Материалдар / "Қазақ тілі пәнінен 5,6-сыныптарға дидактикалық көмекші құрал" атты авторлық бағдарлама

"Қазақ тілі пәнінен 5,6-сыныптарға дидактикалық көмекші құрал" атты авторлық бағдарлама

Материал туралы қысқаша түсінік

5,6-сынып оқушыларына қазақ тілі пәнінен көмекші құрал

Елеукешова Нургуль Ертаевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

28 Қараша 2018

1628

21 рет жүктелген

Қазақ тілі Авторлық бағдарлама 5 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Алғы сөз

Қазіргі жаңа өрлеу, даму кезеңінде мектеп қабырғасындағы оқушыларды заман талабына сай тәрбиелеу және оларға жаңаша көзқарас қалыптастырып, білім сапасын техника жетістіктерімен сабақтаса отырып жаңарту-ХХІ ғасыр талабы болып отыр. Бүгінгі ғылым мен техниканың қарқынды даму кезеңінде бұл міндеттердің жүзеге асуы, жеке тұлғаның дамып қалыптасуында олардың білімге деген қызығушылығын арттыру мақсатында осы дидактикалық материал құрастырылды. Бұл дидактикалық құрал жалпы білім беретін мектептің 5 - 6- сыныптарына арналған «Қазақ тілі» оқулығына қосымша құрал ретінде құрастырылған. Берілген тапсырмалар көркем әдебиеттен, мерзімді баспасөз материалдарынан іріктеліп алынды. Дидактикалық материалдың мақсаты-оқушыларды белсенді ой еңбегіне жетелеу, өздігінен білім алуына, еңбектенуіне, шығармашылығын, логикалық ойлау қабілеттерін дамытуына жағдай жасау. Осындай мақсатпен жасалған дидактикалық материалда 5- 6- сыныптағы фонетика, лексика, морфология бөлімдері бойынша тапсырмалар берілді. Оқушылардың тіл байлығын дамытудың маңызын ескере отырып, шығармашылық тапсырмалар, өзіндік ізденіс жұмысына баулитын тапсырмалар, логикалық тапсырмалар берілді. Сондай-ақ 5-6- сыныптардағы алған тілдік білімдері мен білік дағдыларын одан әрі жетілдіретін мүмкіндіктерді пайдалану қарастырылды.

1-тапсырма

а) Мына сөздердің тура мағынасын табыңдар 1. Өткір ой, өткір мінез, өткір ... . 2. Алыс арман, алыс туыс,алыс ... . 3. Қатты айту, қатты шу, қатты ... . 4. Балықтың көзі, иненің көзі, ... . 5. Қалың ел, қалың ағаш, қалың ... .ә) Сөздерді ауыспалы мағынада қолданып, тіркес жасаңдар Терең, ыстық, жуас, ашық, ауыр, жуан, жүрек, құлақ, таяз.

2-тапсырма

Мәтіннен тура мағынада айтылған сөздерді теріп жазыңдар Қараадыр сыртында елсізде екі үлкен ащы көл бар. Соның аралығындағы қалың шидің ішінде ескі ін болатын. Көксерек пен ақ қасқыр сонда. Жақын жерде – қамыс, одан әрі – көл қауіпсіз. Адам көзінен алыс, жай бастап келген - ақ қасқыр. М. Әуезов.

3-тапсырма

Омонимдерді бір бөлек, көп мағыналы сөздерді бір бөлек теріп жазыңдар Ауыр жүк, ауыр сөз, ауыр мінез. Қара шаш, балапанға жем шаш. Кеш батты, суды кеш. Таяз су, таяз көл, таяз мінез. Домбыра шерту, сыр шерту. Майлы төстік, майлы дастархан.

4-тапсырма

Берілген мақалдардың сыңарын табыңдар. Көп біріксе – ел болар, Көп тілегі ... .Ел жаусыз болмас,Жер ... . Елінен безген оңбайды, Көлінен безген ... .Отансыз адам, Армансыз ... . Ат басына күн туса, ................................. . Ер басына күн туса, .................................. .

