тоқсан

Материал туралы қысқаша түсінік

Қазақ тілінен 9 сынып Арман Пв баспасы бойынша ІІ тоқсан ҚМЖ жұмыстары.

Надырбаева Нуртолкын Сериковна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

27 Қараша 2024

305

1 рет жүктелген

Қазақ тілі Сабақ жоспары 9 сынып

1500 ₸

Бүгін алсаңыз
+75 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +75 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 1-сабақ

Бөлім:

3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017

Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Дала даңқын асқақтату

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу

9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу

Сабақтың мақсаты

Тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра алады. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін ажырата алады.

Құндылықтарға баулу

• Тәуелсіздік және Отаншылдық

-халықпен/ мемлекетпен бірлікті және өз мемлекетінің дамуы үшін жеке жауапкершілікті түсіну;

-Отанын қорғауға дайын болу, халық пен мемлекеттің егемендігі мен қадір-қасиетін дәлелді түрде қорғай білу.

• Бірлік және Ынтымақ

-ортақ мақсатқа жету үшін басқалармен бірлесіп әрекет ету және өзіне жүктелген міндеттерді жауапкершілікпен орындау;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

5 минут

8 минут

Сабақтың аяқталуы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

1.Психологиялық ахуал қалыптастыру

Жүректі тазарту»

2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

Ой шақыру

«Даланың даңқын асқақтат,

Таулардың сағын сындырмай»,-деген өлең жолдарын қалай түсінесің? Әсем қала Алматыны елордамыздың мәртебесімен байланыстырып, өз ойыңды жеткіз.

1-тапсырма:

1.Мәтінді мұқият тыңдаңдар.

Мыңжылдықтар межесінде ғұмыр кешуді тарих тек біздің буынның ғана маңдайына жазыпты. Бұл бүгінгі буынның басына қонған бақ қана емес, сонымен қатар оның басына түскен уайым да, бұл бізге берген мүмкіндік қана емес, сонымен бірге бізге төнген қатер де. Жүріп өткен жолымызды еске алып,таяу болашаққа ой көзімен үңілетін сәттеріміз де болуы тиіс.

Осыдан мың жарым жылдай бұрын ұлан – байтақ Еуразия даласының нақ кіндігінде көне түріктердің ұлы империясы дүниеге келді, ол империя кейін мына шеті Қытайдан басталып, ана шеті Византияға тіреліп жатқан алып кеңістікті бағындырып алған қуатты мемлекеттік бірлестікке айналды. Сол уақыттардан бері біздің бабаларымыз Солтүстік Еуразияның төсінде тұрақ - мекенін ауыстырмай ғұмыр кешіп келеді, қазір біз де тап сол өңірде өмір сүріп жатырмыз.

«FILA» кестесін толтыру

Жұптық жұмыс

1-жұп

F(Дерек) мәтіннен негізгі деректерді жинақтап, мәтіннің не туралы екенін айтыңдар.
I (Пікір) Мәтіннің өткен «Мәңгілік ел – мұратым», «Жаһандану мәселелері тақырыптарымен қандай үндестігі бар екендігі жөнінде - пікір айтыңдар.

2-жұп:

L (Сұрақ) мәтіндегі көтерілген мәселеге қатысты 2 сұрақ құрастырыңдар. Сұрақтарыңды басқа жұптарға қойып, жауаптарына баға беріңдер.
А(Іс –әрекет)

«Ғасырлар тоғысында өмір сүру бақ, уайым, қатер» дегенді қалай түсінетініңді бүгінгі ұлттық және жаһандақ проблемалармен байланыстырып жазыңдар.

Ғасырлар тоғысында бүгінгі буынның өмір сүруі

Бақ

Уайым

Қатер

қатер

себебі

F(Дерек)

I (Пікір)

L (Сұрақ)

А(Іс –әрекет)

2-тапсырма

Топтық жұмыс

Мәтінді оқып, ел тарихында тағы қандай оқиғалар болғанын анықтаңдар. Постер құрап, оны қорғаңдар.

1-топ: ХV –XVIII ғасырлардағы қазақ елінде болған тарихи оқиғалар

2-топ: Ресей патша өкіметінің қол астындағы қазақ елінде тарихи оқиғалар

3-топ: Кеңес дәуіріндегі және тәуелсіздік алған кезеңдердегі тарихи оқиғалар

Постер дайындауға қойылатын талаптар:

-үлкен пішінде болуы;

-мазмұнының тапсырмамен байланыстылығы

-мәтіннің жеңіл, түсінікті болуы;

- тарихи оқиғалардың хронологиялық принципке сай келуі

-безендірілуі

Тілдік бағдар

Құрмалас сөйлем және оның түрлері

Екі немесе одан да көп жай сөйлемдерден құралып, күрделі ойды білдіретін және мағыналық жағынан өзара байланысты сөйлемдерді құрмалас сөйлем дейміз. Құрмалас сөй лем құрамындағы жай сөйлемдер салаласып та, сабақтасып та (кейде екі байланыс түрі араласып келіп те) байланысады. Құрмалас сөйлемдердің құрамындағы жай сөйлемдердің салаласа, сабақтаса байланысуына орай құрмалас сөйлем түрлері үшке бөлінеді.

1)Салалас құрмалас сөйлем

2) Сабақтас құрмалас сөйлем

3) Аралас құрмалас сөйлем

Жеке жұмыс

3-тапсырма

Төмендегі құрмалас сөйлемдерді көшіріп жазып, белгілеріне қарап анықта. Сөйлем мүшелеріне талдау жаса.

-екі жай сөйлемнен құралған;

-шылаулар арқылы байланысқа түскен;

-мағына жағынан логикалық байланыста, күрделі ойды білдіреді.

Үйге: 7-тапсырма

Рефлексия

«Менің сабақтан кейінгі әсерім» кестесін толтыр.

Қандай ой пайда болды?	Не сезіндім?	Не ұнады?

Психологиялық ахуал

«Жүректі тазарту» Оқушыларға таза парақшалар таратылады. Оған дәл қазіргі кездегі ойындағы кірбіңді, ренішті, қолайсыз көңіл күйді жазу ұсынылады. Жазып болған соң, қоқыс жәшігіне тастайды. Осылайша барлық жағымсыз көңіл күйден арылып, тазарған жүрекпен,

көтеріңкі көңіл күймен сабақ басталады.

Мәтінді тыңдап, «FILA» кестесін толтырады.

Негізгі деректерді жинақтап, мәтіннің не туралы екенін айтады. Мәтіннің өткен «Мәңгілік ел – мұратым», «Жаһандану мәселелері тақырыптарымен қандай үндестігі бар екендігі жөнінде пікір білдіреді.

Мәтіндегі көтерілген мәселеге қатысты 2 сұрақ құрастырады.

«Ғасырлар тоғысында өмір сүру бақ, уайым, қатер» деген ұғымдарды қалай түсінетінін

бүгінгі ұлттық және жаһандақ проблемалармен байланыстырып жазады.

Мәтінді оқып, ел тарихында тағы қандай оқиғалар болғанын анықтайды. Постер құрап, оны қорғайды.

Мәтіннен құрмалас сөйлемдерді белгілеріне қарап анықтайды.

Үлгі:

1. Қазақстан – Азия және Еуропа құрлығының нағыз бел ортасында орналасқан және табиғи ресурстары мен экономикалық қуаты басым еуразиялық мемлекет. Екі жай сөйлемнен құралған;

шылаулар арқылы байланысқа түскен;

мағына жағынан логикалық байланыста, күрделі ойды білдіреді. Салалас құрмалас сөйлем.

Рефлексия жасайды.

Сабақтан кейін қандай әсер алғанын, не сезінгенін, не ұнағанын айтып, алған әсерімен бөліседі.

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-тыңдалған мәтіннен негізгі деректерді жинақтайды;

-өткен бөлімдегі тақырыптармен қандай үндестігі бар екендігіне пікір білдіреді;

-көтерілген мәселеге қатысы сұрақ құрастырады,

-өмірмен байланысты

рып, мысал келтіреді;

-тақырып бойынша қорытынды шығарады.

Дескриптор

Білім алушы

-тақырыпқа сай мәтін құрайды,

-хронология

лық принципке сай тарихи оқиғаларды тізбектейді,

-өз ойларын жеңіл, түсінікті жеткізеді.

Өзара топтық бағалау

1-топ: Ертегі құрастыру арқылы бағалайды.

2-топ: Алғыс хат беру арқылы бағалайды.

3-топ: Келесі топқа “SMS” жазу арқылы бағалайды.

Асық арқылы арқылы бағалау

Алшы – (9-10 балл)

Тәйке (тауа) – (7-8 балл)

Бүге (бүк) –

(4-6 балл)

Шіге (шік) –

(1-4 балл)

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 2-сабақ

Бөлім:		3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017 Синтаксис
Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :
Күні:
Сынып: 9		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Дала даңқын асқақтату
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:		9.2.7.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; 9.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу;
Сабақтың мақсаты		Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасай алады. Тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазады.
Құндылықтарға баулу		• Тәуелсіздік және Отаншылдық -халықпен/ мемлекетпен бірлікті және өз мемлекетінің дамуы үшін жеке жауапкершілікті түсіну; -Отанын қорғауға дайын болу, халық пен мемлекеттің егемендігі мен қадір-қасиетін дәлелді түрде қорғай білу. • Бірлік және Ынтымақ -ортақ мақсатқа жету үшін басқалармен бірлесіп әрекет ету және өзіне жүктелген міндеттерді жауапкершілікпен орындау
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі// уақыты	Педагогтің әрекеті		Білім алушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

15 минут

10 минут

8 минут

Сабақтың аяқталуы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

1.Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Мен ешқашан...»

2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

Ой шақыру

Суретке қарап қандай ой түйдің? Бүгінгі тақырыпқа бұл суреттің қандай қатысы бар деп ойлайсың?

1-тапсырма

Ғаламтор беттерінен алынған мәтінді түсініп оқыңдар.

Мектепте «Ежелгі Қазақстан тарихы жөнінде не білеміз?» деген тақырыпта пікірталас болып жатыр. Осы пікірталаста сөйлейтін сөзіңді дайында. Ғаламтордан алынған мәліметтерді қолданып, авторына сілтеме жаса.

Ежелгі Қазақстан Қазіргі Қазақстан жерін ежелгі адамзат баласы бұдан 1 миллиондай жыл бұрын мекен еткен. Қола дәуірінде Сі бірдің, Жайық өңірінің, Қазақстан мен Орта Азияның ұланғайыр даласын тегі және тарихи тағдырлары ортақ туыс тайпалар мекендеді. Бұл тайпалар өзінше бір үлгідегі жарқын мәдениет қалдырды. Мұны ғылымда «Андрон мәдениеті» деп атайды. Темір ғасы рыдәуірін де (б.з.б. I мың жылдық ортасы) Қазақстанда тайпалық одақтар қалыптасты. Қазақстанның оңтүстік, шығыс және орталық аудандарын мекендеген тайпалар сақ тайпалар одағына, ал батыс, солтүстік аудандарындағы тайпалар савроматтар тайпалық бірлестігіне бірікті. Біздің заманымыздан бұрынғы ІІІ ғасырда Қа зақстан жерінде кейбір тайпалар өз мемле кетін құрып, алыс-жақын елдермен саяси қарым-қатынастарға түсті. Олардың алғашқылары ғұндар болатын. Зерттеушілер ғұндарды түріктердің арғы ата-бабалары деп есептейді. Мөде басқарған кезде ғұндар бүкіл әлемге танылды. Ғұндардың батысқа жорығы «Халықтардың ұлы қоныс аударуына» түрткі болды. Жетісуда ежелгі тиграхауда сақтарының жерін мұра етіп алған усундер (үйсіндер) біздің заманымыздан бұрынғы 160 жылдары Іле алқабында өз мемлекетін құрды. Олар Қаңлы мемлекетімен шектесті. Бұл тайпалар құрған мемлекеттер Қытай, Парфия, Рим және Кушан империясы сияқты елдермен саяси, экономикалық және мәдени байланыс орнатқан.

(

Қ.Р Президентінінің ресми сайтынан)

4-тапсырма (оқулықтан)

Мәтінді түсініп оқыңдар. Автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы мәтінді ықшамдап , жинақы мәтін ( тезис) жазыңдар.

Танымдық ақпарат

Перифраз (гр. perіphrasіs — айналым) — құбылыстар мен заттардың атын атап, түсін түстемей, айрықша белгі-қасиеттеріне негіздей отырып ауыстыру тәсілі. Перифраз мәтіннің идеялық-эстетикалық және көркемдік байлығын арттырады.

Мағыналық реңк пен оның әсерін күшейтеді. Мысалы, орман патшасы (арыстан дегеннің орнына), дала кемесі (комбайн), қара алтын (көмір), пәниден бақи кетті, аққу ұшып көлге кетті (өмірден өтті),

ЕББҚ оқушыға

Мәтіндегі мәліметті пайдаланып, «Бозоқ» сөзіне қатысты өзіндік түсінігіңді «Бес тармақ» әдісімен жаз.

Бірінші тармақ (жол) – 1 зат есім.

Екінші тармақ – 2 сын есім.

Үшінші тармақ – 3 етістік.

Төртінші тармақ – етістіктен тұратын 4 сөз.

Бесінші тармақ (әдетте зат есім) «Бозоқ» сөзіне синоним

6-тапсырма (оқулықтан)

О.Сүлейменовтің «Даланың даңқын асқақтат, Таулардың сағын сындырмай» деген өлең жолдарын қалай түсінесің? Қазақстанның мәдени орталығы әсем қала Алматыны арқа төсіндегі елордамыздың мәртебесімен байланыстырып түсіндір.

Үйге тапсырма: 8-тапсырма

Шығу парағы

Бүгінгі сабақ тақырыбы бойынша не үйрендің?
Сен үшін тақырыптардың құнды жақтары қандай болды?
Өзіңнің және сыныптастарыңның топ ішіндегі белсенділігіне көңілің тола ма?
Осы тақырып бойынша тағы не білгің келеді?

Психологиялық ахуал

«Мен ешқашан...» Қатысушылар кезекпен «Мен ешқашан...» деп басталатын сөйлем айту керек. Мысалы, «Мен ешқашан парашютпен секіріп көрген жоқпын». Қалған қатысушылар бұл фраза өздеріне қатысты болмаса, саусақтарын бүгіп отырады, яғни олар парашютпен секірген болса. Бұл ойында кімнің өмір тәжірибесі ерекше болса, жеңіске жетеді.

Ғаламтор беттерінен алынған мәтінді түсініп оқиды.

«Ежелгі Қазақстан тарихы жөнінде не білеміз?» деген тақырыптағы пікірталаста сөйлейтін сөзін дайындайды. Ғаламтордан алынған мәліметтерді қолданып, авторына сілтеме жасайды.

Мәтінді түсініп оқиды. Автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы мәтінді ықшамдап , жинақы мәтін ( тезис) жазады.

Қазақстанның мәдени орталығы әсем қала Алматыны арқа төсіндегі елордамыздың мәртебесімен байланыстырып ақынның өлең жолдарына талдау жасайды.

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандыра

ды

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-мәтін деректерін дәлел ретінде қолданады;

- авторына сілтеме жасайды.

Дарабоз

1) сабаққа қатысуы;

2) оған даярлығы;

3) тапсырманы орындауы;

4) өзіндік жұмысы;

5) ынтасы;

6) сабақтағы жауабы.

