Қазақ тілі. Емтихан тапсырмалары. Емтихан материалы. 10-сынып Т1 ЖМБ

10-сынып.

1. Оқылым. (1 балл).

Мәтінді оқыңыз.

Мәдениеттің қоғамдағы қарым-қатынастық қызметі мен міндетінің сан алуан қыры бар. Ал біздің өркениеттілігіміз жаппай компьютерге көшумен сипатталмауы керек, мәдени диалогтің түрін жасап, оны сақтай білу қабілетімізбен көрінуі керек. Тек жоғары деңгейде мәдениеті бар өркениет ғылым мен техниканың дамуындағы теріс салдарларды жоя алады. Егер біз ғылым арқылы шындықты ашсақ, өнер арқылы әсемдікке ұмтыламыз, ал құндылықтар арқылы жақсылық пен жамандықты айырамыз.

Қазіргі құндылықтар белгілі бір әлеуметтік-мәдени қауымның немесе халықаралық қауымдастықтың қандай да бір құндылықтарды насихаттауы барысында қалыптасады. Онда адам ерекше бір өрісте – қарым-қатынас өрісінде болады.   

Мәдениеттің өзекті бөлігі – өнер. Әр халықтың шығармашылық рухынан туған сұлу дүниелерсіз, өнер әлемінсіз, қандай мәдениеттің болсын рухын сезіне алмаймыз. Өйткені өнер – мәдениеттің алтын қазынасы, адамның ұлылығын білдіретін ғажап көріністердің бірі. Өнер – адамның әсемдікке, сұлулыққа ұмтылуы. Осыған дейін қарастырылған анықтамалардан бір түйінді ой айтуға болады: мәдениет – адам әлемі. Мәдениет көріністерінде адамдық парасат, ақыл-ой, ізгілік пен әдемілік заттандырылып, игіліктер дүниесі, құндылықтары құралған.

Мәдениет – адамды тұлға деңгейіне көтеретін негізгі құрал. Әл-Фараби айтқандай, адам – мәдениетке құштар тіршілік иесі. Адам саналы әрекетінің арқасында өзінің мәдени деңгейін көтереді. Мәдени әрекет деп, әдетте, мәдениет игіліктерін өндіруге, таратуға, тұтынуға бағытталған мақсатқа сәйкес әлеуметтік іс-қимылдарды атайды. Мәдени игіліктердің толассыз жасалуы нәтижесінде ғана адамзаттың өзінің де мәдени деңгейі көтеріледі.

Биік талғамға сай келетін өнер мен шынайы мәдениет жалпыадамзаттық игілікке айналады. Ол жеке бір ұлттық құндылықтан адамзатқа ортақ ізгілікке ұласады. Мысалы, қазақтың қаршадай баласы Димаш Құдайбергеннің өнері осыған дәлел.

1-тапсырма. Берілген мәтіннен негізгі көтерілген мәселені анықта.

2-тапсырма. Көтерілген мәселе бойынша өз ойыңды тұжырымдап, көзқарасыңды білдір.

2) Жазылым. (3 балл).

«Жаһандану дәуіріндегі мәдениеттің жалпыадамзаттық көрінісі» тақырыбында қажетті клишелерді қолдану арқылы лексика-грамматикалық нормаларды сақтай отырып, оқылым мәтініндегі көтерілген мәселе бойынша эссе жаз.

3) Әдеби тіл нормалары (1 балл).

Эссе мәтінінен бір жай сөйлемді алып, сөйлем мүшелеріне талдап көрсет.

Бағалау критерийлері:

Бес балдықты 30-балдыққа ауыстыру шкаласы

^{(оқыту қазақ тілінде)}

1. Оқылым. (1 балл).

Мәтінді оқыңыз.

Тарихи дамудың қандай сатысында болмасын, адамзат қоғамында, адамдар өмір сүру үшін қажет тамақ, киім, тұрғын үй және басқа материалдық игіліктер болуы керек. Адамдардың өмір сүруіне қажет заттар өндірілуге тиісті. Бұлар өндіріс процесінде жасалады.

Өндіріс — бұл қоғам дамуына қажет материалдық игіліктер мен қызметтер жасау мақсатпен табиғат заттарына адамның ықпал ету процесі. Бұл процестің дамуы ұзақ мерзімді қамтиды — жабайы өнімдер өндіруден өте күрделі техникалық жүйелер, өзгерістерге икемді кешендер, есептеу машиналар өндірістеріне дайын. Өндіріс процесінде игіліктер мен қызметтер жасау тәсілдері және түрлері өзгеріп қоймайды, осымен бірге адамның өзінің өнегелілігі дамып жетіле түседі. Өндіріс процесінде экономикалық өсудің бастапқы негізі қалыптасады. Бұл жалпы ұлттық масштабтағы дамуда басты экономикалық көрсеткіштердің біреуіне айналады. Сонымен қоғамның қандайында болмасын өндіріс түбіңде қажеттіктерді қанағаттандыру үшін қызмет етеді.