5-тапсырма

Логикалық тапсырмалар.Қажетті буынды қойыңдар. ып ет

рт ім

6-тапсырмаАсты сызылған сөздерді синонимдермен ауыстырыңдар.Айтуған жанына шипа таба алмай, бармаған жері жоқ. биікАсқар жалақысын уақытында алады. қорықтыСәуленің ажары жақсы. еңбекақыЕрланның зәресі ұшты. ем Астанада зәулім үйлер көп. келбетті

7-тапсырмаБерілген жұмбақтың шешуін тауып, синонимдік қатарын табыңдар.

«Ақ көйлек» деген сөзге лексикалық сатылай кешенді талдау жаса. Ақ көйлекті, көк желеп, Орманда орны бір бөлек. Әннің аты деседі, Сызды жерде өседі. (..........)

8-тапсырма

Мақал-мәтелдердегі айтылмай тұрған сөзді тауып, ол қай сөзбен антонимдік мағына құрайды?

Алыстағыны ақын болжар, ......... ...........пақыр болжар.

Қыс арбаңды сайла,.......... шашаңды сайла.Ақылдының алдымен жүр,..................... артымен жүр.

Дос жылата айтар,....... күлдіре айтар.

Арлы арына қараса,........... жеңдім дейді.

Жамандықты көп қусаң,Құтылмас пәле жолығар................... көп қусаң,Бақ-дәулетің молығар. 2.Логикалық тапсырма.Соңғы ортақ буынды табыңдар.м қ тс т с

т б б ш к

9-тапсырма

Сөздердің антонимдік қатарын толықтырыңдар.

Аласа – Ұзын – Суық – Ақ – Жақын – Су жүрек – Ыстық – Жақсы – Терең –

Логикалық тапсырма.

Бастапқы ортақ буынды табыңдар. дес ба қау гіш дыру лау бе ыну тақ де ығу паң

10-тапсырмаБерілген үзіндіні мәнерлеп оқып, түсінгендеріңді әңгімелеп беріңдер.

Шөптегі шық.

Жаздың жылтыр таңында тоғайға барсаң, шөп арасында сансыз меруерт көресің. Сол меруерттер күннің көзіне жылт-жылт етіп, біресе қызыл, біресе сары, біресе көк болып құлпырады. Құлпырып тұрған немене деп жақындап қарасаң, үшкіл жапырақтар үстінде жылтылдап тұрған шық тамшылары боп шығады. Сол жапырақтардың астары бейне бір түкті барқыт. Бетінде тамшылар домаласа да, жапыраққа су жұқпайды. Жапырақты аңғырттана жұлып алсаң, жылтылдақ тамшылар моншақтай домалап, сабағының құлап түсіп кеткенін көрмей қаласың. Сондай бір топ жапырақты ақырын үзіп алып, аузыңа ептеп апарып, шықтарын сорып қойсаң, қай сусыннан болса да тәтті болушы еді! Ж.Аймауытов.

11-тапсырма.1.Мына мақал-мәтелдерден антонимдерді табыңдар.Көз-қорқақ, қол батыр.

Өтірік -қаңбақ, шын-салмақ.

Қорлық өмірден ерлік өлім артық.

Көп ақымақтың ағасы болғанша,Бір ақылдының інісі бол.

Ащы мен тұщыны татқан білер,Алыс пен жақынды жортқан білер.

Ерте шықсаң, алдыңнан күн шығады,Кеш шықсаң, алдыңнан түн шығады.2.Логикалық тапсырма.Бастапқы ортақ буынды табыңдар.

лас дос төре кес тас тай шар жан жан лау лан лан

12-тапсырма.1.Көнерген сөздерді (архаизм, историзм) жазып, сөйлем құраңдар.Уез, аэрофлот, барымта, ханзада, адрес, батырақ, рынок, керуен, жүз басы, таможня, би, болыс, станция.13-тапсырма.Берілген архаизм сөздерді неологизмге айналдырып жазыңдар.Самалет...Реклама...Пенсия...Парк...Комплекс...Документ...Аэрофлот...

14-тапсырма.1.Диалект сөздердің әдеби баламасын тауып жазыңдар.Сым, азанда, бәдірен, оттық, көпшік, жуа, сорайған бишкі, дәліз.2.Логикалық тапсырма.Қажетті буынды жазыңдар.

ман бар өрбұр тар көртұлым ой тер

15-тапсырма.Тіл туралы берілген қанатты сөздерді оқып, «Тіл құдіреті», «Ана тілі-ардағым» деген тақырыптардың біріне шағын шығарма жазыңдар. Халықтың мәңгі ғұмыры – оның тілінде.Әрбір тіл өзінің халқы үшін – ұлы. Ж. АймауытовТіл тазалығы үшін күрес, әрқашан толастамақ емес.Б. МомышұлыАқыл көркі – тіл, тілдің көркі – сөз.Ж. БаласағұнБар жақсылықтың басы – тіл.М. Қашқари

16-тапсырма

Мәтінді көшіріп жазыңдар.

Қарамен берілген сөздердің мағынасын түсіндіріңдер

Қанатты сөз

Адам неғұрлым талантты болса, оның айтқан сөзі де көбіне қанатты болады.Ондай сөздер шартарапқа, ауыздан – ауызға тарап, халықтың рухани игілігіне айналады. Ақыл қайда болса, ұлылық толады. Білім кімде, сол білікті болады. «Қазақ мақал-мәтелдері» жинағынан17-тапсырмаЛогикалық тапсырма.Артық сөзді алып тастап, анаграмманы шешіңдер.

сниетн	елкніи	кохйек	имгнсткаиа
?	?	?	?

18-тапсырма.

Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып жазыңдар.

Мақал-мәтелдер........... өскен адамнан, тәртіппен өскен тал жақсы

Жаманға ........... батады,Жақсыға ............ батады.

Жақсы жолдас .......... шығарады,Жаман жолдас .......... батырады.

............ белгісі – қолынан тартады,Жаманның белгісі - ............ басады.

Бала – көктеп шыққан ........... ,Солдырмайтын жолын іздеп таба біл.

Керекті сөздер: қызыл гүл, етегінен, шөп, жарыққа, қолыңнан, әдепсіз.«Қазақ мақал-мәтел» жинағынан

Өлеңді нақышына келтіріп оқып, өз сөздерімен айтып беріңдер.

Анама

Өмірімнің қап-қараңғы түнінде,Еш не білмес түсім бе я өңім беОң менен сол, от пенен су айырмас,Күшсіз, әлсіз, есім білмес күнімде,-

Құшағыңа алдың, сүйдің сен, анам,Ренжу жоқ, барлық сөзің: «Жан балам!»Ыстық суық, желге-күнге тигізбейАсырап, сақтап, болдың, анам, баспанам.

Түнде тұрып, түн ұйқыңды төрт бөлдің,Тыныш ұйықтасын деп, аз сөйлеп, аз күлдің.Ыңырансам, я қарным аш, я тоңған,Екенімді, ойламастан, тез білдің.М. Жұмабаев.

19-тапсырма

Мына сөйлемдерден тұрақты сөз тіркестерін тауып, астын сызып,

мағынасын түсіндіріңдер. Оның мына сөзі төбемнен жай түскендей етті, жаңағы өсіп тұрған көңілім су сепкендей басылды. Жүрегім алып ұшып, ас батпады. Атайдың мына сөзі менің шымбайыма батты. Жоғарғы адырлар жаққа көз тігеміз. Енді көпке дейін көз ілінбей қойды. Кер бие қазір де арықтағы суға бас қойды. Бауыржан жан-жағына көз салды. Аралдың көңілі өсіп келеді. Терезеден сыртқа көз тастайды.(Ә. Қалдыбаев) 2. Буын түріне ажыратыңдарМал жұтайды, өнер жұтамайды. (А. Құнанбаев)Ел жетіліп көркеймек,Өнер қанат жайған соң.(С. Торайғыров) 3. Логикалық тапсырмаЖақша сыртындағы сөздердің мағынасына сәйкес сөзді табыңдарКісінің есімі мен матаға байланысты сөз.Есім (жібек, атлас, мақпал, жанат) мата.

20-тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, көшіріп жазыңдар.

Көктем. Жер көктеп, ........ бүршік атып, орман-тоғай жасыл жапырақтармен жайнай бастады. Жылы жақтан ......... қайтып, әсем әндерімен сағыныш сайрайды, толқынды көздерді тербетеді. Мал балалап, ...... маңырап, шаруаның біреуі екеу боп ізі-шу. Тау төсінен құлай аққан бұраңбел бұлақтардың сұлу күлкісі сыңғырлап, жүрегіңді қытықтайды. Тауда ..... бұлбұл сайрайды. Құмырсқалар да қыбырлап ...... жем тасып жүр. Д. ӘбілевКеректі сөздер: ұяларына, бұлбұл, ағаштар, құстар, бұраңбел, төл.

«Көктем» тақырыбына шағын шығарма жазыңдар.

Логикалық тапсырма.

Бастапқы ортақ сөзді табыңдар.

улабесын ді ат імар гішлы21-тапсырмаҚарамен жазылған сөздерге фонетикалық талдау жасаңдар Қалың шөптің арасында жантайып жатыр едім, білегімнің астында жыбырлаған ақ құртқа көзім түсті, сілкіп жерге түсірдім. Жерге түсіп әлгі құрт бүрісіп біраз жатты да, жыбырлап басын көтерді. Керіліп бойын жазды, құйрығын жиып, жиырылып кеудесін ілгері итерді. Жатық жерде жорғалап, шөп-шаламға өрмелеп, азаптанып бара жатты. Жыбырлаған байғұстың сорына құмырсқа – кез болар ма? Ортан белден бір тістеп, құйрық басын қайқайтып алып кетті.Ж. Аймауытов.22-тапсырма

Жұмбақты шешіңдер

Дүниеде бір дария беті қатқан, Бетінде бетегесі шығып жатқан.Қараса сол құдыққа көз жетпейді,Құр қалмас сол құдықтың дәмін татқан.

«Құдыққа» сөзіне фонетикалық талдау жасаңдар.

«Менің сүйікті кітабым» шағын шығарма жазыңдар.

23-тапсырма

Жақша сыртында тұрған сөзге мағынасы сәйкес сөзді қойыңдар.

Амандасу (........ , ........ , .........) қол алысуӘлек (........ , ......... , .......... ) машақатДамылсыз ( ........ , ........ , .........) толассыз.

Логикалық тапсырма.

Бастапқы ортақ сөзді табыңдар.

төбе жапырақ белгі үккіш табан айыл түбек ошаған қалта

24-тапсырма.1.Сөздерді оқып, құрамын ажыратыңдар да, ауызша талдаңдар.Ағайыншылық, айлық, жұртшылық, әсерлі, сабырлы,көргендері, шабындықтар, балалардың. оқығандар, кәсіпкер, әжесінің.

2.Артық сөзді алып тастап, анаграмманы шешіңдер.

уоаж	еске	ректе	кәшйме
?	?	?	?

25-тапсырма.1.Сөздерді түбірі мен қосымшаларын дефис арқылы ажыратып жазыңдар.

Рақымшылық, малшы, сула, төбешік, кетір, қайратты, аспазшы, көрнекті, атқыш, бағалы, балалық, даналық, батырлық, өнімді.2.Төмендегі сөздерге қосымшалар жалғап, сөйлем құрап жазыңдар.

Көл, әке, биік, біл, жер, өр, жас, адам, ән, дос, тау.26-тапсырма

Берілген біріккен сөздердің қандай түбірлерден біріккенін көрсетіңдер.

Біріккен сөздердің мағыналарын айтыңдар.

Орамжапырақ. Танакөз. Амангелді. Нұрбол. Қызылтау. Қарақұрт. Тасбақа. Талдықорған, Есенжол. Жансерік, Алабота. Көкшетау, Әулиетау. Айнабұлақ.

Қос сөздерді қатыстырып сөйлем құраңдар.

Көре-көре, көзбе-көз, өз-өзінен, бала-шаға, қысы-жазы, тап-таза, тез-тез, мая-мая, үлкен-кіші.

27-тапсырма.1.Төмендегі қысқарған сөздерді қатыстырып, бірнеше сөйлем құрап жазыңдар.

ҚазҰМУ, ТУ-154, кг, медколледж, ҰБТ, см.2.Өлеңді мәнерлеп оқып, құр

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!