Дескриптор

Білім алушы

-автордың негізгі ойын сақтайды,

- мәтінді ықшамдайды,

- перифраз тәсілдерін қолданады,

-жинақы мәтін жазады.

Дескриптор

Білім алушы

-өлең жолдарына талдау жасайды,

-Алматының мәртебесін елордамен салыстырады.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 3-сабақ

Бөлім:		3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017 Синтаксис
Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :
Күні:
Сынып: 9		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		ЭКСПО көрмесі
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:		9.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; 9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін біл
Сабақтың мақсаты		Қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдай алады. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін ажырата алады.
Құндылықтарға		• Тәуелсіздік және Отаншылдық -халықпен/ мемлекетпен бірлікті және өз мемлекетінің дамуы үшін жеке жауапкершілікті түсіну; -Отанын қорғауға дайын болу, халық пен мемлекеттің егемендігі мен қадір-қасиетін дәлелді түрде қорғай білу. • Бірлік және Ынтымақ -ортақ мақсатқа жету үшін басқалармен бірлесіп әрекет ету және өзіне жүктелген міндеттерді жауапкершілікпен орындау
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі// уақыты	Педагогтің әрекеті		Білім алушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басталуы 7 минут Сабақтың ортасы 8 минут 5 минут 7 минут 7 минут 6 минут Сабақтың аяқталуы 5 минут	Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу. 1.Психологиялық ахуал қалыптастыру «Өкпені еріту» жаттығуы 2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру; Ойтүрткі ЭКСПО деген не? Ойыңды айт.(ЕББҚ оқушыға) Елордамызда өткен ЭКСПО-ға бардың ба? Қандай әсер алдың? Көрмеде сені таңғалдырған нәрсе болды ма? 2-тапсырма: І. Мәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап бер. ЭКСПО көрмесі – техникалық жетістіктер мен техниканың өзін халыққа ұсынатын, мүше боп сайланған елдер дәстүрін, мәдениетін көрсете алатын халықаралық көрме. «ЭКСПО» көрмелерінде әлемнің барлық мемлекеті өздерінің ең үздік технологиялық, ғылыми, мәдени жетістіктерін көрсетеді. «ЭКСПО» атауы –өзінің аты айтып тұрғандай, «экспонат» деген сөзден шыққан. Қазақшаласақ, жәдігер болады, яғни ол – жержүзін мекендеген барша халықтың түрлі салада қол жеткізген жетістіктерін, жәдігерлерін көрсететін алаң. ЭКСПО көрмесінің екі түрі бар. Оның бірі – халықаралық әмбебап көрме. Ол бес жылда бір рет өткізіледі, алайда келушілер көрмеге қойылған экспонаттарды тек алты ай бойы тамашалай алады. Екіншісі -халықаралық мамандандырылған көрме. Ол белгілі бір тақырыпқа арналып, 2 -2,5 жылда бір рет өткізіледі. Мерзімі – үш ай. Олар жаһандық дамудың жаңа күн тәртібін қалыптастырады. Бізді әлемге танытқан ЭКСПО, атап айтқанда, халықаралық мамандандырылған көрме болып саналады. Көп жылғы тарихы бар «ЭКСПО» көрмесі техникалық және технологиялық жетістіктерді, оған мүше елдердің тарихын, дәстүрі мен мәдениетін көрсету үшін өткізіледі. 1.Мәтіннен қандай ақпарат алдың? 2.ЭКСПО көрмесі мен жай көрмелердің (мысалы, ауылшаруашылығы өнімдерінің көрмесі) айырмашылығын айт. 3. «ЭКСПО жаһандық дамудың жаңа күн тәртібін қалыптастырады» деген оймен келісесің бе? 4. Мәтін кімдерге арналып айтылған? Аудиториясы кімдер? ІІ. Мәтіннен көркемдегіш құралдарды теріп жазыңыз. Бұл көркемдегіш құралдарды автор не үшін қолданды? Тілдік бағдар Құрмалас сөйлем — екі немесе бірнеше жайсөйлемнен құралып, күрделі ойды білдіретін, мағыналық жағынан өзара байланысты біртұтас сөйлем. Қызметі жағынан оның жай сөйлемнен өзгешелігі жоқ, екеуі де ойды екінші бір адамға білдірудің құралы. Құрмалас сөйлем жасалу жолына қарай үш түрге бөлінеді: а) Салалас құрмалас сөйлем; ә) Сабақтас құрмалас сөйлем; б) Аралас құрмалас сөйлем. Құрмалас сөйлемнің белгілері: 1.Кем дегенде екі жай сөйлемнен (синтаксистік компоненттен) құралып, әр сөйлемінде предикаттық қатынас болады. Кей жағдайда бастауыш айтылмағанымен, баяндауыш арқылы білініп тұрады. Ал құрмалас құрамындағы жай сөйлемнің әрбірінде баяндауыштың болуы міндетті; 2.Жай сөйлемдер белгілі бір тәсілдер — баяндауыш формалары және шылаулар арқылы байланысқа түседі; 3.Негізгі компоненттер — жай сөйлемдер мағынасы жағынан логикалық байланыста болып, біртұтас күрделі ойды білдіреді. 4.Құрмалас сөйлем компоненттерін өзара байланыстыруда интонацияның да айрықша қызметі бар. Алғашқы компонент аяқталмаған, ұласпалы интонацияға ие болады да, соңғысы аяқталған тиянақты интонацияда келеді. 7-тапсырма Қ.Сариннің өлеңінде қанша құрмалас сөйлем бар екенін анықта. Еркіндігім. Қасиеттім. Қастерлім. Өзің барда өзегімде жоқ шер мұң! Кеше сенің келбетіңді арман ғып, Боданына бұғауландық басқа елдің. Бабалардың басын тігіп бәйгеге, Аналардың жанарына жас бердің! Уа, Еркіндік, қош келдің! Өзегімді өртке ораған қоғамда, Өз үйіме өзім өгей болам ба?! Алшаң басып жүре алмаса алты алаш Азаттығым! Қадірің де жоқ онда! …Саған жету қиын болса қаншалық, Сақтап тұру қиынырақ одан да! Алла берген азаттықтың әр сәті- Аманат қой Маған, Саған Оған да! 8-тапсырма Салалас құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндір. ЕББҚ оқушыға тапсырма Суреттерге қарап, құрмалас сөйлемге мысалдар жаз. Құрмаласқа тән белгілерді айтып бер. Қорытындылау «Терминдер арқылы болжау» әдісімен «ЭКСПО-2017» көрмесіне қатысты мәліметтерді сипаттап, әңгіме құрастырыңдар. 1-қадам: тақырыпқа қатысты 4–5 сөз таңдап алу; 2-қадам: сол сөздерді қатыстырып, әңгіме құрастыру. Үйге тапсырма: 9 -тапсырма «Рефлексиялық шеңбер» Оқушылар шеңберге тұрып, төмендегі сұрақтарға жауап береді. Сабақ барысында көңіл-күйіңіз қандай болды? Неліктен? Бүгін не білдіңіз? Сіз үшін не жаңалық болды? Сабаққа қатысуыңызды қалай бағалайсыз? Сабақта қандай қиындықтар туындады? Сабақ аяқталғанда көңіл-күйіңіз қандай? Неліктен?		Психологиялық ахуал «Өкпені еріту» жаттығуы Тып - тыныш денеңізді бос ұстап отырыңыз. Өзіңізді қаракөлеңкеде театрда отырмын деп есептеңіз Алдыңыздағы шағын сахнаға ( ең жек көретін, көргіңіз келмейтін ) сіз кешіруге тиісті адамды қойыңыз. Мейлі ол сізді қазір ренжітсін, бұрын ренжітсін, қазір өмірде бар болсын, әлде өмірден өтіп кетті ме, оған мән бермеңіз. Көз алдыңызға елестеткенде оның жағдайы жақсы, жүзіне күлкі үйірілген жағдайда болуы керек. Оны бақытты деп біліңіз. Бірнеше минут оның жүзін анық көз алдыңызда ұстап тұрыңыз. Сонан соң барып ол бейнемен қоштасыңыз. Сіз кешірген адам кетісімен сіз өзіңізді сахнаға қойыңыз. Өзіңізді де тек жақсы жағдайда елестетіңіз. Бақытты, күлкі үйірілген жүзбен тұрыңыз. Бұл әлемдегі жақсылық барлығыңызға да тең жететінін ұғыңыз. Мәтінді мұқият тыңап, сұрақтарға жауап береді. Мәтіннің мақсаты мен аудиториясын анықтайды. Көркемдегіш құралдарды тауып жазады. Өлеңде қанша құрмалас сөйлем барын анықтайды. Салалас құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндіреді. Үлгі: 1. Кеше сенің келбетіңді арман ғып, Боданына бұғауландық басқа елдің. Қимыл-сын бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем 2. Бабалардың басын тігіп бәйгеге, Аналардың жанарына жас бердің! Қимыл- сын бағыныңқы сабақтас. Суреттерге қарап, құрмалас сөйлемге мысалдар жазады. Құрмаласқа тән белгілерді айтып береді. «Терминдер арқылы болжау» әдісімен «ЭКСПО-2017» көрмесіне қатысты мәліметтерді сипаттап, әңгіме құрастырады.		Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандыра ды Жарайсың! Керемет шешім! Ойлы шешім! Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін! Дескриптор Білім алушы -сұрақтарға жауап береді, -мәтіннің мақсатты аудиториясын анықтайды; -көркемдегіш құралдарды теріп жазады; -автордың қолдану мақсатын түсіндіреді. Дескриптор Білім алушы -мәтіннен құрмалас сөйлем түрлерін анықтайды, -жасалу жолдарын түсіндіреді. Дескриптор Білім алушы -суреттер бойынша мысал құрастырады, -құрмаласқа тән белгілерді айтады. Дескриптор Білім алушы - негізді мәліметтерді анықтайды,, -әңгіме құрастырады.	Оқулық 9-сынып «Атамұра» баспасы 2019жыл Қалыптас тырушы бағалауға арналған тапсырма лар жинағы 9-сынып ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ ҚЫЗЫ Оқулық 9-сынып «Атамұра» баспасы 2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 4-сабақ

Бөлім:

3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017

Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

ЭКСПО көрмесі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.2.3.1 мақала, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату;

9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу

Сабақтың мақсаты

Мақала, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырата алады. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін анықтай алады.

Құндылықтарға баулу

• Тәуелсіздік және Отаншылдық

-халықпен/ мемлекетпен бірлікті және өз мемлекетінің дамуы үшін жеке жауапкершілікті түсіну;

-Отанын қорғауға дайын болу, халық пен мемлекеттің егемендігі мен қадір-қасиетін дәлелді түрде қорғай білу.

• Бірлік және Ынтымақ

-ортақ мақсатқа жету үшін басқалармен бірлесіп әрекет ету және өзіне жүктелген міндеттерді жауапкершілікпен орындау

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

8 минут

Сабақтың ортасы

15 минут

10 минут

7 минут

Сабақтың аяқталуы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

1.Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Жунглидағы жаңбыр»

2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

Ойтүрткі

11-тапсырма (оқулықтан)

Берілген сұрақтарға дұрыс жауап беріп, сөзжұмбақты шеш.

Жауаптары:

1) Азат елдің аспаны ашық

2) Адам алаң үшін емес, тәуелсіздік үшін жаралған.

3) Тәуелдінің соры қалың, тәуелсіздің бағы басым.

4) Тәуелсіз елдің ұлы – өжет, қызы - қайратты, халқы – қаһарман.

5) Азат елін сүйген ұл бақытты,

Жаңа жұртын сүйген қыз — бақытты.

6) Өзге елдің сұлтаны болғанша, өз еліңнің ұлтаны бол.

7) Тарихты білмей, болашақты бағдарлау мүмкін емес.

8) Тәуелсіздік туы – асқақ.

9) Ханның да, қараның да рухани өзегі – тәуелсіздік.

4-тапсырма (оқулықтан)

1) Мәтінді мұқият оқып, құрылымы мен рәсімделуін анықта. Мәтін қандай жанрда жазылған? Дәлелде

Схема 1

2)Мәтіннен құрмалас сөйлемдерді тап.

Жеке жұмыс

Берілген құрмалас сөйлемдерді түрлеріне қарай ажыратып жазыңдар.

1.1855 жылы Парижде өткен көрме ауылшаруашылығына ден қойды, шөп кесетін қондырғылар, жанармаймен жұмыс істейтін алғашқы көлік, тіпті сөйлейтін қуыршақ – сол заманда қонақтардың таңдай қаға тамсанатын экспонаттары қатарын құрады. 2. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін 1958 жылы Брюссельде жасалған көрме қайта қалпына келтіру кезеңін құрып, атом дәуіріне қадам басқанын көрсетеді. 3. Батыс жұртына Шығыстың қақпасын айқара ашып, жаңа дәуірге қадам басып, алпауыт елдермен бәсекеге түсе алатынын дәлелдеді. 4. Есік қорғанынан табылған Алтын адам, ежелгі бағалы тастар мен әшекейлер, ұлттық тұрмыстық заттар жарты миллионнан астам адамның назарын аудартып, қызығушылығын тудырды. 5. Ондағы экспозициялар жел, жарық және жылу энергиясын өндіру жолдарын көрсетіп, атмосфераға зиянды заттар бөлмейтін автокөлік түрлері мен биоэнергетика қондырғыларын қонақтар назарына ұсынды. 6. Осы дәлелдерге сүйене отырып, ай аунап, жыл жылжыған сайын еліміз ғана емес, бүкіл әлем тұрақты түрде тоқтаусыз дамудың ең биік үлгісін көрсетті деп нық сеніммен айта аламыз.

Үлгі:

Сабақтас құрмалас сөйлем

Салалас құрмалас сөйлем

Аралас құрмалас сөйлем

Екінші дүниежүзі

лік соғыстан кейін 1958 жылы Брюссельде жасалған көрме қайта қалпына келтіру кезеңін құрып, атом дәуіріне қадам басқанын көрсетеді.

1855 жылы Парижде өткен көрме ауылшаруашылығына ден қойды, шөп кесетін қондырғы

лар, жанармаймен жұмыс істейтін алғашқы көлік, тіпті сөйлейтін қуыршақ – сол заманда қонақтар

дың таңдай қаға тамсана

тын экспонаттары қатарын құрады

12-тапсырма

ЭКСПО-ның мақсаты қандай? Бізге берер пайдасы бар ма? Сұрақтарға жауап бере отырып, ойды әрі қарай өрбіт. Үлгі:Менің ойымша, ЭКСПО үлкен мүмкіндіктер алып келеді. Әлемдік көрменің мақсаты - ...

Үйге тапсырма: 10-тапсырма

Рефлексия

Психологиялық ахуал

«Жунглидағы жаңбыр»
Нұсқау; - Бір - біріңнің соңынан шеңбер жасап тұрыңдар. Жунглида жүрміз деп елестетіңдер. Ауа райы өте тамаша, күн жарқырап, ыстық және қапырық болып тұр. Бір уақытта самал жел соқты, (алдыңда тұрған адамның арқасына жұғысып жеңіл қимылдар жаса).
Жел көтеріліп желкіді ( арқаны қаттырақ басамыз).
Қатты дауыл соқты (қимылдарың күшейіп шеңбер бойында жүргізіледі)
Ұсақ жаңбыр сіркіреді (серіктесіңнің арқасын саусағыңмен басасың)
Кенет нөсер жауын құйды (алақандарыңмен жоғарыдан төмен қимылдар жасаңдар).
Бұршақ жауды (арқаны қаттырақ соғамыз).
Тағы да нөсер жауын жауды.
Ұсақ жаңбыр сіркіреді.
Дауыл соқты.
Жел соқты.
Жел басылып келеді.