Қажеттіктер - бұл жеке адамның, әлеуметтік топтардың немесе тұтас қоғамның тіршілік іс-әрекеттерін қолдап орындау үшін керектер болып табылады. Бастапқыда, алғашқы қауымдық қоғамда, адамдардың тіршілік әрекеттерінің барлығы материалдық өндірісті дамытуға жұмсалған, өйткені материалдық иіліктердің өте төмен деңгейінде қамтамасыз ету мүмкін болмаған. Адамзат қоғамының және өндірістің келесі сатыларында интеллектуалдық қажеттіктер пайда болады, тұтыну көлемі өсіп оның құрылымы күрделене түседі, адамдардың тұрмыс деңгейі жогарылайды. Жетілген жоғары дамыған индустриалдық өндіріс жағдайында, адамзат қалыптасқан қажеттіктерінің: материалдық, рухани және әлеуметтік, барлық түрлерінің елеулі дәрежесі қанағаттандыруға мүмкіндік алады. Адамдардың тұрмыс деңгейінің жақсаруы тамақ өнімдеріне және аяқ киім мен тұрғын үйге материалдық қажеттіктердің еңбек шарттарына және басқа өмір үшін керек игіліктерге қажеттіктердің қанағаттандыруы арқылы байқалады.  Осымен қатар өзін-өзі дамытуға бағытталған рухани қажеттіктердің қанағаттандырылу деңгейі, адамның мәдени даму дәрежесінің өсуін сипаттайды.

1-тапсырма. Берілген мәтіннен негізгі көтерілген мәселені анықта.

2-тапсырма. Көтерілген мәселе бойынша өз ойыңды тұжырымдап, көзқарасыңды білдір.

2) Жазылым. (3 балл).

«Өндірістің әлеуметтік жағдайға әсері» тақырыбында қажетті клишелерді қолдану арқылы лексика-грамматикалық нормаларды сақтай отырып, оқылым мәтініндегі көтерілген мәселе бойынша эссе жаз.

3) Әдеби тіл нормалары (1 балл).

Эссе мәтінінен бір жай сөйлемді алып, сөйлем мүшелеріне талдап көрсет.

Бағалау критерийлері:

Бес балдықты 30-балдыққа ауыстыру шкаласы

^{(оқыту қазақ тілінде)}

10-сынып.

1. Оқылым. (1 балл).

Мәтінді оқыңыз.

Жаһандану дегеніміз — бір-бірімен тығыз экономикалық, ғылыми-техникалық, саяси, мәдени байланыстағы біртұтас адамзат қауымдастығының қалыптасуы. Ол — біздің көз алдымызда өте тез қарқынмен жүріп жатқан үрдіс. Мысалы, бүгінгі Қазақстан қоғамы басқа елдермен экономикалық сауда-саттық қарым-қатынасқа түсіп, дамып келеді. Алысқа бармай-ақ, өзіңіз бен өз үйіңізге қараңызшы. Үстіңізде Еуропа елдерінің бірінде тігілген костюм, аяғыңызда Турциядан әкелген туфли, астыңызда Германия, немесе Америкадан шыққан жеңіл мәшине, үйіңізде Ресейдің тоңазытқышы, Оңтүстік Кореядан шыққан шаңсорғыш, Жапонияда шығарылған магнитофон, арабтардың тоқыған кілемі, ас дайындайтын бөлмеңізде Үндістан елінен келген шай, Мароккодан келген апельсин, Ираннан әкелінген финиктер, АҚШ-тан келген тауықтың аяқтары, Қытайдан әкелінген ыдыс-аяқ т.с.с. Мұндай мысалдарды шексіз келтіре беруге болады

Жаһандану (глоболизация) — дүние жүзіндегі барлық елдерде экономика, өмір салты (киім, өнер, тамақтану, т.б.), мәдениет пен ақпарат құралдарының ортақ бола бастауы. Мысалы, біз европаша киінеміз, корейдің фунчозасынсыз той өткізбейміз, жапонның сушиын жейміз, батыс әндерін тыңдап, киноларын көреміз, Махаббат күнін тойлаймыз, Фейсбукқа тіркелеміз және сол сияқты. Бұлар барлық елдерге ортақ үрдіс бола бастады.

Қоршаған орта, түпкі ресурстар (энергия, су, азық-түлік), демография, көші-қон толқындары, есірткі тасымалы, халықаралық терроршылдық проблемалары жекелеген елдер күшімен шешілуі мүмкін емес. Ақпараттық төңкеріс бұл проблемалардың жаҺандық өлшемге ие болуына ықпал етті. Зерттеушілер Жаһандануды әр текті, бірақ әлемнің біртұтастыққа айналу логикасымен біріктірілетін өзгерістердің жиынтығы деп түсіндіреді. ЖаҺандық өзара тәуелділік және бүкіләлемдік даму үрдісі Жаһандануға алып келмей қоймайды.

1-тапсырма. Берілген мәтіннен негізгі көтерілген мәселені анықта.

2-тапсырма. Көтерілген мәселе бойынша өз ойыңды тұжырымдап, көзқарасыңды білдір.

2) Жазылым. (3 балл).

«Жаһанданудың қоғамға әсері» тақырыбында қажетті клишелерді қолдану арқылы лексика-грамматикалық нормаларды сақтай отырып, оқылым мәтініндегі көтерілген мәселе бойынша эссе жаз.

3) Әдеби тіл нормалары (1 балл).

Эссе мәтінінен бір жай сөйлемді алып, сөйлем мүшелеріне талдап көрсет.

Бағалау критерийлері:

Оқу дағдысы

338тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ тілі пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz