Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен І тоқсанға арналған қысқа мерзімді жоспарлар

САБАҚ: Қазақ тілі мен әдебиеті

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 9

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Бөлім атауы

«Қазақ жазуының даму жолы». «Күлтегін» жыры

Сабақтың тақырыбы

Тасқа қашалған жазулар

Оқыту мақсаттары

9.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау;

9.5.1.1 өздік етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану

Бағалау критерийлері

• Жеке көзқарасын білдіреді;

• Оны дәлелдейді

• Тақырып бойынша мәлімет жинайды.

• Етістің қызметін түсінеді, ауызша жазбаша жұмыстарда орынды қолданады.

Тілдік мақсаттар

Пән лексикасы және терминология: құлпытас, қаша, дәуір, түркі, жазба, дүниетаным

Құндылықтар

Ұлттық құндылықтарды, үлгі тұтарлық тұлғалар

Пәнаралық байланыс

Қазақ әдебиеті, Қазақстан тарихы

Осыған дейін меңгерілген білім

Жоспар

Жоспарланатын уақыт

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Дереккөздер

Сабақтың басы

3 мин

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды топқа бөлу

Оқушылар берілген суреттерге қарап сабақтың тақырыбын болжайтын болады.

Таныстырылым

Жаңа сөздер

құлпытас, қаша, дәуір, түркі, жазба, дүниетаным

Мәтіналды жұмыс

Айтылым

1-тапсырма Сұрақтарға ажауап бер

1. Адамзат тарихында жазу мәдениеті қай дәуірден басталған?

2. Қандай көне жазуларды білесің?

3. Алғашқы жазбалар қандай құралдарға жазылған?

Үлестірме материалдары

Сабақтың ортасы

34 мин

Жазылым. Айтылым

2-тапсырма «Атаулар туралы үш сұрақ»

1. Қайдан? Бұл атаулар саған таныс па? Қайдан кездестірдің?

2. Қалай? Өзің осы сөз тіркестерін қалай қолдандың?

3. Қандай Осы сабақта бұл сөз тіркестері қандай мақсатта қолданылуы мүмкін?

Көне түркі дәуірі	Көне түркі жазулары	Құлпытас
Түркі дүниетанымы		Қашап жазу

Толтыратын карта

тақта

3-тапсырма Берілген сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай сәйкестендіріп, сөйлем құра. Қою әріппен жазылған сөздердің синонимін тап.

Ең алғашқы жазулар құлпытасқа қашалған. Вавилон заманындағы жазулар жартасқа жазылған. Орта ғасырдағы түркілер араб таңбасын қолданған. Шумер жазулары туралы Олжас Сүлейменов зерттеді. «Азия» - көне жазбалар туралы еңбек.

Тілдік бағдар

Өздік етіс деп - қимыл, іс әрекет орындаушысына, іс иесіне бағытталып, тікелей соған қатыстылығын білдіріп, әдетте сабақты етістіктерге - ын,- ін,- н жұрнағы жалғану арқылы жасалатын етістіктің түрін айтамыз. Мысалы: Таң атқанша тарандық (Махамбет). Оқушылар ерте тұрып, жуынды.

Топтық тапсырма

І топ 4-тапсырма Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойып жаз.

Ана тілін ұмыту-ата-бабамызды, тарихымызды ұмыту.

Б. Момышұлы

Ана тілін тек өгей ұлдары ғана менсінбейді. Ғ. Мүсірепов

ІІ-топ 5-тапсырма Төмендегі тірек сөздерді қатыстырып, көне түркі жазулары жайында үш сөйлем құрап жаз.

Құлпытас, қаша, жазба, түркі, дәуір

Оқылым

7-тапсырма мәтінді оқып, стилін анықта. Сөздікпен жұмыс жаса.

8-тапсырма Төмендегі жоспарды ретімен жаз.

Құлпытас және халықтың дүниетанымы

Ежелгі құлпытастар тарихы

Сақ дәуіріндегі құлпытастар

9-тапсырма Құлпытастағы жазулар туралы тұжырымдарды оқы., өз ойыңды айт

Карточкалар

Сабақтың соңы

3 мин

Рефлексия. «Бес саусақ»

Үйге тапсырма: 10-тапсырма Көп нүктенің орнына өздік етістерді жаз

Парақтар

Қосымша ақпарат

Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік ережелері

АКТ-мен байланыс
Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)

Ойлану

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырымды болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланғануақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бөлімді осы сабақ туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақ барысында сынып немесе жеке оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?

САБАҚ: Қазақ тілі мен әдебиеті

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 9

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Бөлім атауы

«Қазақ жазуының даму жолы». «Күлтегін» жыры

Сабақтың тақырыбы

Көне түркі жазуын зерттеушілер

Оқыту мақсаттары

9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру

Бағалау критерийлері

• Жеке көзқарасын білдіреді;

• Оны дәлелдейді

• Тақырып бойынша мәлімет жинайды.

• Етістің қызметін түсінеді, ауызша жазбаша жұмыстарда орынды қолданады.

Тілдік мақсаттар

Пән лексикасы және терминология: жан-жақты, әліпбилік, зерделе, үңіл

Құндылықтар

Ұлттық құндылықтарды, үлгі тұтарлық тұлғалар

Пәнаралық байланыс

Қазақ әдебиеті, Қазақстан тарихы

Осыған дейін меңгерілген білім

Жоспар

Жоспарланатын уақыт

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Дереккөз

дер

Сабақтың басы

3 мин

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды топқа бөлу

1-тапсырма Бүгінгі сабақтың тақырыбына қатысы болуы мүмкін сөз тіркесін анықта.

Көне түркі жазбалары, көне әліпби, көне зерттеулер

Таныстырылым

Сабақтың ортасы

34 мин

3-тапсырма суреттегі кісілердің көне түркі жазба ескерткіштеріне қандай қатысы бар? Қысқаша сипаттап жаз.

І топ

Вильгельм Людвиг Петер Томсен (1842—1927) өзімен замандас ғалымдар сияқты әдепкіде теологиямен шұ- ғылданады. Бертінде біраз жылдар филология, ботани- ка, физика ілімдерімен әуестеніп жүреді де, ақыры бар өмірін өзінің сүйікті ғылымы —тіл біліміне арнайды.
В. Томсен — көп тілді білген, дарынды ғалым бол- ган.

Славян тілін зерттеу мақсатымен Томсен Берлинде, Лейпцигте, Прагада, Венада, Будапеште, Парижде көп- теген жылдар тұрып чех, неміс, серб, поляк, венгер, араб, парсы, цыган, жапон, қытай, түрік тілдерін үйре- ніп кайтады.
1870 жылы еліне қайта оралып, 1878 жылга дейін, грек тілдерінен сабақ береді. 1878—1887 жылдар ара- сында мектептерге әкімшілік қызметтерде жүреді де, 1887 жылдан бастап Копенгаген университетінің салыс- тырмалы тіл білімі кафедрасына профессор болып сайланады.

1877 жылы басылып шыққан Ерте Русь және Скан- динавияның өзара қатынастарына арналган тарихи еңбегінен соң Томсен Оңтүстік Сібірден табылган Орхон- Енисей ескерткіштерін зерттеуге біржолата ден кояды. Ақыры 1893 жылы Орхон жазуының «кілтін» табады. Біздің галымдарымыздың көбісі осылай «кілтін тапты» деп жалпылама бір сөзбен гана айтып жүр де, ал қалай тапқандыгы туралы мәселенің ең қажетті жагы айтыл- май келеді.

ІІ топ Қаржаубай Сартқожаұлы

Белгілі түрколог, филология ғылымдарының докторы Қаржаубай Сартқожаұлы 1947 жылы 22 наурызда Моңғолияның Баянөлгей өлкесінде дүниеге келген. 1973 жылы Моңғолия мемлекеттік университетін бітірген. 1985–1988 жылдары Ленинградтағы Шығыстану институтының аспирантурасында оқыған. Еңбек жолын Баянөлгей аймағында ұстаздықпен бастаған, Моңғолия ҒА Тарих институтының аға ғылыми қызметкері, Түркі-Қазақ ғылыми орталығының аға ғылыми қызметкері, директоры, Баянөлгей аймақтық мәслихат төрағасы, Моңғолия ҒА Түркі-Қазақ ғылыми орталығының директоры болып қызмет атқарған. 2001 жылдан Еуразия Ұлттық университетінің Эпиграфика және этнография лабораториясының меңгерушісі. Тарих ғылымының кандидаты, профессор, түрколог, филология ғылымдарының докторы. | Материалды көшіріп бассаңыз http://qazaqtimes.com/article/11363 сайтының гиперсілтемесін міндетті түрде қойыңыз. Авторлық құқықты сақтаңыз.

Үлестірме материалдар

4-тапсырма «Көне түркі жазуын зерттеушілер» мәтінді тыңдап, «Түртіп алу» тәсілімен негізгі ақпаратты жаз.

Өлеңді оқып, өздік етістердің қалай жасалғанына көңіл аударыңдар. Етісті тауып, астын сызыңдар.

Жау қарасы көрінді.

Жиылған әскер бүлінді.

Түніменен түйіндік.

Таң атқанша тарандық.

Таң ағарып атқан соң,

Төмендегі сөздерге өздік етіс жұрнағын жалға

Ора - н оранды

Көр - ін көрінді

Сез - ін сезінді

Жасыр - ын жасырынды

Қара - н қаранды

Сыла - н сыланды