Сұрақтарға дұрыс жауап беріп, сөзжұмбақты шешеді.

Мәтінді мұқият оқып, құрылымы мен рәсімделуін анықтайды. Мәтін қандай жанрда жазылғанын дәлелдейді.

Құрылымы:

І. Кіріспе

ХХ ғасыр басындағы Алаш азаматтарының жасаған мүмкіндігі

ІІ. Негізгі бөлім

1.Жаңа мыңжылдықтың табалдырығында қол жеткізген жетістіктер

2.Сарыарқа төріндегі жаңа астана.

3. Қыпшақ хандығының астанасы – Бозоқ.

ІІІ. Қорытынды

Ақмоланы жаңа астана етіп жариялау туралы Жарлық.

Рәсімделуі:

Мәтін 8 азатжолдан тұрады. Мәтіннің кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды бөлімдері бар. Астана жайында тарихи деректер берілген. Сандық мәліметтер, дәйексөздер берілген.

Берілген құрмалас сөйлемдерді түрлеріне қарай ажыратып жазады.

Сұрақтарға жауап беріп, ойды әрі қарай өрбітеді.

Рефлексия жасайды. Бүгінгі сабақта не үйренгендерін, топта қалай жұмыс жасағандарын, қандай білім алғандарын таразылайды.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-мәтіннің құрылымы мен рәсімделуін анықтайды;

-мәтіннің жанрын ажыратады;

-дәлелдер келтіреді.

Дескриптор

Білім алушы

-салалас құрмалас сөйлемдерді анықтайды;

-сабақтас құрмалас сөйлемдерді ажыратады;

-аралас құрмалас сөйлемдерді табады.

Берілген бұлт, ағаш, күн суреттері арқылы бағалау

Рисунок 4

Рисунок 5

Рисунок 6

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 5-сабақ

Бөлім:

3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017

Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Студенттік Универсиада

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу

9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу

Сабақтың мақсаты

Құндылықтарға баулу

• Тәуелсіздік және Отаншылдық

-халықпен/ мемлекетпен бірлікті және өз мемлекетінің дамуы үшін жеке жауапкершілікті түсіну;

-Отанын қорғауға дайын болу, халық пен мемлекеттің егемендігі мен қадір-қасиетін дәлелді түрде қорғай білу.

• Бірлік және Ынтымақ

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

8 минут

5 минут

10 минут

Сабақтың аяқталуы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

1.Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Сиқырлы қобдиша» жаттығуы

2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

Ойтүрткі

1.Тәуелсіз Қазақстанның қандай жетістіктері бар?

2.Еліміз тәуелсіздігін алғалы қандай ірі жобалар болды?

2-тапсырма

Суреттерге қарап, 3-4 сөйлем құра. Универсиада тұмары (талисман) туралы айтып бер.

Тілдік бағдар

Сабақтас құрмалас сөйлем

Сабақтас құрмалас сөйлемнің бағыныңқы сыңарының баяндауышының жасалу жолдары төмендегідей:

1. Бағыныңқының баяндауышы көсемше тұлғалы етістіктен болады. Мысалы: Аудан орталығына қоныс аударғалы, тұрмыстары недәуір түзеліп қалып еді.

2. Бағыныңқының баяндауышы шартты райлы етістік болады. Мысалы: Біреуге жақсылық жасасаң, ол ешқашан жерде қалмайды.

3. Бағыныңқының баяндауышы -ша/ше, -дай/дей жұрнақтары мен жатыс, көмектес септікті есімшеден және -дықтан/діктен қосымшалы есімшеден болады. Мысалы: Жолаушылардың қарасы үзілгенше, қорықшы жота басында қарап тұрды. Баласынын келген бір жапырақ қағаз көңілге демеу болғандай, ана жұмысқа құлшына кірісті. Күн райы бұзылып тұрғандықтан, жас төлдерді өріске шығармады. Таң құланиектеніп ата бергенде, ауыл үстін айқай-шу басып кетті. Жұмысшылар ерте жиналғанымен, жұмыс бірден басталып кетпеді.

4. Есімшеден кейін сайын, соң, бері, шейін, бұрын шылаулары және кезде, шақта, уақытта деген көмекші сөздердің тіркесуі арқылы жасалады. Мысалы: Қыстаудан жайлауға көшкен соң, ауыл-ауыл бір-бірін ерулікке шақырыса бастайды. Отырғандар қопарыла сыртқа шыққан кезде, Қуаныш пен Анар да жеке серуендеуге беттеді.

3-тапсырма

1.Мәтінді мұқият тыңда. «Төрт сөйлем» әдісі арқылы тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыр.

Пікір

Мәтінде көтеріл

ген мәселе бойын

ша өз пікіріңді білдір

Дәлел

Өз пікірің

ді дәлелде

Мысал

Пікірің

ді өмірмен байла

нысты

рып, мысал келтір

Қоры

тынды

Тақы

рып бойын

ша қоры

тынды шығар

2.Салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндір.

Үлгі: Универсиада – дүниежүзілік студенттік спорт ойындары, ол - Халықаралық студенттер спорты федерациясының (FISU) ұйымдастыруымен студенттер арасында өтетін жарыс.

Құрамында екі жай сөйлемнен тұратын, жалғаулықсыз байланысқан салалас құрмалас сөйлем.

5-тапсырма

Берілген құрмалас сөйлемдердің алғашқы сыңары берілген. Мәтіннен екінші сыңарын тауып жазып, сөйлемдердің қалай байланысқанын анықта.

1)Универсиада- дүниежүзілік студенттік спорт ойындары, ...

2)Оның іргетасы 1959жылы Италияның Турин қаласында өткен жазғы Универсиада негізінде қаланды, ...

3) Сол жылы елімізде Студенттер спорты федерациясы құрылып, ...

4) Біздің жасақ жолай кездескен қарсыластарының бәрін жеңіп, ...

ЕББҚ оқушыға тапсырма

6-тапсырма

Ақпараттардың дұрыс не бұрыс екенін анықта

Сөйлем	√	х
Универсиада –дүниежүзілік зейнеткерлер ойыны.
Универсиадаға әлемнің әр еліндегі жоғары оқу орындарында оқитын 17 мен 28 жас аралығындағы студенттер қатыса алады.
АҚШ-та 1908 жылы бірінші мәрте студенттер арасында халықаралық жарыстар өткізген.
Қазақстан универсиадаға 2000 жылдан бері қатысып келеді.

Үйге тапсырма: 4-тапсырма

Рефлексия

«V» - мұғалім сұрады, бірақ жауабым дұрыс болмады.
«W» - мұғалім сұрады, жауабым дұрыс болды.
«| » - өз еркімен шықтым, бірақ жауап дұрыс болмады.
«+» - өз еркімен шықтым, жауабым дұрыс болды.
«0» - жауап бергем жоқ.

Психологиялық ахуал

«Сиқырлы қобдиша» жаттығуы.

«Сиқырлы қобдиша» жаттығуы

Нұсқау:

- қатысушылар шеңбер құрып отырады. Ортада сиқырлы қобдиша тұрады. Сыйлықтар қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер.

тұрады. Сыйлықтар қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер.

Жаттығу шарты:

- қобдишадан әр қатысушы кезекпен бір сыйлықты таңдап алып, ішінде жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Сыйлықтар үлестірілгеннен кейін, шеңбер бойынша өзінің сыйлығын айтады.

Алматыда өтетін 2017 жылғы Дүниежүзілік қысқы универсиаданың тұмары ретінде сұңқар таңдалды. Тұмарды ұсынушылардың пікірінше, сұңқар жылдамдықты, жеңілдікті, күш-қуат пен жеңіске деген құлшынысты бейнелейді. Логотип айқын көрінетін динамикалық пішіні бар сұңқар қанаты түрінде жасалған. Осы символға орай, Алматыдағы Универсиаданың ұранына «Қанатыңды кең серпі!» тіркесі таңдалды.

Мәтінді мұқият тыңдайды. «Төрт сөйлем» әдісі арқылы тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстырады.

Салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндіреді.

Өзіңді тексер

1.Универсиада- дүниежүзілік студенттік спорт ойындары, ол - Халықаралық студенттер спорты федерациясының (FISU) ұйымдастыруымен студенттер арасында өтетін жарыс. Жалғаулықсыз байланысқан салалас құрмалас сөйлем.

2.Оның іргетасы 1959 жылы Италияның Турин қаласында өткен жазғы Универсиада негізінде қаланды, ал 1960 жылы Францияның Шамони қаласында тұңғыш рет қысқы ойындар өткізілді.

Жалғаулықсыз байланысқан салалас құрмалас сөйлем.

3.Сол жылы елімізде Студенттер спорты федерациясы құрылып, біздің спортшыларымыз халықаралық аренада жарыс олына шықты. Бағыныңқының баяндауышы –ып көсемшенің жұрнағы арқылы жасалған сабақтас құрмалас сөйлем.

4. Біздің жасақ жолай кездескен қарсыластарының бәрін жеңіп, ақтық сында Канада құрамасымен бақ сынасты. Бағыныңқының баяндауышы –ып көсемшенің жұрнағы арқылы жасалған сабақтас құрмалас сөйлем.

Мұғалім ұсынған стикерге шартты белгілер арқылы оқушылар өздерінің белсенділігі мен сабақтағы әрекетін бағалайды.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-сөйлем құрайды,

-өз ойын жеткізеді.

Дескриптор

Білім алушы

-тыңдалған мәтіндегі ақпараттарға өз пікірін білдіреді;

-мәтіннен дәлел келтіреді;

-өмірмен байланысты

рып, мысал келтіреді;

-тақырып бойынша қорытынды шығарады.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 6-сабақ

Бөлім:		3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017 Синтаксис
Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :
Күні:
Сынып: 9		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Студенттік Универсиада
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:		9.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; 9.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу;
Сабақтың мақсаты		Оқылым стратегияларын тиімді қолдана алады. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін жаза алады.
Қндылықтарға баулу		• Тәуелсіздік және Отаншылдық -халықпен/ мемлекетпен бірлікті және өз мемлекетінің дамуы үшін жеке жауапкершілікті түсіну; -Отанын қорғауға дайын болу, халық пен мемлекеттің егемендігі мен қадір-қасиетін дәлелді түрде қорғай білу. • Бірлік және Ынтымақ -ортақ мақсатқа жету үшін басқалармен бірлесіп әрекет ету және өзіне жүктелген міндеттерді жауапкершілікпен орындау
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі// уақыты	Педагогтің әрекеті		Білім алушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басталуы 7 минут Сабақтың ортасы 15 минут 10 минут 8 минут Сабақтың соңы 5 минут	Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу. 1.Психологиялық ахуал қалыптастыру «Кім, нені жақсы көреді?» жаттығуы. 2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру; О йтүрткі Студенттік Универсиада 8-тапсырма (оқулықтан) Мәтінді мұқият оқып, «Данышпан үкілер» әдісі арқылы мәтіннің негізгі ойын анықтап, тірек сөздерді ата. 1-топ: 1. Мәтінмен жұмыс істеудің негіздері. Мәтіннен тірек сөздерді теріп, оларды алфавиттік ретте жаз. 2. Маңызды өмірлік даналық. Мәтіннің негізгі ойын бір сөйлеммен білдір. 2-топ: 3. Таныс және таныс емес. Мәтіннен сізге алдында таныс болған және мүлдем таныс емес ақпаратты тап. 4. Иллюстрациялық бейнелеу. Мәтіннің негізгі ойын сурет, сызба, карикатура т.б. арқылы бейнелеп көр. 3-топ: 5. Үлгі боларлық қорытынды. Оқыған мәтіннен келешекте қажет болатын маңызды қорытынды шығаруға бола ма? 6. Талқылауға арналған маңызды тақырыптар. Сыныпта талқылауға тұрарлықтай, ерекше көңіл бөлуге болатын ойларды, пікірлерді табыңдар Тапсырма 3-тапсырмадағы мәтінді қайта оқы. Автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы мәтінді ықшамда. Үлгі: Универсиада- әлемдік студенттік спорт ойындары. Бұл жарысқа дүниежүзіндегі жоғары оқу орындарында білім алатын 17 мен 28 жас аралығындағы студенттер мен магистранттар мен докторанттар қатысады. Студенттік спорт ойындары Олимпиададан кейінгі ірі әлемдік деңгейдегі шара болып есептеледі. Алғаш рет 1959 жылы Италияның Турин қаласында жазғы ойындар, 1960 жылы Францияның Шамони қаласында қысқы Универсиада болып өтті. 1919 жылы тұңғыш рет Студенттер конфедерациясы құрылды. Жалпы студенттік ойындардың тарихы АҚШ-та өткен студенттер арасындағы дүниежүзілік спорттық жарыстармен байланысты. Варшавада және Римде студенттер арасында әлем чемпионаттары өткізілді. Қазақстанның студенттері Универсиадаға 1993 жылдан бері қатыстып келеді. 7-тапсырма Кестеде берілген әріптерден мәтінге қатысты тірек сөздерді тауып жаз. Универсиада, қысқы спорт ойындары, студенттер, олимпиада, оқу орындары т.б Үйге тапсырма: 9-тапсырма Баспасөз беттерінен универсиада тақырыбына қатысты мақала таңдап, мазмұнын түйіндеп, тезис жаз. Тезис дайындауға қойылатын талаптар: -мәтіннің негізгі идеясын жеткізуі, -маңызды ойлардың түгел қамтылуы Рефлексия. Шығу парағы 1.Бүгінгі сабақ тақырыбы бойынша не үйрендің? 2.Сен үшін тақырыптардың құнды жақтары қандай болды? 3.Өзіңнің және сыныптастарыңның топ ішіндегі белсенділігіне көңілің тола ма? 4.Осы тақырып бойынша тағы не білгің келеді?		Психологиялық ахуал «Сиқырлы қобдиша» жаттығуы. «Кім, нені жақсы көреді?» жаттығуы. Барлығы орындықтарға отырады. Кім, нені жақсы көреді солар орындарынан тұрады. Мысалы: Кім балмұздақты жақсы көреді, сол орнынан тұрсын…Кім өзін батырмын деп есептейді?… Кім сары түсті жақсы көреді?… Кім көп тамақ жегенді жақсы көреді?… Кім айнаға қарағанды жақсы көреді? т. б. сұрақтар қоюға болады. Өзіңді тексер 1.Тірек сөздер: Алматы, жастар, қонақтар, медаль, олимпиада, рекорд, студент, спорт сайыстары, Универсиада, шара. 2. Мәтіннің негізгі ойы: Алматы қаласында өткен Универсиаданың еліміз үшін маңызын жеткізу 5. Алматыда өткен студенттік олимпиаданың келешекте де жастар үшін спорт саласында жетістіктерге жетуге ұмтылдыратыны, жетелейтіні айқын. Осындай үлкен шараларды өткізу арқылы әлем алдында еліміздің беделі асқақтайтыны сөзсіз. Тыңдалым мәтіні бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазады. Кестеде берілген әріптерден мәтінге қатысты тірек сөздерді тауып жазады. «Шығу парағы» бойынша сұрақтарға жауап береді. Рефлексия жасайды.		Ауызша мадақтау Жарайсың! Керемет шешім! Ойлы шешім! Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін! Дескриптор Білім алушы -мәтіннің негізі идеясын анықтайды; -мәтін бөліктеріне сәйкес тірек сөздерді теріп жазады; Дескриптор Білім алушы - негізгі ақпараттарды табады; -қосымша ақпараттарды сызып тастайды; -бірнеше жай сөйлемді бір құрмалас сөйлемге немесе құрмалас сөйлемдерді жай сөйлемдерге айналдырады; -сөздерді синонимдер мен алмастырады; -мәтіндегі негізгі ойды ықшамдайды. Дескриптор Білім алушы -әріптерді негізге алады, -тірек сөздерді анықтайды.	Оқулық 9-сынып «Атамұра» баспасы 2019жыл Қалыптас тырушы бағалауға арналған тапсырма лар жинағы 9-сынып ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ ҚЫЗЫ Оқулық 9-сынып «Атамұра» баспасы 2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 7-сабақ

Бөлім:

3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017

Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Нәтиже сабақ. Бөлім бойынша жиынтық бағалау-1

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.2.3.1 мақала, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату;

9.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау

Сабақтың мақсаты

Мақаланың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырата алады. Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөледі, ойын дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізе алады, редакциялай алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

-қаржылық, материалдық және уақыт ресурстарын ұтымды және ұқыпты қолдану;

-тапсырманы жоспарланған мерзімге сәйкес уақытылы және сапалы орындау.

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

10 минут

Сабақтың ортасы

25 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

Психологиялық ахуал

«Сантики, Фантики, Лимпопо».

2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

1-тапсырма (оқулықтан)

Мәтінді мұқият оқы. Құрылымы мен рәсімделуін анықта. Мәтін қандай жанрда жазылған?

Схема 2

«Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты

9.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу;

Бағалау критерийі Мәтін ақпаратын өмірлік мәселелермен байланыстрады.

Ойлау дағдыларының

деңгейі Қолдану

Орындау уақыты 20 минут

1-тапсырма

1.Мәтінді мұқият тыңда.

Тәуелсіз Қазақстанның жеті жетістігі

Ширек ғасырдан астам уақыт әлемдік тарих үшін қас-қағым сәт! Биыл бір ғана «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесін өткізу арқылы егемен Қазақстан өзінің есімін жаһандық жылнамаға жазды. Осының бәрі Қазақстанның мемлекеттілігінің негізін қалап, туған халқын баянды тәуелсіздікке жетелеген Тұңғыш Президентіміз, Ұлт көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың өміршең идеялары мен баянды бастамаларының жемісі.

Елімізді әлем таныған шақта сан түрлі жетістіктеріміз де жетерлік. Солардың бірегейі – «Астана ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі.

10 маусым – 10 қыркүйек аралығында жаһан жұрты Еуразияның кіндігіндегі Қазақ Елінің бас қаласына көз тікті. Тәуелсіздігінің 27 жылдығына аяқ басқанда еліміз халықаралық деңгейдегі аса ауқымды, жауапты шараны зор абыроймен өткізді. Қуанарлығы сол, 155 мемлекет, 22 халықаралық ұйымның қатысуымен өткен көрмеден 4 миллионға жуық адам ұмытылмас әсер алып қайтты.

1.«Астана ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесіне саяхат» тақырыбында естеліктеріңмен бөліс. Қандай сәттер есте ерекше қалды?

2.«Астана ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі – тәуелсіз Қазақстанның мақтанарлық жетістіктерінің бірі. Өз тарапыңнан мәтін тақырыбына орай Тәуелсіз Қазақстанның жеті жетістігін ойластыр.

2.Мәтінді мұқият оқып, абзацтар мен бөліктерге бөл. Мәтін құрылымына сай келмейтін ақпараттар мен идеяларды алып таста. Логикалық түзетулер енгізіп, редакцияла.

Қазақстан жас мемлекет, ол күнделікті дамып келеді, бұл халықаралық деңгейде іс-шаралар өткізуге мүмкіндік береді. Қазақстан 1997 жылдан бері Халықаралық көрмелер бюросының (ХКБ) мүшесі болып табылады. Ел EXPO-ға 2005 жылдан бері (EXPO-2005 (Айчи) қатысады, EXPO-2008 (Сарагоса), EXPO-2010 (Шанхай). Сарагоста өткен EXPO-2008 қорытындылары бойынша «С» санаты бойынша қатысқан 140 қатысушы елдің ішінде Қазақстан павильоны сыртқы және ішкі ресімдеу критерийлері бойынша үшінші орынға ие болады.

«ЕХРО» – дүниежүзілік көрмелер, онда дүниежүзінің елдері өздерінің ғылымдағы, техникадағы, мәдениеттегі және өнердегі жетістіктерін көрсетеді.

«ЕХРО»-ға қатысу туралы шешім үкіметтер тарапында қабылданады, ал оған қатысушылардың саны 195 құрайды. «ЕХРО»-ға қатысушылар саны 40–45 млн адамды құрайды.

Халықаралық Көрмелер Бюросы Париж қаласында 1928 жылғы 22 қарашада қол қойылған Халықаралық көрмелер Конвенциясының басшылығы мен өтінімдерін қамтамасыз ету үшін құрылды. Қатысушы елдердің Үкіметтері оның мүшелері болып табылады.

ХКБ штаб-пәтері Париж қаласында орналасқан.

Бюро Бас Ассамблеядан, Президенттен, Атқарушы Комитеттен, мамандандырылған комитеттерден (Париж қаласында 1928 жылғы 22 қарашада қол қойылған Халықаралық көрмелерге қатысты Конвенцияның 25-бабы) тұрады.

152-Бас Ассамблеяда құпия дауыс беру нәтижесінде Қазақстанның Астанасы мейлінше көп дауыс жинап, Бельгияның Льеж қаласын жеңіп, ««ЕХРО» -2017» өткізу орны болып анықталды.

Осындай ауқымға және деңгейге ие «ЕХРО» секілді іс-шара біздің елімізде бірінші рет өткізіліп отыр. Астанада дүниежүзілік көрме өткізу – Қазақстан үшін үлкен мәртебе болып табылады. ЕХРО» 2017 бюджеті 2013 жылдың соңында анықталады. Алайда қазір осы іс шара үшін қандай объектілер салынатыны белгілі.

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтін ақпаратын өмірлік мәселелермен байланысты рады.	1	көрмеге саяхаттан естеліктер жазады	1
		әсермен бөліседі	1
	2	жеті жетістік көрсетеді 1-жетістік 2-жетістік 3-жетістік 4-жетістік 5-жетістік 6-жетстік 7-жетістік	1 1 1 1 1 1 1
мәтінді абзацтар мен бөліктерге бөледі, ойын дұрыс жүйелейді, логикалық түзетулер енгізіп, редакциялай ды		мәтінді құрылымына сай бөліктерге бөледі	1 1 1
		логикалық түзетулер енгізеді, редакциялай ды	1
Барлығы			13

Рефлексия

«Ақылды үкілер»

Сабақты түсіндім,

әлі де үйренерім көп.

Мен бәрін түсіндім,

Сабақ өте қызықты болды.

Сабақ қызықсыз өтті,

ешнәрсе түсінбедім.

Психологиялық ахуал

«Сантики, Фантики, Лимпопо».
Барлығы шеңбер бойымен тұрып, бір баланы таңдайды да бөлменің сыртына шығарады. Шеңбердегі балалардың ішінен бір баланы жүргізуші етіп сайлайды, ол шенбердегі балаларға қозғалыстарды көрсетіп тұрады. Барлық ойыншылар жүргізушінің артынан көрсеткен қимылдарды қайталау керек. Қимылдарды қайталаған кезде жүргізушіге қарамай, білтіртпей жасау керек. Шеңбердегі балалар шапалақ ұрып, «САНТИКИ, ФАНТИКИ, ЛИМПОПО» деп айтып ойынды бастайды. Бөлме сыртында тұрған бала ойыншылардың дауыстарын естіп, бөлмеге кіреді де шеңбердің ортасына тұрып, кім жүргізуші екенін табу керек. Егер жүргізушіні тапса, жүргізуші есіктің сыртына шығады. Ойын сол ретімен жалғасып отырады.

Мәтінді мұқият оқиды Құрылымы мен рәсімделуін анықтайды. Мәтіннің қандай жанрда жазылғанын ажыратады.

«Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын орындайды.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-мәтіннің негізі идеясын анықтайды;

-мәтін бөліктеріне сәйкес тірек сөздерді теріп жазады;

Жеке жұмысты бағалау

Алшы – асықтың иірілгенде тегіс табаны жерге тиіп, тұрық түсуі. Ойын кезінде оған бірінші дәрежелі мән беріледі.

(9-10 балл)

Тәйке (тауа) – асықтың иіріленде шұңқырлау табаны жерге тиіп, тұрық түсуі. Ол екінші дәрежелі мәнге ие. (7-8 балл)

Бүге (бүк) – асықтың иірілгенде дөңес жоны үстіне қарап, етпетінен жатық түсуі. Ол үшінші дәрежелі мәнге ие. (4-6 балл)

Шіге (шік) – асықтың иірілгенде шұңқыр құрсақ жағы үстіне қарап, шалқасынан жатық түсуі. Ол төртінші дәрежелі мәнге ие. (1-4 балл)

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ___________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 8-сабақ

Бөлім:

4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Адам құқығы мен бостандығы – мемлекеттің негізгі тірегі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру;

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Сабақтың мақсаты

Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беріп, түпнұсқамен салыстыра алады. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажыратып, түрлендіре алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

5 минут

10 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

1.Психологиялық ахуал қалыптастыру

2.Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

Ойтүрткі

1.Адам құқығы дегенді қалай түсінесің?

2.Бостандық ұғымы нені білдіреді?

3.Құқық және бостандық ұғымдарының арасында қандай байланыс бар?

4.Олардың адам өміріндегі маңызы қандай?

5. «Адам құқықтары жалпыға ортақ» деген ойға өз пікіңді білдір.

1-тапсырма

Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап бер. Түпнұсқа мәтінмен салыстыр.

Сұрақтар	Не туралы сөз болады? (не болды?	Шынды ғында не айтылды (не болды?)

1.Кенжебек пен Самат неге шекісіп қалды?

2.Екеуінің келіспеуіне кім кінәлі?

3.Оқиға соңы қалай аяқталды?

4. «Мықтылық күшпен өлшенбеуі керек, біліммен өлшенуі керек!»,-деген пікірді кім айтты? Бұл сөздің мәнін қалай түсіндіресің?

Тыңдалым мәтіні

Адам құқықтары- адамның өз мүдделерін заң шеңберінде жүзеге асыру мүмкіндігі. Адам құқылары табиғи және әлеуметтік болып екіге бөлінеді. Табиғи құқықтар дегеніміз – адамның тіршілік етуінен туындайтын (мысалы, өмір сүру, еркіндікке жету, жеке басына тиіспеушілік т.б) құқылары. Әлеуметтік құқылар адамның мемлекетпен өзара әрекеті барысында пайда болады (мысалы, білім алуға, еңбек етуге, бақуатты өмір сүруге, азаматтық алуға, сот әділдігіне жүгінуге, еркін жүріп-тұруға, мүліктерді иеленуге). Адам құқықтарының қағидалары ұлттық деңгейде Конституцияда (Қазақстан Республикасының Конституциясы, 10-39-баптар) және заң актілерінде (мысалы, Азаматтық Кодексте, Қылмыстық Кодексте, жарлықтарда, арнаулы заңдарда) қарастырылады. Адам құқықтарының жекелеген аспектілері халықаралық конвенцияларда көрініс тапқан. Олар адамның нақты құқыларын немесе кешенді құқыларын қорғауға: нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрәін жоюға, адамды кепілдікте ұстауға қарсы күресуге, жәбірлеп, қинауға тыйым салуға бағытталған.

Тілдік бағдар

Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері

Құрамындағы жай сөйлемдерінің баяндауыштары тиянақты болып, өзара тең дәрежеде байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі салалас құрмалас деп аталады. Мысалы: Сақадай сайланған қырық жігіт маңдайды батысқа қойды да, төскейді үзеңгіге ала жүріп кетті.

Салаластың құрамындағы бірінші жай сөйлемнің баяндауышы – қойды екінші жай сөйлемнің баяндауышы жүріп кетті сияқты тиянақты, сондықтан олар тең дәрежеде (салаласа) байланысып тұр.

Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер өзара екі түрлі жолмен байланысады:

1) Іргелес тұрып, ұласпалы интонация арқылы байланысады. Мысалы: Жалпақ балуан оқ бойы алда отырды, астындағы сары қасқа ат киіктей орғып келеді.

2) Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер жалғаулық шылаулар арқылы байланысады. Салалас құрмалас сөйлемдерді байланыстыратын жалғаулық шылаулар: 1) да, де, та, те әрі және деген ыңғайлас мәнді жалғаулық шылаулар арқылы; 2) бірақ, алайда, дегенмен, сонда да, әйтсе де деген қарсылық мәнді жалғаулық шылаулар арқылы; 3) өйткені, себебі, сондықтан, сол себепті, неге десеңіз деген себеп-салдар мәнді

жалғаулық шылаулар арқылы; 4) не, немесе, я, яки, не (я) болмаса, болмаса, әлде деген талғаулық мәнді жалғаулық шылаулар арқылы; 5) кейде, бірде, біресе деген кезектес мәнді жалғаулық шылаулар арқылы. Құрамындағы жай сөйлемдерінің мағыналық қарым-қатынасына қарай салалас құрмалас сөйлем алты түрге бөлінеді: 1) ыңғайлас салалас, 2) себеп-салдар салалас; 3) қарсылықты салалас, 4) кезектес салалас, 5) түсіндірмелі салалас; 6) талғаулы салалас.

5-тапсырма

Мәтіннен жалғаулықты және жалғаулықсыз құрмалас сөйлем түрлеріне қарай ажырат.

Жалғаулықты құрмалас сөйлемдер	Жалғаулықсыз құрмалас сөйлемдер

ЕББҚ оқушыға тапсырма

Берілген сөйлемдерді жалғаулықты және жалғаулықсыз құрмалас сөйлем түрлеріне қарай ажырат.

1.Көмекші жігіт қойларды ерте айдап әкеліпті, себебі күннің арты бұзылып келе жатқанын байқайды.

2.Атаның баласы болма, – адамның баласы бол.

3.Ауырғанда жаным көзіме көрініп барады, бірақ анамды қинағым келмейді.

4.Ернеудің бір айналма тұсында із екі айырылды: бірі ернеуді бойлап ілгері кетті, екіншісі төмен қарай түскен.

5. Бұл жолы құрбысымен не ит жығыс түседі, не болмаса оны жеңуге тырысады.

10-тапсырма

Жұптық жұмыс

Ойлан, жұптас, талқыла! «Адам құқығы - адамзаттың басты игілігі» деген тақырыпта ой бөлісіңдер.

Ойбөліске қойылатын талаптар:

-тақырыптан ауытқымау;

-берілген уақыттан асырмау:

-сөз әдебін сақтау;

-тіл сауаттылығы;

Өзіндік ойы мен көзқарастарын жүйелі түрде жеткізу.

Ойтаразы

Бас бармақ - басты мәселе. Бүгінгі сабақта ең құнды мәселе не болды?

Балаң үйрек- бірлесу. Мен топта / жұпта қалай жұмыс жасадым? Кімге көмек бердім?

Ортан терек – ойлану. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым?

Шылдыр шүмек- шынайылық. Сабақ маған ұнады ма? Неліктен?

Кішкене бөбек – көңіл күй ахуалы. Мен өзімді сабақта қалай сезіндім?

Психологиялық ахуал

«Сиқырлы қобдиша» жаттығуы.

Допты бір-біріне әртүрлі тәсілмен беру жолдары арқылы тапқырлық танытады.

Сұрақтарға жауап береді.

Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап береді. Түпнұсқа мәтінмен салыстырады.

Берілген сөйлемдерді жалғаулықты және жалғаулықсыз құрмалас сөйлем түрлеріне қарай ажыратады.

1. Жалғаулықты құрмалас сөйлем.

2. Жалғаулықсыз құрмалас сөйлем

3. Жалғаулықты құрмалас сөйлем.

4. Жалғаулықсыз құрмалас сөйлем

5. Жалғаулықты құрмалас сөйлем

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-сұрақтарға болжамын көрсетеді;

-түпнұсқамен салыстырады

Жетон арқылы бағалау

Дескриптор

Білім алушы

-жалғаулықты құрмалас сөйлемдерді анықтайды,

-жалғаулықсыз құрмалас сөйлем түрлерін анықтайды.

Дескриптор

Білім алушы

-тақырыпқа қатысты ой өрбітеді,

-ойбөліске қатысты талаптарды орындайды:

-тақырыптан ауытқымайды,

-берілген уақытты пайдаланады,

-сөз әдебін сақтайды,

-сауатты түрде өз ойын білдіреді,

-өз көзқарасын жүйелі түрде жеткізеді.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДАҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін:_________________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 9-сабақ

Бөлім:

4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Адам құқығы мен бостандығы – мемлекеттің негізгі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.2.5.1 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Сабақтың мақсаты

Мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыра алады. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

13 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Сәлемдесу

2.Сергіту сәті

«Мен ешқашан...»

Оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийлері айтылады.

Қызығушылықты ояту

1.«Адам құқығы – адамзаттың басты игілігі» дегенді қалай түсінесің?

2.Құқық пен бостандыққа байланысты қандай мақал-мәтел білесіңдер?

8- тапсырма

Мәтінді түсініп оқыңыз. Төменде берілген тірек сөздерді қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастырыңыз.

Мәтінде көтерілген мәселе	Сұрақ
... қалай ойлайсыз?
Неліктен ... мәселе орын алды?
... келісесіз бе? Сіз бұған қалай қарайсыз?

9-тапсырма

Мәтіндегі адам құқығына қатысты термин сөздерді тауып жазып, мағынасын анықта. Оларға сүйеніп, түсінгеніңді айт.

Ыңғайлас салаластың құрамындағы жай сөйлемдердің бірінде айтылған ой мен екіншісіндегі ой мезгілдес, бағыттас, ыңғайлас мәнде айтылады. Мысалы: Төлеутай әскерге кетті де, содан қайтып оралмады. Ыңғайлас салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер да, де, та, те, және, әрі деген ыңғайлас мәнді жалғаулық шылаулар арқылы байланысса, жалғаулықты ыңғайлас салалас деп аталады. Мысалы: Жанай балуан қайратты әрі үнемі қол бастайтын болат жүректі адам еді. Өзі ешкімге соқтықпайды және ит баласына жібімейді. Бір мезгілде қу шөмшектер дыбысы келді де, бірдеме қасына тасырлатып жетіп келді.

Ыңғайлас салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір мезгілде қатар болатын не болған істі білдіріп, баяндауыштары бір шақта айтылса, жалғаулықсыз ыңғайлас салалас деп аталады. Мысалы: Ертеңіне жат иістер шықты, алыстан әлдеқандай дабырлаған дауыстар естілді.Бір күні ауданнан қос ат жеккен шана келді, Мыңбұлақтың сақшысындай болып тұрған Байшынарға қарай беттеді.

Әрі шылауы ыңғайлас салаластың әрқайсысымен қайталанып келгенде, жай сөйлемдердің арасына үтір қойылады. Мысалы: Әншінің әрі дауысы да жағымды, әрі әні де сазды екен. Ал қайталанбай бір-ақ рет келсе, жай сөйлемдердің арасына үтір қойылмайды. Мысалы: Құрылыс жұмысы басталды әрі құрылысшыларды орналастыру керек.

Және жалғаулық шылауымен байланысқан ыңғайлас салаластардың арасына үтір қойылмайды. Мен өзімді-өзім ұмыттым және көңілім шалықтап әлдеқайда алып-ұшып кеткен сияқты.

13-тапсырма

Тұлғалардың құқық және бостандық туралы айтқан пікірлері мен ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемдерді қатыстыра отырып, мәтін құра.

ЕББҚ оқушыға тапсырма

Суреттерге қарап, тақырыпқа қатысты 4-5 сөйлем құра. Ішінде салалас құрмалас сөйлем болуын ескер.

Рефлексия. «Борт журналымен» жұмыс

Әр оқушы жеке-жеке жұмыс жасайды, үйрену нәтижелерін сараптап ой елегінен өткізеді. Бірнеше оқушының жауабы тыңдалады.

Тақырып бойынша бұрыннан не білемін?	Тақырып бойынша бүгін не білдім? -мәтіннен; -сабақтан; -сыныптасымнан; -мұғалімнен.

Психологиялық ахуал

Мақал-мәтелдер:

1.Әр елдің заңы баска, иттері қарақасқа.

2.Әділ заң — аспан тірегі.

3. Әділ бектің заңы жоғары.

4. Әділдік пен ізгілік,
Қарсы алады жүз күліп.

5. Әділдікке жығылмайтын адам жоқ. т.б

6. Заңның құрығы ұзын т.б

Қойылған сұрақтарға жауап береді.

Берілген тірек сөздерді қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастырады.

Мәтіндегі адам құқығына қатысты термин сөздерді тауып жазады. Мағынасын анықтайды. Оларға сүйеніп, түсінгенін айтады.

Конституция, Ата Заң - (латынның лат. constitutio — яғни «құрылым» сөзінен шыққан) — Мемлекеттің негізгі заңы, елдегі барлық басқа заңдарға қатысты жоғары заңды күшке ие заң немесе заңдар тобы.

Құқық- (ағылш. 1. law (наука); 2. right) – мемлекет орнатқан және оның күшімен қорғалатын, жалпыға бірдей қоғамдық қатынастарды реттейтін тәртіп ережелерінің ( нормалардың ) жиынтығы.

Жарлық - моңғол сөзі, хандарының қол астындағы зайырлы және рухани билікке ие тұлғаларға берілген жазбаша бұйрығы немесе ерекше хаты.

Демократия – сөзі (гр. demos – халық және гр. kratos – билік) деген сөздерінен шыққан, яғни “халық билігі” деген мағынаны білдіреді.

Тұлғалардың құқық және бостандық туралы айтқан пікірлері мен ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемдерді қатыстыра отырып, мәтін құрайды.

Суреттерге қарап салалас құрмалас сөйлемдер құрайды.

Рефлексия жасайды.. Бүгінгі сабақта не үйренгендерін, топта қалай жұмыс жасағандарын, қандай білім алғандарын таразылайды.

Оқушылар өз сыныптастары-

ның тақырыпқа қатысты айтқан ойларына «шапалақ» әдісі арқылы қолдау білдіреді.

Дескриптор

Білім алушы

-көтерілген

мәселені

анықтайды,

-тірек сөздерді қолданады,

-оқырманның қарым-қатынасын анықтауға

арналған сұрақтар құрастырады.

Дескриптор

Білім алушы

-мәтіннен термин сөздерді анықтайды,

-мағынасын түсіндіреді.

Дескриптор

Білім алушы

-тақырыпқа қатысты мәтін құрады,

-құрылымын сақтады,

-сауатты жазады.

Дескриптор

Білім алушы

-тақырыпқа қатысты сөйлем құрайды,

-салалас құрмалас сөйлемдерді анықтайды.

Бағалау

«Отшашу» әдісі

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптастырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ______________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 10-сабақ.

Бөлім:

4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Адам құқығы – мемлекеттің басты қуаты

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.1.5.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту;

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Сабақтың мақсаты

Мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіріп, сыни тұрғыдан баға бере алады; Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

8 минут

10 минут

5 минут

10 минут

7 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа қатысуын түгендеу.

2.Психологиялық ахуал

«Көңіл күйді анықтау» тренингі
Оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийлері айтылады.

Ойтүрткі

1.Адам өз құқығын қорғауы үшін, нені білуі керек?

2.Адам құқығы мен бостандығы туралы қандай мемлекеттік құжаттарда айтылған?

3.Адамның құқығы мен бостандығы туралы не кепілдік береді деп ойлайсың?

4.Сен өз құқығыңды қорғай білесің бе?

2- тапсырма

Мәтінді мұқият тыңдап, негізгі ойды анықта. Сұрақтарға жауап бер.

1.Мәтінге қандай тақырып қояр едің?

2.Адам құқығына тән қандай белгілер бар?

3.Мемлекет адам құқығын сақтау үшін қандай міндеттерді орындауы тиіс?

Тыңдалым мәтіні:

Адам және азамат құқығын қарастыру алдында «адам», «жеке адам», «азамат» санаттарының арақатынасын білу маңызды. «Адам» құқығы табиғи тұрпатта, яғни арнайы физиологиялық қасиеттерді бойына сіңірген тіршілік әлемінің өкілі ретінде. "Жеке адам" ұғымы адамды әлеуметтік тұрғыда сипаттайды, яғни қоғамда өзінің рөлі мен орнын және оның алдындағы жауапкершілігін сезінуі (мүмкін болған жағдайлар, егерде адам әр түрлі объективті және субъективті себептерге байланысты жеке адам бойында болатын касиеттерді иемденбесе, мысалы, психикалық аурудың салдарынан сот оны әрекет қабілеттілігі жоқ деп таныса). "Азамат" ұғымы адамды заңды тұрғыда сипаттайды, яғни адамның нақты бір мемлекетпен тұрақты құқықтық байланыстылығын қарастырады. Адам құқығы — адамның муддесін қанағаттандыруга бағытталған, заңмен қоргалатын демократиялық құндылық. Адам құқығына мынадай белгілер тән:

олар қоғамда өмір жағдайының үнемі өзгеріп отыруына байланысты, адамның табиғи және әлеуметтік мәнділігі негізінде туындайды және дамиды;
объктивті түрде қалыптасады және мемлекеттің мойындауына тәуелді емес;
туғанынан беріледі;
табиғи (су, жер, ауа, т.б. сияқты) қажеттілік болып табылады, ажыратылмас сипатта болады;
тікелей әрекетті болып табылады;
ең жоғары әлеуметтік құндылық болып танылады;
құқықтың кажетті бөлігі ретінде адамның өмір сүруінің нақты бір түрпатын білдіреді;
жеке адамның өз калауынша әрекет жасауына мүмкіндік жасайтын, сейтіп нақты бір игіліктер алуын қамтамасыз ететін адамдар мен мемлекеттің арасындағы қарым-қатынастарды тұжырымдайтын кағидаттар мен нормаларды білдіреді;
оларды мойындау, сақтау және корғау — мемлекеттің міндеті.

Адамның өмір сүруі мен лайықты өмір кешу құқығын жүзеге асыру үшін оның дүниеге келуі ғана жеткілікті. Ал басқаша құқықтарын жүзеге асыру үшін адамда азамат, жеке адам қасиеттері болуы шарт. Адамның құқы мен бостандығы табиғи және ажыратылмас болып табылады, туғаннан бастап беріледі жөне жоғары құндылық болып табылады. Мемлекеттің міндеті — адам құқықтарын сақтау, қорғау және мойындау. Мемлекет өзінің азаматтарына жеке адамның қажеттілігіне сәйкес келетін құқық пен бостандықтарды (өмірінің қауіпсіздігі, адамның бостандығы мен ар ожданы, өзінің жеке ерекшелігін сақтау және дамыту) қамтамасыз етуге міндетті.

Тілдік бағдар

Қарсылықты салалас

Қарсылықты салаластың құрамындағы жай сөйлемдердің біріндегі іс-оқиға екіншісіндегі іс-оқиғаға қарама-қарсы болады. Қарсылықты салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бірақ, алайда, дегенмен, сонда да, әйтсе де деген шылаулар арқылы байланысса, жалғаулықты қарсылықты салалас деп аталады. Мысалы: Ауырғанда жаным көзіме көрініп барады, бірақ анамды қинағым келмейді. Жалғаулықты салалас құрмаластардың арасына үтір қойылады.

Қарсылықты салалас құрмалас сөйлем жалғаулық шылаусыз іргелес тұрып байланысса, жалғаулықсыз қарсылықты салалас деп аталады. Мысалы: Балықшылар ауды бірнеше рет салды, – балдырдан басқа ештеме ілінбеді. Жалғаулықсыз қарсылықты салалас сөйлемнің баяндауыштары көбіне антоним сөздерден және болымды-болымсыз формадағы сөздерден жасалады. Мысалы: Атаның баласы болма, – адамның баласы бол. Жалғаулықсыз қарсылықты салаластың аражігі үтір мен сызықша арқылы ажыратылады. Мысалы: Көктем шықты, – ауада суық ызғар бар.

8-тапсырма (ЕББҚ оқушыға)

Бірақ, дегенмен, алайда, әйтсе де жалғаулықтарын қолданып, қарсылықты салалас құрмалас сөйлем құра.

12-тапсырма

Берілген жай сөйлемдерді бірақ, дегенмен, алайда, әйтсе де жалғаулықты шылаулар арқылы қарсылықты салалас құрмалас сөйлемге айналдырып жаз.

7-тапсырма

«Адам құқығы – мемлекеттің басты қуаты» тақырыбы аясында өз пікіріңді «ПОПС» формуласы бойынша тұжырымдап жаз. Пікіріңде қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді қолдан.

1-сөйлем: «Менің ойымша, ...».

2-сөйлем: «Себебі мен оны былай түсіндіремін...».

3-сөйлем: «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын: ...».

Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мынадай қорытындыға келдім: ...»

Рефлексия. «Борт журналымен» жұмыс

Тақырып бойынша бұрыннан не білемін?	Тақырып бойынша бүгін не білдім? -мәтіннен; -сабақтан; -сыныптасымнан; -мұғалімнен.

Психологиялық ахуал

«Көңіл күйді анықтау» тренингінің негізінде сабақ басында оқушыларға А4 парағы мен маркерлер таратады. Оқушылар параққа маркермен өзінің көңіл күйін сипаттайтын сурет (смайлик) (күліп немесе езу тартып тұрған, қабағы түюлі, бейтарап, т.б.) салады.

Қойылған сұрақтарға жауап береді.

Бірақ, дегенмен, алайда, әйтсе де жалғаулықтарын қолданып, қарсылықты салалас құрмалас сөйлем құрайды.

Берілген жай сөйлемдерді бірақ, дегенмен, алайда, әйтсе де жалғаулықты шылаулар арқылы қарсылықты салалас құрмалас сөйлемге айналдырып жазады.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-негізгі

анықтайды,

-өз көзқарасын білдіреді,

-сұрақтарға

жауап береді.

Дескриптор

Білім алушы

-қарсылықты жалғаулықты шылауларды қолданады,

-қарсылықты салалас сөйлем құрайды,

-жай сөйлемдерді қарсылықты салаласқа айналдырады.

Дескриптор

Білім алушы

-өз ойын білдіреді,

-себебін түсіндіреді,

-мысалдармен дәлелдейді,

-қорытынды жасайды.

Бағалау

ҚБ Екі жұлдыз, бір ұсыныс

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптастырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Сыйлықтар

үлестірілгеннен кейін, шеңбер бойынша өзінің сыйлығын айтады.

Бекітемін: ______________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 11-сабақ.

Бөлім:

4 – бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Адам құқығы – мемлекеттің басты қуаты

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.2.4.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау;

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Сабақтың мақсаты

Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау жасай алады. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата алады.

Қндылықтарға баулу

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

13 минут

10 минут

Рефлексия

5 минут

1.Сәлемдесу

Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Жүректі тазарту»

Оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийлері айтылады.

Үй тапсырмасын тексеру

5- тапсырма(оқулықтан)

Мәтінді мұқият оқып, негізгі ойды анықта.

Тыңдалым мәтіні мен оқылым мәтіндеріндің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау жаса. Мәтіндегі қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді тап.

Екі мәтіннің ұқсастықтары
Тақырыбы
Қызметі
Тілдік ерекшеліктері
1-мәтін	2-мәтін
Мәтіндердің тақырыбы

Мәтіндердің қызметі

Мәтіндердің құрылымы

Мәтіндердің тілдік ерекшеліктері

9-тапсырма(оқулықтан)

«Адам құқығы-басты құндылық» тақырыбында пікір алмасыңдар.

Пікір алмасуға қоятын талаптар:

-тақырыптан ауытқымау;

-дерек пен дәлелдерді ұтымды пайдалану;

-көркемдегіш құралдарды орынды қолдану;

-әдеби тіл нормаларын сақтау;

Өзіндік ойы мен көзқарастарын жүйелі түрде жеткізу.

10-тапсырма

Мәтінді оқып, мазмұны бойынша салалас құрмалас сөйлем түрінде

3 сұрақ жаз.

ЕББҚ оқушыға тапсырма

14-тапсырма

Төмендегі анықтамаларға назар аудар. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, сөйлемдерді толықтырып жаз.

1)Саяси құқықтар – елдің ... және саяси өміріне қатысу.

2) Әлеуметтік құқықтар – мемлекеттен белгілі бір жағдайға байланысты ... игіліктер алу.

3) Мәдени құқықтар – адамның Конституция немесе Заңмен белгіленген мәдени және ... тұрғыдағы құқығы мен бостандығы.

Керекті сөздер:ғылыми, қоғамдық, материалдық.

Үйге тапсырма: 13-тапсырма

Рефлексия.

«Сөйлемді аяқта»

Мен мынаны білдім
Маған қызық болғаны
Маған қиын болғаны
Мен мынаны жасай алдым
Мен мынаған таңғалдым

Психологиялық ахуал

Оқушыларға таза парақшалар таратылады. Оған дәл қазіргі кездегі ойындағы кірбіңді, ренішті, қолайсыз көңіл күйді жазу ұсынылады. Жазып болған соң, қоқыс жәшігіне тастайды. Осылайша барлық жағымсыз көңіл күйден арылып, тазарған жүрекпен, көтеріңкі көңіл күймен сабақ басталады.

Мәтінді мұқият оқып, негізгі ойды анықтайды.

Тыңдалым мәтіні мен оқылым мәтіндеріндің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау жасайды. Мәтіндегі қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді табады.

Пікірталасқа қойылатын талаптарды ескере отырып, «Адам құқығы-басты құндылық» тақырыбында пікір алмасады.

Мәтінді оқып, мазмұны бойынша салалас құрмалас сөйлем түрінде

3 сұрақ жазады.

Берілген анықтамаларға назар аударады. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, сөйлемдерді толықтырып жазады.

Рефлексия жасау арқылы сабақтың қызықты тұстарын айта отырып, нені меңгергенін сараптайды.

Қиналған түстарын, меңгере алмаған тұстарын жеткізеді.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-негізгі ойды анықтайды,

-сұрақтарға

жауап береді,

-мәтіннің тақырыбын анықтайды,

-қызметін талдайды,

-құрылымына талдау жасады,

-тілдік ерекшелігіне талдау жасайды.

Дескриптор

Білім алушы

-тақырыптан ауытқымайды,

-деректер мен дәлелдемелерді дұрыс қолданады,

-көркемдегіш құралдарды орынды қолданады,

-әдеби тіл нормаларын сақтайды,

-өз ойы мен көзқарастарын

жүйелі жеткізеді.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ______________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 12-сабақ.

Бөлім:

4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Бала- басты байлығымыз

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.1.6.1 қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау;

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Сабақтың мақсаты

Қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдай алады, орта көлемді монолог дайындай алады. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажыратып, түрлендіре алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

15 минут

5 минут

13 минут

Рефлексия

5 минут

1.Сәлемдесу

Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Айна»

Оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийлері айтылады.

Үй тапсырмасын тексеру

1-тапсырма

1.Мәтінді мұқият тыңда. Мәтіннен қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдап жаз.

Сұрақтарға жауап бер. Тиісті сөздер мен фразаларды қолдана отырып, көпшіліктің алдында сөйлейтін монолог дайында.

1)«Отбасы –шағын мемлекет» дегенді қалай түсінесің?

2) Отбасындағы баланың міндеті мен құқығы қандай?

3) Отбасындағы бала құқығының сақталуына кімдер жауапты? (ЕББҚ оқушыға)

4) Бала құқығы қанша жасқа дейін сақталуы керек?

Тыңдалым мәтіні

Баланың құқықтары - баланың заңды құқықтары.

Әрбір баланың отбасында тұрып, тәрбиеленуге құқығы бар. Отбасылық тәрбие кәмілеттік жасқа толмаған баланы тәрбиелеудің ең тәуір түрі, сондықтан да оған басымырақ маңыз беріледі. Баланың өз ата-анасының отбасында және өзге де туысқандарымен тұруына, олармен қарым-қатынас жасауға қақысы бар. Неке бұзылған кезде бала көбінесе анасының жанында қалып, сонымен бірге тұрады, ал әкесімен, әдетте, демалыс күндері жолығып тұрады. Ата-аналарының ажырасуы бұдан кейін бөлек тұра бастаған әкесі мен баласының арасындағы қатынастарды тоқтатуға әсер етпеуі тиіс. Бірақ сот практикасында баланың әкесімен кездесіп тұруына анасының рұқсат бермейтіндігінің, не әкесінің баласын және оны тәрбиелеуге міндетті екендігін ұмытып кететіндітінін: сансыз мысалдарын кездестіруге болады. Заң ажырасқан, ата-аналарға, екі жақта баланы тең тіррде тәрбиелеуді міндеттейді. Егер олардың біреуі өз міндетін орындамаса, сот оны орындауға мәжбурлеуге құқылы. Мысалы, сот баланың әкесімен кездесу уақытын және орнын белгілейді немесе анасының талабы бойынша әкенің бала тәрбиесімен айналысуын міндеттейді.

Баланың өз ата-анасының тәрбиесінде болуға, мүдделері мен жан-жақты дамуының қамтамасыз етілуіне, оның адамдық кадір-касиетінің қүрметтелуіне қақысы бар. Бала өз мүддесіне қатысты кез келген отбасылық мәселелерді шешкенде өз ой-пікірін еркін білдіруге құқылы. Бала 10 жасқа толған соң, оның пікірімен де санасады. Мысалы, тегі мен атын өзгерткенде, бала асырап алғанда немесе оның кажеттігі болмағанда ескеріледі.

Баланың құқықтары жөніндегі конвенцияға сәйкес әрбір баланың өзінің даралығын сақтауға қақысы бар. Оны даралайтын белгілер аты, тегі, әкесінің аты. Балаға есім беру ата-анасының келісімімен жасалады. Ата-аналардың бала мүддесіне қайшы келетін, оған айналасындағы адамдардың күлкісін келтіретін немесе қолайсыз жағдайларға қалдыратын есім пайдалануларына болмайды.

2-тапсырма

ЕББҚ оқушыға тапсырма

Суретке қарап, шағын әңгіме құрап айт. Басты кейіпкерге ат қой. Оның өмір салты жөнінде баянда.

Тілдік бағдар

Себеп-салдар салаластың құрамындағы жай сөйлемдердің алдыңғысы соңғысының, соңғысы алдыңғысының себебін білдіріп тұрады. Мысалы: Көмекші жігіт қойларды ерте айдап әкеліпті, себебі күннің арты бұзылып келе жатқанын байқайды.

Себеп-салдар салалас құрмаластар жалғаулықты және жалғаулықсыз болып бөлінеді. Себеп-салдар салаласты байланыстыратын жалғаулық шылаулар: себебі, өйткені, сондықтан, сол себепті, неге десеңіз.

Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдердің байланысуы:

1.Себеп мәнді сондықтан

2. Салдар мәнді жай сөйлем сол себепті жай сөйлем

1. Салдар мәнді өйткені, себебі

2. Себеп мәнді

жай сөйлем неге десеңіз жай сөйлем

Себеп-салдар салаластың құрамындағы жай сөйлемдердің орындарын ауыстырып айта беруге болады. Мысалы: Мен сұлап жатқан орнымнан тұра алмадым, себебі Тортай мінер ақ боз ат менің тақымымда кеткендей еді. Тортай мінер ақ боз ат менің тақымымда кеткендей еді, сондықтан мен сұлап жатқан орнымнан тұра алмадым.

Жалғаулықсыз себеп мәнді сөйлем салдар мәндіден бұрын тұрса, арасына үтір қойылады. Мысалы: Үлкендер көрші ауылға кеткен еді, сондықтан жастар кешкілік сауық-сайран құрмақ болады.

Жалғаулықсыз салдар мәнді сөйлем себеп мәндіден бұрын тұрса, арасына қос нүкте қойылады. Мысалы: Жастар кешкілік сауық-сайран құрмақ болады: өйткені үлкендер көрші ауылға кеткен еді.

6-тапсырма

Кестедегі сөйлемдерді себеп-салдар салалас жалғаулықтарын қолдана отырып, толықтырып жаз.

Бала	отбасында тұрып, тәрбие алуы тиіс	өйткені...
	өзге туыстармен қарым-қатынас жасағаны дұрыс,	себебі...
	өздігінен кітап оқып, ізденбеуі мүмкін,	сондықтан...
	өз ойын еркін білдіруге құқылы	сол себепті...
	он жасқа толғанда, пікірімен санасамыз,	неге десеңіз..

Үйге тапсырма: 5-тапсырма

Рефлексия «Сатылым»

Психологиялық ахуал

«Айна»

Оқушылар жұптасып, бір-біріне қарама-қарсы тұрады (немесе партада отырып та болады). Олардың біреуі қолдарымен, аяқтарымен, денесімен, бет-әлпетімен әртүрлі қимылдар жасайды, ал екінші оқушы оларды айна секілді қайталайды: оңды сол қылады, солды оң жасайды. Бір минуттан кейін оқушылар рөлдерімен алмасады.

Сұрақтарға жауап бере отырып, көпшіліктің алдында сөйлейтін монолог дайындайды..

Суретке қарап, шағын әңгіме құрап айт. Басты кейіпкерге ат қой. Оның өмір салты жөнінде баяндайды.

Кестедегі сөйлемдерді себеп-салдар салалас жалғаулықтарын қолдана отырып, толықтырып жазады.

Рефлексия жасайды. Оқушылар бүгін не үйренгендерін стикерге жазып, оны сөмкеге салады, ал егер, келесі сабақта не үйренгісі келетіні жайлы ойлары болса, оны дүкенге қояды.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-сұрақтарға жауап береді,

- қоғамдық-саяси, коммуникатив

тік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды қолданады,

-монолог жазады.

Бағалау: Берілген бұлт, ағаш, күн суреттері арқылы бағалау

Рисунок 7

Рисунок 8

Рисунок 9

Дескриптор

Білім алушы

-сөйлемдерді толықтырады,

-себеп-салдар салалас жалғаулықта

рын қолданады.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптастырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ______________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 13-сабақ.

Бөлім:

4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Бала- басты байлығымыз. Бөлім бойынша жиынтық бағалау-2

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.2.5.1 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру;

9.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау;

Сабақтың мақсаты

Мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыра алады. Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізіп, редакциялай алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

15 минут

20 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Сәлемдесу

Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Айдаһар»

Ретімен үшке дейін санау арқылы топқа бөлініңдер.

1-тапсырма

Топтық жұмыс

«Бала құқығын қорғау –біздің міндетіміз» тақырып аясында постер дайындаңдар.

Постер жасауға қойылатын талаптар:

-тақырыпты баяндау жүйелігі;

-дерек пен дәлелдерді ұтымды пайдалану;

-әдеби тіл нормаларын сақтау;

-өзіндік ойы мен көзқарастарын жүйелі түрде жеткізу.

«Адам құқығы мен бостандығы»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты

9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе);

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Бағалау критерийі

Білім алушы

Мәтінде көтерілген мәселеге

қатысты сұрақтар құрастырады,

Көтерілген мәселе бойынша

аргументативті эссе жазады.

Салалас құрмалас сөйлемдердің

мағыналық түрлерін ажыратып, түрлендіре

қолданады.

Ойлау дағдыларының

деңгейі Қолдану

Орындау уақыты 20 минут

Тапсырма

1.Мәтінді оқы

Жұмыскердің құқығы: нені білу

керек?

Заңда жұмыс берушінің де, жұмыскердің

де құқығы анық айтылған.

Біріншіден, еңбек келісімшарты

қолыңызда болуы керек.

Еңбек келісімшарты – қызметкер мен

жұмыс беруші арасында жасалған шарт.

Екеуара міндеттері мен құқықтарын

айқындайды. Ол міндетті түрде жасалуы

керек және бір данасы қызметкердің

қолында болуы тиіс. Бұл – екі тарап

арасындағы келісімнің дәлелі.

Жұмыс беруші өз міндетін орындамаса,

осы келісімшартты негізге ала отырып,

әр тарап өз құқығын қорғайды.

Еңбек шартына қол қоярда мынаны

ескеріңіз.

Ең бірінші, келісімшартты мұқият

оқып шығуыңыз керек. Түсініксіз болса,

заңгердің не өзге құқықтық сауаты бар

адамның көмегіне жүгініп, еңбек шартын

талқылаған жөн. ҚР заңнамасы негізінде

әр салаға байланысты белгіленген уақыт

мерзімдері бар, вахталық қызмет болса да,

түнгі уақыт болса да, қосымша төленетін

ақысынан бастап барлық шарты заңнама

аясында жазылуы керек.

Мысалы, түнде немесе негізгі жұмыс

мезгілінен тыс қосымша істеген кезде және

демалыс, мейрамдарда төленетін үстемақы

күндік табыстан бір жарым есе артық

болуы тиіс.

1.Мәтінде көтерілген мәселеге

қатысы бес сұрақ құрастырыңыз.

2.Ұсынылған жағдаят бойынша эссе

жазыңыз. Эссе жазу барысында оқылым

мәтінінің ақпаратын, себеп-салдар

және қарсылықты салалас сөйлемдерді

қолданыңыз.

Адал еңбек қашан да ақталатын

белгілі. Алайда өмірде жұмыс

берушінің қызмет бабын асыра

сілтей пайдаланатын жағдайларын

кездестіріп жүрміз. Қалай болғанда

да нәпақа табу сіз үшін керек.

Қалай ойлайсыз, мұндай

жағдайларға қарамастан адал

еңбектің береріне сену керек пе

әлде өз құқығыңызды ашық қорғау

қажет пе? Өз көзқарасыңызды

білдіре отырып, аргументативті

эссе жазыңыз.

Бағалау критерийі	№	Дескриптор	балл
Бағалау критерийі	№	Білім алушы	балл
Мәтінде көтерілген мәселеге қатысты сұрақтар құрастырады	1	Көтерілген мәселеге қатысты 5 сұрақ құрастыра ды. 1-сұрақ 2-сұрақ 3-сұрақ 4-сұрақ 5-сұрақ	1 1 1 1 1
Көтерілген мәселе бойынша аргументативті эссе жазады	2	тақырыпты ашады;	1
		жанрға сай жазады;	1
		көзқарасын білдіреді;	1
		дәлелдер кетіреді;	1
Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажыратып, түрлендіре қолданады		себеп-салдар салалас құрмалас сөйлемдерді қолданады;	1
		қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді қолданады;	1
Барлығы			11

Үйге тапсырма: 12-тапсырма

«Менің сабақтан кейінгі әсерім» кестесін толтыр.

Қандай ой пайда болды?

Не сезіндім?

Не ұнады?

Психологиялық ахуал

«Айдаһар» Оқушыларды сергітіп алу үшін бәрін бір-бірінің белінен ұстатып тұрғызады. 1-оқушы «айдаһардың басы», соңындағы оқушы «құйрығы». Басы құйрықты ұстап алу керек.

Ретімен үшке дейін санау арқылы топқа бөлінеді.

«Бала құқығын қорғау –біздің міндетіміз» тақырып аясында постер дайындаңдайды.

«Адам құқығы мен бостандығы»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын орындайды.

Рефлексия жасайды.

Сабақтан кейін қандай әсер алғанын, не сезінгенін, не ұнағанын айтып, алған әсерімен бөліседі.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-тақырыпты жүйелі баяндайды;

-дерек пен дәлелдерді ұтымды қолданады;

-әдеби тіл нормаларын сақтайды;

-өзіндік ойы мен көзқарастарын жүйелі жеткізеді.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Бекітемін: ______________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 14-сабақ.

Бөлім:

4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Нәтиже сабақ .

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

Сабақтың мақсаты

Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлуе алады, түзетулер енгізіп, редакциялай алады. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажыратып, түрлендіре қолдана алады.

Құндылық: бірлік және ынтымақ

Құндылық: заң және тәртіп

-моральдық принциптер мен нормаларды және оқу-танымдық іс-әрекеттегі адал мінез-құлықты ұстану;

Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік

-нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

8 минут

10 минут

15 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеу

Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Алма, шие, өрік, банан»

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсаттары хабарланады.

Ойтүрткі

1.Адам құқығы дегеніміз не?

2.Адам құқығы мен бостандықтары туралы алдыңғы сабақтарда не үйрендің?

2-тапсырма( оқулықтан)

Мәтіндегі баптарды мұқият оқы. Мәтінде берілген сөз тіркестерінің мағынасын түсіндір. Сөз тіркестерін қолданып, ыңғайлас, себеп-салдар және қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдер құрастыр.

Сөз тіркестері: төл мәдениет, еңбек ету бостандығы, ұлтаралық татулық, еңбек шарты, тынығу құқығы, қоғамдағы тәртіп, еріксіз еңбек.

3-тапсырма

Мәтінді мұқият оқып, абзацтар мен бөліктерге бөл. Мәтін құрылымына сай келмейтін ақпараттар мен идеяларды алып таста. Логикалық түзетулер енгізіп, редакцияла.

Адам құқығы, бала құқығын

қорғаудан басталады

Міне, адамның шыр етіп жерге түскен минутынан бастап, оны өмірін, денсаулығын, тыныштығын қорғап отырған заң бар. Бұл заң 1948 жылы 10 желтоқсанда қабылданған. «Адам құқығының жалпыға бірдей декларациясы», сонымен қатар 1959 жылы қабылданған «Бала құқығы Декларациясы», міне осы декларациядан кейін 61 ел қол қойған 1989 ж 20 қарашада «Балалар құқығы туралы Конвенция» қабылданды. Қазірде бұған 191 мемлекет кірген. Конвенция деген – арнаулы мәселелер жөніндегі келісімшарт. Осы Конвенция негізінде 2002 жылы тамызда Қазақстанда «Балалар құқығы туралы» заң қабылданды. Бұл заң 9 тарау, 53 баптан тұрады. Осы ережелерді бұлжытпай орындау – Отанымыз, еліміз, халқымыз алдындағы парызымыз. Біздің өмірдегі кейбір келеңсіз жағдайлардың көбі осы заң талаптарын, тәртіп талаптарын білмейтінтіндігімізден туындап жататын секілді. Заң дегеніміз – қоғамның негізгі тірегі Қоғам деп отырғанымыз – мына біздер. Н.Ә.Назарбаев: «Конституция – бұл да ел рәміздерінің бірі. Сондықтан негізгі заңды елдің туы, әнұраны, елтаңбасы секілді қадірлеу, құрметтеу – біздің парызымыз», – деген. Сондықтан әрбір адамның заң талабына бағынып, жат қылықтар, өрескел тәртіп бұзушылыққа бармау, өзіне жүктелген міндетті уақытылы орындаудың өзін еліміздің Ата Заңның, халықты құрметтеуі деп білуімізге болады. Конституция – елдің барлық ережелері жинақталған мемлекеттің негізгі құжаты. Сондықтан да біз оны Ата заң деп құрметтейміз. Әрбір адам өзінің де, өзге елдің де заңына бағынуға міндетті. Әр мемлекеттің өзіне тән заңы бар.

Схема 3

6-тапсырма

Рафт кестесі бойынша бірін таңдап, шағын монолог дайындап жаз.

Рөл

Аудито

рия

Формат

Тақы

рып

оқушы

мұғалімге

эссе

Менің құқығым

ғалым

қоғамға

мақала

Заңға бағыну-заман талабы

Үйге тапсырма: 5-тапсырма

Рефлексия

«Еркін микрофон» әдісі (бір оқушы шығып басқаларына сұрақ қояды):

1. Бүгінгі сабақ саған ұнады ма? Несімен?

2. Бүгінгі сабақта нені білдің?

3. Бүгінгі сабаққа қатыспағанда қайтер едің, елестетіп көрші?

4. Бүгінгі сабақтан алған әсеріңмен бөліс?

Психологиялық ахуал

«Алма, шие, өрік, банан»

Оқушылар орындықтарды шеңберлей орналастырып жайғасады. Мұғалім оқушыларды отырған ретімен жемістер атауымен санап шығады: «Алма, шие, өрік, банан» деп. Осыдан кейін мұғалім бір не бірнеше жемістің атын атайды (мысалы, «Шие!» деп, не «Алма,өрік!» деп, немесе « Алма, шие, өрік, банан!» деп), сол кезде жемісі аталған оқушылар орындарын алмастыру қажет. Ал мұғалім бір бос орынға отырады. Орын жетпей қалған оқушы жүргізуші болып, жемістердің атын атайды.

Мәтінде берілген сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіреді. Сөз тіркестерін қолданып, ыңғайлас, себеп-салдар және қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдер құрастырады.

Мәтінді мұқият оқып, абзацтар мен бөліктерге бөледі. Мәтін құрылымына сай келмейтін ақпараттар мен идеяларды алып тастайды. Логикалық түзетулер енгізіп, редакциялайды.

Рафт кестесі бойынша бірін таңдап, шағын монолог дайындап қрастырады.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіреді,

-сөйлемдер құрастырады,

-салалас құрмалас сөйлем түрлерін қолданады.

Дескриптор

Білім алушы

-мәтінді құрылымына сай бөліктерге бөледі;

-логикалық түзетулер

енгізеді.

Дескриптор

Білім алушы

-тақырып таңдайды,

-әңгіме немесе мақала жазады,

-құрылымын сақтайды.

Оқулық

9-сынып

«Атамұра» баспасы

2019жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

9-сынып

Бекітемін: ______________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 15-сабақ.

Бөлім:	3-бөлім. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017. Синтаксис 4 - бөлім: Адам құқығы мен бостандығы. Синтаксис
Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :
Күні:
Сынып: 9	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Тоқсандық жиынтық бағалау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:	9.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; 9.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; 9.1.5.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту; 9.2.5.1 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру 9.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; 9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); 9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіру

«Қазақ тілі » пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары «Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017», «Адам құқығы мен бостандығы» бөлімдері бойынша

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

Мәтінді оқып, мақсатты аудиториясы мен көркемдегіш құралдардың рөлін анықтаңыз. Көтерілген мәселені өмірмен байланыстырып, сыни тұрғыдан көзқарасыңызды білдіріңіз. Пікіріңізді жан-жақты тұжырымдап, мысалдармен дәлелдей сөйлеңіз.

Өз жұбыңызды мұқият тыңдап, оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ қойыңыз. Талқылауға белсене қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.

[10]

Транскрипт

1-мәтін

ЭКСПО дегеніміз не? Оның бізге берер пайдасы қандай? Ол не туралы болмақ? ЭКСПО — индустрияландыру символы. Техникалық жетістіктер мен техниканың өзін назарға салатын халықаралық көрме. «ЭКСПО» көрмелерінде әлемнің барлық мемлекеті өздерінің ең үздік технологиялық, ғылыми, мәдени жетістіктерін көрсетеді. Олар жаһандық дамудың жаңа күн тәртібін қалыптастырады. Мұндай іс-шараға барлық құрлықтың ондаған елінен миллиондаған адам қатысады. Бәсі биік бәсекеде Астананың жеңіп шығуы бекерден бекер емес. Оған бірнеше факторлар ықпал еткендігі аян.

Біріншіден, елордамыздың әлемдік-деңгейдегі шараны лайықты өткізе алатын орталық ретінде қалыптасқаны баршаға белгілі болды.

Екіншіден, таңдаудың Қазақстан пайдасына шешілуі мемлекетіміздің табыстары жоғары бағаланғанын білдіреді және Еуразия өңірінде де оның даму келешегі кемел екенін айғақтай түседі.

Үшіншіден, біздің «Болашақтың энергиясы» атты өзекті тақырыпты ұсынуымыз жеңіске жетуімізге көмектесті. Көп жылғы тарихы бар «ЭКСПО» көрмесі техникалық және технологиялық жетістіктерді, сондай-ақ оған мүше елдердің тарихын, дәстүрі мен мәдениетін көрсету үшін өткізіледі. Бұл көрме бүкіл әлемдік қоғамдастықтың және оны тамашалаушы миллиондаған адамның назарын өзіне аударатын ірі оқиға болып саналады. Сонымен қатар «ЭКСПО» көрмесі экономикалық, әлеуметтік, мәдени дамудың жаңа үрдістерін қалыптастыру алаңы қызметін атқарады.

2-мәтін

Франция ЕХРО-ға қатысуды жақсы дәстүрге айналдырған. Ұзақ жылдар бойы сіздің ел осы көрме арқылы өз жетістіктерін таныстырып келеді. Астанадағы шараның ұйымдастырылуын қалай бағалайсыз?

Паскаль Лоро, Франция павильонының бас комиссары:

– Қазақстанға қысқа уақыт ішінде тұтастай кешен салып, оған 115 мемлекет пен 22 халықаралық ұйымның павильонын орналастыру керек болды. Бұл міндетті сіздер мінсіз орындап шықтыңыздар. Ұйымдастырушыларды осы жетістіктерімен құттықтау керек деп ойлаймын. Иә, біздің осындай шараларға қатысу, оларды ұйымдастыру бойынша тәжірибеміз мол екені рас. Мен қазақстандық көрме халықаралық стандарттарға толықтай сай деп айта аламын.

Париждегі атақты Эйфель мұнарасы ЕХРО-ға арнап салынғаны белгілі. Астанадағы «Нұр Әлем» сферасы сол сияқты бүкіл әлем танитын көрікті ғимаратқа айналуы мүмкін бе?

Паскаль Лоро, Франция павильонының бас комиссары:

– Біздегі Эйфель мұнарасы Францияның символы ғана емес, ол – бүкіл әлемде бәрі танитын көрікті нысан. Бірақ оның құрылысы басталғанда француздардың көбі жақтырмай, сын айтқан. Арада жылдар өтіп, Эйфель мұнарасы адамдардың жүрегін жаулап алды және оны қазір барлығы біледі. Сондықтан барлығына уақыт қажет сияқты. Меніңше, Астанадағы «Нұр Әлем» сферасы да танымал ғимарат атануы әбден мүмкін. Қалай болғанда да ол Астананың, Қазақстанның символына айналары хақ. Бірақ айттым ғой, бұл үшін уақыт қажет.

1-мәтін

Адам құқықтары мен бостандықтары – жеке тұлғаның әлем қауымдастығы мойындап, халықаралық-құқықтық құжаттарда бекітілген, әлеуметтік және құқықтық тұрғыдан қамтамасыз етілген, ешкім шек қоймайтын немесе тыйым сала алмайтын құқықтары мен бостандықтары. Адамның қандай да бір игіліктерді иеленуін қамтамасыз ететін, өз еркімен іс-әрекет жасауына мүмкіндік беретін мемлекет пен бұқара арақатынасының негізгі принциптері адам құқықтары мен бостандықтарына жатады. Адамзат қоғамында бұл мәселеге ежелден баса назар аударылған. Мысалы, Аристотель адам құқықтарын "табиғи" және "шартты" деп екіге бөледі. Адамның табиғи құқықтарын мемлекет орнатқан шартты құқықтардан жоғары қояды. Орта ғасырда адам құқықтары мен бостандықтары жасалған қайырымдылықтар, рақымшылықтар ретінде түсіндірілді. Қағидалардың ең маңыздылары ретінде олар адамдардың еркін, қауіпсіз өмір сүруге, жеке меншік иеленуге тең құқықтарының болуын, халық биліктің негізгі иесі екендігін, биліктің тармақталуын, биліктің халық мүддесіне қызмет етуі керектігін атап көрсетті. Жүзеге асырылу ортасына қарай адам құқықтары мен бостандықтары азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени болып жіктеледі. Саяси және азаматтық құқықтардың қазіргі тұжырымдары БҰҰ Бас Ассамблеясының Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында баяндалған.

2-мәтін

– Әбен Алдабергенұлы, әуелі өзіңіз басшылық ететін өкілдіктің мақсат-міндетіне тоқтала кетсеңіз.

– Біріккен Ұлттар Ұйымы жанындағы Халықаралық адам құқығын қорғау комитеті ел ішіндегі дау-дамайларды халықаралық деңгейде реттеуге атсалысады. Өркениетке ұмтылған кез келген зайырлы мемлекетте құқықтық келіспеушіліктің бәрі заң шеңберінде шешімін табуы тиіс. Комитет адамдарға дау-дамайды реттеудің халықаралық заңдардағы тетіктерін көрсетеді, құқықтық кеңес береді. Өкілдіктің көздегені – екі адамды бір-бірімен айтыстырып қою емес, керісінше, адам құқығының қорғалуын қамтамасыз ету. Комитеттің темірқазық етіп ұстанатыны – бейбітшілік, бейбіт бітім.

– Демек комитет өкілдігі Қазақстан азаматтарының арасындағы құқықтық дауларға тікелей араласады, солай ма?

– Иә, мәселен, кейбір азаматтық істер шешілмей немесе іске қатысты бұрмалаушылықтар болып жатады. Осындай жағдайда біздің өкілдік қызметкерлері дауды шешудің жолдарын көрсетіп, тәртіптерін түсіндіріп береді. Даудың әділдікпен бітіп, тараптардың бейбіт келісімге келуіне қызмет жасайды, көмектеседі.

– Халықтың құқықтық сауатының деңгейі жөнінде не айтар едіңіз?

– Көпке топырақ шашуға болмайды, дегенмен бәрі бірдей сауатты деп тағы айта алмаймын. Ел іші болғасын сауаттысы да бар, сауаты кемі де кездеседі. Көбіне адамдар салақтығының, жауапсыздығының кесірінен дауға тап болып жатады. Мысалы, салық төлеу мәселесінде үйінің, көлігінің немесе жерінің алым-салығын уақытында төлеп тұрса, ешқандай құқықтық дау туындамайды. Тек осыны ескере бермейтіндер бар.

– Құқықтық насихат жұмыстарын жүргізесіздер ме?

– Мектептерде, діни мекемелерде, жоғары оқу орындарында көпшілікпен кездесу өткізіп, құқықтық тақырыптарда әңгіме қозғап, түсініктемелер береміз.

– Әңгімеңізге рақмет.

Оқылым

Тапсырма

Мәтінді оқыңыз, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз.

[10]

Биылғы жыл ел жылнамасында айрықша әріптермен жазылатын айтулы оқиғаларға толы болды десек, олардың көш басында төрткүл дүниенің назарын Қазақ еліне бұрған айтулы оқиға – ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі тұрғаны талассыз. Үш айға созылған жаһандық шара мемлекетімізді әлемдік қауымдастыққа жаңа қырынан танытып қана қоймай, еліміздің әлеуметтік-экономикалық өрістеуіне, мәдени дамуына тың серпін берді.

Көрме аяқталған соң Елбасы Н.Назарбаев ЭКСПО-ның Қазақстан экономикасын дамытуға оң әсер еткенін ерекше атап өтті.

– Шағын және орта бизнестегі 1400-ден астам кәсіпорын құны 640 миллиард теңге болатын тауарларды жеткізуге және қызмет көрсетуге тапсырыс алды. Туристік сектор жандана түсті. Туроператорлардың қызметіне деген сұраныс 1,8 есе артты. Астанада кәсіпкерлік субъектілерінің саны 10 пайыздан аса көбейді. Елорда бюджетіне қызмет көрсету саласынан түскен салық 1,2 есе өсті, – деді Мемлекет басшысы.

Елбасы ЭКСПО бүкіл әлемнің интеллектуалдық және технологиялық әлеуетін көрсетуге зор мүмкіндік бергенін айтты. Көрмеде жаңартылатын энергия көздері саласындағы 140-қа жуық ғылыми жаңалық көпшілік назарына ұсынылды.

Мәтіннен ақпаратты іріктеп, оған комментарий жасаңыз.

	Іріктелген ақпарат	Комментарий
Мәселенің оң	1.
жақтары	2.
Мәселенің	1.
мүмкіндіктері	2.

ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі әлемдегі және Қазақстандағы қандай өзекті мәселелерді шешуге жол ашты? Пікіріңізді білдіруде мәтіннен авторына сілтеме жасай отырып, дәлел келтіріңіз.

Жазылым

Төменде берілген екі тақырыптың бірін таңдап, жазба жұмысын орындаңыз. Жазылым жұмысында жанры мен стильдік ерекшеліктерін ескеріңіз. Көркемдегіш құралдарды, ығайлас, себеп-салдар, қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді орынды қолданып, орфографиялық, пунктуациялық нормаға сай жазыңыз.

[10]

«ЭКСПО Халықаралық көрмесі: маңыздылығы, тиімділігі және келешекке көзқарас» тақырыбында жинақы мәтін (тезис) жазыңыз. Жазба жұмысын орындауда жанрлық және стильдік ерекшеліктерін ескеріңіз.
Мектепте үзіліс кезінде Мақсат Қайраттың кітабын ұрлап алды. Қайрат кітабының жоғалғанын сынып жетекшісіне айтты, ол кімнің ұрлағанын анықтады. Сіздің ойыңызша, Мақсат қандай жаза тартуы керек? Өз ойыңызды дәлелдеп, аргументативті эссе жазыңыз.

Балл қою кестесі

Тыңдалым және айтылым

Балл	Грамматика мен лексиканы				Балл	Сұрақты түсіну мен толық жауап
	дұрыс қолдануы						беру қабілеті
5	Грамматикалық			және	5	Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
	лексикалық	құрылымдардың				Күтпеген сұрақтарға жауабы тез әрі
	қолдану аясын өте			жақсы		орынды.
	түсінеді.					Талқылау кезінде өз ойын толық
	Сөз саптауы дұрыс, анда-					жеткізе алады.
	санда мардымсыз		қателерді
	жібереді.
4	Грамматикалық			және	4	Тақырыпты жақсы түсінеді.
	лексикалық	құрылымдардың				Күтпеген		сұрақтарға		жауабын
	қолдану	аясын		жақсы		ойланып, әрі орынды жеткізеді.
	түсінеді.					Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
	Сөз саптауы дұрыс, анда-					жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
	санда қателер жібереді.					қолдауды қажет етеді.
3	Грамматикалық			және	3	Тақырыптың		негізгі		тараптарын
	лексикалық	құрылымдарды				түсінеді, бірақ күрделі сұрақтарды
	қолдану	аясын		орташа		талдауда едәуір қиналады.
	түсінеді.					Күтпеген	сұрақтарға		жауап		беруде
	Сөз саптауы дұрыс, қателері					қиналады.
	байқалғанмен,			түсінуге		Талқылау	кезінде қолдауды				қажет
	кедергі тудырмайды.					етеді,жауаптарыналдынала
						дайындап келгендей көрінеді.
2	Грамматикалық			және	2	Тақырыпты түсінуде қиналады.
	лексикалық	құрылымдардың				Күтпеген	сұрақтарға		жауап		беруде
	қолдану аясын аздап түсінеді.					қиналады, тақырыпты ашуды дамыта
	Сөз саптауы нақты емес,					алмайды.
	түсініспеушілікті тудырады.					Талқылау	кезінде жақсы			қолдаусыз
						өзін көрсете алмайды.
1	Грамматикалық			және	1	Тақырыпты		түсінуде			қатты
	лексикалық	құрылымдардың				қиналады.
	қолдану аясын өте аз түсінеді.					Күтпеген	сұрақтарға		жауап		беруде
	Түсініспеушілікті		тудыратын,			қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
	қайталанып	келетін		қателер		Талқылауға өте аз қатысады.
	жиі кездеседі.

Оқылым және мәтінді талдауға арналған балл қою кестесі

Тапсырма	Жауабы	Балл
№
1	Мәселенің 2 оң жағын көрсетеді;	2
	Мәселенің 2 мүмкіндігін жазады;	2
	Мәселенің оң жағына комментарий жасайды;	2
	Мәселенің мүмкіндіктеріне комментарий жасайды	2
2	Пікірін жүйелі білдіреді	1
	Авторына сілтеме жасай отырып, мәтіннен дәлелдер	1
	келтіреді.
Барлығы		10

	Жазылым

Балл	Сипаттамасы
9-10	Жанры мен стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымы мен тілдік
	құралдарды орынды қолданады.
	Салалас құрмалас сөйлемдерді жүйелі қолданады, орфографиялық,
	пунктуациялық нормаға сай жазады
7-8	Жанры мен стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымы мен тілдік
	құралдарды қолдануда мардымсыз қателер жібереді.
	Салалас құрмалас сөйлемдерді жүйелі қолдануда, орфографиялық,
	пунктуациялық нормаға сай жазуда жіберген қателері түсінуді
	қиындатпайды.
5-6	Жанры мен стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымы мен тілдік
	құралдарды қолдануға тырысады.
	Салалас құрмалас сөйлемдерді қолдануда қателіктер жібереді
	Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, техникалық қателер
	(мәтіндегі сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы,
	шақтардың, бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық
	қателер, пунктуацияның жоқтығы) жалпы әсерді бұзады.
3-4	Жанры мен стиліне сай құрылымы жүйесіз немесе анық емес.
	Салалас құрмалас сөйлемдерді қолдануда жіберген қателері ақпаратты
	түсінуге кедергі келтіреді.
	Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жиі техникалық
	қателер (сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы,
	шақтардың, бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық
	қателер, пунктуацияның жоқтығы) жібереді.
1-2	Стилі мен жанрына сай көркем тіл құралдарын, салалас құрмалас
	сөйлемдерді аз қолданады немесе мүлдем қолданбайды.
	Сөздері кейде анық емес, техникалық және құрылымдық қателер
	(сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың,
	бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер,
	пунктуацияның жоқтығы) мағынаны толық түсінуге қиындық келтіреді.

Бекітемін: _________ Қысқа мерзімді жоспар Қазақ тілі 16-сабақ

Бөлім:
Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :		Шілдебаева Жанар Төлешбайқызы
Күні:
Сынып: 9		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Эссе жазу
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:		9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе);
Сабақтың мақсаты		Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылай алады. Біреуіне таңдау жасап, өз ойына дәлел келтіре отырып, аргументативті эссе жаза алады.
Құндылықтарға баулу		Құндылық: әділдік және жауапкершілік -қаржылық, материалдық және уақыт ресурстарын ұтымды және ұқыпты қолдану; -тапсырманы жоспарланған мерзімге сәйкес уақытылы және сапалы орындау. Құндылық: еңбекқорлық және кәсіби біліктілік -нәтижелерге қол жеткізу және жақсарту үшін күш салуға дайын болу;
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі// Уақыты	Педагогтің әрекеті		Білім алушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басталуы Ұйымдас тыру кезеңі 4 минут Сабақтың ортасы 6 минут 30 минут Сабақтың аяқталуы 5 минут	Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу. Психологиялық ахуал. «Жүректі тазарту» Оқушыларға таза парақшалар таратылады. Оған дәл қазіргі кездегі ойындағы кірбіңді, ренішті, қолайсыз көңіл күйді жазу ұсынылады. Жазып болған соң, қоқыс жәшігіне тастайды. Осылайша барлық жағымсыз көңіл күйден арылып, тазарған жүрекпен, көтеріңкі көңіл күймен сабақ басталады. Сабақтың тақырыбы және оқу мақсатымен таныстыру Тілдік бағдар Эссенің шығармадан айырмашылығы Эссе дегеніміз (фр. тіл. Essai –тәжірбие, лат.т. exagium – құрау) – философиялық, әдеби, тарихи, публицистикалық, әлеуметтану, саяси және тағы басқа саладағы ғылыми емес, автордың жеке көзқарасын білдіретін прозалық мәтін. Эссе жазылу мақсатына қарай оған қойылатын талаптар да әртүрлі болады. Эссе жазушы мақсатқа сәйкес эссе түрінің талаптарын сақтап отырып жазады. Ал, шығарма – оқушының туған халқының әдебиетінен алған білімін өз ойымен, дүниетанымдық көзқарасымен еркін ұштастыра отырып баяндайтын шығармашылық төл еңбегі. Шығарма – берілген белгілі бір тақырып бойынша жазылатын, міндетті құрылымнан тұратын, пәндік білімге бағытталған шығармашылық жұмыс. Шығарманың мақсаты –жазылым тілін, логикалық ойлауды дамыту. Шығармашылық қиялды, нақты нәрсені еркін, қызықты түрде беру, әдебиетті іштей түсіне отырып, оның мәні мен тиісті орнын өз танымымен көркемдеп бере алу. Эссенің қатаң түрде жоспарға негізделуі міндетті емес. Шығармада жоспарды жазу міндетті. Эссе жеке көзқарас, сараптама, дәлелдемелерге негізделеді. Шығарма көбінесе көркем мәтінді талдауға негізделеді. Сондықтан, егер эссе жазу керек болса, онда оны басқалардан ерекшелейтін, жанрлық сипатты ерекшеліктерін ескеруіңіз қажет. Дұрыс жазылатын эссе кәдімгі шығарма жазудан ерекшеленеді. Көркем туындыны талдайтын шығарамаға қарағанда, эссе авторлық көзқарасты және оның осы мәселеге қатысты ұстанымын қамтиды. Сондай-ақ, эссені шығармадан ерекшелейтін ерекшеліктердің бірі – оның қарама-қайшылықты (парадокстылық) болуы. Яғни, жарқын бейнелер мен афоризмдерді және тосын пікірлерді қолдану арқылы оқырманды таңғалдырып, оған әсер ету. Эссе жазу кезінде қысқа фразаларды ұзын сөз тіркестерімен кезектестіріп қолдану керек. Бұл жағдайда мәтін оңай оқылуға жеткілікті серпін болады. Эсседе күрделі және түсініксіз сөздерді қолданбаңыз, әсіресе сөздің мағынасы шала таныс болса. Мүмкіндігінше жалпы сөйлемдерді (фраза) аз қолданыңыз. Эссе автордың жеке басын көрсететін бірегей, жекеленген жұмыс болуы керек. Тақырыпты және негізгі идеяны ұстаныңыз, және одан ауытқымай, қажетсіз мәліметтерді сипаттаудан аулақ болу қажет. Эссені толығымен аяқтағаннан кейін, баяндаманың барлық жерінде ойдың дұрыс жеткізілгеніне көз жеткізу үшін, оны қайтадан оқып шығыңыз. Эссені деректер мен зерттеу нәтижелерін пайдалана отырып жазу – сенімділік танытудың керемет мүмкіндігі. Эссе, жоғарыда айтқанымыздай, оқушының сыни ойлауына, өз ойын дәлелдеу мақсатында аргумент пен факті ұсынуына негізделеді 4-тапсырма 77-бет «Өз құқығымды білемін бе?» тақырыбына ыңғайлас, қарсылықты, себеп-салдар салалас құрмалас сөйлемнің жалғаулықтарын қолдана отырып эссе жаз. Эссеге қойылатын талаптар: -тақырыптан ауытқымау, -дерек пен дәлелдерді ұтымды пайдалану, -көркемдегіш құралдарды орынды қолдану, -әдеби тіл нормаларын сақтау, -өзіндік ойы мен көзқарастарын жүйелі түрде жеткізу. Эссе жазу барысында төмендегідей клишелерді қолданыңыз: Бұл мәселе бойынша мен өз ойымды білдірсем деп едім, менің ойымша, біріншіден, ең әуелі, екіншіден, сонымен бірге, қорытындылай келе т.б . Сөз саны – 150 сөз. 2-тапсырма «Бір сөзбен» әдісі. Бүгінгі тапсырманы қалай орындадыңыз? Эссе жазу тапсырмасы сіздерге қиындық тудырған жоқ па?		Психологиялық ахуал Түрлі түсті стикерлер арқылы топқа бөлініп, әр топ стикер артындағы сұраққа жауап береді. « Өз құқығымды білемін бе?» тақырыбына эссе жазады. Құрылымдық ерекшеліктерін сақтайды.		Оқушылардың психологиялық ахуалы қалыптасады. Оқушылар өз сыныптастары ның айтқан ойларына «шапалақ» әдісі арқылы қолдау білдіреді. Дескриптор Білім алушы -тақырыпқа қатысты эссе жазады, -дерек пен дәлелдерді ұтымды пайдаланады, -көркемдегіш құралдарды орынды қолданады, -эссе құрылымын сақтайды, -салалас құрмалас сөйлем түрлерін қолданады, -сауатты жазады.	Г.С. Қосаева ЭССЕ ЖАЗУ ӘДІСТЕМЕСІ МЕН ПРАКТИ КАСЫ (Әдістеме лік құралы) Оқулық 9-сынып «Атамұра» баспасы 2019жыл

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!